Maagzuurremmers: Werking, soorten & bijwerkingen medicijnen
Zure reflux, ook wel bekend als ‘brandend maagzuur’ of ‘gastro-oesofageale refluxziekte’ (GERD), ontstaat wanneer maagzuur in de slokdarm terugstroomt en daar de bekleding beschadigt. Dit kan leiden tot een branderig gevoel in het midden van de borst, een zure smaak in de mond en/of een branderig gevoel in de keel. Patiënten kunnen deze symptomen enkele uren ervaren. Verschillende medicijnen kunnen verlichting bieden, zowel snelwerkende als langdurige oplossingen. Sommige maagzuurremmers zijn zonder recept verkrijgbaar, terwijl andere op doktersvoorschrift zijn. Vrij verkrijgbare maagzuurremmers hebben meestal een lagere dosis of sterkte dan medicatie op recept. Bijwerkingen kunnen optreden bij elk type medicijn.- Werking van maagzuurremmers
- Behandeling van brandend maagzuur (zure reflux)
- Levensstijl
- Medicatie
- Operatie
- Vrij verkrijgbare en op doktersvoorschrift verkrijgbare maagzuurremmers
- Contact met de arts
- Soorten maagzuurremmers
- Alarmsymptomen
- Combinatiemedicijnen voor gastro-oesofageale reflux
- Antacida
- H2-receptorblokkers (H2-antagonisten, H2-blokkers)
- Prokinetica
- Protonpompremmers (protonpompinhibitoren, PPI's)
- Praktische tips voor het omgaan met maagzuurremmers
- Volg de voorschriften van je arts nauwkeurig
- Neem de medicatie op de juiste manier in
- Let op de mogelijke bijwerkingen
- Vermijd het langdurig gebruik van maagzuurremmers zonder overleg
- Eet kleinere maaltijden en vermijd triggers
- Zorg voor een goede nachtrust
- Vermijd roken
- Monitor andere medicatie-interacties
- Raadpleeg je arts bij aanhoudende klachten
- Blijf actief en gezond
- Misvattingen rond maagzuurremmers
- Maagzuurremmers zijn altijd onschadelijk
- Maagzuurremmers werken onmiddellijk
- Het is veilig om maagzuurremmers op lange termijn te gebruiken
- Maagzuurremmers kunnen alle vormen van maagklachten verhelpen
- Maagzuurremmers zijn alleen nodig voor mensen met maagzweren
- Zelfmedicatie met maagzuurremmers is altijd veilig
Werking van maagzuurremmers
Maagzuurremmers werken door de productie van maagzuur te verminderen of door de bestaande zuurgraad in de maag te neutraliseren. Dit vermindert de irritatie van de slokdarmwand en helpt het branderige gevoel en de pijn die gepaard gaan met zure reflux te verlichten. De manier waarop maagzuurremmers dit doen, varieert afhankelijk van het type medicijn.Antacida: neutralisatie van maagzuur
Antacida werken door het overtollige maagzuur in de maag te neutraliseren. Dit gebeurt snel, waardoor ze directe verlichting bieden van brandend maagzuur. Antacida bevatten vaak basen zoals magnesiumhydroxide, aluminiumhydroxide of natriumbicarbonaat. Deze middelen zijn goed voor incidenteel gebruik, wanneer de symptomen van brandend maagzuur snel verlicht moeten worden. Ze worden vaak ingenomen in de vorm van kauwtabletten of vloeistoffen.
H2-receptorblokkers: vermindering van zuurproductie
H2-receptorblokkers, ook wel H2-antagonisten genoemd, verminderen de hoeveelheid zuur die de maag produceert. Ze doen dit door de histamine H2-receptoren te blokkeren, die normaal de zuurproductie stimuleren. Deze middelen hebben een langzamere werking dan antacida, maar ze kunnen de zuurproductie langduriger verminderen. H2-receptorblokkers worden vaak gebruikt bij matige refluxklachten en kunnen ook worden voorgeschreven voor mensen met maagzweren. Voorbeelden van H2-receptorblokkers zijn ranitidine, famotidine en cimetidine.
Protonpompremmers: blokkeren de zuurproductie
Protonpompremmers (PPI’s) werken door de protonpomp in de cellen van de maagwand te blokkeren. Deze pomp is verantwoordelijk voor het transporteren van waterstofionen in de maag, wat leidt tot de productie van maagzuur. Door deze pomp te blokkeren, wordt de zuurproductie sterk verminderd. PPI’s zijn zeer effectief bij het behandelen van GERD en maagzweren. Ze kunnen ook helpen bij het voorkomen van maagzweren bij patiënten die gebruik maken van pijnstillers. Veelgebruikte PPI’s zijn omeprazol, esomeprazol, lansoprazol en pantoprazol.
Behandeling van brandend maagzuur (zure reflux)
Artsen streven ernaar om de pijn en andere symptomen te verlichten, de slokdarm te laten genezen en toekomstige episodes van brandend maagzuur te voorkomen.
Patiënten met maagzuur stoppen best met roken / Bron: Geralt, PixabayLevensstijl
De arts kan levensstijlaanpassingen aanbevelen, zoals:- alcohol en tabaksproducten vermijden (niet roken)
- een gezond gewicht behouden
- geen koolzuurhoudende dranken drinken
- langzaam eten en kleinere maaltijden nemen
- lossere kleding dragen
- met een verhoogd hoofd slapen of liggen
- twee à drie uur voor het slapengaan niet meer eten
- voedsel vermijden dat de aandoening verergert
Medicatie
Verschillende vrij verkrijgbare en op recept verkrijgbare medicijnen (maagzuurremmers) kunnen de symptomen van zure reflux verminderen. Voorbeelden hiervan zijn antacida, H2-receptorblokkers, prokinetica en protonpompremmers (PPI’s).Operatie
In ernstige gevallen kan een operatie noodzakelijk zijn als eerdere behandelingen, zoals medicatie en levensstijlaanpassingen, onvoldoende effect hebben gehad.Vrij verkrijgbare en op doktersvoorschrift verkrijgbare maagzuurremmers
Maagzuurremmers zijn zowel vrij verkrijgbaar als op doktersvoorschrift beschikbaar. Vrij verkrijgbare maagzuurremmers zijn meestal bedoeld voor kortdurend gebruik, terwijl voorgeschreven medicijnen vaak een hogere dosis of sterkte hebben, wat kan helpen bij ernstigere gevallen van zure reflux en slokdarmherstel.Contact met de arts
Als een vrij verkrijgbare maagzuurremmer na twee weken geen verlichting biedt, is het belangrijk om een arts te raadplegen. Ook bij frequente episodes (meer dan twee keer per week), ernstige symptomen, of als er sprake is van een onderliggende medische aandoening, moet een arts worden geraadpleegd.Soorten maagzuurremmers
Er zijn verschillende soorten maagzuurremmers, die elk specifiek werkingsmechanismen en indicaties hebben. De keuze voor een bepaald type maagzuurremmer hangt af van de ernst van de symptomen, de onderliggende aandoening en de gezondheidstoestand van de patiënt. De belangrijkste categorieën zijn antacida, H2-receptorblokkers, protonpompremmers en prokinetica.Antacida: directe verlichting
Antacida zijn de eenvoudigste maagzuurremmers en worden vaak zonder recept verkocht. Ze bevatten basen zoals magnesiumhydroxide, aluminiumhydroxide of natriumbicarbonaat, die het overtollige maagzuur snel neutraliseren. Antacida worden vaak gebruikt voor incidentele gevallen van brandend maagzuur en worden geleverd in de vorm van kauwtabletten, suspensies of poeders. Ze werken snel, maar hun effect is vaak van korte duur. Dit maakt ze geschikt voor mensen die af en toe last hebben van zure reflux, maar niet voor langdurig gebruik.
H2-receptorblokkers: minder zuurproductie
H2-receptorblokkers zijn effectief bij matige refluxklachten en worden soms gebruikt in combinatie met andere medicijnen. Ze verminderen de zuurproductie door de histamine H2-receptoren in de maagwand te blokkeren. Deze medicijnen hebben vaak een langere werkingsduur dan antacida en kunnen enkele uren verlichting bieden. Ze worden meestal voorgeschreven voor mensen die last hebben van regelmatig brandend maagzuur of GERD. Veelgebruikte H2-receptorblokkers zijn ranitidine, famotidine en cimetidine.
Protonpompremmers: krachtige remming van zuurproductie
Protonpompremmers (PPI’s) zijn de krachtigste maagzuurremmers en worden vaak voorgeschreven voor ernstigere gevallen van zure reflux of maagzweren. Ze blokkeren de protonpomp, wat de zuurproductie in de maag aanzienlijk vermindert. PPI’s hebben een langduriger effect dan antacida en H2-receptorblokkers en kunnen vaak de symptomen van GERD onder controle houden. Ze worden ook gebruikt voor de behandeling van maagzweren, ontstekingen van de slokdarm en H. pylori-infecties. Voorbeelden van PPI’s zijn omeprazol, esomeprazol en pantoprazol.
Alarmsymptomen
Advies van een arts is noodzakelijk bij de aanwezigheid van één of meer van de volgende alarmsymptomen:- bloedbraken
- bloederige ontlasting of zwarte ontlasting
- onbedoeld gewichtsverlies
- pijn bij het slikken
- slikproblemen (dysfagie)
Combinatiemedicijnen voor gastro-oesofageale reflux
Soms is een combinatie van medicijnen nodig om zure reflux effectief te behandelen. Antacida, PPI’s en H2-receptorblokkers hebben verschillende werkingsmechanismen. Een arts kan een combinatiebehandeling voorschrijven om de symptomen beter onder controle te krijgen. Het is belangrijk dat de arts op de hoogte is van alle medicijnen en de medische geschiedenis van de patiënt om de juiste behandeling te bepalen.Antacida
WerkingAntacida neutraliseren maagzuur en bieden tijdelijke verlichting van de symptomen. Ze behandelen echter niet de onderliggende oorzaak van zure reflux, waardoor langdurig gebruik niet wordt aanbevolen.
Voorbeelden
Enkele antacida zijn aluminiumhydroxide, calciumcarbonaat, magnesiumtrisilicaat en natriumbicarbonaat. Antacida met aluminiumzouten worden als veilig beschouwd voor gebruik tijdens de zwangerschap.
Bijwerkingen
Langdurig gebruik van antacida kan bijwerkingen veroorzaken. Voorbeelden zijn:
- bloedarmoede
- braken
- buikkrampen
- constipatie
- magnesiumtekort (hypomagnesiëmie)
- fecale impactie (vastzittende droge en harde ontlasting)
- misselijkheid
Het langdurig gebruik van calciumcarbonaat kan hoofdpijn veroorzaken / Bron: Geralt, PixabayLangdurig gebruik van calciumcarbonaat kan leiden tot:
- braken
- buikpijn
- constipatie
- een droge mond
- hoofdpijn
- misselijkheid
- winderigheid
H2-receptorblokkers (H2-antagonisten, H2-blokkers)
WerkingH2-receptorblokkers verminderen de productie van maagzuur door het blokkeren van histamine type 2-receptoren in de maag. Dit helpt bij het verlichten van symptomen en bevordert het herstel van de slokdarmbekleding. Ze werken doorgaans enkele uren.
Voorbeelden
Bekende H2-receptorblokkers zijn cimetidine (Tagamet), famotidine (Pepcid), nizatidine (Axid) en ranitidine (Zantac).
H2-receptorblokkers kunnen slaperigheid veroorzaken / Bron: Unsplash, PixabayMogelijke bijwerkingen van H2-receptorblokkers zijn:
- constipatie
- diarree
- hoofdpijn
- slaperigheid
- spierpijn
- vermoeidheid
Prokinetica
WerkingProkinetica helpen de maag om voedsel sneller te verwerken door de maaglediging te versnellen.
Voorbeelden
Voorbeelden van prokinetica zijn metoclopramide, domperidon en erytromycine. Het is belangrijk dat de arts op de hoogte is van alle medicijnen die een patiënt gebruikt, omdat prokinetica interacties kunnen hebben met andere medicijnen.
Een mogelijke bijwerking van prokinetica is vermoeidheid / Bron: Concord90, PixabayMogelijke bijwerkingen van prokinetica zijn:
- diarree
- depressie
- misselijkheid
- vermoeidheid
- vreemde fysieke bewegingen
Protonpompremmers (protonpompinhibitoren, PPI's)
WerkingProtonpompremmers (PPI’s) zijn een klasse van medicijnen die de hoeveelheid maagzuur in de maag verminderen door de protonpomp in de maagwand te blokkeren. Deze protonpomp is verantwoordelijk voor de afscheiding van maagzuur. Door deze afscheiding te verminderen, kunnen PPI's de symptomen van gastro-oesofageale reflux (GERD), maagzweren en andere aandoeningen die verband houden met overmatige maagzuurproductie verlichten. Bovendien dragen PPI's bij aan de genezing van beschadigde slijmvliezen in de slokdarm en de maag.
Voorbeelden
Enkele veelgebruikte protonpompremmers zijn:
- Esomeprazol (Nexium)
- Lansoprazol (Prevacid)
- Omeprazol (Prilosec)
- Pantoprazol (Protonix)
- Rabeprazol (AcipHex)
Bijwerkingen
Hoewel protonpompremmers over het algemeen veilig en effectief zijn voor langdurig gebruik, kunnen ze bij sommige patiënten bijwerkingen veroorzaken. Mogelijke bijwerkingen zijn:
- Buikpijn
- Dementie
- Diarree
- Chronische nierziekte
- Een magnesiumtekort
- Opgeblazen gevoel
- Een verhoogd risico op bacteriële gastro-enteritis (maagdarmontsteking)
- Een verhoogd risico op bacteriële infecties in de dunne darm
- Een verhoogd risico op botbreuken als gevolg van osteoporose (verlies van botmassa)
- Een verhoogd risico op longontsteking
- Een verhoogd risico op maagpoliepen (goedaardige gezwellen op het maagslijmvlies)
- Een verminderde beweeglijkheid van de galblaas
- Vitamine B12-tekort
- Hoofdpijn
- Misselijkheid
Langdurig gebruik en aandachtspunten
Langdurig gebruik van protonpompremmers kan leiden tot een verhoogd risico op sommige bijwerkingen. Het is belangrijk om PPI's alleen te gebruiken onder begeleiding van een arts en volgens de voorgeschreven dosering. Regelmatige controles kunnen noodzakelijk zijn om eventuele bijwerkingen tijdig te identificeren en te beheersen. Bij vermoeden van bijwerkingen of bij het ervaren van nieuwe symptomen dient de patiënt zijn arts te raadplegen.
