Prikkelbare darmsyndroom (PDS)

Het prikkelbare darmsyndroom is een aandoening van het spijsverteringskanaal die veel voor komt. Een andere veelgebruikte term voor het prikkelbare darmsyndroom is de spastische darm. Het belangrijkste symptoom van het prikkelbare darm syndroom is buikpijn. De klachten van het prikkelbaar darm syndroom hangen hoogstwaarschijnlijk samen met een overgevoeligheid van de darmen en een afwijkende darmwerking. Het prikkelbare darmsyndroom is een aandoening van het spijsverteringskanaal en dan voornamelijk de darmen. Naar schatting heeft 10 tot 20% van de mensen het prikkelbare darm syndroom. Een groot deel van deze mensen is echter niet op de hoogte van hun aandoening. De spastische darm of prikkelbare darm wordt niet altijd herkend door de artsen.

Een functionele darmaandoening

Het prikkelbare darm syndroom wordt een functionele darmaandoening genoemd. Hiermee wordt bedoeld dat er ondanks de vele klachten geen aanwijsbare organische oorzaak voor de klachten te vinden is.

Wanneer spreekt men van prikkelbaar darm syndroom?

Internationaal is afgesproken dat er sprake is van het prikkelbare darm syndroom wanneer de klachten zich het voorafgaande jaar minstens drie maanden hebben voorgedaan en medisch onderzoek een lichamelijke afwijking of ziekte heeft uitgesloten.

Het voorkomen van het prikkelbare darm syndroom

De klachten die bij het prikkelbare darm syndroom horen beginnen vaak reeds op jonge leeftijd. Meestal in de adolescentie, soms zelfs al in de kindertijd. Ongeveer de helft van de mensen met het prikkelbare darmsyndroom is tussen de 35 en 50 jaar bij het ontdekken van de aandoening. De klachten beginnen zelden pas op latere leeftijd.

Er zijn meer vrouwen dan mannen met het prikkelbare darm syndroom. Wanneer men kijkt naar mensen met een leeftijd van 55 jaar of ouder neemt dit verschil in omvang af.

Andere namen voor prikkelbare darm syndroom

Het prikkelbare darmsyndroom wordt soms ook wel IBS genoemd. IBS is een afkorting van de Engelse van het prikkelbare darm syndroom: Irritable Bowel Syndrome. Soms spreekt men ook van spastische darm of spastische colon omdat samentrekkingen van de darm mogelijk een rol spelen bij het onstaan van de klachten.

Prikkelbare darm syndroom: de klachten

Buikpijn, een buik die opgeblazen aanvoelt, diarree, verstopping en voortdurend het gevoel hebben te moeten ontlasten: wanneer je deze klachten herkent heb je mogelijk het prikkelbare darm syndroom. Er zijn een aantal subtypen van het prikkelbare darm syndroom, afhankelijk van de klachten die op de voorgrond staan.

Typerend aan de klachten van het prikkelbare darm syndroom is dat de klachten afnemen in tijden van rust en ontspanning en dat ze verhevigen in tijden van veel stress. s'Nachts heeft men daarnaast vaak de minste klachten maar s'morgens des te heviger.

Diarree

De diarree die kenmerkend is voor het prikkelbare darm syndroom is verscheidene keren per dag de aandrang hebben waterige ontlasting te produceren. De aandrang komt meestal onverwacht opzetten, meestal na het eten, en is niet tegen te houden. Echter, s'nachts is er zelden sprake van diarree. Opvallend is dat mensen met het prikkelbare darm syndroom over het algemeen niet in lichaamsgewicht afnemen als gevolg van de diarree.

Obstipatie of verstopping

Veel mensen met het prikkelbare darm syndroom hebben last van obstipatie, ook wel verstopping genoemd. Men heeft last van een moeilijke stoelgang welke gepaard gaat met het gevoel dat de darm niet volledig geleegd wordt. De ontlasting is bij de eerste ontlasting meestal hard en keutelachtig, de rest van de dag is de ontlasting meestal normaler van aard.

Opgeblazen gevoel in de buik

Een gevoel van een gespannen, opgeblazen buik is ook een van de kernsymptomen van de prikkelbare darm. De drukkende pijn gaat niet zelden gepaard met misselijkheid. De vaak bijbehorende winderigheid kan sociale discriminatie in de hand werken waardoor men steeds meer in een sociaal isolement terecht komt.

Pijn

De pijn bij het prikkelbare darm syndroom kan zich overal in de buik voordoen, vaak tegelijkertijd op meerdere plaatsen en vaak in de vorm van hevige krampen. Vooral na het eten hebben vrij veel mensen pijn. Soms neemt de pijn in de buik af na het ontlasten of het laten van winden.

De diagnose van het prikkelbare darm syndroom

Het prikkelbaar-darmsyndroom bestaat nu ongeveer 100 jaar als aandoening. De aandoening is door diverse wetenschappers beschreven, vaak elk met de nadruk op een ander aspect van de ziekte. Uit al deze definities en klachten is een moderne definitie van het prikkelbaar-darmsyndroom naar voren gekomen:

• Pijn in de onderbuik, vaak verbandhoudend met de stoelgang (meestal geeft stoelgang verlichting)
• Minstens twee van de volgende veranderingen in de stoelgang: frequentie, consistentie en aandrang
• Vaak een opgeblazen of gespannen gevoel in de onderbuik

De Manning criteria

Manning heeft in 1978 een lijst met klachten opgesteld die vaak gepaard gaan met het prikkelbare darm syndroom. Hoe meer van deze symptomen iemand herkent, des te groter is de kans dat men het prikkelbare darm syndroom heeft.

Manning-criteria:

• Pijn die na de ontlasting minder wordt
• Hogere ontlastingsfrequentie als de ontlasting pijnlijk is
• Dunnere ontlasting als er pijn bij komt
• Zichtbaar uitzetten van de buik
• Ontlasting met slijm
• Gevoel van onvolledige ontlasting