recensie

De FODMAP vriendelijke keuken: kookboek voor een zere buik

Wie behept is met het prikkelbare darmsyndroom (PDS) kan ongelofelijk veel uiteenlopende darmklachten hebben. Van diarree tot obstipatie en van de meest vreselijke darmkrampen tot vermoeidheid. Inmiddels hebben Australische onderzoekers uitgevonden dat het FODMAP dieet uitkomst kan bieden. In 85 procent van de gevallen helpt het om zo’n dieet te volgen. Mensen eten daarbij eerst helemaal geen voedingsstoffen waarin zaken zitten die kunnen prikkelen (FODMAPS) en voeren ze vervolgens weer geleidelijk in. Maar om dat dieet te volgen is niet eenvoudig. Want sommige zaken waarvan je met je redelijk verstand denkt dat ze niet slecht zijn voor iemand met een prikkelbare darm, blijken uitermate slecht. Het boek De FODMAP vriendelijke keuken maakt het volgen of volhouden van het dieet een heel stuk eenvoudiger, omdat je gewoon de recepten maar hoeft te volgen (met hier en daar een aanpassing als je van bepaalde zaken veel last hebt).

• Ervaringsdeskundige Emma Hatcher
• Stress en PDS
• FODMAP dieet
• Het boek De FODMAP vriendelijke keuken: 100 recepten
• Veel informatie
• Wat zijn FODMAPS?
• Opbouw van het boek De FODMAP vriendelijke keuken
• Basisrecepten bij PDS
• Recepten
• Snacks
• Recepten voor bijzondere gelegenheden
• Aanrader voor mensen met PDS

Ervaringsdeskundige Emma Hatcher

Het boek is geschreven door hoe kan het ook anders, een ervaringsdeskundige. Emma Hatcher doet in het boek haar eigen verhaal en dat van haar zere darmen. Ze doet dat op een toegankelijke manier. Zo schrijft ze:’Het hebben van voedselintoleranties, het prikkelbare darmsyndroom of andere spijsverteringsproblemen is gewoon klote! Gevoelige darmen zijn niet sexy.’ Veel duidelijker kan het niet worden. Ze beschrijft ook haar eigen symptomen: op een feestje staan en dubbelklappen van de buikpijn, de halve avond op het toilet van een restaurant doorbrengen omdat je darmen tegensputteren. Of de hele nacht wakker liggen van de pijn en dan je baas de volgende dag bellen om te vertellen dat je migraine hebt. En niet dat je darmproblemen hebt omdat dit niet zo goed klinkt. Het vermijden van sociale contacten vermeldt ze ook in het boek. En de rol van stress op dit syndroom.

Stress en PDS

Mensen die last hebben van het prikkelbare darmsyndroom hebben vaak net zo vaak klachten door stress als door eten. En vaak versterken de beide elkaar ook, zo blijkt wel uit het boek. Hatcher kreeg toen ze 21 jaar was te horen dat ze een glutenintolerantie had. Geen coeliakie, dat betekent dat als iemand gluten eet de hele darmwand er aan gaat. Maar die intolerantie zorgde er wel voor dat ze last had van haar darmen.

FODMAP dieet

Daarnaast werd geconstateerd dat ze het prikkelbare darmsyndroom had. Ze ging eten volgens richtlijnen voor beide en knapte zienderogen op. Alleen was het dieet in 2008 relatief onbekend (en dat is het in 2018 nog steeds bij veel mensen). En als ze lekker wilde koken dan bleek er in de recepten vaak allerlei producten te zitten die vol met FODMAPS zaten. Of ze zaten vol met vet, bewerkte ingrediënten en veel vlees. En dat wilde zij dus juist weer niet. Gemakkelijke recepten waren er niet voorhanden, dus besloot ze die zelf maar te bedenken.

Het boek De FODMAP vriendelijke keuken: 100 recepten

En zo ontstond het boek De FODMAP vriendelijke keuken. In het boek staan naast veel informatie ook 100 recepten voor ontbijt, lunch, diner en tussendoortjes. Het zijn geen moeilijke recepten, maar ze zullen ook niet voor iedereen toegankelijk zijn. Bovendien laat Hatcher ook weten dat iedereen zijn eigen beperkingen wel moet weten. Wie het FODMAP dieet volgt, komt er al snel achter wat zijn of haar triggers zijn. In de recepten is rekening gehouden met de algemene triggers, maar elk darmstelsel is anders. Dus moeten mensen die weten dat ze voor een bepaald product extra gevoelig zijn, het recept daarop aanpassen. Het boek is overigens niet alleen voor mensen met het prikkelbare darmsyndroom, maar ook voor mensen met voedselintoleranties, allergieën en gevoelige darmen.

Veel informatie

Wat het boek extra aantrekkelijk maakt is de extra informatie over PDS en voedselintolerantie. In normale mensentaal wordt uitgelegd wat er nu precies aan de hand is met PDS, wat het veroorzaakt en waarom het zo vaak voorkomt. Ook wordt een uitstapje gemaakt naar de ziekte van Crohn, coeliakie en anders spijsverteringsaandoeningen. Hoewel die hun eigen specifieke behandelmethoden hebben, kan het FODMAP dieet als extra ondersteuning dienen.

Wat zijn FODMAPS?

Bovendien wordt natuurlijk uitgelegd wat FODMAPS nu precies zijn. Het woord staat voor Fermenteerbare, Oligosachariden, Disachariden, Monosachariden, And, Polyolen. Al die termen worden uitgebreid uitgelegd, maar in het kort komt het erop neer dat het snelle koolhydraten en suikeralcoholen zijn die van nature in voedsel en in toevoegingen zitten. Wat je moet doen om al die zaken uit je dieet te halen en waar ze in zitten, komt uitgebreid aan de orde. Maar ook hoe het FODMAP dieet werkt (dat je overigens het beste onder leiding van een diëtist kunt volgen, omdat dit in fases wordt gedaan) en dat het bij iedereen anders werkt. Elke PDS-patiënt heeft namelijk andere zaken waar hij niet tegen kan of die problemen veroorzaken. In het boek kun je uitgebreid vinden waar veel, weinig en gemiddeld FODMAPS zitten. Ook wordt het dieet goed uitgelegd, van de eliminatiefase tot het herintroduceren en het weer ‘gewoon’ eten of te wel de onderhoudsfase. Want mensen met PDS zullen nooit meer gewoon alles kunnen eten zonder klachten. En gaat het wel fout, dan moeten je darmen eerst weer tot rust komen, zo is het advies in het boek.

Opbouw van het boek De FODMAP vriendelijke keuken

In het boek naast informatie ook een opsomming van wat er in je voorraadkast zou kunnen staan om FODMAP vriendelijk te kunnen koken. En ook bijvoorbeeld hoe je smaak kunt geven aan gerechten zonder dat je ui, sjalot en knoflook gebruikt. Want dat zijn de grootste triggers van allemaal voor mensen met PDS. Zo geeft ze de tip voor knoflookolie. Knoflook in olie kan namelijk wel door veel mensen verdragen worden. Dit komt omdat de prikkelbare stof van knoflook in water oplosbaar is en dan klachten geeft. Maar in olie geeft het vreemd genoeg vaak geen klachten. Alleen al om dit soort simpele oplossingen is het fijn om het boek te hebben als je aan PDS lijdt.

Basisrecepten bij PDS

Daarna volgen er basisrecepten voor van alles en nog wat: van het maken van een simpele groentebouillon tot notenmelk (veel mensen kunnen niet tegen gewone melk) glutenvrije meelmix, en groentenoedels.

Recepten

Vervolgens heb je een keur aan recepten. Niet het eten wat heel veel mensen doorsnee eten met een plak brood in de ochtend, maar eieren met tomaat en feta bijvoorbeeld in de ochtend. Ook boekweitcrêpes met gerookte zalm en kruidige geitenkaas. Of spinaziepannenkoeken, zelfgemaakte granola of muesli. En bij al die gerechten staat dan ook een tip. Van hoe je een smoothie maakt (die staan er ook in) tot tips over producten die je ook kunt vervangen als je darmen daar niet zo goed tegen kunnen. De lunches en avondmaaltijden bevatten relatief veel groente en fruit, maar er zijn ook recepten met vis en vlees in het boek te vinden.

Snacks

Maar er zijn ook snacks in te vinden. Niet de gebruikelijk uit de supermarkt, want een zak chips uit de winkel die gemaakt is met olie die voor veel PDS patiënten klachten veroorzaakt een no go. Maar wel groentechips uit de oven, geroosterde norichips, banaanhazelnootmuffins en bijvoorbeeld popcorn (maar dan met tequila).

Recepten voor bijzondere gelegenheden

Maar er staan ook recepten in voor bijzondere gelegenheden. Voor feestjes, voor eten met vrienden of gewoon als je jezelf eens lekker wilt verwennen. Van romige polenta tot gnocchi met knapperige salie en van boekweitquiche met spinazie en feta tot pittige gehaktballen met pompoenspaghetti. En wie denkt nooit meer een toetje te kunnen eten heeft het ook mis: er wordt een groot deel van het boek gewijd aan heerlijk toetjes en andere zoetigheden. Er staat zelfs een recept in voor een chocoladepasta met hazelnoten en pecannoten. Wel met de opmerking dat je daar maximaal 2 eetlepels per keer van mag nemen, want anders krijg je geheid klachten. En wie niet kan bedenken hoe een heel menu eruit moet zien, ook daarvoor geeft Hatcher tips. Op het einde van het boek geeft ze gewoon een menuwijzer.

Aanrader voor mensen met PDS

Alles resumerend is dit boek een aanrader als je aan PDS of een andere darmaandoening lijdt. Het is duidelijk, het geeft veel informatie, het is persoonlijk en je hebt gemakkelijke recepten bij de hand zonder dat je van alles en nog wat hoeft uit te zoeken over het aantal FODMAPS in een bepaald product.