Maagzuurremmers: Werking, soorten & bijwerkingen medicijnen

Zure reflux, ook wel bekend als ‘brandend maagzuur’ of ‘gastro-oesofageale refluxziekte’ (GERD), ontstaat wanneer maagzuur in de slokdarm terugstroomt en daar de bekleding beschadigt. Dit kan leiden tot een branderig gevoel in het midden van de borst, een zure smaak in de mond en/of een branderig gevoel in de keel. Patiënten kunnen deze symptomen enkele uren ervaren. Verschillende medicijnen kunnen verlichting bieden, zowel snelwerkende als langdurige oplossingen. Sommige maagzuurremmers zijn zonder recept verkrijgbaar, terwijl andere op doktersvoorschrift zijn. Vrij verkrijgbare maagzuurremmers hebben meestal een lagere dosis of sterkte dan medicatie op recept. Bijwerkingen kunnen optreden bij elk type medicijn.

• Behandeling van brandend maagzuur (zure reflux)
• Levensstijl
• Medicatie
• Operatie
• Vrij verkrijgbare en op doktersvoorschrift verkrijgbare maagzuurremmers
• Contact met de arts
• Alarmsymptomen
• Combinatiemedicijnen voor gastro-oesofageale reflux
• Antacida
• H2-receptorblokkers (H2-antagonisten, H2-blokkers)
• Prokinetica
• Protonpompremmers (protonpompinhibitoren, PPI's)

Behandeling van brandend maagzuur (zure reflux)

Artsen streven ernaar om de pijn en andere symptomen te verlichten, de slokdarm te laten genezen en toekomstige episodes van brandend maagzuur te voorkomen.

Levensstijl

De arts kan levensstijlaanpassingen aanbevelen, zoals:

• alcohol en tabaksproducten vermijden (niet roken)
• een gezond gewicht behouden
• geen koolzuurhoudende dranken drinken
• langzaam eten en kleinere maaltijden nemen
• lossere kleding dragen
• met een verhoogd hoofd slapen of liggen
• twee à drie uur voor het slapengaan niet meer eten
• voedsel vermijden dat de aandoening verergert

Medicatie

Verschillende vrij verkrijgbare en op recept verkrijgbare medicijnen (maagzuurremmers) kunnen de symptomen van zure reflux verminderen. Voorbeelden hiervan zijn antacida, H2-receptorblokkers, prokinetica en protonpompremmers (PPI’s).

Operatie

In ernstige gevallen kan een operatie noodzakelijk zijn als eerdere behandelingen, zoals medicatie en levensstijlaanpassingen, onvoldoende effect hebben gehad.

Vrij verkrijgbare en op doktersvoorschrift verkrijgbare maagzuurremmers

Maagzuurremmers zijn zowel vrij verkrijgbaar als op doktersvoorschrift beschikbaar. Vrij verkrijgbare maagzuurremmers zijn meestal bedoeld voor kortdurend gebruik, terwijl voorgeschreven medicijnen vaak een hogere dosis of sterkte hebben, wat kan helpen bij ernstigere gevallen van zure reflux en slokdarmherstel.

Contact met de arts

Als een vrij verkrijgbare maagzuurremmer na twee weken geen verlichting biedt, is het belangrijk om een arts te raadplegen. Ook bij frequente episodes (meer dan twee keer per week), ernstige symptomen, of als er sprake is van een onderliggende medische aandoening, moet een arts worden geraadpleegd.

Alarmsymptomen

Advies van een arts is noodzakelijk bij de aanwezigheid van één of meer van de volgende alarmsymptomen:

• bloedbraken
• bloederige ontlasting of zwarte ontlasting
• onbedoeld gewichtsverlies
• pijn bij het slikken
• slikproblemen (dysfagie)

Combinatiemedicijnen voor gastro-oesofageale reflux

Soms is een combinatie van medicijnen nodig om zure reflux effectief te behandelen. Antacida, PPI’s en H2-receptorblokkers hebben verschillende werkingsmechanismen. Een arts kan een combinatiebehandeling voorschrijven om de symptomen beter onder controle te krijgen. Het is belangrijk dat de arts op de hoogte is van alle medicijnen en de medische geschiedenis van de patiënt om de juiste behandeling te bepalen.

Antacida

Werking
Antacida neutraliseren maagzuur en bieden tijdelijke verlichting van de symptomen. Ze behandelen echter niet de onderliggende oorzaak van zure reflux, waardoor langdurig gebruik niet wordt aanbevolen.

Voorbeelden
Enkele antacida zijn aluminiumhydroxide, calciumcarbonaat, magnesiumtrisilicaat en natriumbicarbonaat. Antacida met aluminiumzouten worden als veilig beschouwd voor gebruik tijdens de zwangerschap.

Bijwerkingen
Langdurig gebruik van antacida kan bijwerkingen veroorzaken. Voorbeelden zijn:

• bloedarmoede
• braken
• buikkrampen
• constipatie
• magnesiumtekort (hypomagnesiëmie)
• fecale impactie (vastzittende droge en harde ontlasting)
• misselijkheid

Calciumcarbonaat
Langdurig gebruik van calciumcarbonaat kan leiden tot:

• braken
• buikpijn
• constipatie
• een droge mond
• hoofdpijn
• misselijkheid
• winderigheid

H2-receptorblokkers (H2-antagonisten, H2-blokkers)

Werking
H2-receptorblokkers verminderen de productie van maagzuur door het blokkeren van histamine type 2-receptoren in de maag. Dit helpt bij het verlichten van symptomen en bevordert het herstel van de slokdarmbekleding. Ze werken doorgaans enkele uren.

Voorbeelden
Bekende H2-receptorblokkers zijn cimetidine (Tagamet), famotidine (Pepcid), nizatidine (Axid) en ranitidine (Zantac).

Bijwerkingen
Mogelijke bijwerkingen van H2-receptorblokkers zijn:

• constipatie
• diarree
• hoofdpijn
• slaperigheid
• spierpijn
• vermoeidheid

Prokinetica

Werking
Prokinetica helpen de maag om voedsel sneller te verwerken door de maaglediging te versnellen.

Voorbeelden
Voorbeelden van prokinetica zijn metoclopramide, domperidon en erytromycine. Het is belangrijk dat de arts op de hoogte is van alle medicijnen die een patiënt gebruikt, omdat prokinetica interacties kunnen hebben met andere medicijnen.

Bijwerkingen
Mogelijke bijwerkingen van prokinetica zijn:

• diarree
• depressie
• misselijkheid
• vermoeidheid
• vreemde fysieke bewegingen

Protonpompremmers (protonpompinhibitoren, PPI's)

Werking
Protonpompremmers (PPI’s) zijn een klasse van medicijnen die de hoeveelheid maagzuur in de maag verminderen door de protonpomp in de maagwand te blokkeren. Deze protonpomp is verantwoordelijk voor de afscheiding van maagzuur. Door deze afscheiding te verminderen, kunnen PPI's de symptomen van gastro-oesofageale reflux (GERD), maagzweren en andere aandoeningen die verband houden met overmatige maagzuurproductie verlichten. Bovendien dragen PPI's bij aan de genezing van beschadigde slijmvliezen in de slokdarm en de maag.

Voorbeelden
Enkele veelgebruikte protonpompremmers zijn:

• Esomeprazol (Nexium)
• Lansoprazol (Prevacid)
• Omeprazol (Prilosec)
• Pantoprazol (Protonix)
• Rabeprazol (AcipHex)

Bijwerkingen
Hoewel protonpompremmers over het algemeen veilig en effectief zijn voor langdurig gebruik, kunnen ze bij sommige patiënten bijwerkingen veroorzaken. Mogelijke bijwerkingen zijn:

• Buikpijn
• Dementie
• Diarree
• Chronische nierziekte
• Een magnesiumtekort
• Opgeblazen gevoel
• Een verhoogd risico op bacteriële gastro-enteritis (maagdarmontsteking)
• Een verhoogd risico op bacteriële infecties in de dunne darm
• Een verhoogd risico op botbreuken als gevolg van osteoporose (verlies van botmassa)
• Een verhoogd risico op longontsteking
• Een verhoogd risico op maagpoliepen (goedaardige gezwellen op het maagslijmvlies)
• Een verminderde beweeglijkheid van de galblaas
• Vitamine B12-tekort
• Hoofdpijn
• Misselijkheid

Langdurig gebruik en aandachtspunten
Langdurig gebruik van protonpompremmers kan leiden tot een verhoogd risico op sommige bijwerkingen. Het is belangrijk om PPI's alleen te gebruiken onder begeleiding van een arts en volgens de voorgeschreven dosering. Regelmatige controles kunnen noodzakelijk zijn om eventuele bijwerkingen tijdig te identificeren en te beheersen. Bij vermoeden van bijwerkingen of bij het ervaren van nieuwe symptomen dient de patiënt zijn arts te raadplegen.

Lees verder

• Brandend gevoel in maag: Oorzaken van brandende maag
• Gastro-oesofageale reflux: Symptomen van brandend maagzuur
• Antacida (maagzuurremmers): Medicatie bij maagzuur (reflux)
• Protonpompremmers: Medicijnen die maagzuur verminderen
• Maagpijn: Oorzaken van pijn in maag (pijnlijke maag)