Slokdarmzweer: Oorzaken en symptomen van zweervorming

De slokdarm is de buis die de keel met de maag verbindt. Bij een slokdarmzweer is er schade opgetreden in het slijmvlies van de slokdarm, meestal veroorzaakt door gastro-oesofageale reflux of door een ernstige aanhoudende slokdarmontsteking, bijvoorbeeld als gevolg van medicatiegebruik of een infectie. De symptomen bestaan uit bijvoorbeeld slikpijn en slikproblemen, pijn achter of onder het borstbeen, onbedoeld gewichtsverlies en misselijkheid. Meestal volstaat een medicamenteuze behandeling die gericht is op het behandelen van de onderliggende oorzaak. Soms is echter een uitgebreidere behandeling in het ziekenhuis noodzakelijk. De vooruitzichten zijn tot slot variabel, maar patiënten met zweervorming in de slokdarm die hun behandeling naleven hebben over het algemeen betere vooruitzichten.

• Epidemiologie
• Oorzaken
• Gastro-oesofageale reflux
• Slokdarmontsteking
• Risicofactoren
• Aandoeningen
• Omgevingsfactoren
• Symptomen
• Gastro-oesofageale reflux
• Slokdarmontsteking
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van slokdarmzweer
• Prognose van zweervorming in slokdarm
• Complicaties van slokdarmzweren

Epidemiologie

De geschatte prevalentie van slokdarmzweren als gevolg van gastro-oesofageale reflux (symptomen van brandend maagzuur) bedraagt 2% tot 7%. De prevalentie van andere oorzaken van een slokdarmzweer is niet gekend anno oktober 2020.

Oorzaken

Gastro-oesofageale reflux

Meestal veroorzaakt gastro-oesofageale reflux een slokdarmzweer. Het merendeel van de patiënten heeft hierbij een zekere mate van een maagbreuk. De onderste sluitspier (sfincter) van de slokdarm is meestal verantwoordelijk voor het remmen van de reflux van de maaginhoud, maar wanneer deze verzwakt, gaat dit beschermende mechanisme verloren. Dit resulteert in de blootstelling van het slokdarmslijmvlies aan maagzuur, hetgeen zweervorming veroorzaakt. Ook veroorzaakt herhaaldelijk geïnduceerd braken zoals bij een patiënt met boulimia nervosa (boulimie: eetstoornis met oncontroleerbare vreetbuien en compenserend gedrag) periodiek een blootstelling van het slokdarmslijmvlies aan de maaginhoud, waardoor zweervorming of een verergering van de bestaande zweren tot stand komt.

Slokdarmontsteking

Ook ernstige en aanhoudende slokdarminfecties leiden mogelijk tot zweervorming n de slokdarm.

Bijtende stoffen
Bijtende stoffen en ingeslikte vreemde voorwerpen veroorzaken bij contact soms direct beschadiging van de slijmvliezen van de slokdarm.

Infecties
Infecties die een ontsteking van de slokdarm (oesofagitis) veroorzaken, omvatten Candida-soorten, herpes simplex en het cytomegalovirus. Ook bepaalde bacteriën leiden tot infectieuze oesofagitis (slokdarmontsteking). Deze infecties komen vaak tot uiting bij patiënten met een zwak immuunsysteem die vatbaar zijn voor infecties.

Medicatie
Ook het langdurig innemen van bepaalde medicijnen veroorzaakt mogelijk een slokdarmontsteking zoals:

• bisfosfonaten (medicatie bij botaandoeningen)
• NSAID's (niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen)
• sommige antibiotica.

Voeding
De chronische consumptie van zuurrijke voedingsmiddelen zoals cafeïnehoudende dranken, alcohol en sigaretten roken verergert mogelijk slokdarmzweren want deze vernietigen de slijmvliezen van de slokdarm en vertragen de heraanmaak van gezond slijmvlies.

Risicofactoren

Aandoeningen

Enkele aandoeningen verhogen de kans op het ontwikkelen van slokdarmzweren zoals:

• diabetes mellitus (suikerziekte)
• een slokdarmontsteking
• gastro-oesofageale reflux
• hiv / aids
• maagzweren
• orofaryngeale candidiasis of een schimmelinfectie in de mond- en keelholte (mondspruw)
• overmatig braken
• slokdarmkanker
• zweren in de twaalfvingerige darm

Omgevingsfactoren

Irriterende stoffen die de slokdarm beschadigen, zoals cafeïnehoudende dranken, sigarettenrook, alcohol, loog en bepaalde medicijnen, veroorzaken ook sneller zweervorming in de slokdarm. Daarnaast vormen bepaalde soorten kankerbehandelingen voor slokdarmkanker, zoals chemotherapie en radiotherapie, een risicofactor.

Symptomen

De symptomen van zweervorming in de slokdarm zijn vaak gebaseerd op de onderliggende oorzaak.

Gastro-oesofageale reflux

Slokdarmzweren veroorzaakt door gastro-oesofageale reflux vertonen vaak maag- en slokdarmgerelateerde symptomen zoals:

• braken
• buikpijn
• een brokgevoel in de keel
• een verlies van eetlust
• een zure smaak in de mond
• keelpijn
• misselijkheid
• onbedoeld gewichtsverlies
• pijn op de borst
• regurgitatie (terugvloei van maagzuur of andere stoffen in de slokdarm)
• slikpijn
• slikproblemen
• zuurbranden

De pijn op de borst van een slokdarmzweer is vaak achter het borstbeen (retrosternale pijn) voelbaar en kenmerkt zich door een branderig gevoel. Een patiënt met een actieve slokdarmzweer presenteert zich met bloed braken, pijn op de borst van voelbaar onder het borstbeen die zich uitstrekt tot aan de rug. In ernstige gevallen ontstaat een circulatoire shock veroorzaakt door veel bloedverlies.

Slokdarmontsteking

Meestal zijn slikpijn, slikproblemen en pijn die voelbaar is achter het borstbeen kenmerken van slokdarmzweren bij patiënten die deze slokdarmaandoening hebben als gevolg van medicatiegebruik of een infectie.

Diagnose en onderzoeken

De arts heeft een medische geschiedenis van de patiënt nodig en voert vervolgens een lichamelijk onderzoek uit. De patiënt krijgt meestal een röntgenfoto van de slokdarm met behulp van bariumcontrast. Dit onderzoek onthult anatomische slokdarmafwijkingen. Verder is een gastroscopie nuttig, ook voor het uitsluiten van kanker of andere aandoeningen. Een bloedonderzoek onthult tot slot de aanwezigheid van een infectie in het bloed.

Behandeling van slokdarmzweer

Het is van essentieel belang dat de arts de precieze oorzaak kent van de slokdarmzweren. De behandeling is namelijk gesteund op de behandeling van de onderliggende oorzaak. De arts zet hiervoor de juiste (combinatie van) medicijnen in (geneesmiddelen die maagzuur remmen, medicijnen die een infectie behandelen). Medicijnen die leiden tot slokdarmzweren, zet de arts stop. Bij ernstige slokdarmbeschadiging is een intubatie met een nasogastrische buis, een intraveneuze (via een ader) vochttoediening en medicatie nodig. Voorts is het verstandig om uitlokkende factoren van een slokdarmzweer stop te zetten (roken, alcohol drinken, ...).

Prognose van zweervorming in slokdarm

De prognose voor patiënten met slokdarmzweren hangt af van de immuunstatus en leeftijd van de patiënt, een eventuele bijkomende ziekte en de oorzaak. De prognose is goed bij patiënten die therapietrouw zijn en een passend dieet volgen. Zij herstellen meestal binnen de paar weken tot paar maanden. Af en toe komt de aandoening terug bij patiënten die protonpompremmers (maagzuurremmende medicijnen) nemen en deze stopzetten. Daarom is een onderhoudsbehandeling met deze medicijnen vaak nodig.

Complicaties van slokdarmzweren

Een onbehandelde slokdarmzweer leidt mogelijk tot een slokdarmbloeding of een Barrett-slokdarm (schade aan slokdarmwand met symptomen van brandend maagzuur) Andere complicaties omvatten:

• bovenste gastro-intestinale bloedingen (zelden)
• een maagbloeding (symptomen van bloed braken en zwarte ontlasting) of maagperforatie (gat in maagwand met buikpijn en braken) waaraan een patiënt zelden ook komt te overlijden
• overmatig gewichtsverlies door een verlies van eetlust en slikproblemen
• slokdarmkanker
• slokdarmruptuur (scheur in de slokdarm)
• slokdarmvernauwingen
• terugkerende maagzweren

Lees verder

• Oesofagitis: Slokdarmontsteking, vaak door brandend maagzuur
• Slokdarmkanker: Kanker in slokdarm met slikproblemen
• Slokdarmkrampen: Oorzaken van slokdarmspasmen
• Slokdarmmanometrie: Onderzoek van de slokdarmfunctie
• Slokdarmspataders: Verwijde bloedvaten in slokdarm