Ziekte van Hashimoto: Verminderde schildklierfunctie

De schildklier bevindt zich aan de voorkant van de hals, net onder de adamsappel. Bij de ziekte van Hashimoto ontstaat een reactie van het immuunsysteem tegen de schildklier, hetgeen leidt tot een verminderde schildklierfunctie (hypothyreoïdie). De schildklier is bijgevolg minder goed in staat om hormonen te produceren. Veel voorkomende symptomen naast een vergrote schildklier zijn vermoeidheid, een verhoogde gevoeligheid voor koude, een opgeblazen gezicht en spierpijn. De patiënt krijgt een levenslange therapie met vervangende schildklierhormonen bij deze aandoening. Bij een vroege diagnose en snelle behandeling zijn de vooruitzichten voor patiënten over het algemeen zeer goed. Onbehandeld leidt de schildklierziekte tot tal van mogelijke (ernstige) complicaties. Hakaru Hashimoto, een Japans chirurg (1881–1934), beschreef de schildklieraandoening voor het eerst in 1912.

• Synoniemen ziekte van Hashimoto
• Epidemiologie schildklieraandoening
• Oorzaken: Chronische ontsteking van schildklier
• Risicofactoren verminderde schildklierfunctie
• Symptomen: Vergrote schildklier
• Alarmsymptomen van ziekte van Hashimoto
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling via inname schildklierhormonen
• Prognose
• Nazorg en opvolging
• Psychosociale ondersteuning
• Langdurige gevolgen
• Complicaties auto-immuunaandoening
• Preventie

Synoniemen ziekte van Hashimoto

De ziekte van Hashimoto is gekend onder tal van synoniemen zoals:

• chronische (lymfatische) thyroïditis (ontsteking en zwelling van schildklier)
• chronische Ziekte van Hashimoto
• Hashimoto thyroïditis
• hypothyreoïdie - Hashimoto
• lymfadenoïde struma - Hashimoto
• PGA II - Hashimoto
• type 2 polyglandulaire auto-immuun syndroom - Hashimoto
• Ziekte van Hashimoto

Epidemiologie schildklieraandoening

Bij volwassenen is de incidentie geschat op 3,5 per 1000 per jaar bij vrouwen en 0,8 per 1000 per jaar bij mannen. De ziekte van Hashimoto is verder een veel voorkomende schildklieraandoening die op elke leeftijd voorkomt, maar vooral vrouwen van middelbare leeftijd zijn getroffen. Vrouwen zijn zeven tot vijftien keer zo vaak als mannen aangetast door Hashimoto thyroïditis. De Hashimoto-ziekte komt tot slot het vaakst voor bij patiënten met een familiegeschiedenis van een schildklierziekte.

Oorzaken: Chronische ontsteking van schildklier

Auto-immuunaandoening

De auto-immuunaandoening is het gevolg van een reactie van het immuunsysteem tegen de schildklier. De antilichamen van het immuunsysteem gaan namelijk de schildklier aanvallen, waardoor de schildklier na een tijdje uitgeput raakt. Dit leidt tot een te trage werking van de schildklier, gekend als hypothyreoïdie. De schildklier is met andere woorden in deze situatie niet meer in staat om voldoende hormonen te produceren voor het lichaam.

Bijnieren

Ook andere endocriene stoornissen leiden soms tot de ziekte van Hashimoto. Een slechte bijnierfunctie en diabetes mellitus type 1 veroorzaken de ziekte namelijk ook, al gebeurt dit slechts sporadisch. Artsen geven deze ziekte bijgevolg een andere naam: type 2 polyglandulaire auto-immuun syndroom (PGA II). Soms komt de ziekte van Hashimoto ook voor als onderdeel van de aandoening type 1 polyglandulaire auto-immuun syndroom (PGA I) in combinatie met een slechte functie van de bijnieren, schimmelinfecties van de mond en nagels en een traag werkende bijschildklier (hypoparathyreoïdie).

Risicofactoren verminderde schildklierfunctie

Bepaalde medicijnen en jodium, een spoorelement dat nodig is voor de productie van schildklierhormonen, leiden bij hiervoor gevoelige personen tot de ziekte. Ook is de blootstelling aan straling een risicofactor. Daarnaast vormen vrouwelijke hormonen bij aan de totstandkoming van de ziekte. Andere auto-immuunziekten zoals reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen), diabetes mellitus type 1 of lupus verhogen tot slot het risico op het ontwikkelen van de ziekte van Hashimoto.

Symptomen: Vergrote schildklier

De ziekte kent een langzaam begin met milde symptomen. Vaak duurt het maanden of zelfs jaren voordat de arts de diagnose stelt van de aandoening en voordat de schildklierhormoonniveaus lager zijn dan normaal. Wijzigingen aan de schildklier zelf zijn mogelijk, maar daarnaast treden tal van aspecifieke klachten op.

Schildklier

De patiënt heeft als eerste teken van de schildklieraandoening een vergrote nek of een struma / goiter (een kropgezwel), hetgeen soms het enige teken is van de ziekte van Hashimoto. Dit kropgezwel resulteert mogelijk in slikproblemen. De schildklier is voorts meestal stevig en rubberachtig, maar varieert bij de ziekte van Hashimoto van zacht naar hard en voelt soms knobbelig aan (schildklierknobbeltjes). Laat in de ziekte ontstaat een kleine of gekrompen schildklier.

Andere lichamelijke symptomen
Andere lichamelijke symptomen omvatten:

• broze nagels
• constipatie
• een bleke huidskleur (pallor)
• een droge en dikkere huid
• een grotere tong
• een intolerantie voor koude (onvermogen om warm te krijgen)
• een milde gewichtstoename
• een verminderd gehoor
• een zware menstruatie (menorragie) of onregelmatige menstruatie
• gewrichtspijn en spierpijn
• haaruitval (of dunner, broos haar)
• heesheid
• slaapstoornissen, zoals slaperigheid overdag en slaapapneu (slaapstoornis met tijdelijk gestopte ademhaling)
• spierkrampen
• spierzwakte
• tintelingen in vingers en handen
• vermoeidheid
• vertraagde bewegingen
• vruchtbaarheidsproblemen
• wallen onder de ogen
• wallen onder het gezicht (opgeblazen gezicht)

Mentale symptomen

Mentale problemen komen ook voor zoals concentratieproblemen, denkproblemen en een depressie.

Alarmsymptomen van ziekte van Hashimoto

Ziekte van Hashimoto is een auto-immuunziekte die de schildklier aantast en kan leiden tot hypothyreoïdie. Het is belangrijk om alarm symptomen tijdig te herkennen, omdat ze kunnen wijzen op een verergering van de aandoening of gerelateerde complicaties.

Extreme vermoeidheid

Een van de meest voorkomende alarmsymptomen van de ziekte van Hashimoto is extreme vermoeidheid. Dit kan optreden als gevolg van een trage schildklierfunctie, waardoor het lichaam niet voldoende energie kan produceren. Patiënten kunnen een aanhoudend gevoel van uitputting ervaren, zelfs na voldoende rust.

Onverklaarbare gewichtstoename

Patiënten kunnen ook last hebben van onverklaarbare gewichtstoename. Dit kan het gevolg zijn van een vertraagde stofwisseling door een onvoldoende schildklierhormoonproductie. Zelfs met een normaal dieet en lichaamsbeweging kunnen patiënten moeite hebben om hun gewicht onder controle te houden.

Huid- en haarveranderingen

Veranderingen in de huid en het haar zijn ook alarmsymptomen van de ziekte van Hashimoto. Patiënten kunnen droge huid ervaren, evenals haaruitval of broze haren. Deze veranderingen zijn vaak gerelateerd aan de afname van schildklierhormonen en kunnen de algehele gezondheid beïnvloeden.

Geheugen- en concentratieproblemen

Geheugen- en concentratieproblemen, soms aangeduid als "brain fog," zijn andere alarmsymptomen die kunnen optreden bij de ziekte van Hashimoto. Patiënten kunnen moeite hebben met het focussen op taken of het onthouden van informatie, wat kan leiden tot frustratie en een verminderd gevoel van welzijn.

Spier- en gewrichtspijn

Spier- en gewrichtspijn is een ander signaal dat kan wijzen op een verslechtering van de ziekte van Hashimoto. Patiënten kunnen last hebben van stijfheid, zwelling en ongemak in spieren en gewrichten, wat hun dagelijkse activiteiten kan beïnvloeden.

Koude-intolerantie

Koude-intolerantie, oftewel een verhoogde gevoeligheid voor kou, is ook een veelvoorkomend symptoom. Patiënten kunnen het moeilijk hebben om warm te blijven, zelfs in gematigde omgevingen, wat kan leiden tot ongemak en sociale beperkingen.

Depressieve symptomen

Psychologische symptomen, zoals depressie en angst, kunnen ook optreden. De veranderingen in hormonale niveaus kunnen bijdragen aan stemmingswisselingen en psychische aandoeningen, wat een aanzienlijke impact kan hebben op de levenskwaliteit van de patiënt.

Onregelmatige menstruatiecyclus

Bij vrouwen kunnen hormonale onevenwichtigheden leiden tot een onregelmatige menstruatiecyclus. Dit kan zich uiten in zwaardere of lichtere menstruaties, of onregelmatige perioden. Dit symptoom kan ook bijdragen aan gevoelens van ongemak en frustratie.

Vergrote schildklier (struma)

Een vergrote schildklier, ook wel struma genoemd, kan zich ontwikkelen als gevolg van langdurige hypothyreoïdie. Dit kan visueel waarneembaar zijn of voelbaar bij palpatie. Een vergrote schildklier kan druk uitoefenen op omliggende structuren en leiden tot ademhalings- of slikproblemen.

Symptomen van andere auto-immuunziekten

Patiënten met de ziekte van Hashimoto hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van andere auto-immuunziekten, zoals coeliakie of type 1-diabetes. Het is belangrijk om alert te zijn op symptomen die kunnen wijzen op deze aandoeningen, zoals buikpijn, diarree of veranderingen in de bloedsuikerspiegel.

Het tijdig herkennen van deze alarmsymptomen is cruciaal voor patiënten met de ziekte van Hashimoto. Dit kan helpen bij het vroegtijdig stellen van een diagnose en het optimaliseren van de behandeling, wat de levenskwaliteit kan verbeteren.

Diagnose en onderzoeken

Bij het lichamelijk onderzoek bemerkt de arts een vertraagde hartslag (bradycardie). De patiënt krijgt een grondig bloedonderzoek om te kijken naar de schildklierhormoonniveaus. Beeldvormende onderzoeken en een fijne naald biopsie zijn over het algemeen niet nodig om Hashimoto thyroïditis te diagnosticeren.

Behandeling via inname schildklierhormonen

De patiënt krijgt bij verminderde schildklierfunctie levenslange substitutietherapie (schildklier vervangende medicijnen).

Prognose

De ziekte blijft jaren stabiel bij een vroege diagnose en behandeling. Wanneer de patiënt uiteindelijk toch te weinig schildklierhormonen heeft (hypothyreoïdie), dan krijgt hij substitutietherapie.

Nazorg en opvolging

Na de diagnose en behandeling van de ziekte van Hashimoto is regelmatige opvolging belangrijk om ervoor te zorgen dat de schildklierhormoonniveaus op peil blijven. Het is raadzaam om periodieke bloedonderzoeken te laten uitvoeren en de gezondheid van de patiënt goed in de gaten te houden. Ook kan overleg met een endocrinoloog nuttig zijn om een passend behandelplan te volgen en eventuele bijwerkingen van de therapie te monitoren.

Psychosociale ondersteuning

Patiënten met de ziekte van Hashimoto kunnen ook baat hebben bij psychosociale ondersteuning. Het omgaan met chronische symptomen en de impact op het dagelijks leven kan mentaal zwaar zijn. Ondersteuning door een therapeut of deelname aan een steungroep kan bijdragen aan het emotionele welzijn van de patiënt.

Langdurige gevolgen

Bij sommige patiënten kunnen langdurige gevolgen optreden, zoals aanhoudende vermoeidheid of problemen bij het hervatten van normale activiteiten. Het is belangrijk om aandacht te besteden aan eventuele langdurige symptomen en tijdig medische hulp te zoeken als deze aanhouden.

Complicaties auto-immuunaandoening

Deze aandoening treedt soms op met andere auto-immuunziekten. In zeldzame gevallen ontwikkelt de patiënt schildklierkanker of een schildklierlymfoom. Hartproblemen zoals hartfalen (slecht rondpompen van bloed door het hart) en een vergroot hart, mentale gezondheidsproblemen en aangeboren afwijkingen (zoals een gespleten gehemelte bij een onbehandelde moeder) zijn andere complicaties.

Preventie

Er zijn geen specifieke preventiemaatregelen voor de ziekte van Hashimoto, omdat het meestal een auto-immuunziekte is waarvan de exacte oorzaak niet volledig begrepen wordt. Het vermijden van risicofactoren zoals overmatige blootstelling aan straling en het zorgen voor een goede schildkliergezondheid door regelmatig medisch toezicht kan helpen bij het vroegtijdig opsporen van de aandoening.

Lees verder

• Thyroïditis: Ontsteking en zwelling van schildklier
• Hypothyreoïdie: Onvoldoende werking van schildklier
• Schildklierscan: Nucleair beeldvormend onderzoek
• Primair schildklierlymfoom: Vorm van schildklierkanker
• Schildklierkanker: Kanker in schildklier met knobbeltje