Overmatig knipperen met ogen: Oorzaken frequent oogknipperen

Knipperen is een normaal en fysiologisch belangrijk fenomeen. Oogknipperen komt niet vaak voor bij pasgeboren baby's. De frequentie van het knipperen neemt langzaam toe naarmate het zenuwstelsel rijpt. Volwassenen knipperen ongeveer 14-17 keer per minuut. Door bepaalde aandoeningen, oogziekten en omgevingsfactoren gaan mensen vaker knipperen, bijvoorbeeld bij droge ogen, fel licht en glaucoom. Treden andere symptomen op naast het frequent oogknipperen, dan is het altijd verstandig om een oogarts te raadplegen. Indien nodig kan dan een snelle behandeling van een onderliggende oorzaak opgestart worden. Sommige oorzaken van vaak met de ogen knipperen zijn namelijk ernstig en leiden mogelijk onbehandeld tot een verlies van het gezichtsvermogen of andere gezondheidsproblemen.

• Functies van knipperen met de ogen
• Oorzaken en risicofactoren van oogknipperen
• Aandacht vragen
• Allergische reactie
• Blefarospasme
• Bijziendheid
• Blefaritis (ontsteking van de ooglidranden)
• Computer Vision Syndrome
• Glaucoom
• Vreemd voorwerp in oog
• Andere oorzaken
• Geassocieerde symptomen bij frequent knipperen van ogen
• Ogen
• Andere symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken

Functies van knipperen met de ogen

Knipperen heeft een beschermende functie. Dit voorkomt namelijk dat stof of een voorwerp in het oog komt. Ook wordt hierdoor fel licht van het onvoorbereide oog afgewend. Verder speelt het knipperen ook een essentiële rol bij het vochtig en gezond houden van het oog, want de traanfilm wordt hierdoor over het hele blootgestelde oogoppervlak verspreid. De knippersnelheid neemt toe bij het praten, bij nervositeit, bij pijn of bij blootstelling aan zeer fel licht. Frequent knipperen is soms ook een vorm van een nerveuze tic.

Oorzaken en risicofactoren van oogknipperen

Aandacht vragen

Bij veel kinderen, vooral jongens die rond de vijf jaar oud zijn, is onophoudelijk knipperen een gewoonte. Dit is soms een vorm van aandacht vragen, maar stopt meestal vanzelf na een paar maanden.

Allergische reactie

Overmatig knipperen is soms ook het resultaat van allergische reacties. Een oogallergie komt bijvoorbeeld tot stand na contact met chloor, huisdieren, make-up, luchtvervuiling, medicijnen en andere stoffen en chemicaliën. Allergische conjunctivitis (oogbindvliesontsteking) leidt tot tal van symptomen, zoals onder andere vaker dan normaal oogknipperen, tranende ogen, rode ogen, brandende ogen, een oogafscheiding en een zanderig gevoel in de ogen.

Blefarospasme

Oorzaken
Blefarospasme is een aandoening waarbij een patiënt snel en onvrijwillig knippert met de ogen. De aandoening ontstaat als gevolg van een abnormale zenuwstimulatie, hetgeen resulteert in krampachtige samentrekkingen van de oogspieren. Blefarospasme is een vorm van dystonie, een abnormale spierspanning.

Symptomen
Oogdystonie komt vaak tot stand bij patiënten tussen de vijftig en zeventig jaar en is variabel in ernst. Blefarospasme als gevolg van dystonie gaat soms gepaard met andere gezichtsbewegingen zoals plotselinge grimassen en het rollen van de ogen. Dit staat bekend als het Meige-syndroom.

Andere symptomen van deze aandoening zijn onder andere:

• een droog of zanderig gevoel van het oog
• een gevoel van zwaarte rond de ogen
• een zwelling rond het oog
• hangende oogleden
• overmatige gevoeligheid voor fel licht of zonneschijn (fotofobie)
• trillende oogleden

Al deze symptomen zijn soms meer duidelijk bij vermoeidheid, angst, fel licht, wind of stof, of tijdens het autorijden.

Behandeling
Blefarospasme behandelt de arts met botox-injecties om de betrokken spieren te ontspannen of te verlammen. Dit geeft een aanzienlijke verlichting bij meer dan 90% van de patiënten. De aandoening zelf blijft op de lange termijn bij 75% van de patiënten bestaan, maar tast dan meestal de normale levensactiviteiten niet aan, tenzij de patiënt een zeer ernstige vorm van de aandoening heeft.

Bijziendheid

Bijziende patiënten kunnen objecten in de buurt duidelijk zien, maar ze moeten zich inspannen om dingen te zien die zich verder weg bevinden. Naast een onscherp zicht op afstand kampt een patiënt met volgende tekenen: loensen, overmatig knipperen, in de ogen wrijven, hoofdpijn en vermoeidheid van de ogen. Bijziendheid begint meestal in de kindertijd. Een typische klacht van bijziende schoolkinderen is dat ze moeite hebben met het lezen van wat er op het schoolbord of het schoolbord is geschreven. Kinderen die bijziend zijn, moeten jaarlijks een oogonderzoeken ondergaan om tijdens de schooljaren een uitstekend zicht te behouden. Bijziendheid vormt meestal geen risico voor de ooggezondheid, maar het is belangrijk om een vroege diagnose en behandeling te krijgen om ervoor te zorgen dat het geen degeneratieve aandoening wordt. Bijziendheid corrigeert de oogarts met een bril of contactlenzen. Wanneer de refractieafwijking stabiliseert, is refractiechirurgie zoals LASIK en PRK inzetbaar om bijziendheid permanent te corrigeren.

Blefaritis (ontsteking van de ooglidranden)

Oorzaken
Blefaritis is een ontsteking langs de rand van de oogleden waar wimpers groeien. De aandoening is gerelateerd aan roos, maar houdt ook verband met de volgende aandoeningen:

• een allergische reactie (door make-up, contactlensoplossingen of oogmedicatie)
• een bacteriële infectie
• luizen of mijten in de wenkbrauwen
• rosacea (roodheid en zwelling van het gezicht)
• verstopte talgklieren in het ooglid

Symptomen
Verstopte klieren raken geïrriteerd en zijn vaak rood, waterig en jeukend. Daarnaast merken patiënten mogelijk kleverige, droge korsten aan de wimpers op. De oogleden voelen daarnaast vettiger aan. Patiënten zijn gevoeliger voor licht waardoor ze vaker knipperen met de ogen. Blefaritis treft de hoeveelheid vocht (smering) in de ogen, die voor iedereen problematisch kan zijn, maar vooral voor patiënten die contactlenzen dragen.

Behandeling
Stoppen met het dragen van contactlenzen is nodig totdat de symptomen verbeteren. Wanneer het toepassen van warme kompressen op een gesloten oog niet (voldoende)helpt, zet de arts mogelijk antibiotische oogzalven, oogcrèmes en orale (via de mond ingenomen) medicatie in. Verder verminderen ontstekingsremmende oogdruppels (meestal steroïden) de ontsteking. De patiënt gebruikt deze oogdruppels via correcte oogdruppelrichtlijnen.

Computer Vision Syndrome

Wanneer mensen lange uren voor een flikkerend beeldscherm zitten, kampen ze sneller met droge ogen. Dit leidt tot overmatig knipperen met de ogen omdat mensen op deze manier proberen ogen voldoende vochtig te houden. Patiënten met het Computer Vision Syndrome (computerogen) nemen eens in de 20 minuten een pauze en kijken dan ongeveer 20 seconden lang naar iets dat zich 20 meter verderop bevindt om de ogen voldoende rust te geven, zodat droge ogen, oogvermoeidheid en frequent oogknipperen niet tot stand komen.

Glaucoom

Oorzaken
Glaucoom is een ernstige oogaandoening waarbij de oogzenuw beschadigd raakt, meestal als gevolg van een verhoogde druk in het oog. Soms echter treedt ook normale druk-glaucoom op. De precieze oorzaak is niet bekend, maar wel zijn meerdere risicofactoren voor glaucoom gedefinieerd, zoals bijvoorbeeld het langdurig gebruik van corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers), roken en een slechte bloedsomloop.

Symptomen
Hoewel glaucoom in het begin meestal geen duidelijke symptomen veroorzaakt, ervaren patiënten soms wel vroege waarschuwingssignalen. De symptomen kunnen in eerste instantie komen en gaan, of na verloop van tijd verergeren.

Volgende tekenen komen mogelijk tot uiting bij glaucoom:

• aanpassingsproblemen van het zicht bij het betreden van een verduisterde kamer
• droge ogen die jeuken of een brandend gevoel veroorzaken
• dubbelzien
• een donkere vlek in het midden van het zicht zien (scotoom)
• een ongebruikelijke gevoeligheid voor licht of verblinding
• een plots verlies van gezichtsvermogen in één oog
• een plotseling wazig zicht
• een verandering in de kleur van de iris (gekleurd deel van het oog)
• een verlies van het zijzicht (tunnelzicht)
• flitsen van licht of zwarte vlekken in het zicht
• halo's of regenbogen rondom licht in het zicht
• hoofdpijn
• lijnen en randen zien die lijken op golven of vervormd zijn
• oogpijn die enkel optreedt bij het knipperen
• oogpijn in of rond de ogen
• overmatig tranende ogen
• rood omrande of opgezwollen oogleden
• stippen zien
• turen of knipperen bij helder licht

Behandeling
Er zijn verschillende soorten glaucoombehandelingen zoals medicinale oogdruppels, microchirurgie, laserbehandelingen en andere vormen van oogchirurgie. Met een snelle behandeling van glaucoom is het mogelijk om het verlies van het perifere gezichtsvermogen (zijdelingse zicht) mogelijk te voorkomen of vertragen.

Vreemd voorwerp in oog

Overmatig knipperen is het gevolg van een overmatige stimulatie van de knipperreflex. Dit komt meestal tot stand door een vreemd voorwerp in het oog, zoals een ingegroeide wimper die tegen de voorkant van de oogbal wrijft of een ernstiger oogletsel. Alles dat tegen het hoornvlies komt, veroorzaakt overmatig knipperen, waardoor water vrijkomt in een poging om het vreemde lichaam weg te spoelen.

Andere oorzaken

Andere oorzaken zijn:

• conjunctivitis (oogbindvliesontsteking)
• een hoornvlieszweer
• een hordeolum (strontje)
• een oogzenuwontsteking (optische neuritis)
• een traanklierontsteking
• helder licht
• iritis
• keratitis (hoornvliesontsteking)
• migraine (aanvallen van een aura en/of eenzijdige hoofdpijn)
• neurologische aandoeningen zoals:
• de ziekte van Parkinson (neurologische aandoening met bevingen)
• een beroerte
• het Tourette syndroom (aandoening met vocale en motorische tics)
• tardieve dyskinesie veroorzaakt door bepaalde psychiatrische medicijnen
• oogziekte van Graves
• sinusitis
• spanning / stress
• uveïtis (ontsteking van uveau = middelste laag van het oog)
• vermoeide ogen
• vermoeidheid

Geassocieerde symptomen bij frequent knipperen van ogen

Niet altijd treden bijkomende symptomen op wanneer patiënten erg frequent met de ogen knipperen.

Ogen

Af en toe treden echter andere ooggerelateerde problemen op zoals:

• droge ogen
• een gevoel van zwaarte rond de ogen
• een oogafscheiding
• een wazig gezichtsvermogen
• een zanderig gevoel in de ogen
• fotofobie (lichtschuwheid)
• gezwollen ogen
• hangende oogleden
• jeukende ogen
• oogpijn
• oogstress
• oogwrijven
• rode ogen
• tranende ogen
• trillende oogleden
• vermoeide ogen

Andere symptomen

Ook andere symptomen zijn mogelijk aanwezig naast het oogknipperen zoals bijvoorbeeld:

• andere spierproblemen
• desoriëntatie
• een plotselinge intense hoofdpijn
• ernstig overgeven
• gevoelloosheid of zwakte aan één kant van het lichaam
• problemen met de spraak
• problemen met het gezichtsvermogen
• vermoeidheid
• verwardheid

Alarmsymptomen

Overmatig knipperen is abnormaal wanneer:

• dit geassocieerd is met andere symptomen
• dit het normale leven aantast
• dit interfereert met het normaal gezichtsvermogen, bijvoorbeeld tijdens het autorijden
• dit niet binnen een paar uur stopt
• ook nog volgende symptomen optreden: rode ogen, tranende ogen, oogpijn of gezwollen ogen

Bij deze alarmsymptomen is een snel bezoek aan de oogarts en een behandeling vereist om de onderliggende oorzaak op te sporen en te corrigeren.

Diagnose en onderzoeken

De arts zet diverse onderzoeken in om de oorzaak van het overmatig oogknipperen op te sporen:

• beeldvormende onderzoeken zoals een MRI-scan of een CT-scan
• een lichamelijk onderzoek
• een neurologisch onderzoek
• een oogonderzoek
• een zorgvuldige medische geschiedenis, inclusief het soort medicijnen die de patiënt gebruikt

Lees verder

• Overmatig knipperen met de ogen bij kinderen
• Oogpijn bij het knipperen van de ogen (oogknipperen)