Bultje op de huid: oorzaken van een huidbultje of bultjes

Een bultje op de huid komt vaak voor. Kinderen en volwassenen, mannen en vrouwen: iedereen heeft wel eens een bultje of enkele bultjes op de huid. Bultjes komen vaak voor en zijn in de meeste gevallen onschadelijk. Het kan gaan of een wit, rood, bruin, huidkleurig of zwart bultje. Het bultje kan een glanzend aspect hebben. Soms lijkt het bultje op een vleesbolletje of -bobbeltje. Het kan een zeer klein bultje zijn of juist een grotere bult. Een bultje kan gepaard gaan met andere klachten als jeuk en pijn. Ze kunnen het gevolg zijn van een aantal factoren, waaronder een infectie, een allergische reactie, een huidaandoening, of huidkanker. In sommige gevallen verdwijnen de bultjes vanzelf, terwijl ze in andere gevallen medische behandeling vereisen. Het is belangrijk om goed op veranderingen in kleur, grootte of textuur te letten, omdat dit een aanwijzing kan zijn voor een onderliggende aandoening. Als een bultje niet verdwijnt of verergert, is het verstandig om een arts te raadplegen.

• Bultje op de huid
• Epidemiologie
• Soorten huidknobbeltjes
• Goedaardige huidknobbeltjes
• Kwaadaardige huidknobbeltjes
• Ontstekings- of infectiegerelateerde knobbeltjes
• Andere knobbeltjes
• Oorzaken van een huidbultje of enkele bultjes
• Acne
• Allergisch contacteczeem
• Kersenwratjes
• Steenpuist
• Koortsblaasjes
• Likdoorn
• Cyste
• Insectenbeet
• Keloïd
• Keratosis pilaris
• Lipoom of vetbult
• Moedervlek
• Waterwratjes
• Psoriasis guttata
• Verruca seborroica (ouderdomswratten)
• Steelwratjes
• Wratten
• Minder vaak voorkomende oorzaken
• Waterpokken
• Genitale herpes
• Genitale wratten
• Schurft
• Roodvonk
• Syfilis
• Folliculitis
• Hidradenitis suppurativa
• Dermatofibroom
• Sebaceous hyperplasie
• Epidermoid cyste (talgkliercyste)
• Milia
• Angio-oedeem
• Granuloma annulare
• Dermatomyositis
• Sarcoïdose
• Lichen planus
• Xanthomen
• Neurofibromatose
• Huidbultje door huidkanker
• Actinische keratose
• Basaalcelcarcinoom
• Plaveiselcelcarcinoom
• Melanoom
• Kaposi’s sarcoom
• Huisarts raadplegen bij een knobbeltje
• Onderzoek en diagnose
• Vraaggesprek met de huisarts
• Lichamelijk onderzoek
• Aanvullende onderzoeken
• Behandeling van een bultje op de huid
• Zelfzorg
• Medicatie en crèmes
• Chirurgische verwijdering
• Bevriezing en lasertechniek
• Antibiotica en systemische behandelingen
• Prognose en langetermijnvooruitzichten
• Complicaties van huidbultjes
• Infectie
• Littekens
• Sepsis
• Terugkeer van het bultje
• Keloïd litteken
• Verspreiding van de bultjes

Bultje op de huid

Tom, een fanatieke fietser, ontdekte op een zomerse dag dat zijn huid onverwacht een eigen wil had. Na een lange tocht door bloeiende velden verschenen plots rode, jeukende bulten op zijn been, die zich razendsnel uitbreidden. De huisarts stelde al snel de diagnose: galbulten, veroorzaakt door een combinatie van pollen en het zweet van zijn inspanning. "Je lichaam dacht dat het aangevallen werd," grapte de arts, terwijl hij antihistaminica voorschreef. Sindsdien stapt Tom niet meer zonder allergiepillen op de fiets.

Huidbultjes kunnen qua uiterlijk en aantal variëren, afhankelijk van de oorzaak. Bultjes op de huid kunnen dezelfde kleur hebben als je huid of een andere kleur, ze kunnen mat of juist glanzend zijn. Ze kunnen jeuken of niet jeuken, groot of klein zijn. Sommige kunnen hard aanvoelen, terwijl andere zacht en beweeglijk kunnen aanvoelen. De meeste huidbultjes hebben geen behandeling nodig. Maak evenwel een afspraak met je huisarts als het bultje ongemak veroorzaakt. Maak ook een afspraak met je huisarts als je vermoedt dat er sprake is van huidkanker.

De behandeling van een bultje op de huid hangt af van de onderliggende oorzaak. De meest voorkomende oorzaken van huidbultjes zijn onschadelijk, waarbij geen behandeling nodig is. Als je het bultje als cosmetisch storend ervaart of je hebt er last van, dan kun je het bultjes laten verwijderen. Een huisarts kan bijvoorbeeld skin tags of wratten verwijderen door deze te bevriezen. Een dermatoloog kan ook bepaalde bultjes operatief verwijderen, waaronder huidkanker, cysten en lipomen. Andere bultjes die jeuken of geïrriteerd zijn, kunnen worden behandeld met lokale zalven en crèmes.

In gevallen waar aanvullende medische behandeling vereist is, zal de arts medicijnen voorschrijven die kunnen helpen om de huidafwijkingen en de onderliggende oorzaak te elimineren. In geval van een bacteriële infectie, heb je mogelijk antibiotica nodig. Voor een virale infectie, kan de arts antivirale middelen aanbevelen.

Epidemiologie

Bultjes op de huid zijn een veelvoorkomend fenomeen, maar ze komen in talloze vormen en met verschillende oorzaken voor. Van onschuldige talgbultjes tot hardnekkige eczeemplekjes en infectieuze huidaandoeningen zoals folliculitis: de variatie is enorm. Hier duiken we diep in de epidemiologie van huidbultjes, met aandacht voor leeftijd, geslacht, leefstijl, genetica, klimaat en wereldwijde verschillen.

Geslacht: mannen en vrouwen
Huidbultjes komen in gelijke mate voor bij mannen en vrouwen, maar het type en de oorzaak kunnen verschillen.

• Mannen: Vaak bultjes door ingegroeide haren (vooral na het scheren) en folliculitis. Hormonale schommelingen spelen minder vaak een rol.
• Vrouwen: Hormonale veranderingen, zoals tijdens de menstruatiecyclus, zwangerschap of de menopauze, kunnen leiden tot meer talgbultjes, acne en keratosis pilaris (ruwe, kleine bultjes).

Leeftijd: kinderen versus volwassenen
De leeftijd speelt een grote rol in het type bultjes:

• Kinderen: Bultjes bij kinderen ontstaan vaak door virale infecties (zoals waterpokken of molluscum contagiosum), allergieën (bijvoorbeeld eczeem), of insectenbeten.
• Volwassenen: Bij volwassenen zijn hormonale acne, huidveroudering (zoals milia), en leefstijlgerelateerde factoren zoals voeding en stress vaker de oorzaak.

Klimaat en leefomgeving
Het klimaat beïnvloedt de incidentie van huidbultjes aanzienlijk:

• Nederland: De vochtige en vaak koude lucht kan leiden tot meer eczeem en droge huidbultjes. Vooral in de winter komen schilferige bultjes door een droge huid veel voor.
• Overzeese gebiedsdelen: In tropische regio’s zoals Curaçao en Aruba zien we meer hitte-uitslag (miliaria) en infectieuze bultjes door schimmels en bacteriën.
• België: Vergelijkbaar met Nederland, maar door het iets mildere klimaat zijn de seizoensgebonden huidklachten soms minder uitgesproken.
• Wereldwijd: In warmere, vochtige gebieden komt folliculitis veel vaker voor, terwijl koude, droge klimaten de kans op keratosis pilaris en eczeem vergroten.

Voeding en leefstijl
Wat je eet en hoe je leeft, kan huidbultjes beïnvloeden:

• Voeding: Een dieet rijk aan suikers en zuivel kan acne verergeren. Een tekort aan essentiële vetzuren en vitamines (zoals vitamine A of D) kan leiden tot droge bultjes en een schilferige huid.
• Leefstijl: Stress, slaapgebrek, en slechte hygiëne kunnen de huid verzwakken, wat leidt tot een grotere kans op infecties of irritaties. Regelmatig scheren verhoogt bijvoorbeeld het risico op ingegroeide haren en folliculitis.

Genetische aanleg
Sommige huidbultjes zijn nauw verbonden met genetica:

• Keratosis pilaris: Dit type bultjes komt vaak in families voor. Ongeveer 40% van de bevolking heeft hier in meer of mindere mate last van.
• Eczeem: Een erfelijke aanleg voor atopisch eczeem verhoogt de kans op droge, jeukende bultjes, vooral bij kinderen.
• Acne: Genetica speelt een belangrijke rol in de gevoeligheid voor hormonale veranderingen en talgproductie, die kunnen leiden tot bultjes.

Regionale en wereldwijde verschillen
De epidemiologie van huidbultjes verschilt sterk per regio:

• Nederland en België: In beide landen komen allergische reacties en droge huidbultjes vaak voor door het koude en vochtige klimaat. In stedelijke gebieden zien we meer acne door vervuiling en stress.
• Overzeese gebiedsdelen: In tropische gebieden zijn schimmelinfecties, insectenbeten en hitte-gerelateerde bultjes, zoals warmte-uitslag, veelvoorkomend.
• Wereldwijd:
• Azië: Vochtige klimaten leiden tot meer infectieuze bultjes, terwijl blekende crèmes in sommige landen bultjes door chemische irritatie veroorzaken.
• Afrika: Schimmel- en bacteriële infecties zoals impetigo komen vaker voor in warme, vochtige gebieden.
• Noord-Amerika: Droge klimaten in bijvoorbeeld de VS zorgen voor meer keratosis pilaris en eczeem.

Soorten huidknobbeltjes

Huidknobbeltjes zijn een diverse verzameling van kleine, verheven structuren die zich onder of op de huid vormen. Hoewel ze vaak goedaardig zijn, kunnen sommige knobbeltjes een signaal zijn van kwaadaardige processen of andere onderliggende aandoeningen. In deze wereld van verhevenheden, bobbels en bultjes zijn er drie belangrijke categorieën: goedaardige, kwaadaardige, en ontstekings- of infectiegerelateerde knobbels. Elk van deze heeft zijn eigen verhaal en boodschap. Laten we deze wereld verkennen, waarin je huid subtiele signalen uitzendt over je gezondheid.

Goedaardige huidknobbeltjes

Goedaardige knobbels zijn meestal onschadelijk, hoewel ze cosmetisch storend kunnen zijn of ongemak kunnen veroorzaken. Ze zijn vaak glad, langzaam groeiend en mobiel onder de huid. Deze knobbeltjes wijzen niet op kanker en vereisen meestal alleen behandeling als ze ongemakkelijk worden of om esthetische redenen.

• Lipoom – Dit is een zacht, kneedbaar vetknobbeltje dat zich meestal net onder de huid bevindt. Het voelt als een kleine, beweegbare bal en is volledig pijnloos. Hoewel lipomen vaak op de romp of nek voorkomen, kunnen ze overal op het lichaam verschijnen. Ze groeien langzaam en hebben meestal geen behandeling nodig, tenzij ze groot worden of in de weg zitten.
• Dermatofibroom – Een dermatofibroom voelt stevig aan en heeft een bruine of roodachtige kleur. Deze knobbels komen vaak voor op de benen en armen. Ze zijn meestal niet pijnlijk, maar kunnen bij druk wat gevoelig zijn. Een bijzonder kenmerk is dat ze naar binnen zakken als je erop drukt – een subtiel teken van hun onschuldige aard.
• Sebaceous hyperplasie – Dit zijn kleine, gelige bultjes die ontstaan door een vergrote talgklier. Vaak verschijnen ze op het gezicht en hebben ze een glad oppervlak met een centrale indeuking. Hoewel ze volkomen onschuldig zijn, worden ze vaak als cosmetisch storend ervaren.
• Milia – Deze kleine, witte parelachtige cysten zitten net onder het oppervlak van de huid, vooral rond de ogen of wangen. Ze ontstaan wanneer dode huidcellen zich ophopen in een zakje onder de huid. Milia verdwijnen soms vanzelf, maar kunnen ook worden verwijderd door een dermatoloog.

Verduidelijking: Goedaardige knobbeltjes zoals lipomen en dermatofibromen hebben vaak een langzame, stille groei en zijn mobiel onder de huid. Ze zijn glad of stevig, maar meestal pijnloos. Ze verraden zelden ernstige gezondheidsproblemen, maar kunnen soms hun aanwezigheid laten voelen als een lichte irritatie of esthetische zorg.

Kwaadaardige huidknobbeltjes

Kwaadaardige knobbels zijn vaak het teken dat het lichaam zich verdedigt tegen een diepere vijand: kanker. Ze kunnen snel groeien, veranderen van kleur, of pijnlijk zijn. Het is essentieel om deze knobbeltjes snel te laten beoordelen, omdat ze soms het eerste teken kunnen zijn van een agressieve ziekte.

• Melanoom – Dit is een van de gevaarlijkste vormen van huidkanker. Een melanoom begint vaak als een moedervlek die van kleur of vorm verandert, asymmetrisch wordt of een grillige rand krijgt. Deze knobbels kunnen donkerbruin, zwart of zelfs rood of wit zijn. Melanomen groeien snel en kunnen zich verspreiden naar andere delen van het lichaam als ze niet tijdig worden behandeld.
• Basaalcelcarcinoom – Dit is de meest voorkomende vorm van huidkanker, maar ook een van de minst agressieve. Basaalcelcarcinomen verschijnen vaak als een glanzend, doorzichtig knobbeltje of een roze verheven plekje op de huid, vooral in zonbeschadigde gebieden zoals het gezicht en de nek. Hoewel ze langzaam groeien en zelden uitzaaien, kunnen ze wel schade aanrichten als ze niet worden verwijderd.
• Plaveiselcelcarcinoom – Deze kwaadaardige knobbeltjes zijn vaak hard en ruw van textuur, met een schilferend oppervlak. Ze verschijnen meestal op de delen van het lichaam die veel aan de zon zijn blootgesteld, zoals de handen en het gezicht. Plaveiselcelcarcinomen kunnen uitzaaien als ze niet tijdig worden behandeld en hebben dus snelle aandacht nodig.

Verduidelijking: Kwaadaardige knobbeltjes zoals melanomen en plaveiselcelcarcinomen veranderen vaak van kleur, voelen hard of ruw aan en kunnen snel groeien. Ze kunnen ook bloeden of zweren vertonen. Het is belangrijk om deze knobbels snel te laten onderzoeken om ernstige complicaties te voorkomen.

Ontstekings- of infectiegerelateerde knobbeltjes

Ontstekingsknobbels zijn vaak het gevolg van een infectie of een reactie op irritatie. Ze kunnen pijn doen, warm aanvoelen en variëren in grootte. Hoewel ze niet kwaadaardig zijn, vereisen ze soms behandeling, zeker als ze geïnfecteerd raken of langdurig aanwezig blijven.

• Folliculitis – Dit is een ontsteking van de haarzakjes die kleine rode bultjes veroorzaakt, soms met een met pus gevulde top. Ze zijn pijnlijk en kunnen jeuken. Deze bultjes ontstaan vaak door scheren, wrijving, of een bacteriële infectie en verschijnen meestal op de benen, billen of baardstreek.
• Steenpuist – Een steenpuist is een diepe infectie van een haarzakje en voelt als een harde, pijnlijke knobbel die groter wordt en pus bevat. Deze infectie kan zich verder verspreiden en vraagt vaak om drainage. Het is de boze, onderhuidse vorm van een ontstekingsknobbel, die gestaag groeit en tot grote pijn kan leiden.
• Angio-oedeem – Angio-oedeem veroorzaakt een plotselinge zwelling van de huid of slijmvliezen, meestal door een allergische reactie. De zwelling kan pijnlijk en gevoelig zijn, vooral rond de ogen, lippen of keel. Het verschijnt vaak snel en kan zich uitbreiden tot grote delen van het lichaam. Hoewel de zwelling vanzelf kan verdwijnen, is medische hulp soms noodzakelijk als de luchtwegen betrokken raken.
• Cyste – Een cyste is een met vloeistof of halfvaste stof gevulde knobbel die zich net onder de huid vormt. Ze zijn meestal glad en mobiel, maar kunnen ontstoken raken, waardoor ze pijnlijk en rood worden. Epidermoid cysten zijn hier een veelvoorkomend voorbeeld en verschijnen vaak op het gezicht, de nek of romp.

Verduidelijking: Ontstekingsknobbels zoals folliculitis en steenpuisten zijn vaak rood, warm en pijnlijk. Ze ontwikkelen zich snel en kunnen zweren of pus bevatten. Ze ontstaan meestal door infecties en kunnen terugkeren als ze niet goed worden behandeld.

Andere knobbeltjes

Er zijn ook knobbeltjes die niet direct in de categorie van goedaardig, kwaadaardig of infectie vallen. Deze kunnen een teken zijn van systemische ziekten of erfelijke aandoeningen en vereisen vaak specifieke aandacht.

• Neurofibromen – Deze zachte, goedaardige gezwellen ontstaan langs zenuwen en verschijnen als vleeskleurige, zachte knobbels op de huid. Neurofibromatose kan leiden tot honderden van deze knobbels, die cosmetisch storend kunnen zijn en soms ongemak veroorzaken.
• Xanthomen – Xanthomen zijn gelige vetophopingen onder de huid en verschijnen vaak rond de ogen of gewrichten. Ze zijn vaak een teken van een hoog cholesterolgehalte en kunnen wijzen op problemen met het vetmetabolisme. Hoewel onschadelijk, duiden ze op een onderliggende gezondheidskwestie die aandacht behoeft.

Verduidelijking: Deze knobbels zoals neurofibromen en xanthomen kunnen een meer systemische of genetische oorsprong hebben. Ze vereisen vaak niet alleen lokale behandeling, maar ook onderzoek naar de onderliggende oorzaak.

Oorzaken van een huidbultje of enkele bultjes

Veel aandoeningen kunnen bultjes op je huid veroorzaken. De meest voorkomende oorzaken van oneffenheden zijn onschuldig en vereisen geen medische behandeling, tenzij het bultje je hindert. De meest voorkomende oorzaken van een bultje op de huid (of een aantal bultjes), zijn de volgende.

Acne

Acne is de meest voorkomende huidaandoening in Nederland. Het betreft een ontstekingsziekte van de talgklieren van de huid. Het veroorzaakt puistjes die kunnen variëren van zeer klein en pijnloos tot groot en pijnlijk. De bultjes gaan meestal gepaard met roodheid en zwelling. Zo'n 85% van de tieners krijgt ermee te maken; vandaar de benaming 'jeugdpuistjes'. In veel gevallen heb je geen last meer van acne wanneer de pubertijd voorbij is. De huid wordt in de volwassenheid rustiger en pukkels verdwijnen. Toch blijft ongeveer 5% van de volwassen mannen en vrouwen last houden van acne.

Allergisch contacteczeem

Allergisch contacteczeem is een allergische huidreactie die een jeukende, rode huiduitslag veroorzaakt. De uitslag kan bestaan ​​uit rode, schilferende bultjes en blaasjes. Soms kunnen zelfs grote blaren ontstaan. Bekend is contacteczeem voor nikkel (in oorringen en andere piercings, het metaal van een riem, horloge, etc.).

Kersenwratjes

Kersenwratjes (seniele angiomen) zijn veel voorkomende huidgroeisels die zich op de meeste delen van het lichaam kunnen vormen. Ze ontwikkelen zich wanneer bloedvaten samenklonteren en een verhoogde, felrode bult onder of op de huid creëren. Het gaat om rode bolletjes op de huid van 1 mm tot 1 cm doorsnede.

Steenpuist

Steenpuisten zijn geïnfecteerde haarzakjes die eruitzien als rode, verhoogde bultjes op de huid. Ze kunnen pijnlijk zijn, maar uiteindelijk verdwijnen ze zodra ze openbarsten en leeglopen.

Koortsblaasjes

Koortsblaasjes zijn rode, met vocht gevulde bultjes die zich rond de mond of andere delen van het gezicht vormen en die kunnen barsten. Ze worden veroorzaakt door een het herpes simplex virus. Het virus is zeer besmettelijk als koortsblaasjes aanwezig zijn.

Likdoorn

Likdoorns, ook bekend als 'eksteroog', is een pijnlijke eeltplek die zich in de meeste gevallen aan de voet bevindt. De oorzaak is verhoogde druk, zoals bij knellende schoenen. Lopen wordt daardoor erg pijnlijk.

Cyste

Cysten is een abnormale holte in je lichaam die omsloten wordt door een wand van cellen of bindweefsel en is vaak gevuld met lucht, vocht of ander materiaal. Cysten ontwikkelen zich onder de huid en kunnen zich in elk deel van het lichaam voordoen. Ze voelen aan als een kleine bult en kunnen meestal iets worden verplaatst.

Insectenbeet

Insectensteken en -beten zijn vaak jeukende bultjes. Ze kunnen pijn veroorzaken of jeuk, waardoor je gaat krabben. Dit kan leiden tot een secundaire bacteriële infectie.

Keloïd

Keloïden zijn gladde, verhoogde gezwellen die zich vormen rond littekens. Ze worden meestal aangetroffen op de borst, schouders en wangen.

Keratosis pilaris

Keratosis pilaris is een huidaandoening die wordt gekenmerkt door een te sterke groei van een eiwit dat keratine wordt genoemd. Het veroorzaakt kleine oneffenheden rond de haarzakjes op het lichaam.

Lipoom of vetbult

Een lipoom of vetbult is een onderhuidse zwelling, opgebouwd uit vetcellen onder de huid, en is vaak pijnloos. Ze vormen zich meestal op de nek, rug of schouders.

Moedervlek

Moedervlekken zijn vlakke of verhoogde bultjes op de huid die meestal goedaardig zijn. Ze kunnen huidkleurig of donkerbruin zijn. Het zijn opeenhopingen van pigmentvormende cellen in de huid.

Waterwratjes

Waterwratten (mollusca contagiosa, enkelvoud molluscum contagiosum), zijn kleine, vleeskleurige bultjes met een kuiltje in het midden die zich overal op het lichaam vormen, maar de romp is een voorkeursplek. Ze kunnen ontstaan ​​door huid-op-huidcontact met iemand die ze heeft. Waterwratjes worden veroorzaakt door een infectie met het molluscum contagiosum virus.

Psoriasis guttata

Psoriasis guttata, ook wel druppelpsoriasis genoemd, is een vorm van psoriasis waarbij over je gehele lichaam kleine, rode schilferende bultjes of plekjes worden gezien ter grootte van een druppel.

Verruca seborroica (ouderdomswratten)

Verruca seborroica (ouderdomswratten) zijn ronde, ruwe vlekken op het oppervlak van de huid. Ze kunnen op veel delen van het lichaam verschijnen, inclusief de borst, schouders en rug. Ze kunnen huidkleurig, bruin of zwart zijn.

Steelwratjes

Steelwratjes, oftewel fibromen of skintags, zijn kleine, gesteelde huidaangroeisels of huiduitstulpingen. Ze groeien meestal in de nek of in de oksels. Ze kunnen dezelfde kleur hebben als de huid of iets donkerder zijn.

Wratten

Wratten komen vooral voor op de handen en voeten, en worden veroorzaakt door het humaan papillomavirus (HPV). Wratten kunnen huidkleurig, roze of lichtbruin zijn. Wratten kunnen er bloemkoolachtig uitzien.

Minder vaak voorkomende oorzaken

Minder vaak worden bultjes op de huid veroorzaakt door meer ernstige aandoeningen die behandeling vereisen.

Waterpokken

Waterpokken is een zeer besmettelijke kinderziekte, welke wordt gekenmerkt door rode, jeukende bultjes die zich overal op het lichaam vormen. Vrijwel alle kinderen in Nederland maken vroeg of laat deze ziekte door. De boosdoener is het varicella-zoster-virus.

Genitale herpes

Genitale herpes, een seksueel overdraagbare aandoening (soa) die ervoor zorgt dat pijnlijke, met vocht gevulde bultjes in het genitale gebied ontstaan.

Genitale wratten

Genitale wratten, een seksueel overdraagbare aandoening (soa), welke wordt veroorzaakt door bepaalde stammen van HPV, resulterend in pijnlijke of jeukende wratten op de geslachtsorganen.

Schurft

Schurft is een besmettelijke huidaandoening die veroorzaakt wordt door de schurftmijt. Bij schurft ontstaat een jeukende, puistvormige huiduitslag.

Roodvonk

Roodvonk wordt veroorzaakt door groep-A-streptokok is een bacterie die alleen bij mensen voorkomt. Het geeft een felrode, hobbelige schuurpapier-achtige uitslag op het lichaam.

Syfilis

Syfilis, een seksueel overdraagbare aandoening veroorzaakt door de bacterie (spirocheet) Treponema pallidum, waardoor zich kleine, pijnloze zweren vormen op de geslachtsorganen, in het rectum of in de mond.

Folliculitis

Folliculitis klinkt misschien als een klein ongemak, maar deze ontsteking van de haarzakjes kan flink wat jeuk, roodheid en pijn veroorzaken. Vaak begint het met kleine rode bultjes, die doen denken aan een prikkende uitslag, en kan het zich ontwikkelen tot met pus gevulde blaasjes. Oorzaken variëren van een ingegroeid haartje tot bacteriële of schimmelinfecties. Denk aan plekken waar wrijving optreedt, zoals de oksels, benen of de baardstreek. Andere symptomen zijn gevoeligheid en zwelling van de aangetaste huid, die soms warm aanvoelt. In ernstige gevallen kunnen de bultjes zich uitbreiden en littekens achterlaten.

Hidradenitis suppurativa

Hidradenitis suppurativa is een chronische ontsteking die zich manifesteert in de zweetklieren, met name op warme, vochtige plekken zoals de oksels, liezen en onder de borsten. Het begint vaak als kleine, pijnlijke knobbeltjes onder de huid, die later kunnen veranderen in abcessen en fistels. Deze bulten kunnen pijnlijk zijn en etteren, wat een onaangename geur verspreidt. Naast de pijnlijke zwellingen en open wonden zijn er ook symptomen zoals littekenvorming en terugkerende ontstekingen die het dagelijks leven flink kunnen verstoren. Hidradenitis kan hardnekkig zijn en vraagt vaak om langdurige behandeling.

Dermatofibroom

Een dermatofibroom is een klein, goedaardig huidknobbeltje dat vaak voorkomt op de benen en armen. Deze bultjes voelen stevig aan en kunnen variëren van roodbruin tot vleeskleurig. Ze zijn meestal onschadelijk, maar kunnen gevoelig of jeukend zijn wanneer je erover wrijft. Een dermatofibroom ontstaat vaak na een kleine huidbeschadiging, zoals een insectenbeet of een wondje, en blijft jarenlang aanwezig. Andere symptomen zijn een verkleuring van de huid rondom de knobbel en een lichte inkeping wanneer je de knobbel tussen je vingers drukt.

Sebaceous hyperplasie

Sebaceous hyperplasie (talgklierhyperplasie) is een aandoening waarbij de talgklieren, meestal op het gezicht, uitzetten en kleine, gladde, gelige bultjes vormen. Deze bultjes worden vaak aangezien voor puistjes, maar hebben een gladder oppervlak en een centraal indeukje. Ze zijn volledig goedaardig, maar kunnen cosmetisch storend zijn, vooral omdat ze vaak in clusters verschijnen. De belangrijkste oorzaak is een overproductie van talg, vaak bij mensen van middelbare leeftijd. Andere symptomen zijn vettige huid en een glanzend uiterlijk van de aangetaste plekken.

Epidermoid cyste (talgkliercyste)

Epidermoid cysten zijn kleine, zachte bulten die zich net onder de huid vormen en gevuld zijn met keratine, een substantie die normaal in de huid voorkomt. Deze bulten zijn vaak zichtbaar op het gezicht, de hals, of de romp en voelen als kleine, gladde ballen onder de huid. Hoewel ze doorgaans pijnloos zijn, kunnen ze geïnfecteerd raken, wat leidt tot roodheid, zwelling en pijn. Bij infectie kan de cyste ook pus gaan afscheiden. Andere symptomen zijn een langzame groei van de cyste en een geleidelijke verharding van de bult.

Milia

Milia zijn kleine, witte of gele bultjes die zich net onder de oppervlaktelaag van de huid vormen, meestal op het gezicht, met name rond de ogen, neus en wangen. Deze minuscule cysten ontstaan wanneer dode huidcellen vast komen te zitten in kleine zakjes onder de huid. Ze zien eruit als kleine parels en voelen stevig aan. Milia zijn volledig goedaardig en veroorzaken doorgaans geen pijn of irritatie. Andere symptomen zijn een glad, wit uiterlijk van de bultjes en het feit dat ze vaak voorkomen in groepjes.

Angio-oedeem

Angio-oedeem is een snel opkomende zwelling, meestal veroorzaakt door een allergische reactie of infectie. De zwelling kan zich voordoen op de handen, voeten, lippen, ogen en keel en ontstaat vaak binnen enkele minuten tot uren. De huid kan gespannen en pijnlijk aanvoelen, hoewel er vaak geen uitslag zichtbaar is. In ernstige gevallen kan de zwelling zich naar de keel uitbreiden, waardoor ademhalingsproblemen ontstaan. Angio-oedeem gaat soms gepaard met netelroos (galbulten, urticaria), een jeukende uitslag met verheven, rode plekken op de huid.

Granuloma annulare

Granuloma annulare is een huidontsteking die zich kenmerkt door gladde, cirkelvormige bultjes of knobbeltjes die vaak op de handen, voeten, ellebogen of knieën verschijnen. Deze bultjes vormen een kenmerkende ring, met een normaal uitziende huid in het midden. Hoewel de laesies opvallen, veroorzaken ze meestal geen pijn of jeuk. Ze verdwijnen vaak vanzelf binnen enkele maanden tot jaren, maar kunnen in sommige gevallen chronisch zijn. Andere symptomen zijn een lichte verkleuring van de huid rond de bultjes en soms meerdere ringen op verschillende delen van het lichaam.

Dermatomyositis

Dermatomyositis is een zeldzame aandoening die zowel de huid als de spieren aantast, en zich manifesteert door een paarsrode uitslag, vaak op het gezicht, de oogleden, de knokkels, ellebogen en knieën. De uitslag gaat meestal gepaard met spierzwakte, die zich over het hele lichaam kan verspreiden, waardoor dagelijkse activiteiten moeilijk worden. De huid kan gezwollen, schilferig en pijnlijk zijn. Andere symptomen zijn gewrichtspijn, vermoeidheid, koorts en in ernstige gevallen ontsteking van inwendige organen zoals het hart en de longen. Deze aandoening vereist vaak langdurige medische behandeling.

Sarcoïdose

Sarcoïdose is een auto-immuunziekte waarbij kleine, ontstoken bultjes, granulomen genoemd, zich vormen in verschillende organen, waaronder de huid. Op de huid verschijnen vaak verheven, rode of paarse knobbeltjes, vooral op het gezicht, de armen of de onderbenen. Deze huidlaesies kunnen gepaard gaan met jeuk of pijn. Naast huidproblemen kunnen ook andere symptomen optreden, zoals vermoeidheid, gewichtsverlies, koorts en ademhalingsmoeilijkheden als de longen worden aangetast. Sarcoïdose is een complexe ziekte die vaak moeilijk te diagnosticeren en te behandelen is.

Lichen planus

Lichen planus is een ontstekingsziekte die zich kan manifesteren op de huid, nagels, haar en slijmvliezen. Op de huid verschijnen er vaak paarse, jeukende, platte bultjes, vooral op de polsen, enkels en rug. Wanneer de slijmvliezen worden aangetast, zoals de binnenkant van de mond of geslachtsdelen, kunnen er pijnlijke witte strepen of zweren ontstaan. De bultjes kunnen littekens achterlaten en de nagels kunnen broos worden of uitvallen. Andere symptomen zijn haarverlies wanneer de hoofdhuid is aangetast en een branderig gevoel in de mond.

Xanthomen

Xanthomen zijn goedaardige, gelige bultjes of plekken die ontstaan door ophopingen van vet onder de huid. Ze komen vaak voor bij mensen met verhoogde cholesterol- of vetwaarden in het bloed en verschijnen meestal op de ellebogen, knieën, handen, voeten, en soms rond de ogen (xanthelasma). Xanthomen zijn meestal pijnloos, maar kunnen cosmetisch storend zijn. Hoewel ze op zichzelf onschadelijk zijn, kunnen ze wijzen op onderliggende problemen met het vetmetabolisme. Andere symptomen kunnen zijn: geelachtige plekken rond de ogen of op de gewrichten, en soms gezwollen pezen als gevolg van vetophoping.

Neurofibromatose

Neurofibromatose is een erfelijke aandoening die goedaardige gezwellen, neurofibromen genaamd, op de zenuwen en in de huid veroorzaakt. Deze knobbels kunnen zacht, vlezig en variërend in grootte zijn. Ze verschijnen meestal op de romp, armen en benen, maar kunnen overal op het lichaam voorkomen. Hoewel de gezwellen meestal goedaardig zijn, kunnen ze soms pijn veroorzaken of het omliggende weefsel en zenuwen aantasten, wat kan leiden tot gevoelloosheid of zwakte. Andere symptomen zijn lichtbruine vlekken op de huid (café-au-lait-vlekken), scoliose en soms leerproblemen of gezichtsproblemen bij ernstigere vormen van de aandoening.

Huidbultje door huidkanker

Soms een bultje op de huid veroorzaakt door huidkanker. Er zijn verschillende soorten huidkanker, die allemaal behandeling vereisen:

Actinische keratose

Actinische keratose, ook wel zonneschade van de huid genoemd, wordt beschouwd als mogelijk voorstadium van huidkanker. Het wordt gekenmerkt door schilferige, ruwe lekken op gebieden die aan de zon zijn blootgestelde, zoals handen, armen of gezicht. Deze vlekken zijn meestal bruin, grijs of roze.

Basaalcelcarcinoom

Basaalcelcarcinoom is een vorm van kanker die de bovenste huidlaag aantast. Het veroorzaakt langzaam groeiende roze, rode, bruine of huidkleurige, wat glanzende, glazige, parelachtige bultjes op de huid.

Plaveiselcelcarcinoom

Plaveiselcelcarcinoom is een type huidkanker dat begint in de squameuze cellen. Deze cellen vormen de buitenste laag van de huid. De aandoening veroorzaakt schilferige, rode plekken en verhoogde zweren op de huid. Deze abnormale gezwellen vormen zich vaak in gebieden die zijn blootgesteld aan ultraviolette straling.

Melanoom

Melanoom is de minst voorkomende, maar meest ernstige vorm van huidkanker. Het begint als een atypische moedervlek: een verandering in een reeds bestaande moedervlek. Een melanoom is vaak asymmetrisch, veelkleurig en groot, met onregelmatige randen. Ze kunnen overal op het lichaam verschijnen.

Kaposi’s sarcoom

Kaposi’s sarcoom is een zeldzame vorm van kanker die de huid en slijmvliezen aantast en vaak gepaard gaat met een onderliggende immuunstoornis, zoals HIV/AIDS. Het manifesteert zich als paarsrode of bruine vlekken en knobbeltjes op de huid, die kunnen groeien en samensmelten tot grotere gezwellen. De bultjes zijn vaak pijnloos, maar kunnen uiteindelijk zweren en bloeden. Kaposi’s sarcoom kan zich ook verspreiden naar de inwendige organen, wat het risico op ernstige complicaties verhoogt. Andere symptomen zijn zwelling in de benen of voeten, als gevolg van lymfeklierobstructie, en soms ademhalingsproblemen als de longen worden aangetast.

Huisarts raadplegen bij een knobbeltje

De meeste knobbeltjes of bultjes op de huid zijn ongevaarlijk en zijn derhalve geen reden tot bezorgdheid. Raadpleeg echter je huidarts als zich de volgende klachten voordoen:

• Een huidbultje verandert of verslechtert qua uiterlijk of verdwijnen niet;
• Je hebt pijn of ze veroorzaken ongemak;
• De oorzaak van het bultje is niet duidelijk;
• Bij vermoeden van een infectie, een soa of huidkanker.

Je huisarts zal een lichamelijk onderzoek uitvoeren en het huidbultje inspecteren. De arts zal vragen stellen over je klachten, medische geschiedenis en levensstijlgewoonten. Je arts kan ook een huidbiopt uitvoeren om te onderzoeken of er sprake is van kanker. Hierbij wordt een klein stukje huidweefsel uit het getroffen gebied weggenomen voor analyse. Afhankelijk van de resultaten kan de arts je doorverwijzen naar een dermatoloog of een andere specialist voor verder onderzoek.

Onderzoek en diagnose

Wanneer je met een bultje op je huid bij de huisarts verschijnt, begint een speurtocht naar de oorzaak van deze verhevenheid. Het is alsof de huid een raadsel heeft gevormd dat voorzichtig moet worden ontcijferd. De arts kijkt niet alleen naar het bultje zelf, maar probeert ook te begrijpen welk verhaal jouw huid vertelt. Het onderzoek begint altijd met vragen – vragen die misschien eenvoudig lijken, maar die de sleutel kunnen zijn tot een juiste diagnose.

Vraaggesprek met de huisarts

De huisarts kan onder meer de volgende vragen stellen:

Hoe lang heb je het bultje al? – Dit is vaak de eerste vraag. Een bultje dat plotseling verschijnt en snel groeit, kan andere oorzaken hebben dan een bultje dat langzaam is ontstaan en zich geleidelijk ontwikkelt. Een steile groeicurve kan wijzen op infecties of allergische reacties, terwijl een langzaam groeiende knobbel meer past bij goedaardige aandoeningen zoals lipomen of cysten.

Heb je last van jeuk, pijn of een branderig gevoel? – Deze vraag probeert te achterhalen of het bultje meer dan alleen een esthetisch ongemak is. Pijn of jeuk kan wijzen op een ontsteking, infectie of zelfs allergie. Bijvoorbeeld, een pijnlijk en rood bultje kan een steenpuist zijn, terwijl jeukende bultjes vaker voorkomen bij allergische reacties of insectenbeten.

Heeft het bultje zijn vorm, kleur of grootte veranderd? – Een verandering in vorm of kleur kan zorgwekkend zijn, vooral als het bultje donkerder, onregelmatig of groter is geworden. Dit kan namelijk wijzen op een kwaadaardige aandoening zoals een melanoom. Een bultje dat blijft groeien of zijn kleur verandert, verdient extra aandacht en mogelijk verder onderzoek.

Heb je recentelijk nieuwe huidverzorgingsproducten of medicijnen gebruikt? – Veel bultjes kunnen ontstaan als gevolg van een allergische reactie op huidverzorgingsproducten, parfums, of medicijnen. De huid reageert soms fel op onbekende stoffen, waardoor bultjes kunnen ontstaan die gepaard gaan met roodheid en irritatie.

Zijn er andere symptomen, zoals koorts, gewichtsverlies of vermoeidheid? – Hoewel een bultje op de huid meestal onschuldig is, kan het soms wijzen op een systemische aandoening. Symptomen zoals koorts, gewichtsverlies of vermoeidheid kunnen duiden op een onderliggend gezondheidsprobleem dat verder reikt dan alleen de huid, zoals een infectie of zelfs kanker.

Lichamelijk onderzoek

Naast het stellen van vragen, gaat de huisarts over tot een zorgvuldig lichamelijk onderzoek. De tekstuur, grootte en locatie van het bultje kunnen veelzeggend zijn. De arts zal het bultje zachtjes voelen om te bepalen of het hard of zacht is, of het beweeglijk is onder de huid, en of er vloeistof in zit. Een goedaardige cyste voelt bijvoorbeeld glad aan en kan vaak iets bewegen onder de huid, terwijl kwaadaardige knobbels vaak stevig en vast aanvoelen.

• Voorbeeld: Bij een patiënt met een wit, stevig bultje op de wang dat al maanden aanwezig is, zou de arts bijvoorbeeld vermoeden dat het een milia is. Deze worden veroorzaakt door vastzittende keratine onder de huid. Een snelle en eenvoudige verwijdering kan vaak direct in de praktijk plaatsvinden.

Aanvullende onderzoeken

Als het bultje vragen oproept of er zorgen zijn over de aard ervan, kan de arts beslissen verder onderzoek te doen. Dit kan variëren van een eenvoudige huidtest tot meer geavanceerde beeldvorming of zelfs een biopsie.

Dermatoscopie: De huisarts kan met een dermatoscoop – een speciaal vergrootglas voor de huid – dieper in het bultje kijken. Hiermee worden kenmerken zoals asymmetrie, kleurveranderingen of afwijkingen in de bloedvaten zichtbaar gemaakt, wat kan helpen om goedaardige van kwaadaardige bultjes te onderscheiden.

Biopsie: Als er zorgen zijn over de aard van het bultje, kan de huisarts besluiten om een klein stukje van het bultje af te nemen voor verder onderzoek in het laboratorium. Bij een verdacht melanoom bijvoorbeeld, kan een biopsie duidelijk maken of er sprake is van kanker. Dit wordt vaak gedaan bij bultjes die snel groeien of van kleur of vorm veranderen.

• Stel dat een patiënt een donker bultje op de rug heeft dat in korte tijd is gegroeid. De huisarts zal een biopsie uitvoeren om te controleren of het een melanoom is. Dit is essentieel, omdat vroege detectie van huidkanker vaak de kans op genezing aanzienlijk vergroot.

Bloedonderzoek: Soms kan een bloedtest helpen om te bepalen of er sprake is van een infectie, een auto-immuunziekte zoals sarcoïdose, of andere systemische aandoeningen die bultjes op de huid kunnen veroorzaken.

Ultrageluid of MRI: In sommige gevallen is beeldvorming nodig om te zien wat zich onder het bultje afspeelt. Dit gebeurt vaak bij diepere knobbels zoals lipomen of cysten. Een echografie kan bijvoorbeeld bepalen of een bultje vloeibaar of vast is, wat kan helpen bij het kiezen van de juiste behandeling.

• Stel je voor dat iemand een langzaam groeiende, pijnloze knobbel op de schouder heeft. Na een echografie blijkt het een lipoom te zijn, een onschadelijke vetophoping. Dit onderzoek stelt de patiënt gerust, wetende dat de knobbel goedaardig is en kan worden verwijderd als het hinderlijk wordt.

Behandeling van een bultje op de huid

Wanneer zich een bultje op de huid manifesteert, vraagt het om aandacht, zorg en soms een vleugje geduld. Elk bultje heeft zijn eigen karakter en net zoals je een plant op de juiste manier water moet geven om het tot bloei te brengen, zo verdient elk bultje een eigen behandelstrategie.

Zelfzorg

Niet elk bultje vereist ingrijpen door een arts; sommige verdwijnen vanzelf, als een wolk die langs de hemel trekt. Voor de kleinere, onschuldigere bultjes zijn er tal van remedies die je thuis kunt toepassen om het genezingsproces te versnellen en ongemakken te verlichten.

• Voorbeeld: Milia – Deze kleine witte parels onder de huid verdwijnen soms vanzelf, maar als je snel verlichting zoekt, kun je proberen te stomen. De stoom opent de poriën, waardoor het huidoppervlak zachter wordt en de milia mogelijk sneller loskomen. Het is alsof je een deur opent en een vastgelopen gezel voorzichtig naar buiten laat glijden.
• Voorbeeld: Insectenbeet – Een bultje door een insectenbeet is een klassieker die vraagt om kalmerende maatregelen. Een ijscompres kan de zwelling verminderen en de jeuk verzachten. Door een beetje aloë vera of calendula-zalf aan te brengen, nodig je de huid uit tot herstel.

Medicatie en crèmes

Sommige bultjes hebben net iets meer aandacht nodig dan wat thuismiddeltjes kunnen bieden. In deze gevallen komen crèmes, zalfjes en medicijnen tevoorschijn om de huid zachtjes te begeleiden naar herstel.

• Voorbeeld: Allergisch contacteczeem – Wanneer een bultje wordt veroorzaakt door een allergische reactie, zoals eczeem, kan een cortisonzalf wonderen verrichten. Het werkt ontstekingsremmend en kalmeert de jeuk en zwelling, alsof je een kalmerende balsem op een opstandige huid legt. Binnen enkele dagen kan het bultje minder worden en langzaam verdwijnen.
• Voorbeeld: Wratten – Wratten vragen vaak om een iets intensievere aanpak. Wrattenverwijderende crèmes of gels met salicylzuur helpen de wratlaag te verzachten en uiteindelijk te verwijderen. Het is een geduldig proces, waarbij de wrat langzaam verdwijnt, net zoals sneeuw smelt in de zon.

Chirurgische verwijdering

Sommige bultjes, hoewel goedaardig, blijven hardnekkig zitten en kunnen niet zomaar met een crème of zelfzorg verdwijnen. Deze bultjes worden met zorg en precisie verwijderd door een arts, met kleine chirurgische ingrepen die vaak snel en pijnloos zijn.

• Voorbeeld: Lipoom – Een zacht, goedaardig vetknobbeltje, zoals een lipoom, kan langzaam groeien en hinderlijk worden. In dit geval kan een kleine ingreep door de chirurg het lipoom eenvoudig verwijderen. De huid wordt met een kleine incisie geopend en het knobbeltje wordt voorzichtig eruit gehaald. Het is alsof je een steentje uit je schoen haalt – meteen voelt alles lichter.
• Voorbeeld: Cyste – Als een cyste geïnfecteerd raakt en rood, warm en pijnlijk wordt, is drainage noodzakelijk. Een kleine snede in de huid laat de cyste leegstromen en geeft de huid ruimte om weer te helen. Een opluchting, vergelijkbaar met het loslaten van een opgeblazen ballon.

Bevriezing en lasertechniek

De moderne geneeskunde biedt ook geavanceerde technieken om bultjes te verwijderen zonder te snijden. Deze methoden zijn ideaal voor goedaardige huidknobbeltjes die geen directe chirurgische verwijdering vereisen.

• Voorbeeld: Verruca seborroica (ouderdomswratten) – Ouderdomswratten zijn vaak onschuldig, maar kunnen cosmetisch storend zijn. Door ze met vloeibare stikstof te bevriezen, worden ze als het ware in de winterslaap gebracht en vallen ze uiteindelijk af, alsof de tijd hen heeft losgelaten. Dit proces, cryotherapie genaamd, is snel en effectief.
• Voorbeeld: Steelwratjes – Deze kleine, huidkleurige bobbeltjes die vaak in de hals of oksels verschijnen, kunnen eenvoudig worden verwijderd met een laserbehandeling. De laserstraal verbrandt de wratjes zonder het omliggende weefsel te beschadigen, en binnen een paar dagen droogt het wratje uit en valt het af, zonder littekens achter te laten.

Antibiotica en systemische behandelingen

Soms is een bultje op de huid een uiting van een dieper liggend probleem, zoals een infectie of een onderliggende systemische aandoening. In deze gevallen gaat de behandeling verder dan de oppervlakte van de huid.

• Voorbeeld: Folliculitis – Wanneer de haarzakjes ontstoken raken en kleine rode bultjes vormen, kan een plaatselijke antibioticazalf helpen om de bacteriën te bestrijden. Bij hardnekkige of terugkerende folliculitis kunnen orale antibiotica worden voorgeschreven, waardoor de infectie van binnenuit wordt aangepakt.
• Voorbeeld: Hidradenitis suppurativa – Deze chronische ontsteking van de zweetklieren vereist vaak een combinatie van lokale en systemische behandelingen. Antibiotica, ontstekingsremmers en soms zelfs operaties worden gebruikt om de ontstekingen onder controle te houden en de pijnlijke knobbels te verminderen.

Prognose en langetermijnvooruitzichten

Voor de meeste bultjes op de huid is de langetermijnprognose uitstekend. De meerderheid van de bultjes wordt veroorzaakt door onschuldige, tijdelijke aandoeningen die geen behandeling vereisen. Als een bultje wordt veroorzaakt door een infectie of langdurige aandoening, kan medische behandeling de symptomen effectief wegnemen. De vooruitzichten zijn ook goed wanneer huidkanker vroegtijdig wordt opgespoord. Frequente controle is echter nodig om te zorgen dat de kanker niet terugkeert. De vooruitzichten voor meer agressieve of gevorderde vormen van huidkanker variëren per geval.

Complicaties van huidbultjes

In de meeste gevallen zijn huidbultjes onschuldig en verdwijnen ze met wat geduld of een eenvoudige behandeling. Maar zoals met elk fenomeen in het lichaam, kunnen zelfs de meest onbetekenende bultjes onverwachte wendingen nemen en complicaties met zich meebrengen. Sommige bultjes kunnen ontstoken raken, infecties ontwikkelen of zelfs leiden tot langdurige littekens. Laten we dieper ingaan op de onverwachte complicaties die kunnen optreden wanneer een bultje niet zo onschuldig blijkt te zijn als het lijkt.

Infectie

Soms opent een bultje zichzelf of wordt het beschadigd door krabben of druk, en dat is wanneer bacteriën hun kans grijpen. Een eenvoudig, klein bultje kan snel veranderen in een pijnlijke, rood gezwollen plek, gevuld met pus en warmte uitstralend. De infectie kan zich uitbreiden, en wat eerst een klein huidprobleem leek, kan escaleren tot een groter drama.

• Voorbeeld: Geïnfecteerde cyste – Een epidermoid cyste die ontstoken raakt, kan veranderen van een goedaardig bobbeltje in een etterende massa. Wat aanvankelijk een pijnloos bultje was, wordt nu rood, pijnlijk en gezwollen. De infectie kan zich uitbreiden naar omliggende weefsels, en in ernstige gevallen is drainage of zelfs een antibioticabehandeling nodig om verdere verspreiding te voorkomen.

Littekens

Wanneer een bultje beschadigd raakt, wordt verwijderd of op natuurlijke wijze afsterft, kan het lichaam reageren met littekenvorming. Vooral als de huid door een diepe infectie of ontsteking wordt beschadigd, kan een opvallend litteken achterblijven. Dit is vaak het geval bij cysten, steenpuisten of diepere infecties zoals folliculitis. Littekens kunnen in de vorm zijn van kleine, verkleurde vlekken of zelfs diepe putjes.

• Voorbeeld: Hidradenitis suppurativa – Deze aandoening, gekenmerkt door terugkerende, pijnlijke bultjes onder de huid, leidt vaak tot littekens. De chronische ontsteking en het openen van de bultjes zorgt ervoor dat de huid niet mooi kan herstellen. In plaats daarvan blijven er harde, diepe littekens achter, waardoor het aangetaste gebied er bobbelig en verkleurd uitziet.

Sepsis

In extreme gevallen ontaardt een geïnfecteerd bultje in sepsis, een levensbedreigende infectie die zich via het bloed door het lichaam verspreidt. Wanneer bacteriën van een geïnfecteerde cyste of steenpuist zich naar de bloedbaan verspreiden, kan dit resulteren in koorts, een snelle hartslag en extreme zwakte. Sepsis vraagt onmiddellijke medische aandacht, omdat het leven van de patiënt op het spel kan staan.

• Voorbeeld: Geïnfecteerde steenpuist – Een steenpuist die niet op tijd behandeld wordt, kan dieper in het weefsel doordringen. Wanneer de bacteriën in het bloed terechtkomen, kunnen ze sepsis veroorzaken, wat vaak gepaard gaat met hoge koorts en een algemene verslechtering van de gezondheid. Wat begon als een lokale huidinfectie, kan een gevaarlijke systemische reactie veroorzaken.

Terugkeer van het bultje

Sommige bultjes, vooral cysten, hebben de neiging om terug te keren, zelfs nadat ze behandeld of verwijderd zijn. Dit komt doordat de onderliggende oorzaak, zoals een verstopt talgklierkanaal, niet altijd volledig kan worden geëlimineerd. Deze terugkerende bultjes kunnen frustrerend zijn, vooral omdat ze op dezelfde plaats opnieuw kunnen verschijnen, vaak groter of pijnlijker dan voorheen.

• Voorbeeld: Epidermoid cyste – Na een succesvolle drainage van een cyste keert deze na enkele maanden weer terug, vaak als een groter en pijnlijker bultje. Hoewel de inhoud van de cyste is verwijderd, blijft de zak waarin het zich bevond soms aanwezig, wat de cyste de mogelijkheid geeft om opnieuw te groeien.

Keloïd litteken

In sommige gevallen kan het lichaam overdreven reageren op een beschadiging van de huid, wat resulteert in een Keloïd. Dit is een verheven, donker litteken dat zich kan uitbreiden buiten de oorspronkelijke wond. Keloïden komen vooral voor bij mensen met een genetische aanleg en kunnen zich ontwikkelen na huidtrauma’s zoals een verwijderde cyste, ontstoken bultjes of zelfs na een kleine wond.

• Voorbeeld: Cyste-verwijdering met keloïdvorming – Een patiënt die een kleine cyste op de schouder heeft laten verwijderen, merkt dat het litteken in plaats van te vervagen, groter en harder wordt. Dit is een keloïd, een overgroei van littekenweefsel die moeilijk te behandelen kan zijn en vaak blijvend is.

Verspreiding van de bultjes

Sommige huidaandoeningen hebben de neiging zich te verspreiden, waarbij wat begon als één enkel bultje zich ontwikkelt tot meerdere plekken op het lichaam. Dit is vaak het geval bij wratten, die zich kunnen vermenigvuldigen door contact of krabben, maar ook bij infectieuze aandoeningen zoals molluscum contagiosum of waterpokken.

• Voorbeeld: Wratten – Een klein bultje op de vinger begint zich uit te breiden naar de handpalm, omdat het virus dat de wratten veroorzaakt door aanraking is verspreid. Wat begon als een kleine, onschuldige wrat, kan in korte tijd uitgroeien tot meerdere plekken, die behandeling nodig hebben om verdere verspreiding te voorkomen.

Lees verder

• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling
• Bultjes in gezicht: pukkeltjes op wangen, kin en voorhoofd
• Bultjes op bovenarmen, bovenbenen, voorhoofd, wangen, billen
• Bultjes op voorhoofd / kleine pukkeltjes neus, wangen: milia
• Blaasjes op de handen: oorzaken blaasjes op handpalmen