Bult in lies of liesgezwel: oorzaken en symptomen knobbels

Een bult in de lies of een liesgezwel kan zowel mannen als vrouwen treffen. De liezen zijn de twee huidplooien, links en rechts, bij de overgang van de onderbuik naar je bovenbenen. Onderhuids bevinden zich lymfeklieren, welke een belangrijke rol spelen bij het afweersysteem. In je lies kunnen zwellingen optreden, waar meerdere oorzaken voor zijn aan te wijzen, van relatief onschuldig tot ernstig, zoals een kwaadaardige tumor. Andere veel voorkomende oorzaken van een knobbeltje of bult in de lies of liesgezwel, zijn een lipoom of vetgezwel, een abces of liesbreuk. Knobbels of knobbeltjes in de liesstreek kunnen gepaard gaan met anderen symptomen, afhankelijk van de oorzaak. Deze symptomen kunnen bestaan uit pijn, jeuk, roodheid, warmte of koorts en koude rillingen (bij een infectie). Bij aanhoudende of verergerende klachten is het belangrijk om de bult in de lies te laten beoordelen door je huisarts. Deze kan een diagnose stellen en een gerichte behandeling inzetten.

Veelvoorkomende oorzaken van een gezwel of knobbels in de liesstreek

• Bijkomende symptomen van bult in de lies
• Bij mannen en vrouwen
• Alleen bij mannen
• Bult in lies door liesbreuk
• Langwerpige verdikking in lies door grote bloedvaten
• Bult in lies door lymfkliervergroting
• Spataderen
• Symptomen van spataderen
• Oorzaken van spataderen
• Risicofactoren
• Knobbeltje in de lies door een lipoom
• Lieszwelling door cyste van Nuck
• Bult in lies door een abces
• Niet ingedaalde testikel
• Overige oorzaken van bult in lies

Bijkomende symptomen van bult in de lies

Bij mannen en vrouwen

Naast een verdikking, bult of bultje in lies, kunnen er soms ook andere symptomen ontstaan, zoals:

• misselijkheid
• braken
• buikpijn
• een algemene zwelling, warmte of roodheid in het gebied het liesgezwel
• koorts
• koude rillingen
• moeite met een stoelgang of niet kunnen poepen
• nachtzweten
• onverklaarbaar gewichtsverlies
• pijn bij het plassen of niet meer kunnen plassen
• pijn in het gebied van de knobbel
• rugpijn
• pijn in de flank
• vaker plassen
• vermoeidheid

Alleen bij mannen

Mannen kunnen naast een lieszwelling ook last krijgen van zwelling, warmte of roodheid van de teelbal(len).

Bult in lies door liesbreuk

Een liesbreuk of hernia inguinalis, duidt op een uitstulping van het buikvlies in de liesstreek. Het kan hierbij gaan om een bult of een langwerpige zwelling of verdikking in de lies. De aandoening komt veel vaker voor bij mannen dan bij vrouwen, omdat de buikwand bij mannen door de bank genomen wat minder sterk is. Een liesbreuk ontstaat door een zwakke plek of een opening in de buikwand en kan een pijnlijk, soms branderig gevoel in de lies veroorzaken. Sommige mensen worden misselijk van een liesbreuk. Bij een liesbreuk kun je een bobbel in de lies hebben, welke kan verdwijnen als je gaat liggen. Bij het voorover bukken, hoesten, niezen, te hard persen of (zwaar) tillen, kan de pijn in de lies verergeren. Behandeling van een liesbreuk bestaat uit een (kijk)operatie en het herstel verloopt doorgaans voorspoedig, ofschoon bijna 1 op de 3 patiënten een jaar na een liesbreukoperatie nog liespijn ervaart, vooral voor bij jongere patiënten, aldus Hester Langeveld (Erasmus MC) et al. in Hernia (2014; epub 5 augustus).

Een dijbreuk (een zogeheten 'hernia femoralis') is een stuk zeldzamer dan een liesbreuk. Hierbij puilt de buikinhoud ook uit in de lies, maar dan vlak onder het liesligament.

Langwerpige verdikking in lies door grote bloedvaten

Soms kunnen de grote bloedvaten in de liesstreek, zoals de beenslagader of femorale slagader, opzwellen en een langwerpige verdikking in de lies veroorzaken. Een dergelijke zwelling van de femorale slagader of ader in de liesstreek kan optreden om verschillende redenen, waaronder:

• Een dijbreuk of hernia femoralis.
• Een gebroken dijbeen kan leiden tot zwelling van de omliggende bloedvaten, waaronder de femorale slagader of ader.
• Een bloedstolsel in de beenslagader kan de bloedstroom belemmeren en een zwelling veroorzaken.
• Een aneurysma (een plaatselijke verbreding van een slagader) die zich vormt in de beenslagader kan zorgen voor een langwerpige verdikking in de lies.
• Traima of letsel aan de liesstreek kan een zwelling van de bloedvaten tot gevolg hebben.

Bult in lies door lymfkliervergroting

Een voelbare lymfeklier of een vergrote lymfeklier gaat veelal om een lokaal verschijnsel. Vaak zit de vergrote lymfeklier in de hals, maar het kan ook voorkomen in de oksels of in de liezen. In grofweg 40% van de gevallen verdwijnt de vergrote lymfeklier spontaan en wordt er geen oorzaak gevonden. Een vergrote lymfeklier heeft meestal een onschuldige oorzaak, maar een enkele keer is er een ernstige ziekte in het spel. Een lokale lymfeklierzwelling is meestal het gevolg van een infectie door een virus, bacterie, parasiet of schimmel. De ziekte van Pfeiffer kan vergrote en pijnlijke lymfeklieren geven, vooral in de nek, maar soms ook in de oksels en liezen. De lymfeklieren in de lies kunnen opzetten bij een blaasontsteking of een (huid)infectie aan de voeten, benen of geslachtsorganen. Ook seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's) kunnen een lokale lymfeklierzwelling in de lies veroorzaken. Slechts zelden is een lokale lymfeklierzwelling het gevolg van een maligniteit (kwaadaardige ziekte, kanker) en dat geldt zeker voor de liesstreek. Bij een maligniteit kan gedacht worden aan lymfklierkanker (zoals de ziekte van Hodgkin met symptomen als vergrote lymfeklieren, koorts en vermoeidheid), leukemie of uitzaaiing van een kwaadaardige tumor elders in het lichaam (metastasen)

Spataderen

Spataderen zijn kronkelende bloedvaten die blauw-paars door de huid schijnen en soms als knobbels zichtbaar zijn. Spataderen komen voor bij zowel mannen als vrouwen, ofschoon vrouwen er vaker last van hebben. Behalve spataderen in benen, kunnen spataderen zich ook manifesteren in de lies. Op zich kunnen spataderen geen kwaad en is behandeling vanuit medisch oogpunt meestal niet nodig.

Symptomen van spataderen

Spataderen hoeven geen pijn te veroorzaken. Symptomen van spataderen zijn onder meer:

• aderen die donkerpaars of blauw van kleur zijn
• aders die kronkelig en uitpuilend lijken
• dikke strengen in de lies
• pijn in de lies
• zwelling in de lies
• verergerde pijn na langdurig zitten of staan
• jeuk rond een of meer van de spataderen
• huidverkleuring rond een spatader

Oorzaken van spataderen

Zwakke of beschadigde kleppen kunnen leiden tot spataderen. Slagaders brengen bloed van je hart naar de rest van je weefsels en aders brengen bloed van de rest van je lichaam terug naar je hart, zodat het bloed kan worden gerecirculeerd. Om bloed naar je hart terug te brengen, moeten de aderen in je benen tegen de zwaartekracht werken. Spiersamentrekkingen in je onderbenen werken als pompen en elastische aderwanden helpen het bloed naar je hart terug te keren. Kleine kleppen in je aderen openen zich als het bloed naar je hart stroomt en sluiten vervolgens om te voorkomen dat het bloed weer terug stroomt. Helemaal boven in het been – in de lies – en in de knieholte bevinden zich de belangrijkste kleppen. Als deze kleppen zwak of beschadigd zijn, kan bloed terugstromen en zich in de ader ophopen, waardoor de aderen uitrekken of verdraaien.

Risicofactoren

De volgende factoren verhogen het risico op het ontwikkelen van spataderen:

• Leeftijd. Het risico op spataderen neemt toe met de leeftijd. Veroudering veroorzaakt slijtage aan de kleppen in je aderen die de bloedstroom helpen reguleren. Uiteindelijk zorgt die slijtage ervoor dat de kleppen wat bloed terug laten stromen in je aderen waar het zich ophoopt in plaats van naar je hart te stromen.
• Geslacht. Vrouwen hebben meer kans om spataderen te krijgen.
• Hormonale veranderingen tijdens zwangerschap, premenstruatie of overgang kunnen een factor zijn omdat vrouwelijke hormonen de neiging hebben om aderwanden te ontspannen. Hormoonbehandelingen, zoals het slikken van anticonceptiepil, kunnen het risico op spataderen verhogen.
• Zwangerschap. Tijdens de zwangerschap neemt het bloedvolume in je lichaam toe. Deze verandering ondersteunt de groeiende foetus, maar kan ook een vervelende bijwerking veroorzaken, zoals vergrote aderen in je benen of liezen. Hormonale veranderingen tijdens de zwangerschap kunnen ook een rol spelen.
• Familiegeschiedenis. Als andere familieleden spataderen hadden, is de kans groter dat je het ook krijgt.
• Obesitas. Overgewicht zorgt voor extra druk op je aderen.
• Langdurig staan ​​of zitten. Je bloed stroomt niet zo goed als je lange tijd in dezelfde positie zit.

Knobbeltje in de lies door een lipoom

Ook kan er sprake zijn van een vetgezwel (lipoom) in de lies. Vaak geeft het geen klachten, behalve als je het aanraakt. Dan kan het wat gevoelig zijn. Je kan het vastpakken en het is als het ware een klein bolletje. Een lipoom is een onderhuidse zwelling, welke is opgebouwd uit vetcellen in een dun, vezelig omhulsel. Een lipoom is in feite een goedaardige woekering van vetweefselcellen.

Lieszwelling door cyste van Nuck

Anton Nuck (1650 – 1692) was een Nederlandse anatoom. Hij beschreef de cyste in de liesregio rond de uitlopers van de ophangband van de baarmoeder die tot in de grote schaamlip lopen. De cyste is vergelijkbaar met de waterbreuk bij mannen. De cyste van Nuck is een hydrokèle gelegen op het verloop van het ligamentum rotundum, ronde band vanaf de baarmoeder door het lieskanaal.

Bult in lies door een abces

Een haarzakje kan ontstoken raken en soms ook de zweetklier die ernaast ligt. Dit fenomeen komt vooral voor bij vrouwen tussen de puberteit en het veertigste levensjaar. Het doet zich met name voor in de oksel, de lies, onder de borsten of in de bilspleet. Een ontstoken haarzakje kan een abces worden. En een voortdurend terugkerende ontsteking van de haarzakjes en talgkliertjes, wordt hidradenitis suppurativa genoemd. Deze chronische inflammatoire huidziekte wordt gekenmerkt door tal van pijnlijke en zeer hinderlijke abcessen, waarvan sommige zo groot kunnen worden als een pingpongballetje. Deze abcessen treden vooral op in de liezen, genitaliën, bilspleet en oksels, nek, oren, hals, tepels, onder de borsten en in buikplooien. Het is een zeer vervelende en (emotioneel) belastende aandoening. Genetische aanleg, geslachtshormonen, endocrine factoren (overgewicht, polycysteus ovariumsyndroom) en roken spelen een rol bij het ontstaan van deze aandoening.

Niet ingedaalde testikel

Een niet ingedaalde teelbal is een veelvoorkomende aandoening waarbij een van de testikels buiten het scrotum ligt. De bal is soms in de liesstreek van het kind te voelen. De niet ingedaalde bal kan soms nog tot zes maanden na de geboorte spontaan indalen. De ervaring leert dat dit na de zesde maand niet meer gebeurt. In dat geval is een operatie nodig, bij voorkeur rond de eerste verjaardag.

Overige oorzaken van bult in lies

Een enkele keer kan er sprake zijn van een wekedelentumor (sarcoom). Sarcomen zijn kankersoorten die ontstaan vanuit het steun- en bindweefsel. Een kwaadaardige tumor in de lies is echter zeer zeldzaam. Er kan ook sprake zijn van een aneurysma, een plaatselijke verwijding of uitstulping van een slagader. Bij mannen kan er sprake zijn van een teelbalontsteking of een draaiing van de zaadbal (teelbaltorsie).

Lees verder

• Lieszwelling: oorzaken en behandeling zwelling in de lies
• Liesschimmel, rode vlekken in de lies: behandeling met crème
• Gezwollen lymfeklieren: klieren in hals, nek, lies & oksel
• Vlekjes lies: rode vlekken, puntjes of bultjes in liesstreek
• Pijn in lies of liespijn: oorzaken van een pijnlijke lies