Papulaire urticaria: Huidziekte met rode jeukende bultjes

Papulaire urticaria is een veelvoorkomende huidaandoening die vooral voorkomt bij kinderen. Het betreft een overgevoeligheidsreactie op insectenbeten, waarbij de huid reageert met groepjes jeukende, rode bultjes, vaak op gebieden die blootgesteld zijn aan insecten. De aandoening is goedaardig, maar kan leiden tot blijvende littekens en veranderingen in huidskleur. Een snelle en effectieve behandeling is cruciaal om complicaties, zoals infecties door krabben, te voorkomen. Hoewel de aandoening vaak na enkele jaren vanzelf verdwijnt, kunnen opflakkeringen gedurende meerdere jaren voorkomen.

• Synoniemen
• Epidemiologie: Vooral bij kinderen
• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken: Allergische reactie op insectenbeten
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Symptomen: Groepjes van jeukende, rode bultjes op de huid
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van papulaire urticaria
• Medicatie
• Insecten bestrijden en voorkomen
• Prognose van de huidaandoening
• Complicaties
• Preventie

Synoniemen

Papulaire urticaria staat ook bekend onder verschillende andere benamingen, waaronder:

• Angio-oedeem (): Zwelling van de diepere huidlagen.
• Urticaria bijenkorven: Ook bekend als reus of Quincke-syndroom.
• Lichen urticatus ([ARTIKEL=194333]): Een andere term voor papulaire urticaria.
• Persistente insectenbeetreactie.
• Reuzenurticaria.

Epidemiologie: Vooral bij kinderen

Epidemiologie

Papulaire urticaria is een veel voorkomende huidaandoening die zich kenmerkt door jeukende bultjes op de huid, vaak als gevolg van een allergische reactie. De epidemiologie van papulaire urticaria is breed en varieert afhankelijk van de populatie en omgevingsfactoren. De aandoening kan op elke leeftijd voorkomen, maar er zijn enkele groepen die een verhoogd risico op papulaire urticaria hebben.

Prevalentie
De prevalentie van papulaire urticaria is moeilijk vast te stellen, omdat het vaak een ondergerapporteerde aandoening is. Het komt echter vaker voor bij mensen die gevoelig zijn voor allergieën en het kan variëren van sporadische episodes tot chronische gevallen. In sommige onderzoeken is vastgesteld dat papulaire urticaria in 1 tot 3% van de bevolking voorkomt.

Leeftijd en geslacht
Papulaire urticaria komt zowel bij mannen als vrouwen voor, hoewel sommige onderzoeken suggereren dat vrouwen mogelijk iets vaker getroffen worden dan mannen. De aandoening kan zich op elke leeftijd manifesteren, maar het is het meest gebruikelijk bij volwassenen tussen de 20 en 40 jaar, vooral bij mensen met een geschiedenis van andere allergieën, zoals hooikoorts of astma.

Seizoensgebonden verschijnselen
Papulaire urticaria vertoont vaak seizoensgebonden variatie, waarbij de symptomen vaak verergeren in de lente en zomermaanden, wanneer allergenen zoals pollen of insectenbeten vaker voorkomen. In sommige gevallen wordt de aandoening geassocieerd met specifieke omgevingsfactoren, zoals insectenbeten of blootstelling aan bepaalde planten of voedingsmiddelen.

Geografische variatie
Papulaire urticaria is wereldwijd aanwezig, maar de prevalentie kan variëren op basis van geografische locatie. Dit kan te maken hebben met verschillende omgevingsfactoren, zoals de prevalentie van allergieën en de lokale flora en fauna die kunnen bijdragen aan de allergische reacties. In tropische en subtropische regio’s komt papulaire urticaria vaker voor, mogelijk door een grotere blootstelling aan insectenbeten.

Mechanisme

Het mechanisme van papulaire urticaria is gebaseerd op een immuunreactie op een allergene stimulus. Deze reactie leidt tot ontsteking in de huid, wat zich uit in de kenmerkende bultjes en jeuk.

Immuunrespons en histamine
Papulaire urticaria wordt meestal veroorzaakt door een type I overgevoeligheidsreactie, waarbij het immuunsysteem reageert op allergenen zoals insectenbeten, pollen of bepaalde voedingsmiddelen. Wanneer het lichaam in contact komt met het allergeen, worden antilichamen (IgE) geproduceerd. Deze antilichamen binden aan mestcellen in de huid, waardoor histamine vrijkomt. Histamine is de stof die de ontsteking veroorzaakt, wat resulteert in de jeuk en de huidreactie.

Rol van cytokines en ontsteking
Naast histamine spelen cytokines een belangrijke rol bij de ontwikkeling van papulaire urticaria. Cytokines zijn eiwitten die door immuuncellen worden geproduceerd en die de ontstekingsreactie in de huid reguleren. Bij papulaire urticaria kunnen verhoogde niveaus van pro-inflammatoire cytokines bijdragen aan het opwekken van de huidreactie, met name de vorming van jeukende bultjes.

Fysieke en chemische triggers
Hoewel allergische reacties de meest voorkomende oorzaak zijn, kan papulaire urticaria ook worden veroorzaakt door fysieke triggers zoals druk, warmte, kou of zonlicht. Deze reacties kunnen de bloedvaten in de huid beïnvloeden en leiden tot de symptomen van urticaria. In sommige gevallen kunnen chemische stoffen in voedsel of medicijnen ook een rol spelen bij de trigger van de aandoening.

Oorzaken: Allergische reactie op insectenbeten

Papulaire urticaria ontstaat door een overgevoeligheidsreactie (immunologische reactie) op insectenbeten. De reactie verdwijnt meestal na enkele maanden of jaren naarmate de persoon immuun wordt voor het veroorzakende insect. Vaak worden [ARTIKEL=189113]vlooien en mijten die op katten en honden leven, als veroorzakers geïdentificeerd. Hoewel vlooien gemakkelijk te zien zijn, zijn mijten microscopisch klein en moeilijk waar te nemen. Niet alle patiënten hebben huisdieren, wat betekent dat de oorzaak soms onbekend blijft. Andere mogelijke oorzaken zijn allergieën voor beten of steken van muggen, motten, vogelmijten, tapijtkevers, bedwantsen, rupsen en andere insecten.

Risicofactoren

Er zijn verschillende risicofactoren die de kans op het ontwikkelen van papulaire urticaria kunnen vergroten. Deze risicofactoren omvatten zowel genetische predispositie als omgevingsfactoren.

Familiaire aanleg
Een belangrijke risicofactor voor papulaire urticaria is de aanwezigheid van een familiegeschiedenis van allergieën, zoals astma, hooikoorts of andere vormen van urticaria. Patiënten met een familiale aanleg voor allergische aandoeningen hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van papulaire urticaria, omdat ze een verhoogde immuunrespons op bepaalde allergenen hebben.

Voedsel- en insectenallergieën
Patiënten met een geschiedenis van voedselallergieën of insectenbeten hebben een hoger risico op het ontwikkelen van papulaire urticaria. Blootstelling aan bepaalde voedingsmiddelen zoals noten, schaaldieren of eieren kan een allergische reactie uitlokken die zich uit in de huid. Insectenbeten, vooral van muggen of bijen, kunnen ook de aandoening veroorzaken.

Hormonale invloeden
Hormonale veranderingen kunnen de gevoeligheid voor papulaire urticaria beïnvloeden. Vrouwen kunnen vaker last hebben van de aandoening, vooral tijdens de menstruatiecyclus of zwangerschap, wat suggereert dat hormonen een rol kunnen spelen in de frequentie en ernst van de symptomen.

Omgevingsfactoren
Omgevingsfactoren zoals blootstelling aan pollen, stof of schimmels kunnen het risico op papulaire urticaria verhogen. Dit komt vooral voor in gebieden waar deze allergenen veel voorkomen. Daarnaast kan blootstelling aan extreme temperaturen, zoals warmte of kou, de symptomen verergeren.

Risicogroepen

Hoewel papulaire urticaria iedereen kan treffen, zijn er bepaalde risicogroepen die vatbaarder zijn voor de aandoening.

Atopische aandoeningen
Patiënten met atopische aandoeningen, zoals atopisch eczeem of astma, lopen een groter risico om papulaire urticaria te ontwikkelen. Deze aandoeningen gaan vaak gepaard met een overgevoeligheid voor allergenen, wat de kans vergroot op het ontwikkelen van urticaria na blootstelling aan specifieke triggers.

Bepaalde beroepsgroepen
Mensen die werken in beroepen waar ze frequent in contact komen met allergenen of irriterende stoffen, zoals tuinarbeiders, laboratoriummedewerkers of mensen die werken met chemische stoffen, kunnen een verhoogd risico lopen op papulaire urticaria. Blootstelling aan specifieke stoffen kan het immuunsysteem sensibiliseren en leiden tot huidreacties.

Leeftijd en geslacht
Papulaire urticaria komt vaker voor bij volwassenen dan bij kinderen. Vrouwen in de leeftijd van 20-40 jaar hebben mogelijk een verhoogd risico, wat suggereert dat hormonale invloeden een rol kunnen spelen bij de ontwikkeling van de aandoening.

Symptomen: Groepjes van jeukende, rode bultjes op de huid

De symptomen van papulaire urticaria omvatten clusters van jeukende rode papels (kleine rode puistjes) en blaasjes. Deze huidbultjes verschijnen vaak op onbedekte huidgebieden zoals de benen, onderarmen en het gezicht, maar kunnen ook verspreid over het lichaam voorkomen. Elk bultje heeft een centrale punt en kan een diameter van 0,2 tot 2 centimeter bereiken. Soms verschijnen er ook blaasjes of blaren gevuld met vocht. De huidletsels kunnen dagen tot weken aanhouden en verdwijnen uiteindelijk, waarna nieuwe letsels kunnen ontstaan. Deze aandoening wordt als een vorm van netelroos (urticaria) beschouwd, hoewel papulaire urticaria geen andere symptomen met zich meebrengt.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen van papulaire urticaria wijzen vaak op een ernstigere reactie of een mogelijke complicatie. Het is belangrijk om aandacht te besteden aan deze symptomen, omdat ze kunnen duiden op een noodsituatie.

Aanhoudende symptomen
Wanneer de symptomen van papulaire urticaria langer dan enkele dagen aanhouden, of wanneer er sprake is van herhaalde uitbraken, is het belangrijk om medische hulp te zoeken. Aanhoudende symptomen kunnen wijzen op een ernstiger onderliggend probleem, zoals een chronische vorm van urticaria of andere allergische aandoeningen.

Ademhalingsmoeilijkheden
In sommige gevallen kan papulaire urticaria gepaard gaan met ademhalingsmoeilijkheden, vooral wanneer de reactie zich uitbreidt naar de luchtwegen. Dit kan een teken zijn van een ernstiger allergische reactie, zoals anafylaxie, en vereist onmiddellijke medische aandacht.

Angio-oedeem
In sommige gevallen kan papulaire urticaria samengaan met angio-oedeem, waarbij zwelling optreedt onder de huid, vaak rond de ogen, lippen of keel. Dit kan leiden tot verstikkingsgevaar en vereist onmiddellijke medische interventie.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk en diagnostisch onderzoek
De diagnose papulaire urticaria wordt meestal gesteld op basis van de klinische presentatie van de huidletsels. Een biopsie kan de diagnose ondersteunen door het karakteristieke microscopische uiterlijk van insectenbeten te bevestigen.

Differentiële diagnose
Verschillende andere huidaandoeningen kunnen lijken op papulaire urticaria. Deze omvatten:

• Andere vormen van prurigo: Jeukende plekjes of bultjes op de huid.
• Atopische dermatitis (): Ook bekend als eczeem, een huidziekte met jeuk.
• Dermatitis herpetiformis ([ARTIKEL=176265]): Huidziekte die vaak wordt veroorzaakt door gluten.
• Cellulitis ([ARTIKEL=178500]): Een huidinfectie met rode en gezwollen huid.
• Impetigo ([ARTIKEL=176932]): Bacteriële huidinfectie, meestal op gezicht en ledematen.
• Insectenbeten: Kan de huiduitslag nabootsen.
• Lymfomatoïde papulose: Een aandoening met huidbultjes.
• Pityriasis lichenoides ([ARTIKEL=195734]): Huiduitslag met bultjes of vlekjes.
• Schurft ([ARTIKEL=170503]): Besmettelijke huidziekte veroorzaakt door een mijt.

Behandeling van papulaire urticaria

Medicatie

De behandeling van papulaire urticaria richt zich voornamelijk op het verlichten van de symptomen:

• Topische steroïden ([ARTIKEL=178794]): Steroïde crèmes kunnen jeuk en ontsteking verminderen.
• Systemische corticosteroïden ([ARTIKEL=172308]): Bij ernstige gevallen kan een kortdurende kuur met krachtige ontstekingsremmers noodzakelijk zijn.
• Antihistaminica ([ARTIKEL=171469]): Tabletten helpen de jeuk en de ernst van de bultjes te verminderen.
• Antiseptische crèmes: Voorkomen of verminderen van secundaire infecties.
• Antibiotica ([ARTIKEL=172274]): Indien er secundaire bacteriële infecties optreden, kunnen lokale of systemische antibiotica nodig zijn.

Insecten bestrijden en voorkomen

Preventieve maatregelen omvatten:

• Volledig bedekkende kleding: Vermijd blootstelling van huidgebieden aan insecten.
• Insectenafwerende middelen: Aanbrengen op blootgestelde huidgebieden.
• Insectendodende middelen: Toepassen in de woon- en werkomgeving.
• Professionele hulp: In gevallen van ernstige insectenplagen.
• Huisdieren: Behandelen voor vlooien of mijten en preventieve maatregelen treffen.

Prognose van de huidaandoening

Papulaire urticaria kan enkele dagen tot maanden aanhouden en soms blijvende veranderingen in huidskleur veroorzaken, zoals postinflammatoire [ARTIKEL=178762]hyperpigmentatie of hypopigmentatie. Littekens ontstaan vaak door diep krabben. De aandoening is goedaardig en verdwijnt doorgaans na enkele maanden of jaren, hoewel opflakkeringen mogelijk zijn bij veranderingen in omgeving of vakanties. In zeldzame gevallen kan de aandoening na enkele jaren opnieuw optreden zonder duidelijke reden.

Complicaties

Complicaties kunnen optreden door krabben aan de huidletsels, zoals:

• Secundaire bacteriële infecties: Impetiginisatie kan leiden tot pijnlijke huidzweren, puisten, bloedingen en korsten.
• Cellulitis: Een huidinfectie die kan ontstaan door onbehandelde insectenbeten.
• Bacteriëmie / Sepsis ([ARTIKEL=174781]): In zeldzame gevallen kan bloedvergiftiging optreden.
• Gelokaliseerde cutane vasculitis ([ARTIKEL=180967]): Ontsteking van bloedvaten nabij de huid.
• Herhaling van letsels: Nieuwe bultjes kunnen ontstaan en oude bultjes doen opflakkeren, wat leidt tot intense jeuk.

Preventie

Papulaire urticaria kan worden voorkomen door het minimaliseren van blootstelling aan de oorzaken die deze huidaandoening kunnen uitlokken. Hieronder worden de belangrijkste preventieve maatregelen besproken:

Bescherming tegen insectenbeten
Insectenwerende middelen
Gebruik insectenwerende middelen op de huid en kleding, vooral tijdens het buitenzijn, om insectenbeten te voorkomen. Kies producten die DEET of picaridine bevatten, en volg de instructies op de verpakking voor veilig gebruik.

Kleding en bescherming
Draag lange mouwen en lange broeken wanneer je in gebieden verblijft waar insecten veel voorkomen, zoals grasvelden of bossen. Het dragen van lichtgekleurde kleding kan helpen, omdat insecten vaak worden aangetrokken door donkere kleuren.

Onderhoud van huisdieren
Regelmatige vlooien- en mijtenbestrijding
Behandel huisdieren regelmatig met geschikte vlooien- en mijtenbestrijdingsmiddelen om de kans op insectenbeten te verminderen. Raadpleeg een dierenarts voor de meest effectieve behandelingen en producten.

Hygiëne van huisdieren
Houd huisdieren schoon en inspecteer ze regelmatig op tekenen van parasieten. Zorg ervoor dat je huisdieren worden gebaad volgens de aanbevelingen van een dierenarts en vermijd het delen van beddengoed of andere persoonlijke items met je huisdieren.

Schoon en gezond leefmilieu
Opruimen en onderhoud
Houd je woonomgeving schoon door regelmatig te stofzuigen en oppervlakken te reinigen om de aanwezigheid van vlooien en mijten te minimaliseren. Zorg ervoor dat je huis goed geventileerd is om de luchtcirculatie te verbeteren en de ophoping van stof te verminderen.

Controle van buitengebieden
Inspecteer buitenruimtes zoals tuinen en speelplaatsen op mogelijke bron van insecten. Vermijd het lopen in gebieden met veel ongedierte en zorg ervoor dat deze gebieden regelmatig worden onderhouden en schoongemaakt.

Vermijd blootstelling aan bekende oorzaken
Allergieën en overgevoeligheden
Identificeer en vermijd bekende allergenen die papulaire urticaria kunnen verergeren. Dit kan inhouden dat je voorzorgsmaatregelen neemt bij het omgaan met bekende insecten of het vermijden van omgevingen waar je overgevoelig op reageert.

Medische opvolging
Als je al eerder last hebt gehad van papulaire urticaria, overleg dan met een arts voor aanvullende preventieve maatregelen en advies. Dit kan helpen om toekomstige episodes te voorkomen door gerichte maatregelen te nemen op basis van je medische geschiedenis.

Lees verder

• Netelroos (urticaria): Huidziekte met jeukende bultjes