Slokdarmspataders: Verwijde bloedvaten in slokdarm

Slokdarmvarices zijn vergrote of gezwollen bloedvaten (spataderen) van de slokdarm. Deze aandoening duidt op een abnormale bloedtoevoer naar de lever. De verwijde bloedvaten zijn vaak aanwezig bij patiënten met een chronische leverziekte zoals levercirrose. Een geremde bloedstroom leidt tot verwijde bloedvaten in de slokdarm door de verhoogde tegendruk. De meest ernstige complicatie van slokdarmspataderen is een scheur of bloeding in de slokdarm, wat mogelijk levensbedreigend is. De patiënt krijgt dan te maken met onder andere bloed braken, een zwarte ontlasting en bewustzijnsverlies. Een snelle medicamenteuze en chirurgische behandeling is nodig om het leven van de patiënt te redden.

• Synoniemen van slokdarmvarices
• Oorzaken van verwijde bloedvaten van slokdarm
• Risicofactoren van slokdarmspataders
• Symptomen bij bloeding
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van slokdarmspataderen
• Medicatie
• Chirurgie
• Voeding
• Zorg voor goede darmfunctie
• Prognose van slokdarmspataders
• Complicaties van slokdarmvarices
• Preventie van oesofagusvarices

Synoniemen van slokdarmvarices

Synoniemen voor slokdarmvarices zijn:

• oesofageale varices
• oesofagusvarices
• slokdarmspataderen
• slokdarmspataders

Oorzaken van verwijde bloedvaten van slokdarm

De slokdarm (voedselpijp) is de buis die de keel verbindt met de maag. Normaal gesproken wordt het bloed van de milt en de darmen via de poortader aan de lever afgeleverd.

Varices zijn vergrote aderen die zich in het onderste deel van de slokdarm bevinden. Slokdarmvarices zijn meestal het gevolg van portale hypertensie, een medische aandoening waarbij de lever aangetast is. Bij portale hypertensie ontstaat een verhoogde druk in het portale bloedvatsysteem. Dit aderstelsel voert bloed vanuit de darmen, de milt en de maag naar de lever. Portale hypertensie leidt tot levercirrose (littekenvorming in de lever). Deze littekens verminderen het bloed dat door de lever stroomt. Hierdoor stroomt er meer bloed door de aderen van de slokdarm. De extra bloedstroom zorgt ervoor dat de bloedvaten in de slokdarm naar buiten uitstromen. Hevige bloedingen treden mogelijk op als de aderen scheuren. Elke vorm van een chronische leverziekte veroorzaakt mogelijk oesofageale varices. Varices treden soms ook op in het bovenste deel van de maag.

Minder frequente oorzaken zijn een trombose van de miltaders, schistosomiasis (parasitaire infectieziekte veroorzaakt door wormen), massale vetveranderingen en sarcoïdose (aandoening met symptomen aan ogen, huid, longen en zenuwstelsel).

Risicofactoren van slokdarmspataders

Risicofactoren voor de ontwikkeling van bloedende slokdarmspataders zijn onder andere:

• alcoholisme
• een gevorderde leverziekte of levercirrose
• een hoge poortaderdruk (portale hypertensie)
• geslacht: mannen zijn vaker dan vrouwen aangetast
• grote spataders

Symptomen bij bloeding

De symptomen van slokdarmspataderen zijn meestal niet aanwezig totdat de spataderen beginnen te bloeden. Als een bloeding optreedt, gaat dit gepaard met volgende ernstige tekenen:

• ascites (vochtophoping in de buik, symptoom van een leverziekte)
• bewustzijnsverlies (ernstige gevallen)
• braken en significante hoeveelheden bloed in het braaksel zien (bloed braken)
• duizeligheid
• een shock
• een verlaagde bloeddruk (bij een actieve bloeding)
• een versnelde hartslag bij een actieve bloeding)
• een zwarte of teerachtige ontlasting of een bloederige ontlasting
• geelzucht (symptoom van leverziekte)
• gemakkelijk bloeden (symptoom van leverziekte)
• gevoelloosheid
• snel blauwe plekken (symptoom van leverziekte)
• splenomegalie (vergroting van de milt)
• uitpuilende aderen in de buikwand

Verder presenteert de patiënt zich ook met eventuele bijkomende symptomen van een leverziekte, bloedstolsels of een parasitaire infectie.

Diagnose en onderzoeken

De arts vermoedt reeds dat de patiënt lijdt aan slokdarmspataders wanneer hij bloederig braaksel ziet. Een volledige medische geschiedenis en een oplijsting van de momenteel aanwezige symptomen is echter nodig. Verder zijn diagnostische onderzoeken nodig.

Beeldvormende onderzoeken
De arts voert enkele beeldvormende onderzoeken uit, zoals een CT-scan en Doppler-echografie (beeldvormend onderzoek van bloedvaten) van de milt en portale aders.

Capsule-endoscopie
De patiënt slikt capsule in waarin een kleine camera zit die foto's maakt door het hele spijsverteringskanaal. Dit is een optie voor patiënten die geen endoscopie (inwendig kijkonderzoek van de binnenkant van het lichaam) willen ondergaan.

Oesofagoscopie
De arts plaatst bij een oesofagoscopie (inwendig kijkonderzoek van de slokdarm) een dunne, flexibele, verlichte buis door de mond en door de slokdarm. Een gedetailleerde inspectie van de grootte van het uitgezette bloedvat is nodig, waarbij de arts de kleur en de tekenen van de bloeding noteert.

Behandeling van slokdarmspataderen

Naast de behandeling van slokdarmvarices, behandelt de arts eveneens het onderliggend probleem.

Medicatie

De arts wil vooreerst een slokdarmbloeding voorkomen. Hij verlaagt de poortaderdruk met medicatie zoals bètablokkers.

Chirurgie

Met behulp van een endoscoop is het mogelijk om een stukje elastische band op de specifieke varices te wikkelen, wat vooral nuttig is wanneer er een grote kans is op een slokdarmbloeding. Bij een slokdarmbloeding gebeurt onmiddellijk een operatie om het bloeden te stoppen. Een bloedtransfusie vervangt het verloren bloed. De arts schrijft verder antibiotica voor, want bloedingen verhogen het risico op infecties. Patiënten met een ernstige leverziekte of patiënten met terugkerende slokdarmspataders met een bloeding krijgen een levertransplantatie.

Voeding

Het eten van voedsel dat minimaal kauwen vereist en ander voedsel dat zacht gemaakt wordt door koken, pureren of hakken, beperkt de irritatie van de slokdarm beperken. Hard of onbuigzaam voedsel zoals taco-schalen of tortillachips veroorzaken soms een slokdarmscheur dus deze zijn afgeraden.

Zachte voedingsmiddelen zijn:

• eieren
• gekookt vlees
• gekookte / gestoomde groenten
• gekookte gewone rijst
• gekookte granen - havermout
• gekookte pasta
• pannenkoeken
• zacht fruit - zoals bananen en meloen
• zachte broden
• zachte pindakaas

Zorg voor goede darmfunctie

Te hard persen bij constipatie leidt tot een verhoogd risico op gescheurde slokdarmspataders. Constipatie te voorkomen is mogelijk door het eten van vezelrijke zoals zemelen en bonen en veel water te drinken.

Prognose van slokdarmspataders

Een belangrijke complicatie van slokdarmspataderen is het risico op een bloeding, maar meestal krijgen maar weinig patiënten hiermee te maken. Wanneer bloedingen echter optreden, is dit bij de helft van de patiënten dodelijk. Het gebruik van rubberbandligatie is effectief voor het onder controle houden van de eerste bloedingsepisodes bij ongeveer 90% van de patiënten met slokdarmbloedingen. Ongeveer de helft van de patiënten kampt echter binnen de twee jaar weer met een nieuwe episode van slokdarmspataders.

Complicaties van slokdarmvarices

Complicaties van slokdarmspataderen zijn nierfalen, sepsis (bloedvergiftiging), verwardheid, een coma, leverfalen en een longontsteking.

Preventie van oesofagusvarices

Het is niet altijd mogelijk om de ontwikkeling van slokdarmspataders bij patiënten met een leveraandoening te voorkomen. Verschillende stappen voorkomen echter complicaties van de leverziekte.

Alcohol vermijden
De patiënt vermijdt alcohol. Dit wordt verwerkt door de lever en veroorzaakt overmatige druk op het orgaan, wat verdere schade met zich meebrengt.

Chemicaliën spaarzaam gebruiken
Huishoudelijke producten zoals schoonmaakmiddelen en insectensprays bevatten vaak schadelijke chemicaliën die via de huid in het lichaam kunnen binnendringen, wat mogelijk leidt tot negatieve effecten op de lever.

Gezond gewicht
Een gezond gewicht is eveneens nodig, want overtollig lichaamsvet beschadigt de lever en is geassocieerd met verhoogde complicaties in geval van levercirrose.

Gezonde voeding
Verder is een gezonde en evenwichtige voeding nodig. Het kiezen van een plantaardige voeding is een goede keuze om de gezondheid van de lever te bevorderen.

Risico op hepatitis verminderen
Patiënten zorgen dat ze ingeënt zijn tegen hepatitis B. Ze delen verder nooit naalden of hebben geen onbeschermde seks, aangezien deze risicofactoren meestal hepatitis B of hepatitis C veroorzaken. Deze infecties zijn de vaakst voorkomende oorzaak van levercirrose.