Het prikkelbare darmsyndroom en het FODMAP-dieet

Voor een groot deel van de mensen met het prikkelbare darmsyndroom (PDS) kan het FODMAP-dieet een wereld van verschil betekenen. Wat is het prikkelbare darmsyndroom? Welke mogelijke oplossingen zijn er voor sommige mensen met het prikkelbare darmsyndroom? Wat is het FODMAP-dieet? Waar zitten FODMAPs in? Welke resultaten kan het FODMAP-dieet geven?

Prikkelbare darmsyndroom (PDS)

Mensen met het prikkelbare darmsyndroom (ook wel spastische darm genoemd) kunnen last hebben van;

Buikpijn
Gasvorming
Diarree
Verstopping
Misselijkheid
Vermoeidheid

Klachten bij mensen met het prikkelbare darmsyndroom kunnen toenemen door stress en voeding. De klachten kunnen dusdanig erg zijn dat zij invloed hebben op het dagelijks functioneren van mensen met het prikkelbare darmsyndroom.

Hoeveel mensen hebben last van het prikkelbare darmsyndroom?

Ongeveer 5 tot 20% van de Nederlanders heeft last van het prikkelbare darmsyndroom.

Mogelijke oplossingen prikkelbare darmsyndroom

Mogelijke oplossingen voor mensen met het prikkelbare darmsyndroom kunnen liggen in;

Hypnotherapie
Bekkenbodemfysiotherapie
Medicijnen
Het innemen van bepaalde voedingssupplementen
Het elimineren van bepaalde voedingsmiddelen

FODMAPs en het prikkelbare darmsyndroom

In Australië is een dieet, het FODMAP-dieet, getest dat voor ruim 70% van de mensen die lijden aan het prikkelbare darmsyndroom minder klachten opleverde.Bij het FODMAP-dieet worden alle voedingsmiddelen die rijk zijn aan FODMAPs (Fermentation of Oligosaccaharides, Disaccharides, Monosacharides And Polyols) uit het dagelijkse dieet gehaald en vervangen door voedingsmiddelen waar weinig tot geen FODMAPs inzitten. Het dieet is gebaseerd op het feit dat veel mensen met het prikkelbare darmsyndroom van bepaalde voedingsmiddelen (FODMAP rijke voeding) meer last krijgen dan van andere voedingsmiddelen (FODMAP arme voeding). Er is namelijk een vermoeden dat bij mensen met het prikkelbare darmsyndroom sommige suikers deels of helemaal onverteerd in de dikke darm komen. In de dikke darm bevinden zich bacteriën die deze suikers omzetten in gassen en stoffen die de dikke darm prikkelen en irriteren. Daarnaast kunnen de suikers vocht aantrekken. Hierdoor kan de darm opzwellen en krijg je een opgezette buik.

Waar zitten FODMAPs in?

FODMAPs zitten onder andere in;

Tarwe
Zuivelproducten
Honing
Sommige soorten groenten (denk aan kool, ui, knoflook)
Sommige soorten fruit

Hoe ziet een laag FODMAP-voedingspatroon eruit?

Een laag FODMAP-voedingspatroon kan er als volgt uitzien (raadpleeg altijd een deskundige als je met dit dieet aan de slag wilt);
(NB in onderstaande lijsten kan een laag FODMAP-gehalte in sommige gevallen ook betekenen dat een voedingsmiddel geen FODMAPS bevat)

Zetmeelproducten met een laag FODMAP-gehalte

glutenvrije producten
speltbrood
rijst
havermout
quinoa
aardappelen

Groenten met een laag FODMAP-gehalte

aubergine
bamboescheuten
courgette
groene bonen
komkommer
pompoen
radijs
sla
spinazie
wortel
pepers
olijven

Fruit met een laag FODMAP-gehalte

aardbeien
ananas
banaan
blauwe bessen
clementines
druiven
framboos
kiwi
sinaasappel

Melkproducten met een laag FODMAP-gehalte

lactose vrije producten
sojamelk(producten)
haver- en rijstdrank
harde kazen

Vlees en vis
Alle soorten vlees, vis, schaal- en schelpdieren mogen gegeten worden, mits deze niet gepaneerd zijn.

Vleesvervangers en eieren met een laag FODMAP-gehalte

tofu
tempé
eieren
noten
pitten
zaden

Boter, olie en dergelijke
Alle soorten boter, olie en dergelijke mogen.

Kruiden en smaakmakers met een laag FODMAP-gehalte

azijn
citroensap
limoensap
mosterd
suiker
esdoornsiroop
pindakaas
zwarte chocolade
mayonaise

Dranken met een laag FODMAP-gehalte

water
thee
niet te sterke koffie

Het FODMAP-dieet

Het FODMAP-dieet is een streng dieet. In de eerste fase, de zogenoemde eliminatiefase moeten alle voedingsmiddelen die rijk zijn aan FODMAPs vermeden worden. FODMAPs zitten in veel kant- en klare voeding en deze kan het beste vermeden worden en etiketten dienen zeer goed gelezen te worden. In de praktijk eten mensen die het FODMAP-dieet volgen veel verse en onbewerkte voeding. Na de eliminatiefase wordt er één à twee voedingsmiddelen toegevoegd. Komen de klachten terug dan wordt er gestopt met deze voedingsmiddelen en keer je weer terug naar de eliminatiefase. Na een paar weken kan dan een ander voedingsmiddel worden toegevoegd. Gaat dit goed dan kan er nog een voedingsmiddel worden toegevoegd.
Het doel is dat er uiteindelijk een dieet op maat ontstaat waardoor de klachten van het prikkelbare darmsyndroom verminderen of zelfs wegblijven.

Kinderen en het FODMAP-dieet

In principe zijn alle er genoeg essentiële voedingswaarden in het FODMAP-dieet te vinden, waardoor een eventuele partner en kinderen zonder problemen mee kunnen eten met dit dieet.

Begeleiding FODMAP-dieet

Het FODMAP-dieet is is een lastig dieet is te volgen. Van elk voedingsmiddel moet wordt bepaald of er wel of niet FODMAPs inzitten en of dit wel of niet op de 'mag-ik-eten-lijst' kan. Daarnaast moeten eventuele klachten goed in de gaten gehouden worden om te bepalen of er wel of niet voedingsmiddelen toegevoegd dan wel geëlimineerd moeten worden. Het is daarom belangrijk om het FODMAP-dieet te volgen onder begeleiding van een deskundige.

Resultaten FODMAP-dieet

Het FODMAP-dieet is ontwikkeld door Peter Gibson en Susan Shephard op de Monash universiteit van Melbourne (Austalië). Van hun patiënten met het prikkelbare darmsyndroom had 75% baat bij het FODMAP-dieet. Hun klachten verminderden of verdwenen helemaal.
In het Martini Ziekenhuis in Groningen is een proef gedaan met 30 mensen die leden aan het prikkelbare darmsyndroom. Bij 73% leiden het volgen van het FODMAP-dieet tot minder klachten.