Nodulaire prurigo: Huidaandoening met erg jeukende bultjes
Nodulaire prurigo is een chronische huidaandoening waarbij de patiënt om onbekende redenen enkele tot honderden erg jeukende en stevige knobbeltjes heeft en dit vooral op de onderarmen en de onderbenen. Door de intense jeuk gaan patiënten zichzelf krabben en ontstaan bloedingen, pijn en mogelijk bijkomende infecties. De behandeling van deze huidziekte verloopt moeilijk maar met een combinatie van medicijnen en andere therapieën is het vaak wel mogelijk om de symptomen te verlichten. Door de goedaardige aandoening ontstaan mogelijk fysieke en ook mentale complicaties. De artsen Hyde en Montgomery beschreven voor het eerst deze hardnekkige huidziekte in 1909.
Synoniemen
Andere benamingen voor nodulaire prurigo zijn:
- prurigo nodularis
- prurigo nodularis van Hyde
- prurigo van Besnier
- prurigo van Hyde
Epidemiologie van huidaandoening
Nodulaire prurigo verschijnt vooral bij volwassenen tussen twintig en zestig jaar, maar iedereen is mogelijk aangetast door de huidziekte. Vrouwen van middelbare leeftijd zijn het vaakst getroffen.
Oorzaken van prurigo nodularis
De oorzaak van nodulaire prurigo is onbekend anno oktober 2020. Het is voor wetenschappers onduidelijk of het krabben leidt tot de knobbeltjes, of dat de bultjes eerst verschijnen en ze dan krasletsels veroorzaken. Een theorie is dat de aandoening verschijnt door compressie of tractie van ruggenmergzenuwen, waardoor
brachioradiale jeuk (intense jeuk aan de buitenkant van de arm) tot stand komt, maar verder onderzoek is nodig. Nodulaire prurigo start volgens een andere theorie als een reactie op een
insectenbeet,
folliculitis (
ontsteking van de haarzakjes met
pijn en jeuk aan de huid) of een ander huidtrauma. Het plaatselijk afweersysteem van de huid is daarnaast mogelijk verstoord (omdat veel patiënten een persoonlijke of familiale geschiedenis van astma,
dermatitis (huidontsteking) of
hooikoorts hebben).
Risicofactoren van knobbeltjes
Tot 80% van de patiënten een persoonlijke of familiale voorgeschiedenis van
atopische dermatitis (atopisch
eczeem: huidziekte met jeuk),
astma (chronische ontsteking van de luchtwegen in de longen) of hooikoorts. Enkele aandoeningen staan mogelijk ook nog in verband met de huidaandoening zoals onder andere:
Symptomen: Stevige, jeukende bultjes
Nodulaire prurigo kenmerkt zich door symmetrisch verdeelde huidletsels die veelal starten op de onderarmen en de onderbenen. Ook de romp, het
gezicht, de handpalmen, de nek, de schouders en de bovenarmen zijn mogelijk getroffen.
De patiënt krijgt eerst kleinere rode en jeukende bultjes die gegroepeerd zijn. Dit worden stevige, ernstig jeukende en veelal symmetrisch gerangschikte knobbeltjes (
nodules). De patiënt heeft meerdere letsels maar het aantal varieert tussen twee en tweehonderd knobbeltjes. De jeuk is erg intens, vaak uren achtereen, wat leidt tot krachtig krabben (ook tijdens de slaap). De knobbeltjes bereiken drie tot twintig millimeter in diameter. Ze bevatten vaak een verhoogd wrattig oppervlak. De huid tussen de knobbeltjes is vaak droog en ruw. Wanneer patiënten krabben aan de bultjes, ontstaat korstvorming en
schilfering en soms ontstaat hierdoor ook een secundaire infectie.
Diagnose en onderzoeken
Vraaggesprek
Patiënten hebben mogelijk geen significante medische of psychiatrische voorgeschiedenis. De geschiedenis van de patiënt onthult vaak een lange lijst van vrij verkrijgbare en/of voorgeschreven medicijnen (op de huid aangebracht en via de mond ingenomen), die meestal weinig of geen verlichting van de symptomen hebben opgeleverd.
Diagnostisch onderzoek
Een
huidbiopsie is nuttig om de diagnose van nodulaire prurigo te bevestigen. De huid is op microscopisch vlak enorm verdikt en toont afwijkingen die soms doen denken aan squameuze cel huidkanker. De zenuwvezels en zenuwuiteinden in de huid zijn duidelijk in omvang toegenomen. Tevens bemerkt de patholoog een ontstoken huid en een verhoogd aantal neurale mediatoren (lichaamseigen stof die bij een afweerreactie van het lichaam vrijkomt) waarvan bekend is dat deze leiden tot jeuk en zenuwgroei. Het is belangrijk om de onderliggende ziekten te identificeren die geassocieerd zijn met nodulaire prurigo. Daarom voert de arts ook nog een
bloedonderzoek uit. Heeft de patiënt allergisch gerelateerde klachten, dan voert de arts hiernaar ook onderzoek uit.
Differentiële diagnose
De huidaandoening prurigo nodularis verwart de arts mogelijk met volgende ziekten:
Behandeling van nodulaire prurigo
De huidziekte is lastig te behandelen, wat ook voortvloeit uit het feit dat de exacte oorzaak niet bekend is. Diverse medicamenteuze en andere behandelingsopties verzachten mogelijk de symptomen. De arts prefereert vaak een combinatie van diverse therapieën bij deze moeilijk te behandelen huidaandoening.

Vette crèmes bieden mogelijk een tijdelijke verlichting van de klachten /
Bron: Jniittymaa0, PixabayMedicatie
Medicijnen die inzetbaar zijn voor de behandeling van prurigo nodularis zijn:
- actuele steroïde crèmes (daarna een plastic of hydrocolloïde kleefverband aanbrengen en een paar dagen laten zitten)
- andere medicijnen
- antibiotische zalf (op individueel geïnfecteerde letsels) en orale antibiotica (bij een significante secundaire infectie)
- anticonvulsiva (inzetbaar voor zenuwpijn en jeuk)
- calcipotriol zalf (actuele vitamine d3) (soms effectiever dan lokale steroïden)
- capsaïcine crème (jeuk en branderig gevoel doen stoppen, maar is wel vier tot zes keer per dag nodig)
- corticosteroïde-injecties in dikkere knobbeltjes
- orale antihistaminica (neemt de patiënt ’s avonds in via de mond om de jeuk te minderen ’s nachts te kunnen slapen)
- orale corticosteroïden (via de mond ingenomen krachtige ontstekingsremmers)
- steenkoolteerzalf als steroïde alternatief
- systemische retinoïden
- tricyclische antidepressiva zoals amitriptyline of doxepin
- verzachtende en vette middelen royaal aanbrengen (doen de huid afkoelen en kalmeren
Andere behandelingen
Ook andere behandelingen zijn inzetbaar:
- cryotherapie (behandeling via bevriezing: doet knobbeltjes krimpen en de jeuk verminderen)
- fototherapie (UV en PUVA) (behandeling via licht)
- lasertherapie (vermindert de bloedtoevoer naar individuele letsels)
- nagels kort knippen zodat krabben aan de huid niet zoveel schade aanricht
- psychologische ondersteuning
- stress vermijden
Prognose van chronische huidziekte
Regelmatig verschijnen nieuwe knobbeltjes bij de goedaardige aandoening. Bestaande knobbeltjes verdwijnen mogelijk spontaan maar laten dan
littekens achter. Oudere letsels zijn donkerder (
hyperpigmentatie) of lichter (
hypopigmentatie) dan de omliggende huid. De patiënt geneest normaal gezien niet bij deze huidziekte, tenzij hij de jeuk- en krabcyclus kan doorbreken.
Complicaties door ernstige jeuk op huid
Nodulaire prurigo is een chronische aandoening waarbij veel patiënten ook emotioneel aangetast zijn. Dit uit zich dan in een
depressie of stress. De jeuk is bij sommige patiënten dermate ernstig dat ze niet meer functioneren op het werk, op school of bij andere activiteiten. Verder ontstaat mogelijk een secundaire infectie door het krabben waarvoor de arts antibiotica moet voorschrijven.
Lees verder