Fodmap-dieet niet goed voor darmflora bij gezonde mensen

Wie droomt er niet van een mooie, strakke buik? Veel mensen kiezen daarom voor een dieet. Eén van de populaire diëten voor het verkrijgen van een platte buik is het FODMAP-dieet. Dit dieet is oorspronkelijk ontwikkeld voor mensen die lijden aan het prikkelbaredarmsyndroom (PDS). Echter, het kan ook ernstige problemen veroorzaken bij mensen zonder specifieke darmklachten.

• Wat is een spastisch colon?
• Wat is het FODMAP-dieet?
• Gevaren van experimenteren met voedingsmiddelen: Schade aan darmflora
• Glutenvrij dieet bij patiënten
• Effecten van het FODMAP-dieet op de darmgezondheid bij gezonde mensen
• Voedingsstoffen en tekorten bij het FODMAP-dieet
• Psychologische effecten van het FODMAP-dieet bij gezonde mensen
• Alternatieven voor het FODMAP-dieet bij gezonde mensen
• Onderzoek en aanbevelingen rond het FODMAP-dieet voor gezonde mensen

Wat is een spastisch colon?

Het prikkelbaredarmsyndroom (PDS) is een chronische darmstoornis waarbij de beweeglijkheid van het darmstelsel verstoord is. De darmen kunnen te snel of te langzaam functioneren. Deze aandoening wordt gekenmerkt door hevige buikkrampen op wisselende locaties, een opgeblazen gevoel en afwijkende stoelgang, zoals obstipatie of diarree. Bij diarree gaat het niet om verlies van bloed, etter of slijmvlies. Mogelijke oorzaken zijn stress, darm- en maaginfecties, bepaalde voedingsmiddelen of een te vezelarme voeding. Deze aandoening komt vooral voor bij jongere en volwassen mensen. Bij technische onderzoeken worden vaak geen afwijkingen gevonden. Het is belangrijk om patiënten gerust te stellen en hen aan te moedigen een vezelrijke voeding te volgen, meer te bewegen en regelmatig te rusten om een gezonde darmperistaltiek te bevorderen. Het FODMAP-dieet biedt in ongeveer 80% van de gevallen verlichting.

Wat is het FODMAP-dieet?

FODMAP is een acroniem voor "Fermenteerbare Oligosacchariden, Disacchariden, Monosacchariden en Polyolen". Dit zijn groepen van koolhydraten die darmklachten kunnen veroorzaken. Het FODMAP-dieet is ontwikkeld in Australië door Peter Gibson en Susan Shepherd van de Monash-universiteit in Melbourne. Het principe van het dieet is als volgt: gedurende enkele weken schrapt de patiënt bepaalde voedingsmiddelen uit zijn dieet om de darmflora te kalmeren. Na zes tot acht weken worden deze voedingsmiddelen geleidelijk weer geïntroduceerd om te identificeren welke voedingsmiddelen klachten veroorzaken of verergeren. Het strikte eliminatiedieet, waarbij gistende suikers (voornamelijk in fruit) en suikervervangers worden vermeden, voorkomt gasvorming in de buik en helpt bij het verkrijgen van een plattere buik. Valérie Wandels van AZ Sint-Lucas benadrukt dat de patiënt in de eerste week van het dieet zelfs volledig lactose- en glutenvrij eet. Een lijst met verboden, geschikte en minder geschikte ingrediënten voor het FODMAP-dieet is te vinden op een speciale website Fodmap-dieet. Deze website biedt ook getuigenissen, tips, nieuws, nuttige adressen en informatie voor zorgprofessionals. Boeken en cursussen om te starten met dit dieet zijn eveneens via de site verkrijgbaar.

Gevaren van experimenteren met voedingsmiddelen: Schade aan darmflora

Door de stijgende populariteit van het FODMAP-dieet verschijnen er veel voedingsschema's op verschillende websites. Mensen zonder darmklachten willen het dieet vaak uitproberen en gaan hiermee experimenteren. Belgische diëtisten wijzen op de gevaren van deze websites. De voedingsschema's zijn niet altijd betrouwbaar, onvoldoende onderbouwd en bevatten vaak te weinig informatie. Sofie Van Laar, docente voeding- en dieetkunde aan de Artesis Plantijn Hogeschool, merkt op dat deze schema's oorspronkelijk bedoeld zijn voor diëtisten en niet voor leken. Zelf experimenteren met het dieet kan leiden tot een eenzijdige voeding, wat schadelijk kan zijn voor de darmflora. Onderzoek door Shepherd toont aan dat het aantal gezonde darmbacteriën drastisch kan afnemen bij een onjuist toegepast FODMAP-dieet. Sofie Van Laar waarschuwt dat deze schade al na drie dagen zichtbaar kan zijn, waardoor het risico op darmschade toeneemt bij een langdurige toepassing van het dieet. Danny De Looze, maag-darmspecialist bij UZ Gent, onderschrijft deze zorgen en benadrukt dat het verstoren van het evenwicht van de darmflora uiterst gevaarlijk is. Hij vreest ook dat de populariteit van het dieet moeilijk te controleren valt, wat financieel aantrekkelijk kan zijn voor sommige diëtisten, maar niet altijd in het voordeel van echte patiënten speelt.

Glutenvrij dieet bij patiënten

De rol van gluten is complex. Tarwe kan een abdominaal opgeblazen gevoel veroorzaken bij veel patiënten, waarbij vaak wordt gedacht dat gluten in tarwe de oorzaak is. Veel patiënten melden een verbetering van hun gastro-intestinale symptomen bij het volgen van een glutenvrij dieet. Glutenvrije graanproducten bevatten meestal ook lage niveaus van FODMAPs. Dit verklaart deels de populariteit van het glutenvrije dieet. Het glutenvrije dieet, dat oorspronkelijk is ontwikkeld voor patiënten met coeliakie (maag- en darmproblemen door gluten), is over het algemeen minder schadelijk dan het strikte FODMAP-dieet, omdat het geen risico op voedingsstoffentekorten met zich meebrengt. Patiënten die zowel aan glutenintolerantie als aan PDS lijden, worden soms als "aanstellers" beschouwd, volgens Jella Spaans van de Vlaamse Coeliakie Vereniging, vooral omdat glutenintolerantie en PDS tegenwoordig sterk in de belangstelling staan, terwijl deze mensen echt ziek zijn.

Effecten van het FODMAP-dieet op de darmgezondheid bij gezonde mensen

Het FODMAP-dieet, ontwikkeld als hulpmiddel voor mensen met prikkelbare darm syndroom (PDS), heeft een aantal gevolgen voor de darmgezondheid, ook bij gezonde mensen. Hieronder wordt beschreven hoe het dieet kan inwerken op de darmgezondheid bij personen zonder darmproblemen en waarom voorzichtigheid belangrijk is bij de toepassing ervan.

Invloed op bacteriële diversiteit

Het volgen van een FODMAP-dieet kan de bacteriële diversiteit in de darm verminderen. Deze diversiteit is essentieel voor een gezond microbioom en helpt bij het afweersysteem, de spijsvertering en de productie van nuttige stoffen.

Risico op overgroei van specifieke bacteriesoorten

Door eenzijdige voedingsinname kan het FODMAP-dieet bepaalde bacteriesoorten bevoordelen boven andere. Dit kan leiden tot een onevenwichtige darmflora, waarbij er sprake is van overgroei van bacteriën die mogelijk schadelijk kunnen zijn.

Gevolgen voor de darmpermeabiliteit

Een langdurig FODMAP-dieet kan de darmwand verzwakken. De beperkte inname van fermenteerbare vezels kan leiden tot een verminderde productie van korteketenvetzuren (KKV's), wat de integriteit van de darmbarrière beïnvloedt en mogelijk de doorlaatbaarheid van de darm verhoogt.

Voedingsstoffen en tekorten bij het FODMAP-dieet

Het beperken van FODMAP-rijke voedingsmiddelen kan leiden tot tekorten aan specifieke voedingsstoffen, wat op lange termijn gevolgen kan hebben voor de algemene gezondheid, ook bij gezonde mensen.

Verminderde vezelinname

Het vermijden van vezelrijke voedingsmiddelen zoals groenten, fruit en granen kan leiden tot een lage vezelinname. Dit kan niet alleen obstipatie veroorzaken, maar ook de darmflora negatief beïnvloeden, aangezien veel darmbacteriën afhankelijk zijn van voedingsvezels als energiebron.

Risico op tekorten aan micronutriënten

Doordat het FODMAP-dieet de inname van veel groenten en fruit beperkt, kan het leiden tot tekorten aan vitamines en mineralen zoals magnesium, calcium en vitamine C. Dit kan op den duur de immuniteit en botgezondheid ondermijnen.

Mogelijke tekorten aan prebiotische stoffen

Prebiotische stoffen, zoals inuline en fructo-oligosachariden (FOS), worden vaak uitgesloten in het FODMAP-dieet. Deze stoffen spelen echter een cruciale rol bij het ondersteunen van de groei van gezonde bacteriën in de darm.

Psychologische effecten van het FODMAP-dieet bij gezonde mensen

Het volgen van restrictieve diëten zoals het FODMAP-dieet kan psychologische gevolgen hebben, vooral bij mensen zonder specifieke darmaandoeningen.

Stress door restrictieve eetgewoonten

Voor sommige mensen kan het FODMAP-dieet stress veroorzaken door de complexe richtlijnen en beperkingen. Dit kan leiden tot gevoelens van frustratie of angst rondom eten, wat de kwaliteit van leven kan verminderen.

Verhoogd risico op orthorexia

Het rigide volgen van een restrictief dieet zoals het FODMAP-dieet kan leiden tot orthorexia, een ongezonde obsessie met gezond eten. Bij gezonde mensen kan dit dieet een risico vormen voor het ontwikkelen van eetstoornissen.

Sociale beperkingen en eetgedrag

Het FODMAP-dieet kan sociale situaties bemoeilijken, zoals uit eten gaan of maaltijden met vrienden. Dit kan leiden tot sociale isolatie of ongemak bij sociale evenementen en daarmee een negatieve invloed hebben op de geestelijke gezondheid.

Alternatieven voor het FODMAP-dieet bij gezonde mensen

Gezonde mensen kunnen andere benaderingen overwegen om hun darmgezondheid te optimaliseren zonder restrictieve diëten zoals het FODMAP-dieet.

Focus op een vezelrijk voedingspatroon

Een vezelrijk voedingspatroon met een gevarieerde inname van fruit, groenten, volkorenproducten en peulvruchten kan bijdragen aan een gezonde darmflora. Het bevordert de bacteriële diversiteit zonder de beperkingen van het FODMAP-dieet.

Inname van gefermenteerde voedingsmiddelen

Gefermenteerde voedingsmiddelen zoals yoghurt, kefir en kimchi bevatten probiotica die de darmflora ondersteunen. Voor gezonde mensen zijn deze producten vaak voldoende om een evenwichtige darmgezondheid te behouden.

Het Mediterranean dieet als alternatief

Het Mediterranean dieet is rijk aan vezels, gezonde vetten, en prebiotische voedingsmiddelen en is een goed alternatief voor gezonde mensen. Het is minder restrictief en bevordert de darmgezondheid zonder de beperkingen van het FODMAP-dieet.

Onderzoek en aanbevelingen rond het FODMAP-dieet voor gezonde mensen

Er zijn nog veel onbekende aspecten over het effect van het FODMAP-dieet op de darmgezondheid bij gezonde individuen. Aanvullend onderzoek is nodig om de lange termijn gevolgen verder te onderzoeken.

Gebrek aan studies bij gezonde populaties

De meeste studies rond het FODMAP-dieet zijn gericht op patiënten met PDS, waardoor er weinig gegevens zijn over de effecten van dit dieet bij gezonde mensen. Meer klinisch onderzoek kan helpen om de gevolgen beter te begrijpen.

Advies van voedingsdeskundigen

Voedingsdeskundigen en diëtisten raden gezonde mensen over het algemeen af om het FODMAP-dieet te volgen zonder medische indicatie. Een gebalanceerd en vezelrijk dieet wordt vaak als voldoende gezien voor de darmgezondheid.

Behoefte aan richtlijnen en bewustwording

Het is belangrijk dat er duidelijke richtlijnen en voorlichting komen over de juiste toepassing van het FODMAP-dieet, zodat gezonde mensen zich bewust zijn van de mogelijke risico’s en het dieet niet onnodig gaan volgen.

Het advies is dan ook om het darmsparende FODMAP-dieet uitsluitend onder strikt medische begeleiding te volgen als een spastisch colon is gediagnosticeerd. Raadpleeg altijd een arts en diëtist voordat je met dit dieet begint.

Lees verder

• Sneller afvallen met het New Nordic Diet (Deens dieet)
• Colonoscopie: Tips om het onderzoek te vergemakkelijken
• ERCP: Procedure inwendig kijkonderzoek galwegen en pancreas
• Sigmoïdoscopie: Onderzoek van laatste gedeelte dikke darm