Hidradenitis suppurativa: abcessen in lies, oksel en billen

Heb je abcessen in lies, oksel of billen? Hidradenitis suppurativa is een chronische inflammatoire huidziekte, die wordt gekenmerkt door een terugkerende ontsteking van de haarzakjes en talgklieren. Er vormen zich bij deze niet-besmettelijke huidaandoening tal van pijnlijke en zeer hinderlijke abcessen, waarvan sommige zo groot kunnen worden als een pingpongballetje. Deze abcessen treden vooral op in de liezen, genitaliën, bilspleet en oksels, nek, oren, hals, tepels, alsook onder de borsten en in buikplooien. Er zijn een aantal risicofactoren voor HS: roken, erfelijke aanleg, overgewicht en hormonen. Vrouwen worden vaker getroffen door deze huidaandoening fan mannen. Hidradenitis suppurativa treedt meestal op tussen 20-40 jaar, maar het kan op elk leeftijd voorkomen.

• Alternatieve benamingen HS
• Wat is hidradenitis suppurativa?
• Hidradenitis suppurativa oorzaak
• Ontstekingen van haarzakjes
• Uitlokkende factoren
• Erfelijke aanleg
• Hoe vaak komt HS voor?
• Hidradenitis suppurativa symptomen: abcessen in lies, oksel en billen
• Diagnose en onderzoek
• Complicaties
• Wat kan jezelf doen aan hidradenitis suppurativa?
• Behandeling hidradenitis suppurativa
• Antibiotica
• Lokale middelen
• Isotretinoïne
• Steroïde injectie
• Chirurgie (operatieve ingreep)
• TNF-alfa blokkerende middelen
• Overige medicatie
• Laserbehandeling
• Prognose
• 'Wijdbeens lopen uit noodzaak'

Alternatieve benamingen HS

Hidradenitis suppurativa (afgekort HS), wordt ook acné inversa, ectopisch acné (acne ectopica) of ziekte van Verneuil genoemd. Hidradenitis suppurativa betekent letterlijk 'etterende zweetklierontsteking'.

Wat is hidradenitis suppurativa?

Hidradenitis suppurativa is een chronische inflammatoire huidziekte, die wordt gekenmerkt door een terugkerende ontsteking van de haarzakjes en talgklieren. Er vormen zich bij deze niet-besmettelijke huidaandoening tal van pijnlijke en zeer hinderlijke abcessen, waarvan sommige zo groot kunnen worden als een pingpongballetje. Deze abcessen treden vooral op in de liezen, genitaliën, bilspleet en oksels, nek, oren, hals, tepels, alsook onder de borsten en in buikplooien. De ziekte is zeer moeilijk te behandelen en is voor patiënten emotioneel erg belastend.

Hidradenitis suppurativa oorzaak

Ontstekingen van haarzakjes

Bij hidradenitis suppurativa treden er ontstekingen van haarzakjes op, doordat de uitvoergang van de haarzakjes en de talgklieren geblokkeerd raakt door een hoornprop of door een lokale zwelling. Er ontstaat te dientengevolge ophoping van talg en de talgklieren zwellen vervolgens op en raken ontstoken. Bacteriën kunnen zich vermeerderen in de afgesloten ruimten en de ontstekingen breiden zich door de huid uit en vormen abcesholtes en fistels, met kans op verlittekening.

Uitlokkende factoren

Het exacte ontstaansmechanisme van hidradenitis suppurativa blijft onduidelijk, maar waarschijnlijk spelen het schuren van de huid, genetische aanleg, immunologisch bepaalde gevoeligheid voor bacteriële infecties en geslachtshormonen een rol. Bij vrouwen lijken er soms hormonale invloeden een rol te spelen, aangezien hidradenitis suppurativa kan verergeren rond de menstruatie en verdwijnen rond de menopauze. Aangezien de aandoening vaker optreedt bij vrouwen dan mannen, wordt verondersteld dat er een verband is tussen de huidziekte en de geslachtshormonen. Een direct verband tussen hormonale veranderingen en het ontstaan van HS is tot dusverre echter nooit vastgesteld.

Daarnaast lijkt er een verband te zijn met hirsutisme (een vorm van overbeharing bij vrouwen), obesitas (overgewicht) en het roken van sigaretten. Bekend is dat door roken de haarzakjes kan verstoppen. Voorts lijkt er een verband te zijn tussen hidradenitis suppurativa en chronische ontstekingsziekten van de darm, zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa. Sommige mensen met HS hebben ook last van artritis, kanker of ernstige acne.

Erfelijke aanleg

Erfelijkheid speelt mede een rol bij HS. Bij ongeveer een op de drie mensen met hidradenitis suppurativa heeft een familielid ook deze huidaandoening.

Hoe vaak komt HS voor?

Hidradenitis suppurativa steekt meestal na de puberteit de kop op en houdt vaak jaren aan, waarbij de aandoening kan verergeren. De aandoening kan beginnen ergens in de leeftijd van 11-50 jaar met. De gemiddelde leeftijd waarop je er last van krijgt, is 23 jaar. Het komt slechts zeer zelden voor dat het zich manifesteert voor de puberteit of na de menopauze. Als dat het geval is, is het verloop meestal ernstiger. Ongeveer 1% van de bevolking heeft hidradenitis suppurativa, waarbij vrouwen vaker zijn getroffen dan mannen.

Vrouwen meer kans op HS
Vrouwen lopen drie keer meer kans op het ontwikkelen van deze aandoening dan mannen. De reden hiervoor is onbekend. Vaak ontstaat de ziekte in periodes dat het lichaam aan hormonale veranderingen onderhevig is aangezien hormonale invloeden een rol spelen.

Hidradenitis suppurativa symptomen: abcessen in lies, oksel en billen

De omvang en de ernst van de aandoening varieert sterk tussen individuen. De aandoening kent een progressief verloop. De ziekte kan zich echter stabiliseren en er kunnen spontane remissies optreden van enkele maanden of zelfs jaren.

Er worden drie fasen onderscheiden:


De abcessen en fistels kunnen zeer pijnlijk en hinderlijk zijn voor de patiënt. Plaatselijk kun je last hebben van gezwollen lymfeklieren.

Diagnose en onderzoek

Anamnese en lichamelijk onderzoek
De arts zal allerlei vragen stellen over je klachten, hij onderzoekt de aangetaste huid en neemt je medische voorgeschiedenis door. Er is geen laboratoriumtest beschikbaar om hidradenitis suppurativa diagnosticeren. Maar de arts kan een monster nemen van de vloeistof in het abces en in een laboratorium laten onderzoeken om andere huidaandoeningen uit te sluiten. Bloedonderzoek kan ook worden verricht.

Differentiële diagnose
De volgende aandoeningen kunnen qua verschijningsvorm veel gelijkenis vertonen met hidradenitis suppurativa:

• Blastomycose (ziekte van Gilchrist), een infectie die wordt veroorzaakt door de schimmel Blastomyces dermatitidis;
• Dermatologische aspecten van Actinomycose, een zeldzame infectieziekte veroorzaakt door de bacterie Actinomyces israelii;
• Dermatologische Manifestaties van lymphogranuloma venereum, een agressieve vorm van chlamydia;
• Dermatologische Manifestaties van nocardiose, een ernstige systemische en opportunistische infectie;
• Donovanosis of granuloma inguinale, een bacteriële seksueel overdraagbare aandoening;
• Erysipelas (wondroos, belroos);
• Kattenkrabziekte; en
• Nodulo-ulceratieve syfilis.

Complicaties

Complicaties van hidradenitis kunnen bestaan uit:

• Wondroos of erysipelas; een acute infectieziekte van de huid en het bindweefsel;
• Bloedvergiftiging of sepsis;
• Koorts;
• Hartklep vegetaties, een klontering van bloedplaatjes en ontstekingscellen;
• Plaveiselcelcarcinoom (een vorm van huidkanker) in langdurig bestaande ontstoken gebieden;
• Andere immunologische ziekten als er bij ernstige en langdurige hidradenitis grote hoeveelheden ontstekingseiwitten circuleren in het bloed en een enkele keer geeft dit nierschade;
• Sinus pilonidalis (een haarnestcyste), meestal in de bilspleet; en
• Acne tetrade: een combinatie van acne conglobata, hidradenitis suppurativa, dissecting folliculitis en sinus pilonidalis.

Wat kan jezelf doen aan hidradenitis suppurativa?

Gewichtsverlies bij obesitaspatiënten en stoppen met roken worden aanbevolen.

Zelfzorgmaatregelen
Algemene maatregelen zijn onder meer:

• Een goede lokale hygiëne van belang: houd de oksels en liesgebieden dagelijks goed schoon. Maak hierbij eventueel gebruik van een bacteriedodende zeep zoals Unicura of Hibiscrub.
• Draag droog, schoon en goed absorberend ondergoed.
  Het effect van stoppen met scheren lijkt nihil / Bron: Stevepb, Pixabay
• Draag loszittende kleding om wrijving te voorkomen.
• De oksels, liezen en andere aangetaste huidplooien kunnen af en toe gewassen worden met bijvoorbeeld desinfecterende jodiumzeep.
• Het effect van (stoppen met) scheren lijkt nihil.
• De Gezondheidsraad vindt niet dat GI (Glycemische Index) kan worden gebruikt bij voedingsadviezen. De glycemische index geeft informatie over de snelheid waarmee koolhydraten in de darm worden verteerd en als glucose in het bloed worden opgenomen (Bron: Voedingscentrum).
• Streef naar een ideaal lichaamsgewicht.
• Niet roken.

Behandeling hidradenitis suppurativa

Het behandelen van hidradenitis suppurativa is moeilijk. Het is het beste als de aandoening in een vroeg stadium behandeld wordt, voordat zich uitgebreide littekenvorming heeft ontwikkeld. Een vroege diagnose van de aandoening is derhalve belangrijk.

Hieronder volgen de belangrijkste behandelmogelijkheden, waarbij een combinatie mogelijk kan zijn. Zo kan het bij ernstige hidradenitis suppurativa nodig zijn antibiotica, biologicals en chirurgie te combineren.

Antibiotica

Orale antibiotica kan ontstekingsvorming onderdrukken en dan vooral in lichte gevallen. Het geneest de ziekte niet. Dezelfde antibiotica die kan worden gebruikt voor acne, kan worden gebruikt voor hidradenitis suppurativa, alleen in hogere doses. Deze antibiotica zijn erytromycine, tetracycline, minocycline en doxycycline. Het langdurig gebruik van antibiotica maakt het ziektebeeld tijdelijk rustiger. De combinatie van clindamycine (300 mg 2-4 dd) en rifampicine (300 mg 2 dd) gedurende 2-4 maanden, is een nieuwe antibiotische behandeling in geval van ernstige, therapieresistente hidradenitis. Dit laat goede verbetering zien bij de meeste patiënten.[1]

Lokale middelen

Milde vormen van hidradenitis kunnen plaatselijk behandeld worden met antiseptica (povidonjodium/chloorhexidinescrub). Dit kan worden gecombineerd met anti-acnepreparaten gericht op voorkómen van comedonen, bijvoorbeeld resorcinol (15% in lanettecrème) of lokale retinoïden.

Isotretinoïne

Het geneesmiddel isotretinoïne (merknaam 'Roaccutane') kan nuttig zijn in milde gevallen, maar de reactie is onvoorspelbaar. Soms wordt isotretinoïne ingezet om de grootte van de getroffen gebieden te verminderen, voorafgaand aan een ingreep.

Steroïde injectie

Het injecteren van een steroïde in een ontstoken gebied. De injectie vermindert de ontsteking en kan gebruikt worden als het aangedane gebied erg veel pijn doet. Steroïde injecties worden doorgaans in combinatie met andere behandelingen gebruikt.

Chirurgie (operatieve ingreep)

In matige tot ernstige gevallen, kan een operatieve ingreep nodig zijn. Het wegsnijden (excisie) en drainage van abcessen kan in dat geval toegepast worden. Hierbij is echter de kans op recidief groot. Een effectieve en beproefde methode is 'deroofing', dat is het (ruim) openleggen van alle onderhuidse holtes, waarbij de wond vanzelf moet dichtgroeien. Deze procedure waarbij het getroffen gebied en het omringende normale weefsel chirurgisch wordt weggesneden, ontstaat beperkte littekenvorming. Huidtransplantaties kunnen zo nodig worden geplaatst in het uitgesneden gebied om de genezing te versnellen.

Daarnaast is er de zogeheten Skoog procedure voor hidradenitis, waarbij selectieve resectie van de zweetklieren plaatsvindt. Skoog en Thyresson waren de eersten die deze methode beschreven, waarbij middels een soort kaasschaafprocedure de onderhuidse laag met daarin de apocriene klieren wordt verwijderd. Daarna wordt de huid, die door de resectie teruggebracht was tot de dikte van een huidtransplantaat van volledige dikte, over de wond gesloten.[2] Er wordt middels deze methode in veel gevallen een goed of redelijk resultaat bereikt. Op termijn geneest de huid vrijwel altijd.

Een simpele incisie en drainage moet met terughoudendheid worden toegepast, aangezien littekens die in het gebied ontstaan de kans op herhaling doen vergroten. Gezien de complexiteit van de anatomie, moet deze ingreep bij voorkeur door een ervaren specialist worden uitgevoerd.[3]

TNF-alfa blokkerende middelen

Tot slot kunnen TNF-alfa blokkerende middelen bij ernstige, therapieresistente hidradenitis suppurativa uitkomst bieden. TNF-alfa blokkerende geneesmiddelen zijn krachtige ontstekingsremmende middelen, waarvan de werking berust op krachtige immuunsuppressie door blokkade van TNFα. In Nederland zijn drie anti-tumornecrosisfactor(TNF)α-biologicals beschikbaar die de werking van TNF-alfa blokkeren: infliximab, etanercept en adalimumab. Over toepassing van deze middelen bij ernstige therapieresistente hidradenitis wordt bij de meerderheid van de patiënten verbetering waargenomen, soms al na enkele weken. Abcessen en fistels kunnen geheel verdwijnen, met als positief gevolg dat pijn, zwellingen en pusuitvloed snel afnemen. Wel is het zo dat bij een deel van de patiënten het effect slechts tijdelijk is.[4]

Overige medicatie

Bij ernstige hidradenitis kunnen ook middelen worden voorgeschreven die in feite ergens anders voor zijn geregistreerd, zoals retinoïden, dapson, prednison, anti-androgenen, oestrogenen en 5α-reductaseremmers. Goed opgezette studies naar de effectiviteit van deze middelen ontbreekt echter. Dit komt doordat ernstige hidradenitis maar weinig voorkomt. Wanneer bovenstaande reguliere behandelingen geen effect sorteren, kan echter behandeling hiermee, door een ervaren en deskundig behandelaar, gerechtvaardigd zijn.[5]

Laserbehandeling

Het behandelen van hidradenitis met lasertherapie heeft een heel goed effect. Door met laserbehandeling haargroei in het aangedane gebied definitief te verwijderen, kun je pijn en ontstekingen verminderen en HS draaglijker maken in het dagelijkse leven.

Prognose

Er is geen remedie bekend voor hidradenitis suppurativa. De vooruitzichten (prognose) zijn afhankelijk van de ernst van de ziekte.


Noten:

1. Van der Zee HH, Boer J, Prens EP, et al. The effect of combined treatment with oral clindamycin and oral rifampicin in patients with hidradenitis suppurativa. Dermatology. 2009;219:143-7 Medline. doi:10.1159/000228337
2. J.J. Hage en R.B. Karim. Behandeling van hyperhidrosis axillaris. Ned Tijdschr Geneeskd. 1991;135:1577-80
3. Jascha E. Mooij, Leonie van 't Oost, Marjolein F. Leenarts en Jan R. Mekkes. Behandelopties bij ernstige hidradenitis suppurativa. Ned Tijdschr Geneeskd. 2011;155:A1912
4. Mekkes JR, Bos JD. Long-term efficacy of a single course of infliximab in hidradenitis suppurativa. Br J Dermatol. 2008;158:370-4 Medline. doi:10.1111/j.1365-2133.2007.08332.x
5. Jascha E. Mooij, Leonie van 't Oost, Marjolein F. Leenarts en Jan R. Mekkes. Behandelopties bij ernstige hidradenitis suppurativa. Ned Tijdschr Geneeskd. 2011;155:A1912

Lees verder

• Abces in huid of lichaam: met pus gevulde zwelling in holte
• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling
• Perianaal abces (bij anus): symptomen, oorzaak & behandeling
• Bartholin-cyste of abces: symptomen, oorzaken en behandeling
• Steenpuist: symptomen, oorzaak en behandeling van furunkel