Protonpompremmers: Medicijnen die maagzuur verminderen

Protonpompremmers (protonpompinhibitoren, PPI's) zijn geneesmiddelen die de hoeveelheid maagzuur verminderen. Hierdoor zijn de medicijnen onder andere nuttig voor de behandeling van gastro-oesofageale reflux en een maagzweer. Sommige medicijnen zijn vrij verkrijgbaar terwijl anderen door de arts worden voorgeschreven. Voor bepaalde patiënten zijn PPI's echter niet aangewezen. Het is belangrijk om de arts te raadplegen bij bijwerkingen en andere ongewone symptomen. Ook is medisch advies nodig wanneer de symptomen niet verbeteren. Langdurig gebruik van de medicijnen is tot slot niet aanbevolen; dit leidt namelijk tot diverse mogelijke bijwerkingen.

• Indicatie van PPI’s
• Tegenindicatie
• Typen protonpompinhibitoren
• Gebruik van protonpompremmers
• Bijwerkingen van medicijnen die het maagzuur verminderen
• Andere medicijnen
• Langdurig gebruik
• Andere belangrijke bijwerkingen

Indicatie van PPI’s

Protonpompremmers verminderen de productie van maagzuur door het blokkeren van het enzym in de maagwand dat verantwoordelijk is voor de zuurproductie. Maagzuur is nodig voor de vorming van de meeste zweren in de slokdarm, de maag en de twaalfvingerige darm (duodenum). Door het nemen van deze maagzuurremmers, ontstaat minder zuur waardoor zweervorming wordt voorkomen. Eventuele zweren in de slokdarm, de maag en de twaalfvingerige darm genezen dankzij het nemen van deze medicijnen. PPI’s zijn overigens geen maagbeschermers maar echte geneesmiddelen.

De arts schrijft protonpompremmers bijgevolg voor in volgende omstandigheden:

• het Zollinger-Ellison-syndroom (te veel zuurafgifte door de maag)
• een slokdarmzweer, duodenumzweer (zweer in twaalfvingerige darm) of maagzweer behandelen
• schade aan de lagere slokdarm veroorzaakt door brandend maagzuur behandelen
• symptomen verlichten door zure terugvloeiing, of gastro-oesofageale reflux: Bij deze aandoening beweegt voedsel of vloeistof omhoog van de maag naar de slokdarm

Daarnaast schrijft de arts protonpompremmers in combinatie met antibiotica voor voor het uitroeien van Helicobacter pylori, een bacterie die samen met maagzuur zorgt voor maag- en duodenumzweren.

Tegenindicatie

Als de patiënte borstvoeding geeft of zwanger is, is ook medisch advies nodig alvorens deze medicijnen op te starten. Patiënten met leverproblemen winnen ook best advies in bij de arts.

Typen protonpompinhibitoren

Protonpompremmers bestaan in veel namen en merken. Ze zijn vrijwel allen effectief. De bijwerkingen zijn variabel van het gebruikte middel. Ze verschillen in hoe de lever de medicijnen afbreekt en de interacties tussen geneesmiddelen. De effecten van sommige PPI’s houden langer aan; daarom moeten sommige medicijnen minder worden ingenomen.

Bekende voorbeelden van protonpompremmers zijn:

• Esomeprazol (Nexium), ook vrij verkrijgbaar
• Lansoprazol (Prevacid)
• Omeprazol (Prilosec), ook vrij verkrijgbaar
• Pantoprazol (Protonix)
• Rabeprazol (AcipHex)

Gebruik van protonpompremmers

Een patiënt neemt PPI's oraal (via de mond) in. De medicijnen zijn verkrijgbaar als tabletten of capsules. Normaal gezien moet de patiënt de protonpompinhibitoren ongeveer dertig minuten vóór de eerste maaltijd van de dag innemen. Verder krijgen sommige patiënten het advies om de geneesmiddelen elke dag te gebruiken (vooral wanneer zure reflux aanwezig is), terwijl andere patiënten mogelijk om de dag gebaat zijn met de protonpompremmers. Als de patiënt een maagzweer heeft, moet de patiënt tot enkele weken lang PPI’s nemen in combinatie met twee of drie andere geneesmiddelen die de arts voorschrijft. De patiënt neemt alle medicijnen in zoals voorgeschreven en ook elke dag op hetzelfde tijdstip. De patiënt mag zeker niet stoppen met het innemen van de geneesmiddelen zonder eerst met de arts te praten.

Bijwerkingen van medicijnen die het maagzuur verminderen

Bijwerkingen van PPI's zijn zeldzaam maar ze komen mogelijk wel tot uiting. De patiënt ervaart dan bijvoorbeeld volgende symptomen:

• braken
• buikpijn
• constipatie
• diarree
• een huiduitslag
• hoofdpijn
• jeuk
• koorts
• misselijkheid
• winderigheid

Het is verstandig dat de arts of apotheker aan de patiënt informatie geeft over de bijwerkingen alsook over mogelijke problemen met het langdurig gebruik van deze medicijnen.

Andere medicijnen

Indien de patiënt reeds andere medicijnen gebruik, is het verder verstandig dat de arts hiervan op de hoogte is. PPI’s wijzigen namelijk de manier waarop bepaalde geneesmiddelen werken, waaronder sommige middelen tegen epilepsie en bloedverdunners zoals Warfarine of clopidogrel (Plavix) niet meer effectief zijn.

Langdurig gebruik

Bij langdurig gebruik (meer dan één jaar) verhoogt namelijk de kans op een Clostridium difficile- of Campylobacter-infectie van de dikke darm, botbreuken (bijvoorbeeld een polsfractuur of heupfractuur), een chronische nierziekte, acute interstitiële nefritis (nierontsteking) en een hartaanval. Het langdurig gebruik vermindert ook de opname van vitamine B12 (cyanocobalamine) en verlaagt bovendien de magnesiumspiegels (hypomagnesiëmie). Het is bijgevolg belangrijk om te starten met de laagste doses en de kortste behandelingsduur te gebruiken die nodig is voor de te behandelen aandoening.

Andere belangrijke bijwerkingen

Andere ernstige bijwerkingen die verband houden met PPI's zijn onder andere:

• een verminderde leverfunctie
• een verminderde nierfunctie
• ernstige allergische reacties
• erythema multiforme
• het Stevens-Johnson-syndroom
• pancreatitis (alvleesklierontsteking met buikpijn)
• toxische epidermale necrolyse (reactie op medicatie)

Lees verder

• Maagzweer: Zweer in slijmvlies van maag met branderige pijn
• Maagzuurremmers: Werking, soorten & bijwerkingen medicijnen
• Antacida (maagzuurremmers): Medicatie bij maagzuur (reflux)
• Brandend gevoel in maag: Oorzaken van brandende maag
• Gastro-oesofageale reflux: Symptomen van brandend maagzuur