Abces in huid of lichaam: met pus gevulde zwelling in holte

Een abces kan onder meer voorkomen in borst, lies en oksel. Een abces is met pus (etter) gevulde zwelling in een niet eerder bestaande holte, die overal kan voorkomen en is ontstaan door een ontsteking - een bacteriële infectie. Deze lokale ophoping van pus in een holte heet ook wel empyeem of etterbuil. Een abces kan zich zowel in en rond de organen van het lichaam als onder de huid bevinden. Sommige plaatsen worden sneller getroffen dan andere. Een abces wordt vooral gezien in de liezen, onder de oksel of onder de borsten.

• Bacteriële infectie/ontsteking
• Oorzaken van een (huid)abces
• Risicofactoren
• Symptomen van een abces
• Abces in de huid
• Abces in het lichaam
• Abces: borstabces
• Borstabces symptomen
• Borstabces behandeling
• Abces: huidabces (steenpuist of steenpuisten)
• Huidabces symptomen
• Steenpuisten behandeling
• Abces: okselabces en liesabces
• Zweetklierontsteking symptomen
• Behandeling
• Risicofactoren
• Leefregels

Bacteriële infectie/ontsteking

Een abces ontstaat ten gevolge van een bacteriële infectie in de weke delen, waarbij de natuurlijke afweer van het lichaam niet of onvoldoende in staat is om de binnengedrongen bacteriën afdoende te bestrijden en onschadelijk te maken. Een abces is gevuld met pus. Pus of etter bestaat uit bacteriën, verdedigingscellen van het eigen lichaam en dood weefsel. Ten einde het omringende weefsel te beschermen tegen de pus, wordt een laag bindweefsel (kapsel) gevormd. De ontsteking wordt afgekapseld. Er is een holte ontstaan die is gevild met pus, het zogeheten abces. Een abces kan op allerlei plaatsen in en op het lichaam ontstaan, zoals onder meer:

• hersenabces;
• longabces;
• kaakabces;
• abcessen in de huid van het scrotum;
• abcessen in en om de schaamlippen (vulva/vagina);
• rond je anus: een peri-anaal abces;
• prostaatabces;
• tandabces.

Oorzaken van een (huid)abces

Er zijn interne abcessen en huidabcessen. Bij abcesvorming is de onderliggende oorzaak vrijwel altijd bacterieel van aard. Stafylokokken is de meest voorkomende bacteriële oorzaak van huidabcessen. Een huidabces kan het gevolg zijn van een bacteriële infectie die optreedt wanneer Staphylococcus aureus-bacteriën het lichaam binnendringen via een haarzakje of door een wond of letsel dat de huid heeft doorboord of kapotgemaakt.

Risicofactoren

Mensen met een verzwakt immuunsysteem krijgen vaker bepaalde abcessen. Degenen met een van de volgende aandoeningen of ziekten, lopen meer risico op het ontwikkelen van meer ernstige abcessen. Dit komt omdat het lichaam een verminderd vermogen heeft om infecties af te weren.

• langdurige behandeling met prednison of corticosteroïden
• chemotherapie
• diabetes
• kanker
• aids
• sikkelcelziekte (een vorm van erfelijke bloedarmoede)
• perifeer vaatlijden
• ziekte van Crohn
• colitis ulcerosa
• ernstige brandwonden
• ernstig trauma
• alcoholisme of intraveneus drugsgebruik

Andere risicofactoren voor abces zijn blootstelling aan vuile omgevingen, blootstelling aan personen met bepaalde soorten huidinfecties, slechte hygiëne en slechte bloedsomloop.

Symptomen van een abces

Abces in de huid

Een huidabces verschijnt vaak als een gezwollen, met pus gevulde knobbel of bobbel onder het oppervlak van de huid. Je kunt ook andere symptomen van een infectie hebben, zoals een hoge temperatuur (koorts) en koude rillingen.

Abces in het lichaam

Het is moeilijker om een abces in het lichaam te identificeren, maar er zijn tekenen die erop kunnen wijzen:

• pijn in het getroffen gebied
• koorts
• algehele malaise

Abces: borstabces

Een abces in de borst wordt meestal veroorzaakt door bacteriën die afkomstig zijn van een infectie in de keel van de baby. Tijdens de borstvoeding worden deze bacteriën overgedragen op de tepel van de moeder en komen ze terecht in de melkgangen. Aldaar veroorzaken ze weefselvernietiging en ontstaat er een ophoping van pus en een abces. Ook kunnen bacteriën de borst binnendringen via geïrriteerde tepels of tepelkloven, dat zijn kleine scheurtjes en ruwe, geïrriteerde plekken in de tepel die worden veroorzaakt door het voeden - borstvoeding. Een borstabces kan echter ook het gevolg zijn van een verwonding. Risicogroepen zijn vrouwen met suikerziekte of reuma.

Borstabces symptomen

Verschijnselen en symptomen van een borstabces:

• hevige pijn;
• zwelling;
• roodheid van de borst;
• pusafscheiding uit de tepel;
• een onderhuidse, pijnlijke knobbel of bobbel;
• soms koorts, misselijkheid en transpiratie.

Borstabces behandeling

Een borstabces wordt normaliter behandeld met antibiotica. Indien er geen verbetering optreedt, kan het nodig zijn de pus operatief af te laten vloeien. Deze ingreep wordt wel drainage van het abces genoemd.

Abces: huidabces (steenpuist of steenpuisten)

Een huidabces is een opeenhoping van pus en etter in de huid, waardoor er een rode, pijnlijke zwelling ontstaat. Deze abcessen worden veroorzaakt door een bacteriële infectie. Het is een veelvoorkomende aandoening die iedereen kan treffen. Ze kunnen overal op het lichaam optreden. De ziekteveroorzakers zijn dikwijls bacteriën. Vooral een lichte beschadiging, een wondje of huidletsel zijn risicofactoren. Een steenpuist ontstaat als een haarzakje of talgklier geïnfecteerd raakt. Uitbreiding van de infectie veroorzaakt pus, en de steenpuist is geboren. Een groep steenpuisten bij elkaar wordt wel een negenoog of karbonkel genoemd. Mensen met een verminderde weerstand (zoals aids of diabetes mellitus) hebben grotere kans op het ontwikkelen van steenpuisten. Andere risicofactoren zijn excessief alcoholgebruik, ondervoeding, bloedziekten, overgewicht en overmatig transpireren (zweten).

Huidabces symptomen

De symptomen en klachten zijn:

• een klein, rood bultje;
• het gebied eromheen voelt warm aan en is pijnlijk;
• het bultje en het omliggende weefsel zwelt allengs op;
• de steenpuist krijgt in het midden een witte, gele of geelgroene kop;
• soms gaat een steenpuist gepaard met koorts en rillingen;
• Steenpuisten zijn aanvankelijk roze tot dieprood van kleur en worden later geelachtig bruin.

Steenpuisten behandeling

Vaak verdwijnen steenpuisten zonder interventie. Ze barsten vaak vanzelf open als het abces 'rijp' is, waarna het pus eruit stroomt en de puist verdwijnt. Een abces is rijp als de huid die erover ligt heel dun is geworden en door de spanning die er op staat, op barsten staat. Een steenpuist kan beter niet worden uitgedrukt. Dit kan de situatie verergeren, omdat de infectie zich op die manier kan verspreiden. De inhoud van het abces kan in de bloedbaan terechtkomen en een levensbedreigende sepsis (bloedvergiftiging) veroorzaken. Beter is het als de huisarts met een steriele naald of mesje een kleine opening of snede in de puist maakt en het etter weg laat lopen. Zo nodig wordt antibiotica voorgeschreven. Grotere steenpuisten kunnen met een scalpel worden weggesneden. Klik hier om meer te lezen over steenpuisten.

Abces: okselabces en liesabces

Met oksel wordt de holte onder de arm bedoeld en met lies wordt bedoeld dat gedeelte van de buikstreek dat onmiddellijk boven de dij gelegen is en gemarkeerd wordt door de groef die door buiging van de heup ontstaat. In de oksels en liezen bevinden zich de apocriene zweetklieren, die de bekende zweetgeur afgeven. Deze zweetklieren kunnen ontstoken raken, hidradenitis genaamd. Een dergelijke ontsteking kan plotseling ontstaan (acuut) waarbij zich een abces vormt, maar het kan ook chronisch zijn. Bij de aandoening hidradenitis suppurativa, ook wel acne inversa, acne ectopica of de ziekte van Verneuil genoemd, is er sprake van een chronische ontsteking van de haarzakjes en talgklieren die zich in de liezen en de oksels bevinden. Er vormen zich pijnlijke, met pus gevulde abcessen in liezen en/of oksels en soms ook op de billen, in de schaamstreek en in en onder borsten.

Zweetklierontsteking symptomen

De symptomen van hidradenitis, zweetklierontsteking zijn:

• een rode, pijnlijke en gevoelige zwelling in een oksel of liesstreek;
• in sommige gevallen ontwikkelt zich een abces;
• het abces en huid eromheen kunnen warm en heet aanvoelen;
• koorts, misselijkheid en transpireren (zweten);
• de aandoening kan zich uitbreiden over meerdere zweetklieren en over een groter gebied.

Behandeling

Het abces kan doorbreken, waarbij de pus vrijkomt. Vaak is een antibioticakuur voldoende. In een aantal gevallen is een poliklinische operatie nodig. De arts verwijdert in dat geval het huidgebied met de ontstoken zweetklieren. Vaak vindt er een zogeheten 'open wondbehandeling' plaats, waarbij de wond niet geheel wordt dichtgemaakt om te voorkomen dat bacteriën onder de huid worden ingesloten en een nieuwe ontsteking veroorzaken. Nadeel hiervan is dat de wond wat minder mooi herstelt.

Risicofactoren

Deze aandoening treft vooral vrouwen. Daarbij lijkt erfelijke aanleg een rol te spelen. Ook hormonale invloeden lijken van invloed te zijn. Menstruatie, zwangerschap en menopauze kunnen de klachten beïnvloeden. Risicofactoren zijn overgewicht, roken, (overmatig) transpireren, warmte, stress en spanning.

Leefregels

Neem de volgende leefregels in acht:

• houd de oksels en de lies schoon door deze dagelijks te reinigen;
• maak deze gebieden na het wassen goed droog door te deppen;
• gebruik geen zeep, poeders of deodorant die anti-transparant bevat;
• draag loszittende kleding, want strak zittende of schurende kleding irriteert en kan tot verergering van de klachten leiden.

Lees verder

• Hidradenitis suppurativa: abcessen in lies, oksel en billen
• Abces: oorzaken, symptomen en behandeling van abcessen
• Perianaal abces (bij anus): symptomen, oorzaak & behandeling
• Bartholin-cyste of abces: symptomen, oorzaken en behandeling
• Steenpuist uitknijpen: symptomen, oorzaak en behandeling