Overmatig knipperen met ogen: Oorzaken frequent oogknipperen

Knipperen is een normaal en fysiologisch belangrijk fenomeen. Het speelt een cruciale rol in de bescherming en het onderhoud van de gezondheid van de ogen. Bij pasgeboren baby's komt knipperen niet vaak voor. De frequentie van het knipperen neemt langzaam toe naarmate het zenuwstelsel verder rijpt. Volwassenen knipperen gemiddeld 14 tot 17 keer per minuut. Verschillende aandoeningen, oogziekten en omgevingsfactoren kunnen leiden tot een verhoogde frequentie van knipperen. Dit kan bijvoorbeeld optreden bij droge ogen, fel licht en glaucoom. Als er naast frequent knipperen andere symptomen optreden, is het altijd raadzaam om een oogarts te raadplegen. Een vroege diagnose en behandeling kunnen nodig zijn, vooral bij ernstige aandoeningen die onbehandeld tot verlies van gezichtsvermogen of andere gezondheidsproblemen kunnen leiden.

• Functies van knipperen
• Oorzaken en risicofactoren van oogknipperen
• Aandacht vragen
• Allergische reacties
• Blefarospasme
• Bijziendheid
• Blefaritis (ontsteking van de ooglidranden)
• Computer Vision Syndrome (CVS)
• Glaucoom
• Vreemd voorwerp in het oog
• Andere oorzaken
• Geassocieerde symptomen bij frequent knipperen van de ogen
• Andere symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken

Functies van knipperen

Knipperen heeft verschillende belangrijke functies. Het beschermt de ogen tegen stof en andere vreemde voorwerpen en vermindert de blootstelling aan fel licht door het onvoorbereide oog te beschermen. Daarnaast speelt knipperen een essentiële rol in het vochtig en gezond houden van de ogen, doordat de traanfilm gelijkmatig over het oogoppervlak wordt verspreid. De frequentie van knipperen kan toenemen bij het praten, nervositeit, pijn of blootstelling aan fel licht. Soms kan frequent knipperen ook een vorm van een nerveuze tic zijn.

Oorzaken en risicofactoren van oogknipperen

Aandacht vragen

Bij veel kinderen, vooral jongens rond de vijf jaar, kan onophoudelijk knipperen een manier zijn om aandacht te vragen. Dit gedrag verdwijnt meestal vanzelf na een paar maanden.

Allergische reacties

Overmatig knipperen kan ook het gevolg zijn van allergische reacties. Een oogallergie kan ontstaan door contact met chloor, huisdieren, make-up, luchtvervuiling, medicijnen of andere stoffen en chemicaliën. Allergische conjunctivitis (oogbindvliesontsteking) veroorzaakt symptomen zoals frequent knipperen, tranende ogen, rode ogen, brandende ogen, oogafscheiding en een zanderig gevoel in de ogen.

Blefarospasme

Oorzaken
Blefarospasme is een aandoening waarbij de patiënt onwillekeurig en snel knippert met de ogen. Dit gebeurt door een abnormale zenuwstimulatie die leidt tot krampachtige samentrekkingen van de oogspieren. Blefarospasme valt onder de categorie dystonie, wat een aandoening van abnormale spierspanning betreft.

Symptomen
Blefarospasme komt vaak voor bij mensen tussen de vijftig en zeventig jaar en kan variëren in ernst. De aandoening kan gepaard gaan met andere gezichtsbewegingen zoals grimassen en het rollen van de ogen, een toestand die bekend staat als het Meige-syndroom.

Andere symptomen zijn onder meer:

• Droog of zanderig gevoel in de ogen
• Zwaarte rond de ogen
• Zwelling rond de ogen
• Hangende oogleden
• Overmatige gevoeligheid voor fel licht of zonneschijn (fotofobie)
• Trillende oogleden

Deze symptomen kunnen verergeren bij vermoeidheid, angst, fel licht, wind of stof, of tijdens het autorijden.

Behandeling
De behandeling van blefarospasme bestaat vaak uit botox-injecties om de betrokken spieren te ontspannen of te verlammen. Dit kan aanzienlijke verlichting bieden voor meer dan 90% van de patiënten. Ondanks deze behandeling kan de aandoening op de lange termijn bij 75% van de patiënten aanhouden, hoewel deze meestal geen significante invloed heeft op de dagelijkse activiteiten, tenzij het om een ernstige vorm gaat.

Bijziendheid

Bij bijziende mensen zijn voorwerpen dichtbij duidelijk zichtbaar, terwijl ze moeite hebben met het zien van objecten op afstand. Naast onscherp zicht op afstand kunnen bijziende personen last hebben van loensen, overmatig knipperen, in de ogen wrijven, hoofdpijn en vermoeidheid van de ogen. Bijziendheid begint meestal in de kindertijd. Een veelgehoorde klacht van bijziende schoolkinderen is moeite met het lezen van wat er op het schoolbord staat. Kinderen met bijziendheid moeten jaarlijks een oogonderzoek ondergaan om een goed zicht te behouden. Bijziendheid vormt meestal geen risico voor de ooggezondheid, maar vroege diagnose en behandeling zijn belangrijk om verdere achteruitgang te voorkomen. De oogarts kan bijziendheid corrigeren met een bril of contactlenzen. Wanneer de refractieafwijking stabiliseert, kunnen refractiechirurgie zoals LASIK of PRK overwogen worden voor een permanente correctie.

Blefaritis (ontsteking van de ooglidranden)

Oorzaken
Blefaritis is een ontsteking langs de rand van de oogleden waar de wimpers groeien. De aandoening kan gerelateerd zijn aan roos en wordt ook geassocieerd met:

• Allergische reacties (door make-up, contactlensoplossingen of oogmedicatie)
• Bacteriële infecties
• Luizen of mijten in de wenkbrauwen
• Rosacea (roodheid en zwelling van het gezicht)
• Verstopte talgklieren in het ooglid

Symptomen
Geïrriteerde en vaak verstopte klieren kunnen rood, waterig en jeukend zijn. Patiënten kunnen ook kleverige, droge korsten aan de wimpers opmerken. De oogleden voelen vaak vettiger aan en de patiënten kunnen last hebben van lichtgevoeligheid, wat leidt tot frequenter knipperen. Blefaritis beïnvloedt de hoeveelheid vocht in de ogen, wat problematisch kan zijn, vooral voor contactlensdragers.

Behandeling
Stoppen met het dragen van contactlenzen is noodzakelijk totdat de symptomen verbeteren. Als warme kompressen niet voldoende helpen, kan de arts antibiotische oogzalven, oogcrèmes en orale medicatie voorschrijven. Ontstekingsremmende oogdruppels (meestal steroïden) kunnen de ontsteking verminderen. Het is belangrijk om deze oogdruppels volgens de oogdruppelrichtlijnen te gebruiken.

Computer Vision Syndrome (CVS)

De symptomen van Computer Vision Syndrome (CVS) omvatten onder andere frequent knipperen, ongemak en een branderig gevoel. Dit komt voor bij mensen die lange tijd naar een computerscherm kijken. CVS kan ook symptomen veroorzaken zoals hoofdpijn, droge ogen en vermoeide ogen. Regelmatige pauzes en het volgen van het 20-20-20-regel (elke 20 minuten gedurende 20 seconden naar iets op 20 voet afstand kijken) kan helpen bij het verminderen van CVS.

Glaucoom

Oorzaken
Glaucoom is een ernstige oogaandoening die gekenmerkt wordt door schade aan de oogzenuw, vaak als gevolg van verhoogde intraoculaire druk (druk binnenin het oog). Hoewel verhoogde oogdruk de meest voorkomende oorzaak is, kan glaucoom ook optreden bij normale oogdruk, bekend als normale druk-glaucoom. De exacte oorzaak van glaucoom is nog niet volledig begrepen, maar er zijn verschillende risicofactoren voor glaucoom geïdentificeerd. Deze omvatten onder andere langdurig gebruik van corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers), roken, en een slechte bloedsomloop. Andere risicofactoren kunnen een familiegeschiedenis van glaucoom, ouderdom, en bepaalde medische aandoeningen zijn.

Symptomen
Glaucoom vertoont vaak in de vroege stadia geen duidelijke symptomen, waardoor het moeilijk te detecteren is zonder regelmatig oogonderzoek. Bij sommige patiënten kunnen echter vroege waarschuwingssignalen optreden. De symptomen kunnen variëren en zich in de loop van de tijd verergeren. Mogelijke symptomen van glaucoom zijn:

• Problemen met het aanpassen van het zicht bij het betreden van een verduisterde kamer
• Droge ogen die jeuk of een branderig gevoel veroorzaken
• Dubbelzien
• Een donkere vlek in het midden van het zicht (scotoom)
• Ongewone gevoeligheid voor licht of verblinding
• Plotseling verlies van gezichtsvermogen in één oog
• Plotseling wazig zicht
• Verandering in de kleur van de iris (het gekleurde deel van het oog)
• Verlies van het zijzicht (tunnelzicht)
• Flitsen van licht of zwarte vlekken in het zicht
• Halo's of regenbogen rondom licht
• Hoofdpijn
• Golvende of vervormde lijnen en randen
• Oogpijn die alleen optreedt bij het knipperen
• Oogpijn in of rond de ogen
• Overmatige tranende ogen
• Rood omrande of opgezwollen oogleden
• Stippen zien
• Turen of knipperen bij helder licht

Behandeling
De behandeling van glaucoom varieert afhankelijk van het type en de ernst van de aandoening. De belangrijkste behandelingsopties omvatten:

Medicinale oogdruppels: Deze zijn meestal de eerste stap in de behandeling en helpen de intraoculaire druk te verlagen.
Microchirurgie: Voor gevallen die niet reageren op medicatie kunnen chirurgische ingrepen nodig zijn.
Laserbehandelingen: Lasertechnieken kunnen helpen bij het verbeteren van de afvoer van het kamerwater uit het oog.
Andere vormen van oogchirurgie: In sommige gevallen kan een operatieve ingreep noodzakelijk zijn om de intraoculaire druk te verlagen.

Een tijdige behandeling van glaucoom kan helpen om het verlies van perifere gezichtsvermogen (zijdelings zicht) te voorkomen of te vertragen. Regelmatige controles zijn cruciaal voor het monitoren van de voortgang en het aanpassen van de behandeling indien nodig.

Vreemd voorwerp in het oog

Overmatig knipperen kan optreden door stimulatie van de knipperreflex veroorzaakt door een vreemd voorwerp in het oog. Dit kan bijvoorbeeld een ingegroeide wimper zijn die tegen het hoornvlies wrijft of een ernstiger oogletsel. Alles wat het hoornvlies raakt, kan overmatig knipperen veroorzaken als een reflex om het vreemde voorwerp weg te spoelen.

Andere oorzaken

Overmatig knipperen kan ook worden veroorzaakt door een aantal andere factoren:

• Conjunctivitis (oogbindvliesontsteking)
• Hoornvlieszweer
• Hordeolum (strontje)
• Oogzenuwontsteking (optische neuritis)
• Traanklierontsteking
• Helder licht
• Iritis
• Keratitis (hoornvliesontsteking)
• Migraine (aanvallen van aura en/of eenzijdige hoofdpijn)
• Neurologische aandoeningen zoals:
• De ziekte van Parkinson (met bevingen)
• Een beroerte
• Het Tourette-syndroom (aandoening met vocale en motorische tics)
• Tardieve dyskinesie veroorzaakt door bepaalde psychiatrische medicijnen
• Oogziekte van Graves
• Sinusitis
• Spanning / stress
• Uveïtis (ontsteking van de uvea = middelste laag van het oog)
• Vermoeide ogen
• Algemene vermoeidheid

Geassocieerde symptomen bij frequent knipperen van de ogen

Frequent knipperen kan gepaard gaan met een reeks bijkomende symptomen. Hoewel deze symptomen niet altijd aanwezig zijn, kunnen ze soms optreden:

• Droge ogen
• Een gevoel van zwaarte rond de ogen
• Oogafscheiding
• Wazig gezichtsvermogen
• Een zanderig gevoel in de ogen
• Fotofobie (lichtschuwheid)
• Gezwollen ogen
• Hangende oogleden
• Jeukende ogen
• Oogpijn
• Oogstress
• Oogwrijven
• Rode ogen
• Tranende ogen
• Trillende oogleden
• Vermoeide ogen

Andere symptomen

Naast de hierboven genoemde symptomen kunnen ook andere klachten optreden bij frequent knipperen:

• Andere spierproblemen
• Desoriëntatie
• Plotselinge intense hoofdpijn
• Ernstig overgeven
• Gevoelloosheid of zwakte aan één kant van het lichaam
• Problemen met de spraak
• Problemen met het gezichtsvermogen
• Vermoeidheid
• Verwardheid

Alarmsymptomen

Overmatig knipperen moet als abnormaal worden beschouwd wanneer:

• Het gepaard gaat met andere symptomen
• Het het dagelijkse leven aantast
• Het interfereert met normaal gezichtsvermogen, bijvoorbeeld tijdens het autorijden
• Het niet binnen een paar uur stopt
• Extra symptomen optreden zoals rode ogen, tranende ogen, oogpijn of gezwollen ogen

Bij het optreden van deze alarmsymptomen is een snel bezoek aan de oogarts essentieel. Een grondige evaluatie kan helpen om de onderliggende oorzaak te identificeren en een passende behandeling te starten.

Diagnose en onderzoeken

Om de oorzaak van frequent knipperen vast te stellen, kan de arts verschillende onderzoeken uitvoeren:

• Beeldvormende onderzoeken zoals een MRI-scan of een CT-scan
• Lichamelijk onderzoek
• Neurologisch onderzoek
• Oogonderzoek
• Een gedetailleerde medische geschiedenis, inclusief informatie over medicijngebruik

Een grondige diagnose is cruciaal voor het bepalen van de juiste behandeling en het aanpakken van de onderliggende oorzaak van het knipperen.

Lees verder

• Overmatig knipperen met de ogen bij kinderen
• Oogpijn bij het knipperen van de ogen (oogknipperen)