Collagene colitis: Dikkedarmontsteking met diarree & krampen

Collagene colitis (colitis collagenosa) is een ontstekingsziekte van de dikke darm die zich kenmerkt door hevige darmkrampen en frequente waterige diarree. Deze aandoening valt onder de categorie van microscopische colitis, wat betekent dat de ontsteking alleen onder de microscoop zichtbaar is. De behandeling van collagene colitis omvat vaak voedingsaanpassingen en medicatie, maar in sommige gevallen kan een operatie noodzakelijk zijn. Gelukkig reageren de meeste patiënten goed op de beschikbare behandelingsopties. Het is essentieel dat patiënten met collagene colitis voldoende drinken om uitdroging en ondervoeding te voorkomen.

• Epidemiologie
• Oorzaken van collagene colitis
• Risicofactoren van collagene colitis
• Aandoeningen
• Omgevingsfactoren
• Symptomen: Waterige diarree en krampen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van collagene colitis
• Voeding
• Medicatie
• Leefstijl
• Chirurgie
• Prognose van collagene colitis
• Complicaties van collagene colitis
• Preventie van collagene colitis
• Voeding
• Medicatie
• Leefstijl
• Regelmatige controle

Epidemiologie

Collagene colitis is een zeldzame aandoening die vooral mensen tussen de vijftig en zeventig jaar treft, hoewel het ook bij kinderen kan voorkomen. De ziekte komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen.

Oorzaken van collagene colitis

Collageen is een structureel eiwit dat normaal gesproken de steunweefsels in ons lichaam vormt. Bij collagene colitis ontstaan er om onbekende redenen bandvormige collageenafzettingen onder het darmepitheel, wat resulteert in een dikke laag collageen onder de bekleding van de dikke darm. Deze afwijkingen veroorzaken ontsteking van het slijmvlies van de dikke darm, wat leidt tot symptomen zoals een gezwollen dikke darm.

Risicofactoren van collagene colitis

Aandoeningen

Bepaalde aandoeningen verhogen de kans op het ontwikkelen van collagene colitis, waaronder:

• Aandoeningen die de galzuurabsorptie aantasten
• Auto-immuunziekten zoals:
• Coeliakie (maag- en darmproblemen veroorzaakt door gluten)
• Colitis ulcerosa (chronische darmziekte met diarree)
• De ziekte van Crohn (darmaandoening met diarree en buikpijn)
• Diabetes mellitus (suikerziekte)
• Het prikkelbaredarmsyndroom (symptomen van diarree en obstipatie)
• Psoriasis (chronische huidziekte met droge huid en schilfers)
• Reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen)
• Genetische afwijkingen
• Infecties zoals:
• Bacteriële infecties
• Schimmelinfecties
• Virale infecties
• Schildklieraandoeningen zoals:
• De ziekte van Graves (overproductie van schildklierhormonen)
• De ziekte van Hashimoto (verminderde schildklierfunctie)

Een familiale geschiedenis van collagene colitis kan ook het risico verhogen.

Omgevingsfactoren

Omgevingsfactoren kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van collagene colitis.

Medicatie
Bepaalde medicijnen kunnen het risico op collagene colitis verhogen door het slijmvlies van de dikke darm te irriteren. Dit geldt vooral voor:

• Acarbose (Prandase, Precose)
• Bètablokkers (medicatie die de bloeddruk en hartslag verlaagt)
• Lansoprazol (Prevacid)
• Niet-steroïde ontstekingsremmers (NSAID's), zoals ibuprofen, naproxen en aspirine
• Protonpompremmers (medicijnen die het maagzuur verminderen)
• Ranitidine (Tritec, Zantac)
• Selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI's) (een type antidepressiva)
• Sertraline (Zoloft)
• Statines (cholesterolverlagende medicijnen)
• Ticlopidine (Ticlid)

Roken
Tabaksrook is een risicofactor voor collagene colitis, vooral bij mensen tussen de 16 en 44 jaar.

Voeding
Bepaalde voedingsmiddelen en stoffen kunnen het risico op collagene colitis verhogen, waaronder:

• Lactose
• Cafeïne
• Vetrijke voeding
• Vezelrijke voeding, zoals bonen, noten en groenten
• Kunstmatige zoetstoffen
• Erg gekruid, pittig, vettig of gebakken voedsel

Symptomen: Waterige diarree en krampen

De symptomen van collagene colitis kunnen variëren in ernst, frequentie en duur. Ze kunnen continu aanwezig zijn of met tussenpozen optreden.

Typische diarree
Collagene colitis leidt tot chronische, waterige, niet-bloederige diarree. Patiënten moeten vaak tussen de drie en twintig keer per dag naar het toilet. De diarree kan geleidelijk beginnen of plotseling optreden en kan gedurende weken, maanden of jaren terugkomen.

Andere symptomen
Andere veelvoorkomende symptomen zijn buikpijn, darmkrampen, winderigheid, een opgeblazen gevoel, en gewichtsverlies. Ook fecale incontinentie (onbedoeld verlies van ontlasting, vooral 's nachts), misselijkheid, braken, anemie (bloedarmoede) en vermoeidheid kunnen voorkomen.

Diagnose en onderzoeken

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
Een gastro-enteroloog stelt vragen over de medische geschiedenis, leefgewoonten, voedingspatroon, rookgedrag en medicatiegebruik van de patiënt. Na het vraaggesprek volgt een lichamelijk onderzoek.

Diagnostisch onderzoek
Collagene colitis wordt gediagnosticeerd door middel van een biopsie van het darmweefsel, aangezien de ontsteking alleen microscopisch zichtbaar is. Colonoscopie en sigmoïdoscopie tonen vaak geen afwijkingen. De diagnose wordt bevestigd door een microscopisch onderzoek van een weefselmonster.

Differentiële diagnose
Om andere inflammatoire darmaandoeningen uit te sluiten, kunnen aanvullende onderzoeken worden uitgevoerd, zoals:

• Bloedonderzoek
• CT-scan
• MRI-scan
• Ontlastingsonderzoek
• Röntgenfoto (radiografisch onderzoek)

Behandeling van collagene colitis

De behandeling hangt af van de ernst van de symptomen en kan variëren van voedingsaanpassingen tot medicatie en soms chirurgie.

Voeding

Een voedingsdeskundige kan helpen bij het opstellen van een persoonlijk behandelplan. Meestal wordt aangeraden om een vetarm en vezelarm dieet te volgen en cafeïne, lactose en kunstmatige zoetstoffen te vermijden. Ook gekruid, pittig, vettig of gebakken voedsel moet worden vermeden. Sommige patiënten ervaren verbetering met het Fodmap-dieet, dat bestaat uit zacht verteerbare voedingsmiddelen zoals appelmoes, bananen en rijst. Het eten van meerdere kleine maaltijden per dag kan ook nuttig zijn. Het is essentieel om voldoende te drinken om uitdroging te voorkomen.

Medicatie

Het stoppen met medicijnen die de aandoening kunnen verergeren is belangrijk. Soms worden ontstekingsremmende medicijnen of corticosteroïden voorgeschreven om acute symptomen te verlichten. Het langdurig gebruik van corticosteroïden kan echter bijwerkingen met zich meebrengen. In zeldzame gevallen kunnen immunosuppressiva worden voorgeschreven om de ontsteking te verminderen.

Leefstijl

Naast voedingsaanpassingen is het belangrijk om te stoppen met roken en een gezond gewicht en bloeddruk te handhaven.

Chirurgie

Bij patiënten met ernstige symptomen die niet reageren op voedingsaanpassingen en medicatie kan een operatie nodig zijn. In dit geval kan een deel van de dikke darm worden verwijderd, een ingreep die bekend staat als een colectomie.

Prognose van collagene colitis

Bij sommige patiënten verdwijnen de klachten vanzelf, hoewel heropflakkeringen mogelijk blijven. Collagene colitis is, in tegenstelling tot veel andere inflammatoire darmaandoeningen, geen risicofactor voor dikkedarmkanker. De meeste patiënten reageren goed op de behandeling.

Complicaties van collagene colitis

Langdurige diarree kan leiden tot dehydratie en ondervoeding. Dankzij de beschikbare behandelingen komen deze complicaties echter zelden voor bij collagene colitis.

Preventie van collagene colitis

Hoewel er geen gegarandeerde manier is om collagene colitis te voorkomen, kunnen enkele maatregelen helpen om het risico te verminderen of de symptomen te verlichten:

Voeding

• Gezonde voeding: Volg een dieet dat arm is aan vet en vezels, en vermijd voedingsmiddelen die irritatie kunnen veroorzaken. Dit omvat cafeïne, lactose, kunstmatige zoetstoffen, en sterk gekruid, pittig, vettig of gebakken voedsel.
• Vezelarm dieet: Het volgen van een vezelarm dieet kan helpen om symptomen te verminderen. Kies voor zacht verteerbare voedingsmiddelen zoals appelmoes, bananen en rijst.
• FODMAP-dieet: Sommige patiënten vinden verlichting met het Fodmap-dieet, dat helpt bij het identificeren van voedingsmiddelen die mogelijk klachten veroorzaken.
• Kleine maaltijden: Eet meerdere kleine maaltijden per dag in plaats van enkele grote maaltijden om de belasting van de darmen te verminderen.

Medicatie

• Vermijd irriterende medicijnen: Stop met het gebruik van medicijnen die de aandoening kunnen verergeren, zoals bètablokkers, NSAID's, en andere ontstekingsremmers.
• Overleg met arts: Bespreek met uw arts alternatieve medicatie als u medicijnen gebruikt die mogelijk bijdragen aan de aandoening.

Leefstijl

• Stoppen met roken: Roken kan de symptomen verergeren, dus stoppen met roken kan helpen bij het beheersen van de aandoening.
• Gezond gewicht en bloeddruk: Houd een gezond gewicht en bloeddruk aan om de belasting op uw lichaam te minimaliseren.
• Voldoende hydratatie: Zorg ervoor dat u voldoende drinkt om uitdroging te voorkomen, vooral bij frequent voorkomende diarree.

Regelmatige controle

Regelmatige controle door een arts kan helpen om de aandoening goed te beheren en mogelijke complicaties vroegtijdig op te sporen.

Lees verder

• Colitis: Soorten en symptomen van ontsteking van dikke darm
• Inflammatoire darmziekte: Ontstekingsaandoening van darm
• Darmkrampen: Oorzaken van spasmen (krampen) in darm
• Gezwollen dikke darm: Oorzaken van zwelling van colon
• Microscopische colitis: Dikkedarmontsteking met diarree