Achalasie, oorzaak en symptomen

Er zijn van die ziekten, die zo zeldzaam zijn dat iemand er nauwelijks van gehoord heeft. Achalasie is er één van. In Nederland lopen gemiddeld 115 mensen met deze ziekte rond. We kunnen dus zeker spreken over een zeldzame ziekte. De oorzaak is vaak onbekend, mogelijk gaat het hier om een auto-immuunziekte of het gevolg van een andere afwijking of virusinfectie. De zenuwvoorziening in het onderste gedeelte van de slokdarm is niet goed, waardoor de spieren in dit gedeelte zich niet goed kunnen ontspannen. Door deze verkramping kan het voedsel niet voldoende de maag in. Het gevolg is een opeenhoping van voedsel in de slokdarm. Dit geeft klachten als pijn, slikproblemen, vermagering en het gevoel dat het voedsel in de keel vastzit. Gelukkig is behandeling goed mogelijk.

Functie van de slokdarm

Achalasie is een aandoening van de slokdarm. Belangrijk is om eerst te weten wat de slokdarm is en waarom we een slokdarm hebben. De slokdarm bevindt zich tussen de mond en de maag. Gemiddeld bedraagt de lengte van de slokdarm ongeveer 30 centimeter. De doorsnede bedraagt 2 centimeter. De slokdarm is buisvormig. Het voedsel dat doorgeslikt wordt valt uiteraard niet rechtstreeks omlaag naar de maag. Dit gaat middels een knedende beweging. De spieren van de slokdarm trekken samen en ontspannen. Deze knijpende beweging noemen we peristaltiek. De slokdarm heeft vier vernauwingen. Een sluitspier tussen de maag en de slokdarm zorgt ervoor dat het voedsel vanuit de maag niet terug de slokdarm inloopt. Wanneer dit wel gebeurt en regelmatig voorkomt, spreken we van reflux.

Wat is achalasie?

Achalasie is een aandoening van het onderste gedeelte van de slokdarm. Het wordt ook wel een bewegingsstoornis genoemd. Het onderste gedeelte van de slokdarm heeft een verminderde zenuwvoorziening. Hierdoor verkrampen de spieren in dit gedeelte. Het is het gedeelte dat zich net boven de sluitspier tussen slokdarm en maag bevindt. Het gevolg is dat het sluitspiertje dusdanig verkrampt raakt dat deze niet goed meer opent. Voedsel kan dan ook niet meer goed naar de maag toe. Alchasie is onder te verdelen in drie verschillende typen. Dit zijn type 1: atone slokdarm (de klassieke vorm), type 2: hypertone slokdarm en type 3: distale slokdarmspasmen.

Oorzaken

Waarschijnlijk is achalasie een auto-immuunziekte. Een auto-immuunziekte is een ziekte waarbij het lichaam in afweer komt tegen de lichaamseigen cellen. Een andere mogelijke oorzaak zou een virusinfectie kunnen zijn. Ook kan de zenuwvoorziening niet goed aangelegd zijn bij de geboorte. In dit geval gaat het dan om een aangeboren afwijking. Achalasie komt bij ongeveer 1 op de 100.000 mensen voor. In Nederland hebben naar schatting 200-350 mensen de ziekte. Het is dus een zeldzame aandoening. Vaak is de patiënt tussen de 20 en 40 jaar oud wanneer de eerste klachten ontstaan.

Symptomen

Het voedsel hoopt zich in de slokdarm op doordat de sluitspier te verkrampt is en niet goed meer opent. Er ontstaan zeker problemen met slikken en de slokdarm heeft moeite om het voedsel de maag in te krijgen. De slokdarm kan gaan uitzetten waardoor er nog meer voedsel zich kan ophopen in de slokdarm. Wanneer er voedsel is opgehoopt kan dit een benauwd en pijnlijk gevoel geven. Vaak wordt er dan gedacht een problemen van het hart zoals angina pectoris. Gewichtsverlies en het herkauwen van voedsel zijn tevens klachten die voorkomen bij achalasie.

Hoe meer voedsel er in de slokdarm achter blijft, hoe groter de kans dat deze overstroomt en er voedsel in de longen terecht komt. Dit heeft weer een longontsteking als gevolg. Symptomen van een longontsteking zijn koorts, slijm ophoesten, moeizaam adem halen (kortademig) en soms een pijnlijke ademhaling. Voorts komt vermoeidheid ook veel voor.

Behandeling

Zonder behandeling zullen de gevolgen groter worden en kan het zelfs dodelijk verlopen. Denk hierbij aan te sterke vermagering of een ernstige longontsteking die niet tijdig behandeld wordt. Gelukkig komt het vaak niet zo ver en zal de patiënt in de meeste gevallen met een uitgezette slokdarm blijven zitten. Problematisch, want hierdoor loopt het voedsel niet goed naar de maag toe en blijven de klachten aanwezig. Vaak wordt eerst uitgesloten dat het hier om hartproblemen gaat. Dit komt omdat pijn op de borst altijd serieus genomen moet worden. Vaak zal gastroscopie een eerste methode zijn om te bekijken wat het probleem is. Hierbij wordt een flexibele slang de slokdarm in gestoken, waarmee de arts de slokdarm kan bekijken. De diagnose kan gesteld worden aan de hand van röntgenfoto's. Soms wordt een stof ingespoten waarop de aangedane slokdarm reageert met een heftige en pijnlijke samentrekking. Een gezonde slokdarm zal dit niet doen.

De pijn wordt gedempt door middel van pijnstillers met nitriet. Een injectie met botox zorgt ervoor dat de spieren in de slokdarm zich ontspannen. Het werkt goed, maar helaas maar tijdelijk. Een andere manier is het oprekken van de overgang van slokdarm naar maag. Er wordt een ballonnetje in de slokdarm gebracht en opgeblazen. Het gedeelte dat vernauwd is wordt zo uitgerekt. Soms is het nodig om de sluitspier door te snijden. De doorgang naar de maag toe wordt hierdoor groter.

Veel patiënten moeten meerdere keren behandeld worden, vooral wanneer gekozen wordt voor medicijngebruik of het gebruik van botox-injecties. Maar ook de behandeling met het ballonnetje moet vaak meerdere keren herhaald worden. Dit komt omdat de slokdarm zich uiteindelijk weer kan gaan vernauwen. De patiënt zal daardoor ook altijd onder controle van een arts blijven staan.