Lieszwelling: oorzaken en behandeling zwelling in de lies

Een lieszwelling verwijst naar een zwelling, bult of knobbeltje dat verschijnt in de liesstreek, de huidplooi die die de overgang vormt tussen de onderbuik en de bovenbeen. De zwelling in de lies kan variëren in vorm en grootte, en het kan al dan niet gepaard gaan met pijn of jeuk. De zwelling kun je mogelijk verplaatsen. Een lieszwelling kan huidkleurig blijven of het kan rood of paars worden. Som kan een zwelling gepaard met zweervorming, of openbreken en zweren vormen. De vorm en het uiterlijk van een zwelling in de lies hangt af van de oorzaak. Ga zo snel mogelijk naar je huisarts als je een zwelling in de lies hebt.

• Een lieszwelling
• De liezen
• Epidemiologie van liesbultjes en lieszwellingen
• Anatomie en fysiologie van de lies in relatie tot lieszwelling
• Meest voorkomende oorzaken van lieszwelling
• Huidinfecties
• Opgezette lymfeklieren
• Liesbreuk
• Andere oorzaken van zwelling in de lies
• Andere huidaandoeningen
• Lipomen (vetbulten)
• Vergrote bloedvaten
• Niet-ingedaalde teelbal
• Hematoom
• Endometriose (bij vrouwen)
• Varicocèle (bij mannen)
• Lymfoedeem
• Tuberculose van de lymfeklieren (scrofulose)
• Epidermoid cysten of verstopte talgklier
• Allergische reacties en bijwerkingen van medicatie
• Reactieve artritis
• Beknelde zenuwen (bijvoorbeeld door hernia)
• Risicogroepen en -factoren voor een knobbel of zwelling in de lies
• Wanneer huisarts inschakelen?
• Onderzoek en diagnose
• Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
• Echografie
• Bloedonderzoek
• Biopsie (weefselonderzoek)
• Medische behandeling van zwelling in de lies
• Medicamenteuze behandeling
• Behandeling van een liesbreuk
• Fysiotherapie en spierversterking
• Steunbanden en liesbandages
• Warmte- en koudetherapie
• Drainage bij abcessen of cysten
• Aanpassing van leefstijl en preventieve maatregelen
• TENS-therapie (Transcutane Elektrische Neurostimulatie)
• Prognose
• Complicaties
• Beknelde liesbreuk
• Infectie
• Chronische pijn
• Trombose
• Kwaadaardige gezwellen
• Preventie van een lieszwelling

Een lieszwelling

Stel je voor: je bent bezig met je dagelijkse bezigheden – misschien sport je, misschien til je iets zwaars op – en ineens voel je een lichte druk in je lies. Het lijkt niets bijzonders, maar wanneer je even opmerkt, zie je een subtiele zwelling of een kleine bult net daar waar je been overgaat in je romp. Het voelt misschien wat vreemd of ongemakkelijk, en de vraag komt vanzelf: wat betekent deze lieszwelling?

Een lieszwelling – of het nu een zwelling, bult of knobbeltje is – kan om verschillende redenen ontstaan en komt vaker voor dan men denkt. Soms is het onschuldig en kan het vanzelf verdwijnen, zoals bij een opgezwollen lymfeklier door een lichte infectie. In andere gevallen kan het wijzen op een liesbreuk of een ontsteking. Hoewel de oorzaken divers zijn, is de lies een plek waar zwellingen om extra aandacht vragen, omdat deze regio een kruispunt is van spieren, bloedvaten en lymfeklieren. Een lieszwelling is dan ook een uitnodiging van het lichaam om even stil te staan en te ontdekken wat deze verandering ons probeert te vertellen.

De liezen

De liezen zijn de twee huidplooien die de overgang vormen tussen de onderbuik en de bovenbenen. Je hebt een lies aan beide kanten, rond de plooi, waar je been de rest van je lichaam verbindt. De lies ligt over het heupgewricht en bevat verschillende spieren van het been. Er is een groep lymfeklieren in het liesgebied, die normaal niet voelbaar zijn. Het bevat ook het lieskanaal of de canalis inguinalis en bij mannen loopt daar de zaadleider en bij vrouwen de ronde baarmoederband doorheen. Onder de liesband (ligamentum inguinale) door lopen spieren, bloedvaten, lymfevaten en zenuwen voor het been.

Epidemiologie van liesbultjes en lieszwellingen

Liesbultjes en lieszwellingen – die kunnen variëren van liesbreuken tot ontstoken lymfeklieren – komen wereldwijd veel voor, maar de frequentie en risicofactoren kunnen sterk verschillen afhankelijk van geslacht, leeftijd, genetische aanleg, en zelfs klimaat. De liesregio is een anatomisch knooppunt, waar structuren zoals lymfeklieren, bloedvaten en spiergroepen samenkomen. Laten we dieper ingaan op de epidemiologie van lieszwellingen, met een uitgebreide blik op de demografische en geografische factoren die de prevalentie beïnvloeden, evenals de genetische factoren en culturele invloeden die verschillen tussen bevolkingsgroepen verklaren.

Geslachtsverschillen: vaker bij mannen dan vrouwen
Lieszwellingen komen significant vaker voor bij mannen, vooral wanneer het gaat om liesbreuken. Naar schatting heeft wereldwijd ongeveer 25% van de mannen gedurende hun leven een kans op het ontwikkelen van een liesbreuk, terwijl dit percentage bij vrouwen slechts 2% bedraagt. Dit verschil wordt toegeschreven aan anatomische factoren, zoals de grotere opening in het lieskanaal bij mannen, die ontstaat doordat de zaadstreng door deze regio loopt.

Cijfers: In Nederland wordt elk jaar bij ongeveer 30.000 mensen een liesbreuk vastgesteld, waarvan meer dan 80% mannen betreft. In België liggen de cijfers vergelijkbaar, en bij kinderen komt een liesbreuk ook vaker voor bij jongens dan bij meisjes.

• Een 50-jarige man uit Nederland met een actieve levensstijl ontdekt een bult in zijn liesstreek. Onderzoek wijst uit dat hij een liesbreuk heeft, iets dat bij zijn vader en grootvader ook voorkwam.

Leeftijdsgroepen: pieken bij kinderen en ouderen
Lieszwellingen komen veel voor in specifieke leeftijdsgroepen: jonge kinderen en volwassenen boven de 50 lopen het hoogste risico. Bij pasgeboren jongens komt een liesbreuk voor bij ongeveer 1-3% van de gevallen. Liesbreuken ontstaan in deze leeftijdsgroep meestal door een onvolledige sluiting van het lieskanaal bij de geboorte. Bij ouderen is het risico op een liesbreuk groter door natuurlijke verzwakking van de spieren. Bij volwassenen kunnen ook zwellingen in de lies ontstaan door vergrote lymfeklieren als gevolg van infecties, vooral bij mensen met een verzwakt immuunsysteem.

Cijfers: Wereldwijd ontwikkelt 1 op de 5 volwassenen ouder dan 50 jaar een liesbreuk, en in Nederland behoren liesbreuken tot de meest voorkomende operatieve ingrepen bij oudere mannen. Bij kinderen komt een liesbreuk vooral voor bij jongens jonger dan 5 jaar.

• Een 4-jarig jongetje met een zwelling in zijn lies blijkt een aangeboren liesbreuk te hebben. Zijn arts legt uit dat dit vaak voorkomt bij jonge jongens en snel kan worden verholpen met een operatie.

Invloed van klimaat en geografische locatie
Geografische locatie en klimaat spelen een subtiele, maar belangrijke rol in de epidemiologie van lieszwellingen. In tropische regio’s, zoals de Nederlandse overzeese gebieden (bijvoorbeeld Curaçao), komt lymfeklierzwelling vaker voor door verhoogde blootstelling aan parasitaire infecties en tropische ziekten. In gematigde klimaten, zoals in Nederland en België, wordt lieszwelling daarentegen vaak veroorzaakt door bacteriële infecties, zoals bij urineweginfecties, die lymfeklieren in de lies kunnen vergroten.

Cijfers: In tropische gebieden is de incidentie van lymfeklierzwelling hoger door infectieziekten zoals filariasis, die wereldwijd bij 120 miljoen mensen voorkomt. In Nederland en België worden dergelijke infecties zelden gezien; daar zijn urineweginfecties en liesbreuken de meest voorkomende oorzaken van lieszwellingen.

• Een man die recent in de tropen heeft gereisd, ontdekt een zwelling in zijn lies. Na onderzoek blijkt dat hij een tropische infectie heeft opgelopen die tot vergrote lymfeklieren heeft geleid.

Genetische aanleg: een familiale factor bij liesbreuken
Genetische aanleg speelt een aanzienlijke rol bij het risico op liesbreuken. Studies tonen aan dat mensen met een familiegeschiedenis van liesbreuken een 8 keer hogere kans hebben om zelf ook een liesbreuk te ontwikkelen. Dit geldt vooral voor mannen, omdat de aanleg voor een groter lieskanaal genetisch bepaald kan zijn. Liesbreuken en andere lieszwellingen hebben bovendien de neiging om in bepaalde families voor te komen, waarbij zowel anatomische als bindweefselfactoren een rol spelen.

Cijfers: Uit onderzoek blijkt dat 10% van de mensen met een liesbreuk een eerstegraads familielid heeft met dezelfde aandoening. Mensen met genetische bindweefselaandoeningen, zoals het syndroom van Ehlers-Danlos, hebben ook een hoger risico op liesbreuken en lieszwellingen.

• Een jonge man met het syndroom van Ehlers-Danlos merkt een lieszwelling op. Zijn arts wijst erop dat zijn bindweefselconditie het risico op liesbreuken vergroot, wat de oorzaak blijkt te zijn van zijn zwelling.

Andere omgevingsfactoren: leefstijl en beroepsmatige belasting
Leefstijl en beroepen waarbij zwaar tillen of veel fysieke inspanning vereist is, verhogen het risico op liesbreuken. Beroepen waarbij vaak getild wordt, zoals in de bouw of logistiek, leiden vaak tot extra druk op de buikwand en liesstreek, wat een liesbreuk kan uitlokken. Dit wordt nog verergerd bij rokers, omdat chronisch hoesten door roken de druk op de liesregio verhoogt, wat lieszwellingen kan veroorzaken.

Cijfers: Bijna 30% van de mensen met een liesbreuk in Nederland en België heeft een fysiek belastend beroep, zoals in de bouw of transportsector. Rokers hebben twee keer zoveel kans op liesbreuken door chronisch hoesten en verzwakte weefsels.

• Een 55-jarige man, werkzaam als bouwvakker en langdurig roker, ontwikkelt een liesbreuk. Zijn arts adviseert hem om fysieke belasting te vermijden en te stoppen met roken om de liesregio te ontlasten.

Anatomie en fysiologie van de lies in relatie tot lieszwelling

De lies, die onopvallende maar complexe overgang tussen de buik en de bovenbenen, is een anatomisch kruispunt waar spieren, bloedvaten, zenuwen en lymfeklieren samenkomen. Hoewel het misschien niet vaak de aandacht trekt, speelt de lies een belangrijke rol in beweging, ondersteuning en bescherming van vitale structuren. Wanneer er een lieszwelling optreedt – of dit nu door een liesbreuk, een opgezwollen lymfeklier of een cyste komt – is het vaak het gevolg van een subtiele verstoring in dit drukke anatomische gebied.

De buikwand en het lieskanaal: de basis van ondersteuning
De lies wordt voornamelijk gevormd door de onderste spieren van de buikwand en de inguinale of liesband. Het lieskanaal, een kleine tunnel die door de buikwand loopt, is een essentiële structuur in deze regio en bevat de zaadstreng bij mannen en het ronde ligament van de baarmoeder bij vrouwen. Het lieskanaal geeft stevigheid aan de buikwand, maar het is ook een gebied van zwakte, vooral bij mannen, waardoor er een verhoogd risico op een liesbreuk ontstaat. Wanneer een deel van de darm of buikvlies door dit kanaal naar buiten puilt, ontstaat een lieszwelling die vaak als een zachte bult wordt gevoeld en soms gepaard gaat met pijn of ongemak.

Voorbeeld: Bij iemand die vaak zwaar tilt, kunnen de krachten die op het lieskanaal worden uitgeoefend, de buikwand verzwakken, wat uiteindelijk kan leiden tot een liesbreuk en een zwelling in het liesgebied.

Lymfeklieren en lymfevaten: de beschermers tegen infecties
De lies herbergt een netwerk van oppervlakkige en diepe lymfeklieren, die samen met de lymfevaten een cruciale rol spelen in het immuunsysteem. Lymfeklieren in de lies fungeren als filters die bacteriën, virussen en andere ongewenste stoffen uit de lymfevloeistof verwijderen voordat deze weer in de bloedbaan terechtkomt. Bij een infectie of ontsteking – of dit nu door een verwonding, huidinfectie of soa komt – kunnen deze lymfeklieren opzwellen en een voelbare lieszwelling veroorzaken.

Voorbeeld: Na een infectie in de benen kunnen de lymfeklieren in de lies opzwellen, wat een plaatselijke zwelling veroorzaakt die aanvoelt als een gevoelig, rond knobbeltje.

[B]Spieren en pezen: stabiliteit en beweging[/B]
De liesregio bevat belangrijke spieren en pezen die beweging en stabiliteit ondersteunen. De psoas- en iliacusspieren – ook wel samen de heupbuigers genoemd – verbinden de onderrug met de benen en lopen langs de lies. Samen met de adductoren, die de benen naar elkaar toe bewegen, zorgen deze spieren ervoor dat we kunnen buigen, draaien en stabiliteit bewaren. Overbelasting of letsel aan deze spieren kan leiden tot een verdikking of zwelling in de lies, vooral bij sporters die intensief gebruik maken van hun benen, zoals voetballers en hardlopers.

Voorbeeld: Een hardloper met een liesblessure kan zwelling en pijn ervaren in de liesstreek, veroorzaakt door irritatie en zwelling van de adductoren.

Bloedvaten: toevoer van voeding en zuurstof
De lies is ook een doorgangsgebied voor belangrijke bloedvaten die de benen van zuurstofrijk bloed voorzien en afvalstoffen afvoeren. De dijslagader (arteria femoralis) en de dijader (vena femoralis) lopen beide door de lies en spelen een essentiële rol in de bloedsomloop. Een verwijding of zwelling van deze bloedvaten kan een voelbare lieszwelling veroorzaken, zoals bij een femoraal aneurysma, waarbij de slagader in de lies abnormaal opzwelt.

Voorbeeld: Bij iemand met een femoraal aneurysma voelt de lieszwelling pulserend aan door de opgezwollen slagader, wat medische interventie vereist.

Zenuwen: verbinding met de ledematen
De lies bevat ook belangrijke zenuwen, zoals de nervus femoralis en de nervus obturatorius, die het been en de bovenbenen van gevoel en motoriek voorzien. Wanneer een zenuw bekneld raakt door bijvoorbeeld een hernia of een ontsteking, kan dit een zwelling en pijn in de lies veroorzaken, vaak gepaard met uitstralende pijn of tintelingen in het bovenbeen.

Voorbeeld: Iemand met een beknelde zenuw door een liesbreuk kan zwelling ervaren, samen met een brandend of tintelend gevoel in de lies en het bovenbeen.

Vet- en bindweefsel: bescherming en vulling
De lies bevat een laag vet- en bindweefsel die de onderliggende structuren beschermen en ondersteunen. Soms kunnen goedaardige vetknobbels, ook wel lipomen genoemd, in dit weefsel ontstaan. Deze zachte, pijnloze bultjes kunnen soms aanzienlijke grootte bereiken en worden vaak opgemerkt als een zwelling in de liesstreek.

Voorbeeld: Een persoon ontdekt een pijnloze, zachte zwelling in de lies en blijkt een lipoom te hebben – een onschuldige vetophoping die meestal geen verdere behandeling vereist.

Meest voorkomende oorzaken van lieszwelling

De meest voorkomende oorzaken van lieszwelling zijn de volgende.

Huidinfecties

Huidinfectie zoals steenpuisten of abcessen kunnen in het liesgebied optreden. Ontstoken haarzakjes ontstaan vooral in lichaamsplooien, vooral als er sprake is van trauma door scheren of harsen of door wrijven van ondergoed. Deze knobbels kunnen rood of roze en pijnlijk zijn. Het kan pijnlijk zijn om ze aan te raken. Ze kunnen variëren van licht pijnlijke puistjes tot zeer grote abcessen.

Opgezette lymfeklieren

Lymfeklieren zijn verzamelplaatsen voor witte bloedcellen en maken deel uit van je immuunsysteem en helpen infecties te bestrijden. Normaal gesproken kun je je lymfeklieren niet voelen, maar als ze opgezwollen raken, kun je ze voelen als een knobbel of knobbels. Ook in de lies kun je last krijgen van gezwollen lymfeklieren. De meest voorkomende oorzaak van gezwollen lymfeklieren is infectie; de gezwollen lymfeklieren doen gewoon hun werk en bestrijden de infectie. Opgezwollen lymfeklieren in de lies worden vaak veroorzaakt door seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's), luieruitslag, infectie op de voeten of benen en kattenkrabziekte. Lymfeklieren kunnen ook opzwellen als reactie op infecties die je hele systeem beïnvloeden, zoals de ziekte van Pfeiffer, waterpokken of griep. Wanneer de lymfeklieren opzwellen als gevolg van een infectie, nemen ze gewoonlijk hun normale grootte aan zodra de infectie is verdwenen.

Minder vaak zwellen lymfeklieren op als gevolg van een vorm van kanker. Kankers van het bloedsysteem, zoals lymfomen (lymfeklierkanker) of leukemie, kunnen gezwollen lymfeklieren veroorzaken. Kankers van andere delen van het lichaam kunnen zich ook naar de lymfeklieren verspreiden, waardoor ze groter worden. Lymfeklieren die gezwollen zijn door een bepaalde kanker, zal vaak niet wegtrekken, zoals wel het geval is bij een infectie. Ze groeien meestal langzaam, terwijl klieren die opzwellen als gevolg van een infectie vaak plotseling verschijnen.

Er zijn enkele sporadisch voorkomende oorzaken van gezwollen lymfeklieren, zoals sarcoïdose, systemische lupus erythematosus (SLE), hiv/aids.

Liesbreuk

Een liesbreuk is een zwakke plek in de buikwand, waardoor buikvlies en buikvet of darm naar buiten kan puilen. Er worden drie soorten liesbreuk onderscheiden:

• inguinale liesbreuk, een 'normale' liesbreuk, komt vaker voor bij mannen
• femorale liesbreuk (dijbeenbreuk): zal verschijnen als een uitstulping nabij de lies of dij en komt vaker voor bij vrouwen.
• een incisionale liesbreuk: in het gebied van een litteken of verwonding van een vorige operatie

Een liesbreuk voelt meestal erg zacht aan en gaat meestal weg als je gaat liggen. Als het weefsel in de liesbreuk vast komt te zitten, kan het pijnlijk zijn. Als dit gebeurt, moet je dringend een arts raadplegen.

Andere oorzaken van zwelling in de lies

Andere huidaandoeningen

Behalve infectie kunnen er ook andere huidaandoeningen zijn die een knobbel in de lies kunnen veroorzaken, zoals:

• cysten in de lies
• genitale wratten
• goedaardige tumoren (zoals papillomen) of kwaadaardige tumoren (kanker).

De lies is een ongebruikelijke plaats om huidkanker te krijgen, omdat het niet zo vaak aan de zon wordt blootgesteld als andere delen van het lichaam.

Lipomen (vetbulten)

Knobbels die afkomstig zijn van de vetlaag onder de huid worden lipomen of vetbulten genoemd. Ze komen vrij veel voor en kunnen overal in het lichaam voorkomen waar zich een laag vetweefsel bevindt. Ze voelen vrij zacht aan en zijn meestal onschadelijk.

Vergrote bloedvaten

Soms kan een ader of slagader opgezwollen raken, waardoor er een knobbel ontstaat. Een opgezwollen slagader in de lies wordt een femoraal aneurysma genoemd. Gezwollen aders worden spataderen genoemd en in de lies wordt dit een saphena varix genoemd.

Niet-ingedaalde teelbal

Pas rond het einde van de zwangerschap dalen de teelballen van een babyjongen in. Sommige jongens worden echter geboren met nog niet ingedaalde teelballen, maar na de geboorte zal hierop gecontroleerd worden. Als de testikels op de leeftijd van 6 maanden nog niet zijn ingedaald, is er mogelijk een operatie nodig om de testikels te verplaatsen naar waar ze zouden moeten zijn.

Hematoom

Een hematoom ontstaat door bloedophoping na een trauma of verwonding in de liesstreek, bijvoorbeeld na een val, een sportblessure, of een chirurgische ingreep. Dit kan resulteren in een gevoelige, zwellende bult die pijnlijk is bij aanraking. Hematomen lossen meestal vanzelf op na verloop van tijd, maar grote hematomen kunnen medische aandacht vereisen.

Endometriose (bij vrouwen)

In zeldzame gevallen kan endometriose, waarbij baarmoederslijmvlies buiten de baarmoeder groeit, leiden tot een zwelling in de lies als endometriumweefsel zich in dit gebied bevindt. Deze zwelling kan pijnlijk zijn en cyclisch verergeren tijdens de menstruatie.

Varicocèle (bij mannen)

Een varicocèle duidt op een spatader in de zaadstreng. Ofschoon het meestal pijnloos is, kan het soms een zwelling in de lies veroorzaken en een gevoel van zwaarte met zich meebrengen. Varicoceles komen vaker voor aan de linkerkant en kunnen de vruchtbaarheid beïnvloeden.

Lymfoedeem

Lymfoedeem treedt op wanneer de lymfevloeistof zich ophoopt in de weefsels als gevolg van blokkades in het lymfestelsel, wat zwelling kan veroorzaken. Lymfoedeem komt vaak voor in de benen en kan zich uitbreiden naar de liesstreek, vooral na een operatie of bestraling waarbij lymfeklieren zijn aangetast.

Tuberculose van de lymfeklieren (scrofulose)

Deze infectie, veroorzaakt door de tuberculosebacterie, kan leiden tot gezwollen lymfeklieren in de lies. Hoewel tuberculose meestal de longen aantast, kan het zich ook in lymfeklieren in andere delen van het lichaam ontwikkelen en daar zwellingen veroorzaken.

Epidermoid cysten of verstopte talgklier

Dit zijn goedaardige cysten die zich in de huid ontwikkelen en ook in de liesstreek kunnen voorkomen. Verstopte talgklieren ontstaan wanneer huidcellen zich vermenigvuldigen in de onderste lagen van de huid en kunnen een kleine, pijnloze knobbel vormen die soms ontstoken raakt en groeit.

Allergische reacties en bijwerkingen van medicatie

Bepaalde medicijnen en allergische reacties kunnen leiden tot zwelling van de lymfeklieren in de lies. Geneesmiddelen zoals anticonvulsiva of antibiotica kunnen een immuunrespons veroorzaken die gezwollen lymfeklieren en lieszwelling met zich meebrengt.

Reactieve artritis

Reactieve artritis is een auto-immuunreactie op een infectie elders in het lichaam en kan leiden tot zwelling in de lies door ontsteking van de gewrichten of lymfeklieren. Deze aandoening kan worden veroorzaakt door een bacteriële infectie in de darmen of urinewegen.

Beknelde zenuwen (bijvoorbeeld door hernia)

Bij sommige soorten liesbreuken kan een zenuw klem komen te zitten. Een beknelde zenuw leidt tot pijn en een zwelling. Deze aandoening vereist meestal chirurgische behandeling om verdere complicaties te voorkomen.

Risicogroepen en -factoren voor een knobbel of zwelling in de lies

Lieszwellingen en knobbels kunnen bij iedereen voorkomen, maar er zijn specifieke risicogroepen en -factoren die de kans op deze aandoeningen vergroten. De liesstreek is immers een complex anatomisch gebied waar verschillende structuren en functies samenkomen, en bepaalde omgevings- en genetische invloeden kunnen bijdragen aan zwellingen, liesbreuken of gezwollen lymfeklieren. Hieronder volgt een overzicht van de risicogroepen en factoren die het meest vatbaar zijn voor het ontwikkelen van een knobbel of zwelling in de lies.

Mannen: vatbaarder voor liesbreuken
Mannen hebben een aanzienlijk hoger risico op liesbreuken dan vrouwen. Ongeveer 25% van de mannen ontwikkelt gedurende zijn leven een liesbreuk, terwijl dit percentage bij vrouwen slechts rond de 2% ligt. Dit verschil komt voort uit de anatomie van het lieskanaal bij mannen, dat door de zaadstreng wijder is, waardoor er meer kans bestaat op het naar buiten puilen van weefsel. Liesbreuken vormen een belangrijke oorzaak van zwelling in de lies bij mannen en nemen toe met de leeftijd.

• Een 55-jarige man met een fysiek belastend beroep ontwikkelt een knobbel in de lies. Zijn arts diagnosticeert een liesbreuk, wat vaak voorkomt bij mannen die zwaar tillen.

Sporters: verhoogd risico door spierbelasting
Sporters die intensieve sporten beoefenen, zoals voetbal, hardlopen of gewichtheffen, lopen een hoger risico op liesblessures en zwellingen. De liesregio is sterk betrokken bij bewegingen zoals buigen, draaien en versnellen, wat stress op de spieren en pezen in dit gebied legt. Ongeveer 5-10% van de sporters ontwikkelt ooit een liesblessure, en deze blessures kunnen zwellingen of knobbels in de liesstreek veroorzaken, zoals ontstoken pezen of spieren.

• Een 22-jarige voetballer merkt een pijnlijke zwelling in de lies na een intensieve wedstrijd. Onderzoek toont aan dat hij een liesblessure heeft opgelopen door overbelasting van de adductoren.

Ouderen: verzwakte spieren en weefsels door veroudering
Oudere volwassenen, vooral boven de 50 jaar, zijn gevoeliger voor lieszwellingen door verzwakte spieren en bindweefsel, die een liesbreuk of andere zwellingen kunnen veroorzaken. Na verloop van tijd neemt de elasticiteit van de weefsels in de buikwand af, wat het risico op een liesbreuk verhoogt. Liesbreuken zijn een van de meest voorkomende chirurgische ingrepen bij ouderen, en de incidentie neemt toe naarmate men ouder wordt.

• Een 65-jarige vrouw voelt een zacht knobbeltje in haar lies en wordt gediagnosticeerd met een liesbreuk, wat vaak voorkomt bij ouderen door verzwakt spierweefsel.

Mensen met een familiegeschiedenis van liesbreuken of bindweefselaandoeningen
Genetica speelt een belangrijke rol in de vatbaarheid voor liesbreuken en zwellingen in de lies. Mensen met familieleden die een liesbreuk hebben gehad, hebben een 8 keer hogere kans om zelf een liesbreuk te ontwikkelen. Erfelijke bindweefselaandoeningen, zoals het Ehlers-Danlos-syndroom, vergroten het risico op zwellingen en liesbreuken doordat het bindweefsel verzwakt is.

• Een jonge man ontdekt een zwelling in zijn lies. Hij blijkt een liesbreuk te hebben, net als zijn vader en grootvader, wat wijst op een genetische aanleg voor zwakte in de liesregio.

Mensen met een verzwakt immuunsysteem: gevoeligheid voor infecties
Een verzwakt immuunsysteem kan leiden tot gezwollen lymfeklieren in de lies door frequente infecties. Dit kan het gevolg zijn van aandoeningen zoals hiv, diabetes of een behandeling met immunosuppressiva. Gezwollen lymfeklieren komen vaak voor bij mensen met een verzwakt immuunsysteem, omdat hun lichaam gevoeliger is voor infecties die de lymfeklieren in de lies kunnen aantasten.

• Een patiënt met hiv merkt een harde, pijnlijke zwelling in de lies en blijkt vergrote lymfeklieren te hebben door een infectie, iets wat vaker voorkomt bij mensen met een verzwakt immuunsysteem.

Zwaar tillen en fysiek intensieve beroepen
Beroepen waarbij regelmatig zwaar tillen of fysiek inspannend werk vereist is, zoals in de bouw, transport of logistiek, verhogen het risico op liesbreuken. De continue druk op de buik- en liesstreek kan het weefsel verzwakken, waardoor een liesbreuk of andere zwellingen ontstaan. Bijna 30% van de mensen met een liesbreuk in Nederland en België heeft een fysiek belastend beroep.

• Een 40-jarige bouwvakker ontwikkelt een pijnlijke zwelling in de lies en blijkt een liesbreuk te hebben, iets wat vaak voorkomt in beroepen waarbij zwaar tillen een dagelijkse vereiste is.

Wanneer huisarts inschakelen?

Raadpleeg altijd je huisarts als je een onverklaarbare zwelling in de lies bemerkt, die niet vanzelf weggaat. Ga zo snel mogelijk naar een arts als de lieszwelling groter lijkt te worden.

Alarmsymptomen
Raadpleeg in de volgende gevallen direct een arts:

• de knobbel of zwelling in de lies is erg pijnlijk
• je hebt pijn in je buikstreek, samen met ziek zijn (braken) en/of niet kunnen poepen
• je hebt een hoge temperatuur (koorts) en je voelt je niet lekker

Onderzoek en diagnose

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek

De arts zal wat vragen stellen over je klachten en vervolgens de zwelling in je lies onderzoeken. In sommige omstandigheden zal de diagnose in dit stadium duidelijk zijn en zijn er geen verdere tests nodig. Als er bijvoorbeeld een abces aanwezig is, is er vaak geen verder onderzoek meer nodig.

Echografie

In veel gevallen zal een echoscopie nuttig zijn. Dit kan meer informatie verschaffen over het soort knobbeltje dat je hebt. Als de arts bijvoorbeeld vermoedt dat de zwelling in de lies een liesbreuk is is, kan een scan dit bevestigen en bepalen welk type liesbreuk het is en of er een behandeling nodig is. Als de scan bijvoorbeeld vetweefsel vertoont, wijst het op een lipoom. Als je een aneurysma hebt, vertoont de scan een gezwollen slagader. Niet-ingedaalde testikels zijn te zien op een echografie. Een holte gevuld met vloeistof suggereert een cyste, enzovoort.

Bloedonderzoek

Bloedonderzoek kan ook nuttig zijn. Deze kunnen helpen bepalen of gezwollen lymfeklieren te wijten zijn aan een infectie en in sommige gevallen kunnen bloedonderzoeken helpen de oorzaak van de infectie te achterhalen. Bij mensen die last hebben van terugkerende steenpuisten of steeds abcessen krijgen, kan een bloedtest nodig zijn om te controleren op een onderliggende reden zoals diabetes.

Biopsie (weefselonderzoek)

Soms kan het nodig zijn om een ​​monster van de zwelling te nemen voor verdere analyse. Dit wordt een biopsie genoemd. Een monster van het weefsel in de zwelling kan met een dunne naald worden genomen of de hel bult kan worden verwijderd. Het weefselmonster wordt vervolgens onder de microscoop onderzocht om de oorzaak te achterhalen.

Medische behandeling van zwelling in de lies

De behandeling van zwelling in de lies, is afhankelijk van de oorzaak van de lieszwelling. De arts kan een operatie aanbevelen om een ​​cyste te verwijderen als deze groot of pijnlijk is. Een liesbreuk kan een operatie vereisen om het weefsel terug op zijn plaats te brengen en de breuk te sluiten. Opgezette klieren zullen meestal in de loop van de tijd weer slinken, maar de arts kan een antibioticum voorschrijven om een ​​onderliggende infectie te behandelen.

Medicamenteuze behandeling

De medicamenteuze behandeling van lieszwellingen is afhankelijk van de oorzaak en kan variëren van antibiotica voor infecties tot pijnstillers voor symptoombestrijding. Hieronder volgt een overzicht van de belangrijkste medicamenteuze behandelingen die worden ingezet bij lieszwellingen:

Antibiotica voor bacteriële infecties
Wanneer een lieszwelling wordt veroorzaakt door een bacteriële infectie, zoals bij gezwollen lymfeklieren, abcessen, of huidinfecties, kan een antibioticakuur noodzakelijk zijn. Dit helpt om de bacteriële infectie te bestrijden en zwelling en pijn te verminderen. Veelgebruikte antibiotica zijn:

• Amoxicilline-clavulaanzuur: een breedspectrum-antibioticum dat effectief is tegen verschillende bacteriën die huid- en lymfeklierinfecties veroorzaken.
• Doxycycline: vaak voorgeschreven bij specifieke infecties zoals kattenkrabziekte of seksueel overdraagbare aandoeningen.

Voorbeeld: Een patiënt met gezwollen lymfeklieren door een bacteriële infectie krijgt een antibioticakuur met amoxicilline-clavulaanzuur om de infectie te bestrijden.

Ontstekingsremmende medicatie (NSAID’s)
Ontstekingsremmende medicijnen zoals NSAID’s (niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen) worden vaak voorgeschreven om pijn en ontsteking te verminderen, vooral bij zwellingen door blessures of lymfeklierzwelling door virale infecties. Veelgebruikte NSAID’s zijn:

• Ibuprofen: werkt ontstekingsremmend en pijnstillend, geschikt voor korte termijn gebruik.
• en Naproxen: werkt langer door dan ibuprofen en wordt vaak aanbevolen bij chronische pijnklachten.

Voorbeeld: Een persoon met een gezwollen lymfeklier in de lies na een virusinfectie gebruikt ibuprofen om de pijn te verlichten.

Corticosteroïden bij ernstige ontsteking of auto-immuunreacties
In sommige gevallen, zoals bij ernstige ontsteking of een auto-immuunreactie die een lieszwelling veroorzaakt, kan de arts corticosteroïden voorschrijven. Deze krachtige ontstekingsremmers werken door het immuunsysteem te onderdrukken, wat kan helpen bij zwellingen door auto-immuunziekten of ernstige lymfeklierzwellingen.

• Prednison: een veelgebruikt corticosteroïd dat ontstekingen snel vermindert.
• Methylprednisolon: een andere corticosteroïde die vaak intraveneus wordt toegediend bij ernstige ontstekingen.

Voorbeeld: Een patiënt met een auto-immuunreactie die lymfeklierzwelling in de lies veroorzaakt, wordt behandeld met prednison om de zwelling en ontsteking te verminderen.

Pijnstillers (analgetica) voor symptoombestrijding
Pijnstillers kunnen helpen om de pijn te verlichten die gepaard gaat met een lieszwelling, vooral bij acute pijn door een abces of liesbreuk. Veelgebruikte pijnstillers zijn:

• Paracetamol: een veelgebruikte pijnstiller die effectief is bij milde tot matige pijnklachten.
• Tramadol: een opioïde pijnstiller die wordt voorgeschreven bij hevigere pijn als paracetamol en NSAID’s niet voldoende helpen.

Voorbeeld: Een patiënt die wacht op een liesbreukoperatie gebruikt paracetamol om de pijn te verlichten totdat de operatie kan plaatsvinden.

Antivirale medicatie bij virale infecties
Bij zwellingen veroorzaakt door bepaalde virale infecties, zoals herpes of hiv, kan antivirale medicatie worden voorgeschreven. Dit remt de virale activiteit en helpt om de zwelling en ontsteking te verminderen.

• Acyclovir: vaak voorgeschreven bij herpesinfecties.
• Antiretrovirale therapie (ART): bij hiv-infecties om het immuunsysteem te versterken en virale zwellingen zoals vergrote lymfeklieren in de lies te verminderen.

Voorbeeld: Een persoon met hiv die gezwollen lymfeklieren in de lies heeft door een opvlamming van de ziekte, begint met antiretrovirale therapie om de virale belasting te verminderen.

Fysiotherapie en spierversterking

Fysiotherapie kan bij sommige patiënten met een lieszwelling helpen om de omliggende spieren te versterken en de stabiliteit van de liesstreek te verbeteren. Dit is vooral nuttig bij sporters of mensen met een zwelling door een liesblessure, waarbij overbelasting van de spieren in de lies een rol speelt. Door middel van gerichte oefeningen kan de fysiotherapeut helpen om de spieren in de buik, heup en lies te versterken, waardoor de druk op het lieskanaal afneemt en verdere complicaties worden voorkomen.

Voorbeeld: Een voetballer met een liesblessure werkt samen met een fysiotherapeut aan het versterken van zijn adductoren om herhaling van de blessure te voorkomen en de liesregio te ontlasten.

Steunbanden en liesbandages

In het geval van een liesbreuk die niet direct geopereerd hoeft te worden of waarbij een operatie tijdelijk wordt uitgesteld, kunnen steunbanden en liesbandages helpen om de pijn te verminderen en de liesregio te ondersteunen. Een liesband drukt zachtjes op het uitpuilende weefsel, waardoor het op zijn plaats blijft en de klachten afnemen. Deze bandage wordt vaak voorgeschreven als tijdelijke maatregel of bij mensen die geen operatie kunnen ondergaan.

Voorbeeld: Een oudere man met een kleine liesbreuk draagt een liesband om de zwelling te stabiliseren en pijn te verminderen totdat een operatie kan worden gepland.

Warmte- en koudetherapie

Warmte- en koudetherapie kan verlichting bieden bij lieszwellingen die veroorzaakt worden door spierpijn, een hematoom, of een lichte ontsteking. Koude kompressen helpen om zwelling en ontsteking te verminderen, terwijl warmtetherapie stijfheid en spierspanning kan verlichten. Deze therapieën zijn eenvoudig thuis toe te passen en kunnen pijnklachten tijdelijk verlichten.

Voorbeeld: Een persoon met een lichte zwelling in de lies door overbelasting gebruikt een koud kompres om zwelling tegen te gaan, gevolgd door een warm kompres om spierspanning te verminderen.

Drainage bij abcessen of cysten

Bij een abces of grote cyste in de lies kan de arts besluiten om een drainage uit te voeren. Dit houdt in dat de inhoud van het abces of de cyste wordt afgetapt met behulp van een naald of een kleine incisie. Drainage vermindert druk en pijn en helpt om de ontsteking sneller te laten genezen. In sommige gevallen kan de drainage gepaard gaan met een antibioticakuur om de infectie onder controle te houden.

Voorbeeld: Een patiënt met een pijnlijke lieszwelling door een abces ondergaat een drainageprocedure bij de arts, wat direct verlichting geeft en de zwelling vermindert.

Aanpassing van leefstijl en preventieve maatregelen

Voor mensen met een verhoogd risico op liesbreuken, zoals oudere volwassenen en mensen die zwaar tillen, kan het aanpassen van hun leefstijl en dagelijkse routines helpen om zwelling in de lies te voorkomen. Dit kan inhouden dat zware gewichten vermeden worden, de juiste tiltechnieken worden aangeleerd en dat sporters hun training aanpassen om overbelasting te vermijden. Ook het stoppen met roken kan gunstig zijn, aangezien roken het bindweefsel verzwakt en daardoor het risico op liesbreuken verhoogt.

Voorbeeld: Een 45-jarige bouwvakker met een aanleg voor liesbreuken past zijn tiltechniek aan en draagt een steunband om de druk op de liesstreek tijdens zijn werk te verminderen.

TENS-therapie (Transcutane Elektrische Neurostimulatie)

TENS-therapie kan helpen bij het verlichten van pijn die ontstaat door een lieszwelling, vooral bij mensen met chronische pijnklachten of postoperatieve pijn na een liesbreukoperatie. Bij deze therapie worden kleine elektrische impulsen door de huid gestuurd, die de pijnsignalen in het lichaam blokkeren en tegelijkertijd endorfines vrijmaken, die van nature pijn verlichten. TENS-therapie kan worden voorgeschreven door een arts en is meestal onderdeel van een pijnmanagementprogramma.

Voorbeeld: Een patiënt die herstelt van een liesbreukoperatie gebruikt TENS-therapie om postoperatieve pijnklachten in de lies te verminderen en zijn mobiliteit te bevorderen.

Prognose

Een lieszwelling kan onverwacht opduiken en je verrassen met een knobbeltje of bult in de overgang tussen buik en bovenbeen. Hoewel zo’n zwelling ongemak kan veroorzaken en je zorgen baart, is de prognose vaak gunstig, vooral wanneer je tijdig actie onderneemt.

In veel gevallen, zoals bij een liesbreuk of een vergrote lymfeklier, kan de zwelling snel verminderen met de juiste behandeling. Bij een liesbreuk kan een eenvoudige operatie de zwelling corrigeren, waarna je weer vrij kunt bewegen zonder dat ongemakkelijke gevoel in je lies. Je lichaam herstelt zich snel, en binnen korte tijd keert de normale mobiliteit terug, alsof er nooit iets mis was.

Als de zwelling wordt veroorzaakt door een infectie, zoals een ontstoken lymfeklier, kan een antibioticakuur de boosdoener aanpakken. Zodra de infectie is overwonnen, slinkt de zwelling vaak snel, en je kunt opgelucht ademhalen. Met een beetje geduld en zorg keert alles terug naar de oude staat, en de zwelling verdwijnt zonder blijvende schade.

In zeldzame gevallen kan een lieszwelling duiden op een meer ernstige onderliggende aandoening, zoals een tumor. Hierbij is de prognose afhankelijk van de snelheid van diagnose en behandeling. Vroege opsporing en een doeltreffende aanpak bieden vaak goede vooruitzichten, met de moderne geneeskunde die haar weg naar herstel baant.

Kortom, de prognose van een lieszwelling is meestal positief. Of het nu gaat om een eenvoudige liesbreuk, een infectie of iets complexer, met de juiste zorg en aandacht is herstel binnen handbereik. Je lichaam zal al snel weer soepel bewegen, en je kunt verder zonder dat je die zwelling nog langer in de weg zit.

Complicaties

Complicaties van een lieszwelling: De verborgen gevaren die op de loer liggen
Een lieszwelling lijkt in eerste instantie een klein ongemak, een bultje dat zomaar verschijnt in de plooi tussen je bovenbeen en onderbuik. Maar schijn bedriegt, want wat begint als een onschuldig knobbeltje, kan uitgroeien tot een verraderlijk probleem wanneer de onderliggende oorzaak niet op tijd wordt aangepakt. Achter die zwelling kunnen stille gevaren schuilen die je lichaam op onverwachte manieren kunnen treffen.

Beknelde liesbreuk

Een van de meest gevreesde complicaties bij een liesbreuk is wanneer de breuk beklemd raakt. Alsof een stukje van je darmen gevangen wordt in een ijzeren greep. De bloedtoevoer wordt afgesneden, en de pijn wordt ondraaglijk, alsof er een onzichtbare vijand in je lichaam woedt. Zonder snelle behandeling kan het weefsel afsterven, en de enige uitweg is een spoedoperatie. Het is alsof je lichaam alarm slaat, en er geen tijd te verliezen is.

Infectie

Wanneer een zwelling in de lies ontstaat door een vergrote lymfeklier, ligt het gevaar van een infectie op de loer. Wat begint als een zwelling kan veranderen in een rode, pijnlijke plek, warm aanvoelend en kloppend als een trommel. Laat je de infectie voortwoekeren, dan verspreidt deze zich als een ongenode gast door je lichaam, koorts en vermoeidheid met zich meebrengend. De kleinste zwelling kan zo een vurige brandhaard worden, en voor je het weet, is je hele lichaam in de ban van de infectie.

Chronische pijn

Zelfs wanneer de zwelling is verdwenen, kan een erfenis van chronische pijn achterblijven, als een schaduw die nooit helemaal verdwijnt. De zwelling mag dan weg zijn, maar de zenuwen of weefsels die onder druk stonden, blijven gevoelig. Elke stap herinnert je eraan dat het probleem ooit aanwezig was, alsof je lichaam een stille echo van het verleden met zich meedraagt.

Trombose

In zeldzame gevallen kan een lieszwelling de bloedsomloop verstoren, waardoor trombose ontstaat. Een bloedstolsel dat zich ongemerkt vormt, wachtend om zijn slag te slaan. Wanneer het stolsel losraakt en zich naar de longen verplaatst, kan het leiden tot een levensbedreigende longembolie. Een sluimerend gevaar, dat in stilte groeit totdat het onverwacht toeslaat. De dreiging kan plotseling veranderen in een race tegen de klok.

Kwaadaardige gezwellen

Soms is een zwelling in de lies meer dan een onschuldig knobbeltje; het kan wijzen op een kwaadaardig gezwel, een tumor die in het geheim groeit. Wat op het eerste gezicht lijkt op een opgezwollen lymfeklier, kan in werkelijkheid de eerste waarschuwing zijn van iets ernstigers. Het gezwel blijft groeien, stil maar vastberaden, en als het niet snel wordt aangepakt, kan het zich verspreiden naar andere delen van het lichaam. Het is alsof je lichaam een stille strijd voert tegen een vijand die van binnenuit komt.

Preventie van een lieszwelling

De meeste lieszwellingen komen van nature voor en zijn niet te voorkomen. Je kunt echter een soa helpen voorkomen door altijd een condoom te gebruiken of door alleen seksuele gemeenschap te hebben in het kader van een duurzame, monogame relatie met een partner van wie je zeker weet dat hij/zij geen soa heeft. Als je risico loopt op het ontwikkelen van een liesbreuk, kun je de kans hierop verkleinen door zwaar tillen te voorkomen, niet te persen tijdens de stoelgang en een gezond gewicht te behouden. Je loopt meer risico op een liesbreuk als je:

• een familiegeschiedenis hebt van liesbreuken
• overgewicht hebt
• zwanger bent
• een chronische hoest hebt

Lees verder

• Gezwollen lymfeklieren in lies: oorzaken opgezette klieren
• Bult in lies of liesgezwel: oorzaken en symptomen knobbels
• Pijn in lies of liespijn: oorzaken van een pijnlijke lies
• Abces in huid of lichaam: met pus gevulde zwelling in holte
• Jeuk in de lies of liesplooi: symptomen, oorzaak en behandel