Slokdarmzweer: Oorzaken en symptomen van zweervorming

De slokdarm is de buis die de keel met de maag verbindt. Bij een slokdarmzweer is er schade opgetreden aan het slijmvlies van de slokdarm, vaak veroorzaakt door gastro-oesofageale reflux of door een ernstige, aanhoudende slokdarmontsteking, bijvoorbeeld als gevolg van medicatiegebruik of een infectie. De symptomen omvatten slikpijn, slikproblemen, pijn achter of onder het borstbeen, onbedoeld gewichtsverlies en misselijkheid. Meestal volstaat een medicamenteuze behandeling gericht op de onderliggende oorzaak. Soms is echter een uitgebreidere behandeling in het ziekenhuis noodzakelijk. De vooruitzichten zijn variabel, maar patiënten die hun behandeling naleven hebben over het algemeen betere vooruitzichten.

• Epidemiologie
• Oorzaken
• Gastro-oesofageale reflux
• Slokdarmontsteking
• Risicofactoren
• Aandoeningen
• Omgevingsfactoren
• Symptomen
• Gastro-oesofageale reflux
• Slokdarmontsteking
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van slokdarmzweren
• Prognose van slokdarmzweren
• Complicaties van slokdarmzweren
• Preventie van slokdarmzweren

Epidemiologie

De geschatte prevalentie van slokdarmzweren als gevolg van gastro-oesofageale reflux (symptomen van brandend maagzuur) bedraagt ongeveer 2% tot 7%. De prevalentie van andere oorzaken van een slokdarmzweer is niet goed gekend anno augustus 2024.

Oorzaken

Gastro-oesofageale reflux

Gastro-oesofageale reflux is de meest voorkomende oorzaak van slokdarmzweren. Bij de meerderheid van de patiënten met deze aandoening is er een zekere mate van maagbreuk. De onderste sluitspier (sfincter) van de slokdarm is normaal verantwoordelijk voor het voorkomen van reflux van maaginhoud, maar wanneer deze verzwakt is, verliest dit beschermende mechanisme zijn effect. Dit leidt tot blootstelling van het slokdarmslijmvlies aan maagzuur, wat zweervorming kan veroorzaken. Herhaaldelijk braken, zoals bij patiënten met boulimia nervosa (boulimie: eetstoornis met oncontroleerbare eetbuien en compenserend gedrag), kan ook leiden tot periodieke blootstelling van het slokdarmslijmvlies aan maaginhoud, wat zweervorming of verergering van bestaande zweren kan veroorzaken.

Slokdarmontsteking

Ernstige en aanhoudende slokdarminfecties kunnen ook leiden tot zweervorming in de slokdarm.

Bijtende stoffen
Bijtende stoffen en ingeslikte vreemde voorwerpen kunnen direct beschadiging van de slijmvliezen van de slokdarm veroorzaken bij contact.

Infecties
Infecties die een ontsteking van de slokdarm (oesofagitis) veroorzaken, omvatten Candida-soorten, herpes simplex en het cytomegalovirus. Ook bepaalde bacteriën kunnen leiden tot infectieuze oesofagitis. Deze infecties komen vaak voor bij patiënten met een zwak immuunsysteem.

Medicatie
Langdurig gebruik van bepaalde medicijnen kan ook bijdragen aan slokdarmontsteking. Dit omvat:

• bisfosfonaten (medicatie voor botaandoeningen)
• NSAID's (niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen)
• sommige antibiotica.

Voeding
Chronische consumptie van zuurrijke voedingsmiddelen zoals cafeïnehoudende dranken, alcohol en sigaretten roken kan slokdarmzweren verergeren, aangezien deze de slijmvliezen van de slokdarm kunnen beschadigen en de herstelling van gezond slijmvlies kunnen vertragen.

Risicofactoren

Aandoeningen

Enkele aandoeningen verhogen het risico op het ontwikkelen van slokdarmzweren, zoals:

• diabetes mellitus (suikerziekte)
• slokdarmontsteking
• gastro-oesofageale reflux
• hiv / aids
• maagzweren
• orofaryngeale candidiasis (schimmelinfectie in de mond- en keelholte, ook wel mondspruw genoemd)
• overmatig braken
• slokdarmkanker
• zweren in de twaalfvingerige darm

Omgevingsfactoren

Irriterende stoffen zoals cafeïnehoudende dranken, sigarettenrook, alcohol, loog en bepaalde medicijnen kunnen de slokdarm beschadigen en bijdragen aan de vorming van zweren. Ook bepaalde kankerbehandelingen voor slokdarmkanker, zoals chemotherapie en radiotherapie, vormen een risicofactor.

Symptomen

De symptomen van slokdarmzweren kunnen variëren afhankelijk van de onderliggende oorzaak.

Gastro-oesofageale reflux

Slokdarmzweren veroorzaakt door gastro-oesofageale reflux vertonen vaak maag- en slokdarmgerelateerde symptomen zoals:

• braken
• buikpijn
• een brokgevoel in de keel
• verlies van eetlust
• zure smaak in de mond
• keelpijn
• misselijkheid
• onbedoeld gewichtsverlies
• pijn op de borst
• regurgitatie (terugvloei van maagzuur of andere stoffen in de slokdarm)
• slikpijn
• slikproblemen
• zuurbranden

De pijn op de borst bij een slokdarmzweer is vaak voelbaar achter het borstbeen (retrosternale pijn) en kan een branderig gevoel veroorzaken. Een patiënt met een actieve slokdarmzweer kan bloed braken en pijn op de borst ervaren die zich uitstrekt tot aan de rug. In ernstige gevallen kan er een circulatoire shock ontstaan door aanzienlijk bloedverlies.

Slokdarmontsteking

Bij patiënten die slokdarmzweren hebben als gevolg van medicatiegebruik of een infectie, zijn vaak slikpijn, slikproblemen en pijn achter het borstbeen kenmerkend.

Diagnose en onderzoeken

De arts zal een medische geschiedenis van de patiënt verzamelen en vervolgens een lichamelijk onderzoek uitvoeren. Vaak wordt een röntgenfoto van de slokdarm met bariumcontrast gemaakt om anatomische afwijkingen te onthullen. Een gastroscopie kan nuttig zijn om de diagnose te bevestigen en om andere aandoeningen, zoals kanker, uit te sluiten. Een bloedonderzoek kan helpen bij het opsporen van een infectie.

Behandeling van slokdarmzweren

Het is cruciaal dat de arts de precieze oorzaak van de slokdarmzweren identificeert om een passende behandeling te kunnen voorschrijven. De behandeling is gericht op het aanpakken van de onderliggende oorzaak en kan de inzet van verschillende medicijnen omvatten, zoals middelen die maagzuur remmen en medicijnen voor de behandeling van infecties. Het stoppen met het gebruik van medicijnen die slokdarmzweren kunnen veroorzaken, is eveneens belangrijk. Bij ernstige gevallen kan een nasogastrische buis, intraveneuze vochttoediening en medicatie noodzakelijk zijn. Daarnaast is het verstandig om risicofactoren zoals roken en alcoholconsumptie te vermijden.

Prognose van slokdarmzweren

De prognose voor patiënten met slokdarmzweren hangt af van factoren zoals de immuunstatus, leeftijd, eventuele bijkomende ziekten en de onderliggende oorzaak. Over het algemeen is de prognose goed bij patiënten die therapietrouw zijn en een passend dieet volgen. De meeste patiënten herstellen binnen enkele weken tot maanden. Bij patiënten die protonpompremmers (maagzuurremmende medicijnen) gebruiken en deze stoppen, kan de aandoening terugkeren, waardoor onderhoudsbehandeling met deze medicijnen vaak nodig is.

Complicaties van slokdarmzweren

Onbehandelde slokdarmzweren kunnen leiden tot verschillende complicaties, zoals:

• bovenste gastro-intestinale bloedingen (zelden)
• een maagbloeding (symptomen kunnen onder andere bloedbraken en zwarte ontlasting omvatten) of maagperforatie (gat in de maagwand, met symptomen zoals buikpijn en braken, en soms fataal)
• overmatig gewichtsverlies door verminderde eetlust en slikproblemen
• slokdarmkanker
• slokdarmruptuur (scheur in de slokdarm)
• slokdarmvernauwingen
• terugkerende maagzweren

Preventie van slokdarmzweren

Preventie van slokdarmzweren richt zich voornamelijk op het vermijden van risicofactoren en het handhaven van een gezonde levensstijl. Enkele belangrijke preventieve maatregelen zijn:

Gezonde voeding

• Beperk zuurrijke voedingsmiddelen: Vermijd of verminder de consumptie van cafeïnehoudende dranken, citrusvruchten en tomaten, die de kans op reflux kunnen verhogen.
• Vermijd irriterende voedingsmiddelen: Beperk de inname van gekruide gerechten, alcohol en vette voedingsmiddelen die de slokdarm kunnen irriteren.

Levensstijlaanpassingen

• Stop met roken: Roken verzwakt de onderste slokdarmsfincter en bevordert de reflux van maagzuur.
• Beperk alcoholconsumptie: Alcohol kan de slijmvliezen van de slokdarm irriteren en bijdragen aan reflux.
• Eet kleinere maaltijden: Grote maaltijden kunnen de druk op de slokdarm verhogen en reflux bevorderen.
• Vermijd liggende positie na maaltijden: Wacht ten minste 2-3 uur na het eten voordat je gaat liggen om reflux te voorkomen.

Medicatiegebruik
Als je medicijnen gebruikt die slokdarmzweren kunnen veroorzaken, zoals bepaalde bisfosfonaten, NSAID's of antibiotica, overleg dan met je arts over mogelijke alternatieven of beschermende maatregelen.

Behandel onderliggende aandoeningen

• Behandel gastro-oesofageale reflux: Als je last hebt van gastro-oesofageale reflux, volg dan de aanbevolen behandeling en leefstijlaanpassingen om symptomen te verminderen.
• Controleer diabetes mellitus: Goede beheersing van diabetes kan het risico op complicaties, waaronder slokdarmzweren, helpen verminderen.

Regelmatige medische controles
Als je een verhoogd risico hebt op slokdarmzweren door een onderliggende aandoening of medicijngebruik, houd dan regelmatige medische controles en volg de adviezen van je zorgverlener op.

Educatie en bewustwording
Bewustzijn van de factoren die slokdarmzweren kunnen veroorzaken helpt bij het nemen van preventieve maatregelen.

Lees verder

• Oesofagitis: Slokdarmontsteking, vaak door brandend maagzuur
• Slokdarmkanker: Kanker in slokdarm met slikproblemen
• Slokdarmkrampen: Oorzaken van slokdarmspasmen
• Slokdarmmanometrie: Onderzoek van de slokdarmfunctie
• Slokdarmspataders: Verwijde bloedvaten in slokdarm