Papulaire urticaria: Huidziekte met rode jeukende bultjes

Papulaire urticaria is een veel voorkomende huidaandoening waarbij de patiënt overgevoelig reageert op insectenbeten. Deze overgevoeligheidsreactie presenteert zich vaak bij kinderen. De patiënt krijgt te maken met groepjes rode en jeukende bultjes aan huidgebieden die vaak zijn blootgesteld. De behandeling is enerzijds medicamenteus gericht, maar anderzijds is ook een insectenwerende en insectendodende behandeling vereist. De vooruitzichten van de goedaardige huidziekte zijn goed, al ontstaan soms wel blijvende littekens en wijzigingen aan de huidskleur. Onbehandeld komen echter soms vervelende complicaties tot stand, bijvoorbeeld door het overmatig krabben aan de jeukende huidletsels. Een snelle en doeltreffende behandeling voorkomt de problemen. Opflakkeringen van papulaire urticaria zijn tot slot mogelijk gedurende meerdere jaren, maar na enkele jaren verdwijnt de aandoening vanzelf.

• Synoniemen
• Epidemiologie: Vooral bij kinderen
• Oorzaken: Allergische reactie op insectenbeten
• Symptomen: Groepjes van jeukende, rode bultjes op huid
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van papulaire urticaria
• Medicatie
• Insecten bestrijden en voorkomen
• Prognose van huidaandoening
• Complicaties van huidziekte

Synoniemen

Voor papulaire urticaria bestaan enkele andere benamingen met name:

• angio-oedeem (zwelling van de diepere huidlagen) en urticaria
• bijenkorven, reus
• het Quincke-syndroom
• lichen urticatus
• persistente insectenbeetreactie
• reuzenurticaria

Epidemiologie: Vooral bij kinderen

Kinderen tussen twee en tien jaar zijn vaker dan volwassenen getroffen door deze aanhoudende huiduitslag. Desensibilisatie voor insectenbeten is bij kinderen namelijk nog niet is ontwikkeld. Volwassenen zijn echter mogelijk ook aangetast en dit vooral bij reizigers die naar nieuwe omgevingen trekken. Jongens en meisjes / mannen en vrouwen zijn even vaak aangetast. Ook komt de huidaandoening voor bij alle etnische groepen. Aziaten zijn wel vatbaarder voor intensere reacties. De huidaandoening presenteert zich tot slot meestal tijdens de zomer- of herfstmaanden

Oorzaken: Allergische reactie op insectenbeten

Bij papulaire urticaria ontstaat een overgevoeligheidsreactie (immunologische reactie) op insectenbeten. De reactie verdwijnt na een paar maanden of jaren, omdat de persoon hiervoor ongevoelig wordt. De eerste beet merkt de patiënt zelden op. Meestal zijn vlooien en mijten die leven op katten en honden verantwoordelijk voor de huidaandoening. Vlooien zijn gemakkelijk te zien met het blote oog. Mijten zijn te klein om met het blote oog te zien, maar zijn ook een veel voorkomende oorzaak van papulaire urticaria. Niet alle patiënten met de huidaandoening hebben huisdieren. De precieze oorzaak is dan ook niet altijd duidelijk. Mogelijk heeft de patiënt dan een allergie voor beten of steken van muggen, motten, vogelmijten, tapijtkevers, bedwantsen, rupsen en andere insecten.

Symptomen: Groepjes van jeukende, rode bultjes op huid

De patiënt ervaart clusters (groepjes) van zeer jeukende rode papels (kleine rode puistjes) en blaasjes. Meestal ontstaan deze huidbultjes op de benen en andere onbedekte gebieden zoals de onderarmen en het gezicht. De huidletsels verschijnen echter niet alleen op de plaats van de insectenbeten. Soms zijn de papeltjes namelijk verspreid in kleine groepjes over het gehele lichaam.

Op de huid verschijnen papeltjes. De bultjes bereiken een grootte van 0,2 tot 2 centimeter in diameter. Elk bultje heeft een centrale punt. Soms heeft de patiënt ook blaasjes of blaren die gevuld zijn met vocht. De letsels bij papulaire urticaria houden dagen tot weken aan. Daarna verdwijnen ze en ontwikkelen zich weer nieuwe letsels. Hierdoor is de huidaandoening eigenlijk een echte vorm van netelroos (urticaria), want gewone urticaria is slechts een tijdelijke situatie met galbulten die binnen enkele uren verdwijnt. Papulaire urticaria gaat tot slot niet gepaard met andere symptomen.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk en diagnostisch onderzoek
In de meeste gevallen diagnosticeert de arts papulaire urticaria op basis van de zichtbare symptomen. Een biopsie ondersteunt de diagnose, aangezien insectenbeten een karakteristiek microscopisch uiterlijk hebben.

Differentiële diagnose
Enkele huidaandoeningen lijken op het klinisch beeld van papulaire urticaria:

• andere vormen van prurigo (jeukende plekjes of bultjes op de huid)
• atopische dermatitis (atopisch eczeem: huidziekte met jeuk)
• dermatitis herpetiformis (huidziekte na het eten van gluten)
• echte cellulitis (huidinfectie met rode en gezwollen huid)
• impetigo (bacteriële huidinfectie op gezicht en ledematen)
• insectenbeten
• lymfomatoïde papulose
• pityriasis lichenoides (huiduitslag met bultjes of vlekjes)
• schurft (besmettelijke huidziekte veroorzaakt door een mijt)

Behandeling van papulaire urticaria

Medicatie

De behandeling van papulaire urticaria verloopt conservatief en is gericht op het verlichten van de symptomen. De patiënt gebruikt topische (op de huid aangebrachte) steroïde crème wanneer de jeukende bultjes en vlekjes op de huid verschijnen. Soms zijn de letsels van papulaire urticaria voldoende ernstig om het gebruik van een kortdurende kuur met systemische corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers) te rechtvaardigen. Verder neemt de patiënt antihistaminica (in tabletvorm) om de omvang, de ernst en de jeuk van de bultjes te verminderen. Antiseptische crème vermindert of voorkomt secundaire infecties. Als secundaire bacteriële infecties optreden, is een behandeling met lokale of systemische antibiotica nodig.

Insecten bestrijden en voorkomen

Voorts draagt de patiënt volledig bedekkende kleding en brengt hij aan blootgestelde huidgebieden insectenafwerende middelen aan. Insectendodende middelen zijn verder thuis, op het werk of op school inzetbaar. Professionele hulp is nodig wanneer erg veel insecten op een plaats aanwezig zijn. Huisdieren die verder last hebben van vlooien of mijten, moeten verder ook een behandeling krijgen. Mensen met huisdieren nemen tot slot best preventieve maatregelen om het ongedierte bij huisdieren te voorkomen.

Prognose van huidaandoening

De huiduitslag houdt enkele dagen tot maanden aan en laat mogelijk aanhoudende verdonkerde vlekken achter (postinflammatoire hyperpigmentatie). Ook verschijnen soms littekens op de huid die lichter zijn dan de huidskleur (hypopigmentatie). Deze littekens ontstaan vooral door diepe en herhaaldelijke krabletsels. Papulaire urticaria is een goedaardige aandoening die na enkele maanden of jaren verdwijnt, omdat kinderen dan ongevoelig worden voor het aanstootgevende insect. Tijdens een vakantieperiode of bij een verhuizing flakkert de aandoening af en toe terug op. In zeldzame gevallen verdwijnt de huidaandoening na enkele jaren en keert deze plots onverwachts terug.

Complicaties van huidziekte

Aan de papels krabben veroorzaakt een secundaire bacteriële infectie, die vergezeld gaat met pijnlijke huidzweren, puisten, bloedingen en korsten (impetiginisatie). Secundaire impetigo of pyodermie komt vaak voor. Geïnfecteerde insectenbeten leiden onbehandeld tot cellulitis en in zeldzame gevallen tot bacteriëmie / sepsis (bloedvergiftiging). Ook ontstaat soms gelokaliseerde cutane vasculitis (ontsteking van een bloedvat nabij de huid). Soms ontstaat een nieuw bultje dat vervolgens een oud bultje weer doet opflakkeren. Hierdoor krijgt de patiënt te maken met intense jeuk.

Lees verder

• Netelroos (urticaria): Huidziekte met jeukende bultjes