Actinische prurigo: Huiduitslag door blootstelling aan zon

Actinische prurigo is een huidaandoening die tot stand komt door een abnormale reactie op zonlicht. De patiënt heeft hierbij kleine, intens jeukende papels (bultjes, knobbeltjes en andere letsels) op gebieden die door de zon zijn blootgesteld, al zijn soms ook plaatsen getroffen die door kledij bedekt zijn. De behandeling van de huiduitslag bestaat uit beschermingsmaatregelen voor blootstelling aan de zon, medicatie en soms ook nog andere therapieën. De vooruitzichten zijn variabel maar in de meeste gevallen is de huidafwijking chronisch waarbij vaak een terugval tot stand komt, vooral in de lente- en zomermaanden. De arts Escalona beschreef de huidziekte voor het eerst in de medische literatuur bij een patiënt in Mexico in 1954.

• Synoniemen van actinische prurigo
• Epidemiologie van huidaandoening
• Oorzaken: Vaak door blootstelling aan de zon
• Symptomen: Jeukende bultjes en plekjes op huid
• Geassocieerde aandoeningen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van huiduitslag
• Prognose: Vaak terugval in lente of zomer
• Complicaties

Synoniemen van actinische prurigo

Actinische prurigo bestempelen artsen soms als:

• actinic prurigo
• Hutchinson prurigo
• prurigo actinica
• prurigo solaris
• solar prurigo

Epidemiologie van huidaandoening

Actinische prurigo treft mogelijk patiënten van alle huidtypes. Personen van Latijns-Amerikaanse en Amerikaans Indiase afkomst met donkere huidtypes zijn echter vaker getroffen. De ziekte komt bijgevolg vaker voor in Mexico en Midden- en Zuid-Amerika. De meeste patiënten in deze gebieden leven op grote hoogte. Personen in Europa en Azië zijn zelden aangetast door de huidziekte. Verder zijn patiënten van elke leeftijd mogelijk getroffen. Ongeveer één op de drie patiënten zijn kinderen. Meestal ontstaat de aandoening voor het eerst voor de puberteit. Wanneer de aandoening tijdens de kindertijd verschijnt, zijn zowel jongens als meisjes even zwaar getroffen. Wanneer actinische prurigo echter verschijnt bij volwassenen, lijden vrouwen twee keer vaker dan mannen aan de huidziekte. De ziekte is voorts gedurende het hele jaar aanwezig, maar in de zomermaanden zijn de symptomen wel slechter.

Oorzaken: Vaak door blootstelling aan de zon

Actinische prurigo is een zogenaamde fotodermatose. Door blootstelling aan lange- en kortegolf-ultraviolette straling (UVA en UVB) komen namelijk symptomen van de huidaandoening tot uiting. Wel is soms ook de huid aangetast die bedekt is door kledij, zoals de billen. De rol van zonlicht is bijgevolg onduidelijk anno september 2020. Mogelijk is actinische prurigo een immunologisch gemedieerde genetische ziekte, want sommige patiënten hebben een familiegeschiedenis van de ziekte.

Symptomen: Jeukende bultjes en plekjes op huid

De aandoening treft vooral gebieden die blootgesteld zijn aan de zon. Bijgevolg zijn meestal delen van het gezicht zoals de wangen, de neus, het voorhoofd, de kin en de oorlellen aangetast door de huidziekte. Ook de lippen zijn vaak getroffen; soms is dit zelfs het enige symptoom van actinische prurigo. Aan de nek en borst en de bovenzijden van de armen en handen komen bovendien soms symptomen vaak tot uiting. Bij circa de helft van de patiënten is het oogbindvlies (conjunctiva) getroffen.

Patiënten met actinische prurigo ervaren een intens jeukende huiduitslag, die bestaat uit kleine, rode en ontstoken bultjes (papels), verdikte plekken (plaques) en knobbeltjes (nodules). Bij de meeste patiënten verschijnt de uitslag uren of dagen na blootstelling aan de zon. Chronisch krabben, zweervorming, blaarvorming, korstvorming en schilfering zijn aanwezig bij 60-70% van de patiënten.

Geassocieerde aandoeningen

Patiënten die lijden aan actinische prurirgo krijgen sneller te maken met actinische cheilitis, een ontsteking van de lip die tot stand is gekomen door zonneschade. Ook is oculaire pseudopterygium vaak aanwezig bij patiënten met de huidafwijking.

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch onderzoek

De diagnose gebeurt klinisch. Het is wel mogelijk om slijmvlies te laten testen op de aanwezigheid van lymfoïde follikels. Dit symptoom is namelijk kenmerkend voor actinische prurigo.

Differentiële diagnose

De aandoening doet soms denken aan atopische dermatitis (atopisch eczeem: huidziekte met jeuk), maar de symptomen zijn ernstiger op plaatsen die blootgesteld zijn aan de zon. Actinische prurigo lijkt verder op de huidafwijkingen van Kwashiorkor (hongeroedeem met opgezette buik). Ook volgende aandoeningen zijn differentiële diagnoses:

• acute cutane lupus erythematosus
• discoïde lupus erythematosus
• hydroa vacciniforme (huidziekte door blootstelling aan zonlicht)
• Jessner lymfatische infiltratie van de huid
• medicatie-geïnduceerde lichteruptie
• polymorfe lichteruptie (huidziekte door blootstelling aan de zon)
• protoporfyrie
• prurigo nodularis (huidaandoening met erg jeukende bultjes)
• zonne-urticaria (huidaandoening na blootstelling aan uv-stralen)

Behandeling van huiduitslag

Voor actinische prurigo bestaat geen behandeling anno september 2020. De arts geeft een patiënt met milde symptomen het advies om de blootstelling aan de zon te vermijden door binnen of in de schaduw te blijven, beschermende kleding, zonnebrillen en hoeden met brede rand te dragen en een breedspectrum zonnebrandcrème te gebruiken. Sommige medicijnen verlichten symptomen van patiënten met ernstige actinische prurigo:

• antimalariamiddelen zoals hydroxychloroquine (ontstekingsremmende werking)
• Thalidomide: Na een verbetering van de klachten, moet de patiënt dit geneesmiddel langzaam afbouwen. Bij een terugval is het mogelijk om dit medicijn weer op te starten. Voor vrouwen die zwanger wensen te geraken, is dit medicijn niet aanbevolen omdat Thalidomide schadelijk kan zijn voor een ongeboren foetus.
• topische (op de huid aangebrachte) corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers)
• vochtinbrengende middelen om jeuk te verlichten

Prognose: Vaak terugval in lente of zomer

In sommige gevallen verdwijnt de aandoening spontaan in het vroege volwassen leven. In de meeste gevallen kampt de patiënt echter gedurende het hele leven met recidieven en uitbraken. Vooral in de lente en zomer komen terugvallen voor.

Complicaties

Bekende complicaties van actinische prurigo omvatten:

• secundaire bacteriële infecties
• contactdermatitis (allergisch eczeem)
• impetigo (bacteriële huidinfectie op gezicht en ledematen)

Lees verder

• Huiduitslag aan handpalm: Oorzaken, symptomen en behandeling
• Actinische keratose: Huidletsels door blootstelling aan zon