Slokdarmzweer: Oorzaken en symptomen van zweervorming
De slokdarm is de buis die de keel met de maag verbindt. Bij een slokdarmzweer is er schade opgetreden aan het slijmvlies van de slokdarm, vaak veroorzaakt door gastro-oesofageale reflux of door een ernstige, aanhoudende slokdarmontsteking, bijvoorbeeld als gevolg van medicatiegebruik of een infectie. De symptomen omvatten slikpijn, slikproblemen, pijn achter of onder het borstbeen, onbedoeld gewichtsverlies en misselijkheid. Meestal volstaat een medicamenteuze behandeling gericht op de onderliggende oorzaak. Soms is echter een uitgebreidere behandeling in het ziekenhuis noodzakelijk. De vooruitzichten zijn variabel, maar patiënten die hun behandeling naleven hebben over het algemeen betere vooruitzichten.- Epidemiologie
- Mechanisme
- Oorzaken
- Gastro-oesofageale reflux
- Slokdarmontsteking
- Risicofactoren
- Aandoeningen
- Omgevingsfactoren
- Risicogroepen
- Symptomen
- Gastro-oesofageale reflux
- Slokdarmontsteking
- Alarmsymptomen
- Diagnose en onderzoeken
- Behandeling van slokdarmzweren
- Prognose van slokdarmzweren
- Complicaties van slokdarmzweren
- Preventie van slokdarmzweren
- Praktische tips voor het omgaan met een slokdarmzweer
- Volg het advies van je arts voor medicatie
- Vermijd irriterende voedingsmiddelen
- Eet langzaam en kauw goed
- Verhoog het hoofdeinde van je bed
- Drink voldoende water, maar vermijd zure dranken
- Stop met roken en beperk alcoholgebruik
- Zorg voor voldoende rust en vermijd stress
- Kleed je losser rondom je buik
- Raadpleeg je arts bij verergering van symptomen
- Misvattingen rond slokdarmzweer
- Slokdarmzweren komen alleen voor door stress
- Slokdarmzweren worden altijd veroorzaakt door een slechte voeding
- Je kunt slokdarmzweren alleen krijgen als je ouder bent
- Slokdarmzweren gaan altijd vanzelf over
- Alleen medicijnen kunnen slokdarmzweren behandelen
- Slokdarmzweren kunnen niet leiden tot andere ernstige aandoeningen
- Symptomen van slokdarmzweren zijn altijd duidelijk
Epidemiologie
Slokdarmzweren, ook bekend als oesofagale ulcera, zijn een veel voorkomende aandoening die het slijmvlies van de slokdarm aantast. Ze ontstaan vaak als gevolg van chronische irritatie van het slokdarmslijmvlies, wat kan leiden tot ontsteking en schade aan de cellen van de slokdarmwand.Wereldwijd voorkomen
Slokdarmzweren komen wereldwijd voor, maar de prevalentie varieert afhankelijk van geografische locatie, levensstijl en dieet. In ontwikkelde landen zoals de Verenigde Staten en West-Europese landen is het aantal gevallen van slokdarmzweren relatief hoog, deels door een hoge prevalentie van gastro-oesofageale refluxziekte (GERD) en de consumptie van irriterende stoffen zoals alcohol en tabak. De prevalentie van oesofagale ulcera wordt geschat op ongeveer 10% van de volwassen bevolking in deze landen.
Regionale variaties in prevalentie
In sommige Aziatische en Afrikaanse landen is de prevalentie van slokdarmzweren lager dan in westerse landen, maar het is belangrijk op te merken dat slokdarmkanker in bepaalde regio's, zoals het Midden-Oosten en Zuid-Azië, vaker voorkomt, wat kan wijzen op een andere etiologie van oesofagale letsels in deze gebieden. In landen met lage inkomens is het vaak moeilijk om accurate cijfers te verkrijgen door beperkte toegang tot medische zorg en diagnostische middelen.
Veranderingen in prevalentie over tijd
De prevalentie van slokdarmzweren is in de afgelopen decennia toegenomen, vooral door de stijging van risicofactoren zoals obesitas, slechte eetgewoonten en toegenomen gebruik van niet-steroïde ontstekingsremmers (NSAID’s). De veranderende eetgewoonten, zoals de toegenomen consumptie van bewerkte voedingsmiddelen en vetten, dragen bij aan een verhoogd risico op het ontwikkelen van gastro-oesofageale reflux, wat kan leiden tot het ontstaan van slokdarmzweren.
Mechanisme
Slokdarmzweren ontstaan door een combinatie van verhoogde zuurgraad in de slokdarm en verzwakte bescherming van het slijmvlies, wat leidt tot beschadiging van het slijmvlies en de onderliggende weefsels. Er zijn verschillende mechanismen die bijdragen aan het ontstaan van deze zweren.Verhoogde zuurproductie
De meeste slokdarmzweren worden veroorzaakt door een verhoogde productie van maagzuur, wat kan optreden als gevolg van gastro-oesofageale refluxziekte (GERD). Wanneer maagzuur regelmatig terugstroomt naar de slokdarm, irriteert het het slijmvlies en kan het leiden tot ontstekingen en schade aan de cellen van de slokdarmwand. Deze chronische irritatie kan uiteindelijk leiden tot de vorming van zweren.
Afname van de beschermende barrière
De slokdarm heeft van nature een beschermende barrière die het slijmvlies beschermt tegen de effecten van maagzuur. Bij sommige patiënten is deze barrière verzwakt, wat het slijmvlies kwetsbaarder maakt voor beschadiging door zuur. Factoren zoals roken, overmatig alcoholgebruik en bepaalde medicatie (zoals NSAID's en corticosteroïden) kunnen de beschermende werking van de slokdarm verzwakken.
Ontsteking en schade aan de weefsels
Langdurige ontsteking door maagzuur kan leiden tot schade aan de cellen van de slokdarmwand. Dit kan resulteren in het ontstaan van oppervlakkige of diepe zweren die pijn en ongemak veroorzaken. Als de zweren niet goed worden behandeld, kunnen ze zich verder ontwikkelen en complicaties veroorzaken, zoals bloeding of perforatie van de slokdarmwand.
Oorzaken
Gastro-oesofageale reflux
Gastro-oesofageale reflux is de meest voorkomende oorzaak van slokdarmzweren. Bij de meerderheid van de patiënten met deze aandoening is er een zekere mate van maagbreuk. De onderste sluitspier (sfincter) van de slokdarm is normaal verantwoordelijk voor het voorkomen van reflux van maaginhoud, maar wanneer deze verzwakt is, verliest dit beschermende mechanisme zijn effect. Dit leidt tot blootstelling van het slokdarmslijmvlies aan maagzuur, wat zweervorming kan veroorzaken. Herhaaldelijk braken, zoals bij patiënten met boulimia nervosa (boulimie: eetstoornis met oncontroleerbare eetbuien en compenserend gedrag), kan ook leiden tot periodieke blootstelling van het slokdarmslijmvlies aan maaginhoud, wat zweervorming of verergering van bestaande zweren kan veroorzaken.Slokdarmontsteking
Ernstige en aanhoudende slokdarminfecties kunnen ook leiden tot zweervorming in de slokdarm.Bijtende stoffen
Bijtende stoffen en ingeslikte vreemde voorwerpen kunnen direct beschadiging van de slijmvliezen van de slokdarm veroorzaken bij contact.
Infecties
Infecties die een ontsteking van de slokdarm (oesofagitis) veroorzaken, omvatten Candida-soorten, herpes simplex en het cytomegalovirus. Ook bepaalde bacteriën kunnen leiden tot infectieuze oesofagitis. Deze infecties komen vaak voor bij patiënten met een zwak immuunsysteem.
Sommige medicijnen kunnen sneller leiden tot slokdarmzweren / Bron: Stevepb, PixabayLangdurig gebruik van bepaalde medicijnen kan ook bijdragen aan slokdarmontsteking. Dit omvat:
- bisfosfonaten (medicatie voor botaandoeningen)
- NSAID's (niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen)
- sommige antibiotica.
Voeding
Chronische consumptie van zuurrijke voedingsmiddelen zoals cafeïnehoudende dranken, alcohol en sigaretten roken kan slokdarmzweren verergeren, aangezien deze de slijmvliezen van de slokdarm kunnen beschadigen en de herstelling van gezond slijmvlies kunnen vertragen.
Risicofactoren
Aandoeningen
Enkele aandoeningen verhogen het risico op het ontwikkelen van slokdarmzweren, zoals:- diabetes mellitus (suikerziekte)
- slokdarmontsteking
- gastro-oesofageale reflux
- hiv / aids
- maagzweren
- orofaryngeale candidiasis (schimmelinfectie in de mond- en keelholte, ook wel mondspruw genoemd)
- overmatig braken
- slokdarmkanker
- zweren in de twaalfvingerige darm
Alcoholconsumptie kan de vorming van slokdarmzweren versnellen / Bron: Jarmoluk, PixabayOmgevingsfactoren
Irriterende stoffen zoals cafeïnehoudende dranken, sigarettenrook, alcohol, loog en bepaalde medicijnen kunnen de slokdarm beschadigen en bijdragen aan de vorming van zweren. Ook bepaalde kankerbehandelingen voor slokdarmkanker, zoals chemotherapie en radiotherapie, vormen een risicofactor.Risicogroepen
Hoewel slokdarmzweren iedereen kunnen treffen, zijn er specifieke risicogroepen die een verhoogde kans hebben om deze aandoening te ontwikkelen. Deze groepen hebben vaak een combinatie van genetische, omgevings- en leefstijlfactoren die bijdragen aan het ontstaan van zweren.Patiënten met gastro-oesofageale refluxziekte (GERD)
Patiënten die lijden aan GERD lopen een veel groter risico op het ontwikkelen van slokdarmzweren. Door de constante terugvloei van maagzuur in de slokdarm wordt het slijmvlies herhaaldelijk beschadigd, wat leidt tot ontsteking en uiteindelijk de vorming van zweren. Deze risicogroep heeft vaak te maken met ernstige symptomen zoals brandend maagzuur en regurgitatie.
Patiënten die NSAID's gebruiken
Mensen die langdurig NSAID's gebruiken, zoals die voor de behandeling van pijn of ontstekingen, vormen een risicogroep voor slokdarmzweren. Deze medicijnen kunnen de beschermende slijmlaag van de slokdarm beschadigen, wat de kans op zweren vergroot. Patiënten met andere aandoeningen die NSAID's gebruiken, zoals artritis of hoofdpijn, moeten hun gebruik van deze medicijnen zorgvuldig laten monitoren.
Ouderen
Oudere patiënten lopen een hoger risico op het ontwikkelen van slokdarmzweren, vooral als ze andere risicofactoren hebben, zoals een slechte voeding, hoge bloeddruk of diabetes. De afname van de beschermende barrière in de slokdarmwand, gecombineerd met de prevalentie van andere gezondheidsproblemen, maakt ouderen kwetsbaarder voor deze aandoening.
Symptomen
De symptomen van slokdarmzweren kunnen variëren afhankelijk van de onderliggende oorzaak.Gastro-oesofageale reflux
Slokdarmzweren veroorzaakt door gastro-oesofageale reflux vertonen vaak maag- en slokdarmgerelateerde symptomen zoals:- braken
- buikpijn
- een brokgevoel in de keel
- verlies van eetlust
- zure smaak in de mond
- keelpijn
- misselijkheid
- onbedoeld gewichtsverlies
- pijn op de borst
- regurgitatie (terugvloei van maagzuur of andere stoffen in de slokdarm)
- slikpijn
- slikproblemen
- zuurbranden
Een slokdarmzweer kan pijn op de borst veroorzaken, vaak voelbaar achter of onder het borstbeen / Bron: Pexels, PixabaySlokdarmontsteking
Bij patiënten die slokdarmzweren hebben als gevolg van medicatiegebruik of een infectie, zijn vaak slikpijn, slikproblemen en pijn achter het borstbeen kenmerkend.Alarmsymptomen
Slokdarmzweren veroorzaken vaak geen duidelijke symptomen in de vroege stadia. Naarmate de aandoening verergert, kunnen echter ernstigere symptomen optreden, die wijzen op de aanwezigheid van een zweer of complicaties.Pijn of brandend gevoel achter het borstbeen
Een veelvoorkomend symptoom van slokdarmzweren is een branderig gevoel of pijn achter het borstbeen, ook wel bekend als brandend maagzuur. Deze pijn wordt vaak erger na het eten of wanneer de patiënt zich voorover buigt. Het is een indicatie van irritatie van de slokdarm door maagzuur.
Moeilijkheden met slikken (dysfagie)
Slokdarmzweren kunnen ook leiden tot dysfagie, ofwel moeite met slikken. Dit komt doordat de zweer de slokdarmwand kan vernauwen, wat het moeilijker maakt voor voedsel om door te dringen. Dysfagie is een belangrijk alarmsymptoom dat kan wijzen op de aanwezigheid van een slokdarmzweer.
Bloeding
Bij ernstige gevallen kunnen slokdarmzweren leiden tot bloeding, wat zich kan uiten als bloed in de braaksel of zwarte, teerachtige ontlasting. Bloeding kan een levensbedreigende complicatie zijn en vereist onmiddellijke medische aandacht.
Diagnose en onderzoeken
De arts zal een medische geschiedenis van de patiënt verzamelen en vervolgens een lichamelijk onderzoek uitvoeren. Vaak wordt een röntgenfoto van de slokdarm met bariumcontrast gemaakt om anatomische afwijkingen te onthullen. Een gastroscopie kan nuttig zijn om de diagnose te bevestigen en om andere aandoeningen, zoals kanker, uit te sluiten. Een bloedonderzoek kan helpen bij het opsporen van een infectie.
Stoppen met roken is aanbevolen voor patiënten met slokdarmzweren / Bron: Geralt, PixabayBehandeling van slokdarmzweren
Het is cruciaal dat de arts de precieze oorzaak van de slokdarmzweren identificeert om een passende behandeling te kunnen voorschrijven. De behandeling is gericht op het aanpakken van de onderliggende oorzaak en kan de inzet van verschillende medicijnen omvatten, zoals middelen die maagzuur remmen en medicijnen voor de behandeling van infecties. Het stoppen met het gebruik van medicijnen die slokdarmzweren kunnen veroorzaken, is eveneens belangrijk. Bij ernstige gevallen kan een nasogastrische buis, intraveneuze vochttoediening en medicatie noodzakelijk zijn. Daarnaast is het verstandig om risicofactoren zoals roken en alcoholconsumptie te vermijden.Prognose van slokdarmzweren
De prognose voor patiënten met slokdarmzweren hangt af van factoren zoals de immuunstatus, leeftijd, eventuele bijkomende ziekten en de onderliggende oorzaak. Over het algemeen is de prognose goed bij patiënten die therapietrouw zijn en een passend dieet volgen. De meeste patiënten herstellen binnen enkele weken tot maanden. Bij patiënten die protonpompremmers (maagzuurremmende medicijnen) gebruiken en deze stoppen, kan de aandoening terugkeren, waardoor onderhoudsbehandeling met deze medicijnen vaak nodig is.Complicaties van slokdarmzweren
Onbehandelde slokdarmzweren kunnen leiden tot verschillende complicaties, zoals:- bovenste gastro-intestinale bloedingen (zelden)
- een maagbloeding (symptomen kunnen onder andere bloedbraken en zwarte ontlasting omvatten) of maagperforatie (gat in de maagwand, met symptomen zoals buikpijn en braken, en soms fataal)
- overmatig gewichtsverlies door verminderde eetlust en slikproblemen
- slokdarmkanker
- slokdarmruptuur (scheur in de slokdarm)
- slokdarmvernauwingen
- terugkerende maagzweren
Preventie van slokdarmzweren
Preventie van slokdarmzweren richt zich voornamelijk op het vermijden van risicofactoren en het handhaven van een gezonde levensstijl. Enkele belangrijke preventieve maatregelen zijn:Gezonde voeding
- Beperk zuurrijke voedingsmiddelen: Vermijd of verminder de consumptie van cafeïnehoudende dranken, citrusvruchten en tomaten, die de kans op reflux kunnen verhogen.
- Vermijd irriterende voedingsmiddelen: Beperk de inname van gekruide gerechten, alcohol en vette voedingsmiddelen die de slokdarm kunnen irriteren.
Levensstijlaanpassingen
- Stop met roken: Roken verzwakt de onderste slokdarmsfincter en bevordert de reflux van maagzuur.
- Beperk alcoholconsumptie: Alcohol kan de slijmvliezen van de slokdarm irriteren en bijdragen aan reflux.
- Eet kleinere maaltijden: Grote maaltijden kunnen de druk op de slokdarm verhogen en reflux bevorderen.
- Vermijd liggende positie na maaltijden: Wacht ten minste 2-3 uur na het eten voordat je gaat liggen om reflux te voorkomen.
Medicatiegebruik
Als je medicijnen gebruikt die slokdarmzweren kunnen veroorzaken, zoals bepaalde bisfosfonaten, NSAID's of antibiotica, overleg dan met je arts over mogelijke alternatieven of beschermende maatregelen.
Behandel onderliggende aandoeningen
- Behandel gastro-oesofageale reflux: Als je last hebt van gastro-oesofageale reflux, volg dan de aanbevolen behandeling en leefstijlaanpassingen om symptomen te verminderen.
- Controleer diabetes mellitus: Goede beheersing van diabetes kan het risico op complicaties, waaronder slokdarmzweren, helpen verminderen.
Regelmatige medische controles
Als je een verhoogd risico hebt op slokdarmzweren door een onderliggende aandoening of medicijngebruik, houd dan regelmatige medische controles en volg de adviezen van je zorgverlener op.
Educatie en bewustwording
Bewustzijn van de factoren die slokdarmzweren kunnen veroorzaken helpt bij het nemen van preventieve maatregelen.
Praktische tips voor het omgaan met een slokdarmzweer
Een slokdarmzweer, vaak veroorzaakt door een ontsteking of beschadiging van de slokdarmwand, kan erg pijnlijk zijn en het slikken bemoeilijken. Het kan het gevolg zijn van een terugvloeiing van maagzuur (reflux), infecties of het gebruik van bepaalde medicijnen. Hieronder volgen praktische tips om het dagelijks leven met een slokdarmzweer te vergemakkelijken en de pijn te verlichten.Volg het advies van je arts voor medicatie
Het is essentieel om de medicatie die je arts voorschrijft voor een slokdarmzweer nauwgezet in te nemen. Medicijnen zoals protonpompremmers of H2-receptorblokkers helpen de maagzuurproductie te verminderen en bevorderen de genezing van de zweer. Neem deze medicijnen op het juiste tijdstip en volgens de aanwijzingen om optimale resultaten te behalen.Soms kunnen antibiotica nodig zijn als de zweer wordt veroorzaakt door een bacteriële infectie zoals Helicobacter pylori. Zorg ervoor dat je de volledige kuur afmaakt, ook al voel je je beter.
Vermijd irriterende voedingsmiddelen
Bepaalde voedingsmiddelen kunnen de symptomen van een slokdarmzweer verergeren. Vermijd pittig, zuur, vet of gefrituurd voedsel, evenals cafeïne, alcohol en chocolade. Deze kunnen de productie van maagzuur verhogen of de slokdarm verder irriteren.Probeer te kiezen voor maaltijden die zacht en goed verteerbaar zijn, zoals gekookte groenten, magere eiwitten (zoals kip of vis) en volle granen. Eet kleinere maaltijden over de dag verspreid om de druk op je maag te verlichten.
Eet langzaam en kauw goed
Slikken met een slokdarmzweer kan pijnlijk zijn, dus het is belangrijk om langzaam te eten en goed te kauwen. Dit helpt je maag en slokdarm te ontlasten. Vermijd het eten van grote hoeveelheden voedsel in één keer, omdat dit de druk op je slokdarm kan verhogen.Verhoog het hoofdeinde van je bed
Als je 's nachts last hebt van reflux of pijnlijke symptomen, kan het helpen om het hoofdeinde van je bed enkele centimeters omhoog te zetten. Dit voorkomt dat maagzuur omhoog komt in je slokdarm terwijl je slaapt. Gebruik hiervoor stevige blokken of een speciaal kussen voor een betere nachtrust.Drink voldoende water, maar vermijd zure dranken
Hydratatie is belangrijk voor het genezingsproces, maar vermijd zure dranken zoals sinaasappelsap of frisdrank, die je slokdarm kunnen irriteren. Water is de beste keuze. Drink kleine slokjes water door de dag heen, vooral na maaltijden, om de slokdarm te helpen reinigen van eventuele restjes voedsel of maagzuur.Stop met roken en beperk alcoholgebruik
Roken kan de genezing van een slokdarmzweer vertragen, omdat het de productie van maagzuur verhoogt en de slokdarmwand irriteert. Alcohol heeft een soortgelijk effect, dus het is raadzaam om deze gewoonten te vermijden om je herstel te bevorderen.Zorg voor voldoende rust en vermijd stress
Stress kan de symptomen van een slokdarmzweer verergeren door de productie van maagzuur te verhogen. Probeer technieken te vinden om stress te verminderen, zoals ademhalingsoefeningen, meditatie of lichte lichaamsbeweging. Voldoende slaap is ook cruciaal voor herstel, dus zorg ervoor dat je goed uitrust.Kleed je losser rondom je buik
Strakke kleding kan extra druk uitoefenen op je buik en maag, wat kan leiden tot meer reflux en irritatie van de slokdarm. Kies voor losse kleding die je buik niet comprimeert, vooral na het eten.Raadpleeg je arts bij verergering van symptomen
Als je symptomen zoals hevige pijn, moeilijk slikken of gewichtsverlies ervaart, is het belangrijk om zo snel mogelijk je arts te raadplegen. Dit kan wijzen op een complicatie van de slokdarmzweer die onmiddellijke medische aandacht vereist.Met deze praktische tips kun je de symptomen van een slokdarmzweer beter beheersen en het herstel bevorderen. Het is belangrijk om aandacht te besteden aan je dieet, levensstijl en medicatiegebruik om de genezing te ondersteunen en ongemak te verminderen.
