Ziekte van Hashimoto: Verminderde schildklierfunctie
De schildklier bevindt zich aan de voorkant van de hals, net onder de adamsappel. Bij de ziekte van Hashimoto ontstaat een reactie van het immuunsysteem tegen de schildklier, hetgeen leidt tot een verminderde schildklierfunctie (hypothyreoïdie). De schildklier is bijgevolg minder goed in staat om hormonen te produceren. Veel voorkomende symptomen naast een vergrote schildklier zijn vermoeidheid, een verhoogde gevoeligheid voor koude, een opgeblazen gezicht en spierpijn. De patiënt krijgt een levenslange therapie met vervangende schildklierhormonen bij deze aandoening. Bij een vroege diagnose en snelle behandeling zijn de vooruitzichten voor patiënten over het algemeen zeer goed. Onbehandeld leidt de schildklierziekte tot tal van mogelijke (ernstige) complicaties. Hakaru Hashimoto, een Japans chirurg (1881–1934), beschreef de schildklieraandoening voor het eerst in 1912.- Synoniemen ziekte van Hashimoto
- Epidemiologie schildklieraandoening
- Prevalentie
- Geografische verschillen
- Comorbiditeit en sterfte
- Mechanisme
- Immuunrespons
- Genetische factoren
- Milieu-invloeden
- Oorzaken: Chronische ontsteking van schildklier
- Risicofactoren verminderde schildklierfunctie
- Auto-immuunziekten
- Geslacht en leeftijd
- Familiegeschiedenis
- Omgevingsfactoren
- Risicogroepen
- Vrouwen in de vruchtbare leeftijd
- Ouderen
- Mensen met een auto-immuunziekte
- Symptomen: Vergrote schildklier
- Alarmsymptomen van ziekte van Hashimoto
- Diagnose en onderzoeken
- Behandeling via inname schildklierhormonen
- Prognose
- Levenslange behandeling
- Verhoogd risico op andere aandoeningen
- Psychologische impact
- Levensverwachting
- Nazorg en opvolging
- Psychosociale ondersteuning
- Langdurige gevolgen
- Complicaties auto-immuunaandoening
- Preventie
- Gezonde levensstijl
- Jodiuminname
- Immuunmodulatie
- Vroege diagnose
- Vermijden van schadelijke omgevingsfactoren
- Praktische tips voor het leven met de ziekte van Hashimoto
- Regelmatige controle van je schildklierfunctie
- Zorg voor een evenwichtig voedingspatroon
- Neem medicatie volgens voorschrift
- Beperk stress en zorg voor voldoende slaap
- Raadpleeg een diëtist of arts bij twijfel
- Volg een regelmatige opvolging bij je arts
- Misvattingen rond de ziekte van Hashimoto
- De ziekte van Hashimoto komt alleen voor bij vrouwen
- Hashimoto is eenvoudig te diagnosticeren
- Symptomen van Hashimoto zijn altijd duidelijk
- Behandeling van Hashimoto bestaat uit het verwijderen van de schildklier
- De ziekte van Hashimoto is erfelijk in alle gevallen
- Schildkliermedicatie is altijd nodig voor de rest van het leven
Synoniemen ziekte van Hashimoto
De ziekte van Hashimoto is gekend onder tal van synoniemen zoals:- chronische (lymfatische) thyroïditis (ontsteking en zwelling van schildklier)
- chronische Ziekte van Hashimoto
- Hashimoto thyroïditis
- hypothyreoïdie - Hashimoto
- lymfadenoïde struma - Hashimoto
- PGA II - Hashimoto
- type 2 polyglandulaire auto-immuun syndroom - Hashimoto
- Ziekte van Hashimoto
Epidemiologie schildklieraandoening
De ziekte van Hashimoto is de meest voorkomende oorzaak van hypothyreoïdie (verminderde schildklierfunctie) wereldwijd. Het is een auto-immuunziekte waarbij het immuunsysteem de schildklier aanvalt, wat leidt tot een verminderde productie van schildklierhormonen. De prevalentie van de ziekte varieert per regio en wordt beïnvloed door genetische en omgevingsfactoren.Prevalentie
De ziekte van Hashimoto komt het meest voor bij vrouwen, met een verhouding van ongeveer 7:1 in vergelijking met mannen. De prevalentie neemt toe met de leeftijd en wordt vaak gediagnosticeerd bij vrouwen tussen de 30 en 60 jaar. Bij mannen wordt de ziekte meestal later in het leven gediagnosticeerd. In sommige gevallen kan de ziekte asymptomatisch zijn, waardoor de diagnose wordt vertraagd. Het aantal gevallen is de afgelopen decennia gestegen, deels door betere diagnostische technieken en grotere aandacht voor schildklieraandoeningen.Geografische verschillen
De incidentie van de ziekte van Hashimoto varieert tussen verschillende geografische regio's, met een hogere prevalentie in geïndustrialiseerde landen. Dit kan gedeeltelijk worden toegeschreven aan de wijdverspreide consumptie van jodium in voedsel en water, wat invloed kan hebben op de schildklierfunctie. In ontwikkelingslanden, waar jodiumtekort nog steeds een probleem is, komt de ziekte minder vaak voor, hoewel er een groeiende trend is van auto-immuunziekten.Comorbiditeit en sterfte
De ziekte van Hashimoto is vaak geassocieerd met andere auto-immuunziekten, zoals diabetes type 1, coeliakie en vitiligo. Hoewel de ziekte zelf zelden direct levensbedreigend is, kan onbehandelde hypothyreoïdie leiden tot complicaties, zoals hartziekten, verhoogde bloeddruk en een verhoogd risico op beroertes. Langdurige hypothyreoïdie kan de levensverwachting beïnvloeden, vooral bij ouderen. Studies hebben aangetoond dat mensen met ernstige hypothyreoïdie een verhoogd risico lopen op hart- en vaatziekten en dat het tijdig starten van de behandeling de prognose aanzienlijk verbetert.Mechanisme
De ziekte van Hashimoto is een auto-immuunziekte die gekarakteriseerd wordt door de aanwezigheid van auto-antistoffen die de schildklier aanvallen. Dit proces leidt tot ontsteking van de schildklier en uiteindelijk tot de vermindering van de schildklierfunctie, wat resulteert in hypothyreoïdie.Immuunrespons
Het immuunsysteem produceert antilichamen tegen componenten van de schildklier, zoals thyroglobuline en het schildklierperoxidase (TPO). Deze antilichamen zorgen ervoor dat de schildkliercellen beschadigd raken en de schildklier zijn functie verliest. De chronische ontsteking veroorzaakt een verlies van schildklierweefsel, wat de schildklierhormoonproductie vermindert. De schildklier produceert minder thyroxine (T4) en trijodothyronine (T3), hormonen die belangrijk zijn voor de stofwisseling.Genetische factoren
Genetische factoren spelen een belangrijke rol in de ontwikkeling van de ziekte van Hashimoto. Patiënten met een familiegeschiedenis van auto-immuunziekten, waaronder de ziekte van Hashimoto, hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van de aandoening. Bepaalde genen die betrokken zijn bij de regulatie van het immuunsysteem kunnen de vatbaarheid voor de ziekte beïnvloeden. Genetische markers zoals HLA-DR3 en HLA-DR5 zijn geassocieerd met een verhoogd risico op de ziekte van Hashimoto.Milieu-invloeden
Naast genetische factoren kunnen ook omgevingsfactoren zoals virale infecties, stress en blootstelling aan bepaalde chemicaliën een rol spelen bij het ontstaan van de ziekte. Ook kan jodiumtekort of overmatige jodiuminname bijdragen aan het ontstaan van de ziekte van Hashimoto. In gebieden waar jodiumtekort voorkomt, is de incidentie van schildklieraandoeningen vaak hoger. Het verbeteren van de jodiuminname kan helpen om sommige gevallen van schildklieraandoeningen te voorkomen, maar te veel jodium kan ook schadelijk zijn voor mensen die gevoelig zijn voor auto-immuunziekten.Oorzaken: Chronische ontsteking van schildklier
Auto-immuunaandoeningDe auto-immuunaandoening is het gevolg van een reactie van het immuunsysteem tegen de schildklier. De antilichamen van het immuunsysteem gaan namelijk de schildklier aanvallen, waardoor de schildklier na een tijdje uitgeput raakt. Dit leidt tot een te trage werking van de schildklier, gekend als hypothyreoïdie. De schildklier is met andere woorden in deze situatie niet meer in staat om voldoende hormonen te produceren voor het lichaam.
Bijnieren
Ook andere endocriene stoornissen leiden soms tot de ziekte van Hashimoto. Een slechte bijnierfunctie en diabetes mellitus type 1 veroorzaken de ziekte namelijk ook, al gebeurt dit slechts sporadisch. Artsen geven deze ziekte bijgevolg een andere naam: type 2 polyglandulaire auto-immuun syndroom (PGA II). Soms komt de ziekte van Hashimoto ook voor als onderdeel van de aandoening type 1 polyglandulaire auto-immuun syndroom (PGA I) in combinatie met een slechte functie van de bijnieren, schimmelinfecties van de mond en nagels en een traag werkende bijschildklier (hypoparathyreoïdie).
Risicofactoren verminderde schildklierfunctie
Bepaalde medicijnen en jodium, een spoorelement dat nodig is voor de productie van schildklierhormonen, leiden bij hiervoor gevoelige personen tot de ziekte. Ook is de blootstelling aan straling een risicofactor. Daarnaast vormen vrouwelijke hormonen bij aan de totstandkoming van de ziekte. Andere auto-immuunziekten zoals reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen), diabetes mellitus type 1 of lupus verhogen tot slot het risico op het ontwikkelen van de ziekte van Hashimoto.Auto-immuunziekten
Patiënten die lijden aan andere auto-immuunziekten, zoals type 1 diabetes, lupus of reumatoïde artritis, hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van de ziekte van Hashimoto. Dit komt doordat het immuunsysteem vaak genetisch en omgevingsmatig geprogrammeerd is om meer dan één orgaan aan te vallen. Het ontwikkelen van meerdere auto-immuunziekten komt relatief vaak voor en kan de diagnostische aanpak en behandeling bemoeilijken.Geslacht en leeftijd
Vrouwen hebben een veel hoger risico dan mannen om de ziekte van Hashimoto te ontwikkelen. De aandoening komt meestal voor bij vrouwen tussen de 30 en 60 jaar, hoewel het ook op latere leeftijd kan beginnen. Bij mannen komt de ziekte meestal voor na de 60e levensjaar en wordt vaak minder vaak gediagnosticeerd. De hogere prevalentie bij vrouwen kan worden toegeschreven aan hormonale factoren die de immuunrespons beïnvloeden, zoals oestrogeen, dat een immuunmodulerend effect heeft.Familiegeschiedenis
Een familiegeschiedenis van de ziekte van Hashimoto of andere auto-immuunziekten verhoogt het risico. Bepaalde genetische markers zijn geassocieerd met een verhoogd risico op het ontwikkelen van de ziekte. Dit suggereert dat erfelijkheid een significante rol speelt in de vatbaarheid voor de aandoening. Patiënten met een eerste graads familielid (zoals een ouder of sibling) met de ziekte van Hashimoto hebben een verhoogd risico.Omgevingsfactoren
Factoren zoals blootstelling aan straling, virale infecties en een tekort aan jodium kunnen de kans op het ontwikkelen van de ziekte verhogen. Een slechte voedingstoestand, zoals een tekort aan vitamine D, kan ook een rol spelen bij het ontstaan van de aandoening. Milieuvervuiling en blootstelling aan toxische stoffen zoals pesticiden kunnen ook bijdragen aan een verhoogd risico, hoewel het bewijs hiervoor nog niet definitief is.Risicogroepen
Bepaalde groepen mensen lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van de ziekte van Hashimoto. Dit betreft voornamelijk vrouwen en mensen met een familiegeschiedenis van auto-immuunziekten.Vrouwen in de vruchtbare leeftijd
Vrouwen in de vruchtbare leeftijd zijn de meest kwetsbare groep voor de ziekte van Hashimoto. De aandoening wordt vaak gediagnosticeerd tijdens de periode van verhoogde hormonale activiteit, zoals de zwangerschap of de menopauze. Hormonale veranderingen in deze levensfasen kunnen de immuunrespons beïnvloeden, wat het risico op het ontwikkelen van auto-immuunziekten vergroot.Ouderen
Hoewel de ziekte van Hashimoto meestal bij middelbare leeftijd wordt gediagnosticeerd, kan de aandoening zich ook bij ouderen manifesteren. Ouderen lopen een verhoogd risico op hypothyreoïdie door het afnemen van de schildklierfunctie naarmate ze ouder worden. Ouderen kunnen vaak een gemengde presentatie van hypothyreoïdie vertonen, met minder opvallende symptomen, wat de diagnose bemoeilijkt.Mensen met een auto-immuunziekte
Mensen met een andere auto-immuunziekte, zoals type 1 diabetes of lupus, hebben een verhoogd risico om de ziekte van Hashimoto te ontwikkelen. Het immuunsysteem van deze patiënten is vaak geprogrammeerd om verschillende organen aan te vallen, wat de ontwikkeling van meerdere auto-immuunziekten bevordert. Dit kan ook leiden tot complexere behandelingsstrategieën, waarbij zowel de ziekte van Hashimoto als de andere auto-immuunziekten moeten worden gemanaged.Symptomen: Vergrote schildklier
De ziekte kent een langzaam begin met milde symptomen. Vaak duurt het maanden of zelfs jaren voordat de arts de diagnose stelt van de aandoening en voordat de schildklierhormoonniveaus lager zijn dan normaal. Wijzigingen aan de schildklier zelf zijn mogelijk, maar daarnaast treden tal van aspecifieke klachten op.Schildklier
De patiënt heeft als eerste teken van de schildklieraandoening een vergrote nek of een struma / goiter (een kropgezwel), hetgeen soms het enige teken is van de ziekte van Hashimoto. Dit kropgezwel resulteert mogelijk in slikproblemen. De schildklier is voorts meestal stevig en rubberachtig, maar varieert bij de ziekte van Hashimoto van zacht naar hard en voelt soms knobbelig aan (schildklierknobbeltjes). Laat in de ziekte ontstaat een kleine of gekrompen schildklier.
Slaapproblemen komen ook voor bij de ziekte van Hashimoto / Bron: Unsplash, PixabayAndere lichamelijke symptomen omvatten:
- broze nagels
- constipatie
- een bleke huidskleur (pallor)
- een droge en dikkere huid
- een grotere tong
- een intolerantie voor koude (onvermogen om warm te krijgen)
- een milde gewichtstoename
- een verminderd gehoor
- een zware menstruatie (menorragie) of onregelmatige menstruatie
- gewrichtspijn en spierpijn
- haaruitval (of dunner, broos haar)
- heesheid
- slaapstoornissen, zoals slaperigheid overdag en slaapapneu (slaapstoornis met tijdelijk gestopte ademhaling)
- spierkrampen
- spierzwakte
- tintelingen in vingers en handen
- vermoeidheid
- vertraagde bewegingen
- vruchtbaarheidsproblemen
- wallen onder de ogen
- wallen onder het gezicht (opgeblazen gezicht)
Mentale symptomen
Mentale problemen komen ook voor zoals concentratieproblemen, denkproblemen en een depressie.
Alarmsymptomen van ziekte van Hashimoto
Ziekte van Hashimoto is een auto-immuunziekte die de schildklier aantast en kan leiden tot hypothyreoïdie. Het is belangrijk om alarm symptomen tijdig te herkennen, omdat ze kunnen wijzen op een verergering van de aandoening of gerelateerde complicaties.Extreme vermoeidheid
Een van de meest voorkomende alarmsymptomen van de ziekte van Hashimoto is extreme vermoeidheid. Dit kan optreden als gevolg van een trage schildklierfunctie, waardoor het lichaam niet voldoende energie kan produceren. Patiënten kunnen een aanhoudend gevoel van uitputting ervaren, zelfs na voldoende rust.
Onverklaarbare gewichtstoename
Patiënten kunnen ook last hebben van onverklaarbare gewichtstoename. Dit kan het gevolg zijn van een vertraagde stofwisseling door een onvoldoende schildklierhormoonproductie. Zelfs met een normaal dieet en lichaamsbeweging kunnen patiënten moeite hebben om hun gewicht onder controle te houden.
Huid- en haarveranderingen
Veranderingen in de huid en het haar zijn ook alarmsymptomen van de ziekte van Hashimoto. Patiënten kunnen droge huid ervaren, evenals haaruitval of broze haren. Deze veranderingen zijn vaak gerelateerd aan de afname van schildklierhormonen en kunnen de algehele gezondheid beïnvloeden.
Geheugen- en concentratieproblemen
Geheugen- en concentratieproblemen, soms aangeduid als "brain fog," zijn andere alarmsymptomen die kunnen optreden bij de ziekte van Hashimoto. Patiënten kunnen moeite hebben met het focussen op taken of het onthouden van informatie, wat kan leiden tot frustratie en een verminderd gevoel van welzijn.
Spier- en gewrichtspijn
Spier- en gewrichtspijn is een ander signaal dat kan wijzen op een verslechtering van de ziekte van Hashimoto. Patiënten kunnen last hebben van stijfheid, zwelling en ongemak in spieren en gewrichten, wat hun dagelijkse activiteiten kan beïnvloeden.
Koude-intolerantie
Koude-intolerantie, oftewel een verhoogde gevoeligheid voor kou, is ook een veelvoorkomend symptoom. Patiënten kunnen het moeilijk hebben om warm te blijven, zelfs in gematigde omgevingen, wat kan leiden tot ongemak en sociale beperkingen.
Depressieve symptomen
Psychologische symptomen, zoals depressie en angst, kunnen ook optreden. De veranderingen in hormonale niveaus kunnen bijdragen aan stemmingswisselingen en psychische aandoeningen, wat een aanzienlijke impact kan hebben op de levenskwaliteit van de patiënt.
Onregelmatige menstruatiecyclus
Bij vrouwen kunnen hormonale onevenwichtigheden leiden tot een onregelmatige menstruatiecyclus. Dit kan zich uiten in zwaardere of lichtere menstruaties, of onregelmatige perioden. Dit symptoom kan ook bijdragen aan gevoelens van ongemak en frustratie.
Vergrote schildklier (struma)
Een vergrote schildklier, ook wel struma genoemd, kan zich ontwikkelen als gevolg van langdurige hypothyreoïdie. Dit kan visueel waarneembaar zijn of voelbaar bij palpatie. Een vergrote schildklier kan druk uitoefenen op omliggende structuren en leiden tot ademhalings- of slikproblemen.
Symptomen van andere auto-immuunziekten
Patiënten met de ziekte van Hashimoto hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van andere auto-immuunziekten, zoals coeliakie of type 1-diabetes. Het is belangrijk om alert te zijn op symptomen die kunnen wijzen op deze aandoeningen, zoals buikpijn, diarree of veranderingen in de bloedsuikerspiegel.
Het tijdig herkennen van deze alarmsymptomen is cruciaal voor patiënten met de ziekte van Hashimoto. Dit kan helpen bij het vroegtijdig stellen van een diagnose en het optimaliseren van de behandeling, wat de levenskwaliteit kan verbeteren.
Diagnose en onderzoeken
Bij het lichamelijk onderzoek bemerkt de arts een vertraagde hartslag (bradycardie). De patiënt krijgt een grondig bloedonderzoek om te kijken naar de schildklierhormoonniveaus. Beeldvormende onderzoeken en een fijne naald biopsie zijn over het algemeen niet nodig om Hashimoto thyroïditis te diagnosticeren.
Levenslange therapie met vervangende hormonen is nodig / Bron: Stevepb, Pixabay
