Hidradenitis suppurativa: abcessen in lies, oksel en billen
Heb je abcessen in lies, oksel of billen? Hidradenitis suppurativa is een chronische inflammatoire huidziekte, die wordt gekenmerkt door een terugkerende ontsteking van de haarzakjes en talgklieren. Er vormen zich bij deze niet-besmettelijke huidaandoening tal van pijnlijke en zeer hinderlijke abcessen, waarvan sommige zo groot kunnen worden als een pingpongballetje. Deze abcessen treden vooral op in de liezen, genitaliën, bilspleet en oksels, nek, oren, hals, tepels, alsook onder de borsten en in buikplooien. Er zijn een aantal risicofactoren voor HS: roken, erfelijke aanleg, overgewicht en hormonen. Vrouwen worden vaker getroffen door deze huidaandoening fan mannen. Hidradenitis suppurativa treedt meestal op tussen 20-40 jaar, maar het kan op elk leeftijd voorkomen.- Wat is hidradenitis suppurativa?
- Alternatieve benamingen HS
- Hidradenitis suppurativa oorzaak
- Ontstekingen van haarzakjes
- Uitlokkende factoren
- Erfelijke aanleg
- Hoe vaak komt HS voor?
- Drie fasen van HS
- HS: Waar het kan toeslaan en hoe het eruitziet
- De liezen
- De oksels
- De billen
- Onder de borsten
- De liezen en binnenkant van de dijen
- Hoe ziet het eruit? Alle symptomen op een rijtje
- De belangrijkste symptomen
- Lymfeklierzwelling
- Aanwezigheid van fistels
- Geur en afscheiding
- Huidverkleuring en littekenvorming
- Bewegingsbeperking
- Hidradenitis suppurativa: De symptomen door de ogen van Lisa
- De eerste signalen: Pijnlijke knobbeltjes in de lies
- Oksels in vuur en vlam
- De verrassingsaanval: Abcessen op de billen
- Het dagelijkse gevecht
- Onderzoek en diagnose
- Anamnese en lichamelijk onderzoek
- Bloedonderzoek
- Differentiële diagnose
- Zelfzorgmaatregelen
- Een goede lokale hygiëne
- Draag droog, schoon en absorberend ondergoed
- Draag loszittende kleding
- Het effect van scheren
- Goede voeding en gewichtsbeheersing
- Stoppen met roken
- Behandeling hidradenitis suppurativa
- Antibiotica
- Lokale middelen
- Isotretinoïne
- Steroïde injectie
- Chirurgie (operatieve ingreep)
- TNF-alfa blokkerende middelen
- Overige medicatie
- Laserbehandeling
- Lichttherapie (fotodynamische therapie)
- Dieet- en leefstijlaanpassingen
- Een anti-inflammatoir dieet
- Stoppen met roken
- Gewichtsverlies
- Prognose
- Een grillig verloop: Iedere dag is anders
- Met de juiste zorg grip op de symptomen
- De lange termijn: Rustig vaarwater in zicht?
- Een realistische blik: Voorbereiden, niet opgeven
- Complicaties
- 'Wijdbeens lopen uit noodzaak'
Wat is hidradenitis suppurativa?
Ze dacht dat het gewoon een vervelend puistje was, daar onder haar oksel, maar al snel werd het een pijnlijk, gezwollen knobbeltje dat niet leek te verdwijnen. "Misschien een ingegroeide haar," dacht ze, en ze probeerde het met warme kompressen te verzachten. Maar toen er meer ontstekingen ontstonden, soms zelfs met pus en bloed, werd het duidelijk dat dit geen simpele huidirritatie was. Het begon haar dagelijkse leven te beïnvloeden – ze durfde haar armen niet meer omhoog te doen en voelde zich constant ongemakkelijk. Uiteindelijk vertelde een dermatoloog haar dat het hidradenitis suppurativa was, een chronische aandoening die diepe, pijnlijke ontstekingen veroorzaakt op plekken waar huid tegen huid wrijft. Het voelde als een opluchting om eindelijk een naam te hebben, maar het was ook het begin van een zoektocht naar verlichting.
Littekens bij hidradenitis suppurativa / Bron: BRI72783, Wikimedia Commons (CC BY-SA-4.0)Alternatieve benamingen HS
Hidradenitis suppurativa (afgekort HS), wordt ook acné inversa, ectopisch acné (acne ectopica) of ziekte van Verneuil genoemd. Hidradenitis suppurativa betekent letterlijk 'etterende zweetklierontsteking'.Hidradenitis suppurativa oorzaak
Ontstekingen van haarzakjes
Bij hidradenitis suppurativa treden er ontstekingen van haarzakjes op, doordat de uitvoergang van de haarzakjes en de talgklieren geblokkeerd raakt door een hoornprop of door een lokale zwelling. Er ontstaat te dientengevolge ophoping van talg en de talgklieren zwellen vervolgens op en raken ontstoken. Bacteriën kunnen zich vermeerderen in de afgesloten ruimten en de ontstekingen breiden zich door de huid uit en vormen abcesholtes en fistels, met kans op verlittekening.
Hidradenitis suppurativa komt bij mannen minder vaak voor dan bij vrouwen / Bron: Ziyad Alharbi / Jens Kauczok / Norbert Pallua, Wikimedia Commons (CC BY-2.5)Uitlokkende factoren
Het exacte ontstaansmechanisme van hidradenitis suppurativa blijft onduidelijk, maar waarschijnlijk spelen het schuren van de huid, genetische aanleg, immunologisch bepaalde gevoeligheid voor bacteriële infecties en geslachtshormonen een rol. Bij vrouwen lijken er soms hormonale invloeden een rol te spelen, aangezien hidradenitis suppurativa kan verergeren rond de menstruatie en verdwijnen rond de menopauze. Aangezien de aandoening vaker optreedt bij vrouwen dan mannen, wordt verondersteld dat er een verband is tussen de huidziekte en de geslachtshormonen. Een direct verband tussen hormonale veranderingen en het ontstaan van HS is tot dusverre echter nooit vastgesteld.Daarnaast lijkt er een verband te zijn met hirsutisme (een vorm van overbeharing bij vrouwen), obesitas (overgewicht) en het roken van sigaretten. Bekend is dat door roken de haarzakjes kan verstoppen. Voorts lijkt er een verband te zijn tussen hidradenitis suppurativa en chronische ontstekingsziekten van de darm, zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa. Sommige mensen met HS hebben ook last van artritis, kanker of ernstige acne.
Erfelijke aanleg
Erfelijkheid speelt mede een rol bij HS. Bij ongeveer een op de drie mensen met hidradenitis suppurativa heeft een familielid ook deze huidaandoening.
Hidradenitis suppurativa onder de oksel / Bron: Samuel Freire da Silva, Wikimedia Commons (CC BY-SA-4.0)Hoe vaak komt HS voor?
Hidradenitis suppurativa steekt meestal na de puberteit de kop op en houdt vaak jaren aan, waarbij de aandoening kan verergeren. De aandoening kan beginnen ergens in de leeftijd van 11-50 jaar met. De gemiddelde leeftijd waarop je er last van krijgt, is 23 jaar. Het komt slechts zeer zelden voor dat het zich manifesteert voor de puberteit of na de menopauze. Als dat het geval is, is het verloop meestal ernstiger. Ongeveer 1% van de bevolking heeft hidradenitis suppurativa, waarbij vrouwen vaker zijn getroffen dan mannen.Vrouwen meer kans op HS
Vrouwen lopen drie keer meer kans op het ontwikkelen van deze aandoening dan mannen. De reden hiervoor is onbekend. Vaak ontstaat de ziekte in periodes dat het lichaam aan hormonale veranderingen onderhevig is aangezien hormonale invloeden een rol spelen.
Drie fasen van HS
De omvang en de ernst van de aandoening varieert sterk tussen individuen. De aandoening kent een progressief verloop. De ziekte kan zich echter stabiliseren en er kunnen spontane remissies optreden van enkele maanden of zelfs jaren.Er worden drie fasen onderscheiden:
| Fase | Omschrijving |
|---|---|
| 1 | Enkele of meerdere (terugkerende) afzonderlijke abcessen zonder litteken- of fistelvorming. De pijnlijke bulten en abcessen manifesteren zich in de liezen, onder de borsten, op de billen of aan de binnenkant van de dijen. Er zijn ook perioden zonder klachten. |
| 2 | Terugkerende abcessen, enkele of meerdere ver uit elkaar liggende afzonderlijke abcessen met fistel- en littekenvorming. |
| 3 | Gespreide of volledige deelname van een bepaald gebied met verschillende onderling verbonden fistelgangen en abcessen. |
HS: Waar het kan toeslaan en hoe het eruitziet
Hidradenitis suppurativa (HS) is een grillige aandoening die zomaar opduikt op plekken waar je het niet verwacht – en helaas vaak op de meest gevoelige delen van je lichaam. Deze aandoening houdt ervan om zich te nestelen in huidplooien en vochtige zones, waar wrijving en zweet de boventoon voeren. Laten we eens kijken op welke plekken HS kan optreden en hoe het eruitziet, zodat je precies weet wat je kunt verwachten.De liezen
De liezen zijn een van de favoriete plekken van HS. Hier kunnen pijnlijke, gezwollen bulten ontstaan die diep onder de huid liggen. Ze voelen hard aan en kunnen zo groot worden als een knikker of zelfs een golfbal. Deze abcessen zijn warm, rood, en voelen aan alsof er constant druk op staat. Soms barsten ze open en loopt er een mengsel van bloed en pus uit, wat niet alleen pijnlijk is maar ook voor ongemak en schaamte zorgt.De oksels
HS houdt van de oksels. Hier ontstaan vaak ontstekingen in de vorm van pijnlijke knobbels of abcessen. In de oksels kunnen ze flink opspelen bij beweging, zoals bij het optillen van je armen. Wat eerst aanvoelt als een onschuldige schuurplek, groeit al snel uit tot een gezwollen, ontstoken bult. Vaak komen deze bulten met zweetgeur en vochtige kleding, wat het dagelijkse leven flink kan belemmeren.De billen
Abcessen op de billen zijn misschien wel het meest vervelende aspect van HS. Hier kunnen diepe, onderhuidse bulten ontstaan die het zitten tot een ware uitdaging maken. De huid rondom deze abcessen is vaak rood en pijnlijk, en de druk kan zo intens zijn dat je je favoriete stoel of zachte kussens moet opzoeken voor verlichting. Als ze opengaan, kunnen ze vocht afscheiden dat de huid irriteert en nieuwe plekken laat ontstaan.Onder de borsten
Bij vrouwen nestelt HS zich vaak onder de borsten. Deze huidplooien zijn gevoelig voor vocht en wrijving, wat een ideale omgeving is voor HS. Hier kunnen kleine, maar zeer pijnlijke bulten of puistachtige knobbeltjes ontstaan. Ze zijn rood, gezwollen, en kunnen gemakkelijk opengaan, wat voor irritatie en ongemak zorgt.De liezen en binnenkant van de dijen
De binnenkant van de dijen en de liezen zijn echte hotspots voor HS. Door het schuren van de huid tijdens het lopen of sporten, ontstaan hier vaak pijnlijke, ontstoken plekken. Deze gebieden zijn gevoelig voor de ontwikkeling van abcessen en fistels (onderhuidse gangetjes), die voor voortdurende irritatie zorgen. Het dragen van strakke broeken of ondergoed wordt hierdoor vaak een marteling.Hoe ziet het eruit? Alle symptomen op een rijtje
De belangrijkste symptomen
De meest courante symptomen van HS zijn:- Pijnlijke abcessen: Diepe, gezwollen bulten die warm en rood zijn. Ze kunnen variëren van knikkergrootte tot grote knobbels.
- Knobbeltjes en puisten: Kleine, ontstoken plekjes die aanvoelen als puistjes, maar veel dieper onder de huid zitten.
- Fistels: Onderhuidse gangetjes die ontstoken raken en ervoor zorgen dat abcessen steeds terugkeren.
- Littekens: Door de voortdurende ontstekingen en het opengaan van de abcessen ontstaan er vaak littekens en donkere plekken op de huid.
- Vocht en pus: Ontstekingen kunnen opengaan en een mengsel van pus en bloed afscheiden, wat ongemakkelijk en gênant kan zijn.
Lymfeklierzwelling
HS kan leiden tot zwelling van de lymfeklieren, vooral in de buurt van de getroffen gebieden, zoals in de liezen of oksels. Deze zwellingen voelen aan als pijnlijke, gezwollen klieren en zijn een reactie van het lichaam op de chronische ontstekingen die HS veroorzaakt. Deze zwellingen kunnen ervoor zorgen dat bewegen ongemakkelijk of pijnlijk wordt, vooral als ze zich in de buurt van grote gewrichten bevinden.Aanwezigheid van fistels
HS staat bekend om de vorming van fistels, die onderhuidse kanaaltjes vormen tussen ontstekingen en abcessen. Deze gangetjes kunnen de huid verbinden met andere abcessen, waardoor de ontsteking zich kan uitbreiden. Fistels kunnen soms naar de oppervlakte van de huid doorbreken, waardoor er pus of vocht uitkomt. Dit maakt HS tot een chronische aandoening, omdat deze fistelvorming zorgt voor steeds terugkerende uitbraken.Geur en afscheiding
Bij het opengaan van abcessen komt er niet alleen pus en bloed vrij, maar vaak ook een nare geur. Dit is een combinatie van de ontsteking en de bacteriën die zich in de huid hebben opgehoopt. De afscheiding kan soms aanhouden, vooral als er fistels aanwezig zijn. Deze symptomen kunnen niet alleen lichamelijk ongemak geven, maar ook leiden tot gevoelens van schaamte en onzekerheid.Huidverkleuring en littekenvorming
Na de ontstekingen en abcessen blijft de huid vaak achter met donkere verkleuringen en littekens. De constante ontsteking zorgt voor een verdikking en verharding van de huid, waardoor deze niet soepel geneest. Deze littekens kunnen variëren van donkere vlekken tot verdikte, harde strengen onder de huid.Bewegingsbeperking
Als HS zich in gebieden zoals de oksels, liezen of binnenkant van de dijen manifesteert, kan dit zorgen voor pijnlijke bewegingsbeperkingen. Elke beweging die wrijving veroorzaakt – zoals lopen, bukken of zelfs het optillen van een arm – kan pijn doen. Hierdoor worden dagelijkse activiteiten zoals sporten, zitten of zelfs slapen, een stuk lastiger en pijnlijker.Hidradenitis suppurativa: De symptomen door de ogen van Lisa
Maak kennis met Lisa, een actieve dertiger die altijd in de weer was: sporten, uitjes met vrienden, werken – ze deed het allemaal. Maar de laatste tijd is haar leven compleet veranderd. Ze heeft namelijk te maken met hidradenitis suppurativa (HS), een aandoening die zich op pijnlijke wijze in haar dagelijks leven heeft genesteld. Wat begon als kleine, pijnlijke bultjes in haar lies, is nu uitgegroeid tot terugkerende abcessen in haar oksels, liezen en zelfs op haar billen. Dit is haar verhaal.De eerste signalen: Pijnlijke knobbeltjes in de lies
Het begon allemaal een paar jaar geleden toen Lisa na het sporten een gevoelig, hard knobbeltje in haar lies ontdekte. "Waarschijnlijk een ingegroeide haar," dacht ze. Maar het knobbeltje werd steeds pijnlijker en groter, alsof het onderhuids aan het broeien was. Uiteindelijk ontstond er een abces, een pijnlijke zwelling vol pus die zich diep in haar huid genesteld had. De huid eromheen was rood en warm, alsof er een klein vuurtje onder de oppervlakte woedde. Lisa voelde zich ellendig en onzeker. De abcessen braken af en toe open, waarna er vocht en bloed uit sijpelden – gênant en pijnlijk.Oksels in vuur en vlam
Alsof de klachten in haar liezen nog niet genoeg waren, begonnen er ook in haar oksels pijnlijke bulten op te komen. Vooral bij warm weer of na het sporten voelden haar oksels aan alsof ze in brand stonden. De zwellingen maakten het dragen van strakke shirts of het bewegen van haar armen een nachtmerrie. Elke keer dat ze zich aankleedde, moest ze rekening houden met kleding die los genoeg was om haar huid niet nog meer te irriteren. "Ik voelde me gevangen in mijn eigen lichaam," zegt ze. "Alles wat normaal zo vanzelfsprekend was, werd ineens een strijd."De verrassingsaanval: Abcessen op de billen
En toen kwamen ze op een plek waar Lisa het nooit verwacht had: haar billen. Elke keer als ze ging zitten, voelde ze een scherpe pijn, alsof er naalden onder haar huid prikten. De abcessen op haar billen kwamen plotseling op en konden in enkele dagen uitgroeien tot grote, harde knobbels. "Ik moest uit voorzorg een zacht kussentje meenemen als ik ergens ging zitten," zegt ze. "Het was beschamend en frustrerend." Zelfs slapen werd lastig, omdat elke draai in bed pijn veroorzaakte.Het dagelijkse gevecht
Voor Lisa is HS een dagelijkse strijd. Soms lijken de abcessen zich terug te trekken, om vervolgens onverwachts weer in alle hevigheid terug te keren. De pijn is niet alleen fysiek, maar ook mentaal. Ze voelt zich soms opgesloten in haar eigen lichaam, beperkt in haar bewegingen en keuzes. Loszittende kleding is een must, en elke ochtend checkt ze haar huid in de spiegel, in de hoop dat er geen nieuwe plekken zijn bijgekomen.Onderzoek en diagnose
Als je last hebt van pijnlijke, ontstoken plekken op je huid, wil je natuurlijk weten wat er aan de hand is. Is het hidradenitis suppurativa (HS)? De weg naar een diagnose kan best even duren, want er bestaat helaas geen specifieke laboratoriumtest die met één simpele prik de diagnose HS kan bevestigen. Maar geen zorgen, er zijn genoeg andere manieren waarop de arts tot een juiste diagnose kan komen!Anamnese en lichamelijk onderzoek
Het begint allemaal bij een goed gesprek. De arts zal je vragen stellen over je klachten: wanneer begonnen ze, waar heb je last van, hoe zien de ontstekingen eruit? Vervolgens neemt hij of zij je medische voorgeschiedenis door. Heb je vaker huidproblemen gehad, komt het in de familie voor, of zijn er andere aandoeningen die een rol kunnen spelen? Daarna volgt het lichamelijk onderzoek. De arts inspecteert de aangetaste huid zorgvuldig om te kijken naar de typische kenmerken van HS, zoals abcessen, littekens en ontstoken haarzakjes. Hieruit kan vaak al een duidelijk beeld ontstaan.Maar de arts wil er zeker van zijn. Hoewel er geen speciale laboratoriumtest bestaat om HS te diagnosticeren, kan hij wel een monster van de vloeistof uit een abces nemen. Dit wordt vervolgens in het laboratorium onderzocht om andere huidaandoeningen uit te sluiten. Zo wordt bijvoorbeeld gekeken naar mogelijke infecties die de klachten zouden kunnen veroorzaken. Dit helpt om de juiste richting voor behandeling te bepalen.
Bloedonderzoek
Soms besluit de arts ook om Bloedonderzoek te verrichten. Hoewel er geen bloedtest bestaat die direct HS aantoont, kan het wel nuttige informatie geven. Denk aan het meten van ontstekingswaarden om te zien hoe actief de ontsteking in je lichaam is, of het uitsluiten van andere aandoeningen die op vergelijkbare symptomen kunnen wijzen. Dit bloedonderzoek is een manier om de puzzelstukjes op hun plek te krijgen en andere mogelijke oorzaken van de klachten te elimineren.
Kattenkrabziekte: besmetting vindt plaats via een krab van een kat / Bron: Mydegage/Shutterstock.comDifferentiële diagnose
De volgende aandoeningen kunnen qua verschijningsvorm veel gelijkenis vertonen met hidradenitis suppurativa:- Blastomycose (ziekte van Gilchrist), een infectie die wordt veroorzaakt door de schimmel Blastomyces dermatitidis;
- Dermatologische aspecten van Actinomycose, een zeldzame infectieziekte veroorzaakt door de bacterie Actinomyces israelii;
- Dermatologische Manifestaties van lymphogranuloma venereum, een agressieve vorm van chlamydia;
- Dermatologische Manifestaties van nocardiose, een ernstige systemische en opportunistische infectie;
- Donovanosis of granuloma inguinale, een bacteriële seksueel overdraagbare aandoening;
- Erysipelas (wondroos, belroos);
- Kattenkrabziekte; en
- Nodulo-ulceratieve syfilis.
Zelfzorgmaatregelen
Hidradenitis suppurativa is een zeer vervelende en vaak pijnlijke aandoening, maar gelukkig zijn er verschillende zelfzorgmaatregelen die je kunt nemen om de symptomen onder controle te houden. Hoewel het geen genezing biedt, kunnen deze dagelijkse gewoontes de kans op uitbraken verkleinen en het ongemak verminderen. Hier een uitgebreide blik op de belangrijkste zelfzorgmaatregelen die je kunt toepassen:Een goede lokale hygiëne
Dagelijkse reiniging van de oksels, liezen en andere getroffen huidgebieden is essentieel. Het is belangrijk om de huid goed schoon te houden om bacteriën geen kans te geven. Gebruik hierbij bij voorkeur een bacteriedodende zeep, zoals Unicura of Hibiscrub. Deze producten kunnen helpen om de bacteriële belasting op de huid te verminderen, wat mogelijk uitbraken kan beperken.Daarnaast kan het af en toe wassen van de aangetaste huidplooien met een desinfecterende jodiumzeep een goede aanvulling zijn. Dit helpt de huid schoon te houden, vooral op plekken waar vocht en warmte bacteriën kunnen laten gedijen. Maar let op: overdrijf het niet! Te vaak of te hard reinigen kan de huid juist irriteren, wat het risico op ontstekingen kan vergroten.
Draag droog, schoon en absorberend ondergoed
Ondergoed dat goed absorbeert en de huid droog houdt, kan irritatie voorkomen. Katoenen stoffen zijn hier ideaal voor, omdat ze ademend en vochtabsorberend zijn. Zorg ervoor dat je ondergoed en kleding regelmatig schoon zijn, want dit helpt bij het voorkomen van huidirritaties en het verminderen van bacteriën op de huid.Draag loszittende kleding
Wrijving is een van de grootste vijanden van HS. Strakke kleding kan schuren, irriteren en zo de huid kwetsbaar maken voor nieuwe uitbraken. Kies daarom voor loszittende kleding, gemaakt van zachte, ademende stoffen zoals katoen. Dit vermindert de druk op de aangetaste plekken en voorkomt overmatig zweten, wat een uitbraak zou kunnen verergeren.
Het effect van stoppen met scheren lijkt nihil / Bron: Stevepb, PixabayHet effect van scheren
Misschien heb je je afgevraagd of het wel of niet scheren van de oksels en liezen verschil maakt. Het goede nieuws? Uit onderzoek blijkt dat het effect van scheren – of stoppen met scheren – op HS nihil is. Dus, of je nu kiest voor een gladde huid of juist niet, het heeft geen invloed op de kans op uitbraken.Goede voeding en gewichtsbeheersing
Hoewel de glycemische index (GI), die informatie geeft over de snelheid waarmee koolhydraten in de darm worden verteerd, volgens de Gezondheidsraad niet direct gebruikt kan worden als voedingsadvies, is het toch belangrijk om te letten op een gezond dieet. Er is bewijs dat een stabiele bloedsuikerspiegel en gezond lichaamsgewicht kunnen bijdragen aan het verminderen van ontstekingen in het lichaam, waaronder de huid.Daarom is het verstandig om te streven naar een ideaal lichaamsgewicht en voedingsmiddelen te kiezen die rijk zijn aan vezels, vitamines, en gezonde vetten. Voorkom overmatig gebruik van suiker en sterk bewerkte koolhydraten, want die kunnen ontstekingsreacties in het lichaam aanwakkeren.
Stoppen met roken
Roken kan HS flink verergeren. Het zorgt voor een verhoogde ontstekingsreactie in het lichaam en kan de huid kwetsbaarder maken voor uitbraken. Stoppen met roken is dus een van de beste dingen die je kunt doen om de ernst van HS te verminderen. Het is misschien geen gemakkelijke stap, maar het loont: niet alleen voor je huid, maar ook voor je algehele gezondheid.Behandeling hidradenitis suppurativa
Het behandelen van hidradenitis suppurativa is moeilijk. Het is het beste als de aandoening in een vroeg stadium behandeld wordt, voordat zich uitgebreide littekenvorming heeft ontwikkeld. Een vroege diagnose van de aandoening is derhalve belangrijk.Hieronder volgen de belangrijkste behandelmogelijkheden, waarbij een combinatie mogelijk kan zijn. Zo kan het bij ernstige hidradenitis suppurativa nodig zijn antibiotica, biologicals en chirurgie te combineren.
Antibiotica bij hidradenitis suppurativa / Bron: Stevepb, PixabayAntibiotica
Orale antibiotica kan ontstekingsvorming onderdrukken en dan vooral in lichte gevallen. Het geneest de ziekte niet. Dezelfde antibiotica die kan worden gebruikt voor acne, kan worden gebruikt voor hidradenitis suppurativa, alleen in hogere doses. Deze antibiotica zijn erytromycine, tetracycline, minocycline en doxycycline. Het langdurig gebruik van antibiotica maakt het ziektebeeld tijdelijk rustiger. De combinatie van clindamycine (300 mg 2-4 dd) en rifampicine (300 mg 2 dd) gedurende 2-4 maanden, is een nieuwe antibiotische behandeling in geval van ernstige, therapieresistente hidradenitis. Dit laat goede verbetering zien bij de meeste patiënten.[1]Lokale middelen
Milde vormen van hidradenitis kunnen plaatselijk behandeld worden met antiseptica (povidonjodium/chloorhexidinescrub). Dit kan worden gecombineerd met anti-acnepreparaten gericht op voorkómen van comedonen, bijvoorbeeld resorcinol (15% in lanettecrème) of lokale retinoïden.Isotretinoïne
Het geneesmiddel isotretinoïne (merknaam 'Roaccutane') kan nuttig zijn in milde gevallen, maar de reactie is onvoorspelbaar. Soms wordt isotretinoïne ingezet om de grootte van de getroffen gebieden te verminderen, voorafgaand aan een ingreep.Steroïde injectie
Het injecteren van een steroïde in een ontstoken gebied. De injectie vermindert de ontsteking en kan gebruikt worden als het aangedane gebied erg veel pijn doet. Steroïde injecties worden doorgaans in combinatie met andere behandelingen gebruikt.Chirurgie (operatieve ingreep)
In matige tot ernstige gevallen, kan een operatieve ingreep nodig zijn. Het wegsnijden (excisie) en drainage van abcessen kan in dat geval toegepast worden. Hierbij is echter de kans op recidief groot. Een effectieve en beproefde methode is 'deroofing', dat is het (ruim) openleggen van alle onderhuidse holtes, waarbij de wond vanzelf moet dichtgroeien. Deze procedure waarbij het getroffen gebied en het omringende normale weefsel chirurgisch wordt weggesneden, ontstaat beperkte littekenvorming. Huidtransplantaties kunnen zo nodig worden geplaatst in het uitgesneden gebied om de genezing te versnellen.Daarnaast is er de zogeheten Skoog procedure voor hidradenitis, waarbij selectieve resectie van de zweetklieren plaatsvindt. Skoog en Thyresson waren de eersten die deze methode beschreven, waarbij middels een soort kaasschaafprocedure de onderhuidse laag met daarin de apocriene klieren wordt verwijderd. Daarna wordt de huid, die door de resectie teruggebracht was tot de dikte van een huidtransplantaat van volledige dikte, over de wond gesloten.[2] Er wordt middels deze methode in veel gevallen een goed of redelijk resultaat bereikt. Op termijn geneest de huid vrijwel altijd.
Een simpele incisie en drainage moet met terughoudendheid worden toegepast, aangezien littekens die in het gebied ontstaan de kans op herhaling doen vergroten. Gezien de complexiteit van de anatomie, moet deze ingreep bij voorkeur door een ervaren specialist worden uitgevoerd.[3]
TNF-alfa blokkerende middelen
Tot slot kunnen TNF-alfa blokkerende middelen bij ernstige, therapieresistente hidradenitis suppurativa uitkomst bieden. TNF-alfa blokkerende geneesmiddelen zijn krachtige ontstekingsremmende middelen, waarvan de werking berust op krachtige immuunsuppressie door blokkade van TNFα. In Nederland zijn drie anti-tumornecrosisfactor(TNF)α-biologicals beschikbaar die de werking van TNF-alfa blokkeren: infliximab, etanercept en adalimumab. Over toepassing van deze middelen bij ernstige therapieresistente hidradenitis wordt bij de meerderheid van de patiënten verbetering waargenomen, soms al na enkele weken. Abcessen en fistels kunnen geheel verdwijnen, met als positief gevolg dat pijn, zwellingen en pusuitvloed snel afnemen. Wel is het zo dat bij een deel van de patiënten het effect slechts tijdelijk is.[4]Overige medicatie
Bij ernstige hidradenitis kunnen ook middelen worden voorgeschreven die in feite ergens anders voor zijn geregistreerd, zoals retinoïden, dapson, prednison, anti-androgenen, oestrogenen en 5α-reductaseremmers. Goed opgezette studies naar de effectiviteit van deze middelen ontbreekt echter. Dit komt doordat ernstige hidradenitis maar weinig voorkomt. Wanneer bovenstaande reguliere behandelingen geen effect sorteren, kan echter behandeling hiermee, door een ervaren en deskundig behandelaar, gerechtvaardigd zijn.[5]Laserbehandeling
Het behandelen van hidradenitis met lasertherapie heeft een heel goed effect. Door met laserbehandeling haargroei in het aangedane gebied definitief te verwijderen, kun je pijn en ontstekingen verminderen en HS draaglijker maken in het dagelijkse leven.Lichttherapie (fotodynamische therapie)
Deze behandeling gebruikt licht in combinatie met een lichtgevoelige stof om ontstekingen en puisten te verminderen. Hoewel niet altijd de eerste keus, kan het voor sommige patiënten verlichting bieden.Dieet- en leefstijlaanpassingen
Laten we eerlijk zijn: hidradenitis suppurativa (HS) is een uitdagende, pijnlijke aandoening die om meer vraagt dan alleen een medische behandeling. Het goede nieuws? Je kunt zelf ook een actieve rol spelen in het verminderen van je klachten door eens naar je leefstijl en dieet te kijken. Ja, het klinkt simpel, maar het kan een wereld van verschil maken!Een anti-inflammatoir dieet
HS is een ontstekingsaandoening, en wat je eet kan die ontstekingen voeden óf juist helpen verminderen. Denk aan een dieet vol met anti-inflammatoire voeding zoals verse groenten, fruit, volle granen, noten, zaden en vette vis. Waarom? Deze voedingsmiddelen zitten boordevol antioxidanten, vitaminen, en gezonde vetten die je huid een boost kunnen geven en ontstekingen kunnen afremmen. Veel patiënten merken verbetering wanneer ze bewerkte voeding, suiker, en zuivelproducten laten staan. Probeer dus eens die groentensmoothie of een lekkere salade met avocado en zalm – jouw huid zal je dankbaar zijn!Stoppen met roken
Dit is een lastige, maar wel een hele belangrijke: roken kan de ontstekingen bij HS flink verergeren. Nicotine en andere gifstoffen in sigaretten zorgen voor een verhoogde ontstekingsreactie in het lichaam, wat bij HS-patiënten vaak resulteert in meer en hevigere uitbraken. Door te stoppen met roken geef je je lichaam de kans om de ontstekingsreactie te verminderen en je huid wat rust te gunnen.
Streef naar een gezond gewicht als je HS hebt / Bron: Istock.com/VladimirFLoydGewichtsverlies
Bij overgewicht komt er extra spanning op de huid te staan, vooral op plaatsen waar huid tegen huid wrijft, zoals onder de oksels en in de liezen. Afvallen kan deze wrijving verminderen, wat helpt om uitbraken van HS te beperken. Bovendien kan een gezond gewicht de ontstekingsreactie van je lichaam verder afzwakken, wat je huid nog meer rust kan geven.Prognose
Hidradenitis suppurativa (HS) is een pittige tegenstander die je niet zomaar van je afschudt. Het is een chronische aandoening die in golven komt en gaat, en dat betekent dat de prognose voor iedereen verschillend kan zijn. Maar, wat kun je dan precies verwachten? Is er licht aan het einde van de tunnel? Ja, dat is er zeker! Al moet je er wel wat geduld en zelfzorg voor over hebben.Een grillig verloop: Iedere dag is anders
HS heeft vaak een onvoorspelbaar en grillig verloop. Voor de ene persoon kunnen de symptomen mild blijven, met af en toe wat ongemak. Terwijl een ander regelmatig last kan hebben van pijnlijke ontstekingen en abcessen die flinke littekens achterlaten. In periodes waarin de aandoening rustig is, kun je je bijna 'normaal' voelen. Maar wees voorbereid: uitbraken kunnen plotseling de kop opsteken. Die wisselende aard maakt HS zo frustrerend, omdat het niet altijd duidelijk is wanneer of hoe ernstig de volgende opvlamming zal zijn.Met de juiste zorg grip op de symptomen
Nu, voordat je de moed verliest: er is ook goed nieuws. Hoewel HS niet te genezen is, kun je met de juiste behandelingen en zelfzorgmaatregelen veel bereiken. Door een combinatie van medische zorg, zoals antibiotica, lokale middelen, en soms zelfs chirurgie, samen met zelfzorgmaatregelen zoals een goede hygiëne, gezonde voeding en stoppen met roken, kun je de klachten vaak flink verminderen. Het gaat om het vinden van jouw persoonlijke balans en aanpak, en daar zit het hoopvolle: je kunt wél invloed hebben op de ernst en frequentie van de uitbraken.De lange termijn: Rustig vaarwater in zicht?
Op de lange termijn kan HS bij sommige mensen wat rustiger worden, vooral als je de juiste maatregelen weet te nemen en behandelopties hebt gevonden die voor jou werken. Bij vrouwen kan bijvoorbeeld de overgang zorgen voor een afname van de klachten. Ook gewichtsverlies, gezonde voeding en stoppen met roken kunnen de aandoening positief beïnvloeden. Het is een kwestie van blijven experimenteren en nauw samenwerken met je arts om te ontdekken wat jouw huid nodig heeft.Een realistische blik: Voorbereiden, niet opgeven
HS is een aandoening die vraagt om een realistische blik: het gaat niet weg, maar met een slimme aanpak kun je de baas blijven over je klachten. Accepteer dat het een deel van je leven is, maar bepaal ook zelf de spelregels. Wees niet bang om te experimenteren met behandelingen en leefstijlveranderingen, want iedere stap vooruit is er één.Complicaties
Complicaties van hidradenitis kunnen bestaan uit:- Wondroos of erysipelas; een acute infectieziekte van de huid en het bindweefsel;
- Bloedvergiftiging of sepsis;
- Koorts;
- Hartklep vegetaties, een klontering van bloedplaatjes en ontstekingscellen;
- Plaveiselcelcarcinoom (een vorm van huidkanker) in langdurig bestaande ontstoken gebieden;
- Andere immunologische ziekten als er bij ernstige en langdurige hidradenitis grote hoeveelheden ontstekingseiwitten circuleren in het bloed en een enkele keer geeft dit nierschade;
- Sinus pilonidalis (een haarnestcyste), meestal in de bilspleet; en
- Acne tetrade: een combinatie van acne conglobata, hidradenitis suppurativa, dissecting folliculitis en sinus pilonidalis.
'Wijdbeens lopen uit noodzaak'
"De eerste klachten kreeg ik toen ik begin twintig was. Ik kreeg een ontsteking aan de binnenkant van mijn bovenbeen, tijdens de menstruatie. Een maand later was het weer raak, maar op een andere plek. Zo ging dat een tijdje door totdat ik lukraak, dus buiten de menstruatietijden om, plekken kreeg in mijn liezen én mijn oksels. Dat waren ontstekingen op steeds dezelfde plekken. De huisarts gaf antibiotica, maar dat hielp nauwelijks. Een dermatoloog stelde toen de diagnose.""Pijn? Dat is het woord niet. Het doet hartstikke zeer namelijk! Alles gaat dan moeizaam: zitten, staan, lopen, noem maar op. Zelfs fietsen ging niet meer. Door de pijn was het lopen meer waggelen. Wijdbeens lopen uit noodzaak, het kon niet anders." Haar partner Mark valt haar bij: "Dan lopen we gewoon stevig gearmd door de stad. Dan valt het veel minder op." Zij zijn nu vijftien jaar bij elkaar. "Ik heb haar nooit anders gekend dan met die ziekte. Ik weet dus niet beter. Maar door die aandoening is ze toch geen andere vrouw? Het enige waar ik last van heb, is als ik haar pijn zie lijden. Dat is en blijft een naar gezicht. Verder passen we ons een beetje aan. Dan gaat het allemaal best wel", stelt hij nuchter.
Bron: Frans Meulenberg. Hidradenitis suppurativa: een pijnlijke onbekende. Huid & Haar, jaargang 16, uitgave 3, 2012. p.11.
[OLIST]Van der Zee HH, Boer J, Prens EP, et al. The effect of combined treatment with oral clindamycin and oral rifampicin in patients with hidradenitis suppurativa. Dermatology. 2009;219:143-7 Medline. doi:10.1159/000228337
J.J. Hage en R.B. Karim. Behandeling van hyperhidrosis axillaris. Ned Tijdschr Geneeskd. 1991;135:1577-80
Jascha E. Mooij, Leonie van 't Oost, Marjolein F. Leenarts en Jan R. Mekkes. Behandelopties bij ernstige hidradenitis suppurativa. Ned Tijdschr Geneeskd. 2011;155:A1912
Mekkes JR, Bos JD. Long-term efficacy of a single course of infliximab in hidradenitis suppurativa. Br J Dermatol. 2008;158:370-4 Medline. doi:10.1111/j.1365-2133.2007.08332.x
Jascha E. Mooij, Leonie van 't Oost, Marjolein F. Leenarts en Jan R. Mekkes. Behandelopties bij ernstige hidradenitis suppurativa. Ned Tijdschr Geneeskd. 2011;155:A1912 [/OLIST]
