Schildklierscan: Nucleair beeldvormend onderzoek

De schildklier is een vlindervormige endocriene klier aan de basis van de hals, direct onder de adamsappel. Deze klier speelt een essentiële rol in de regulatie van het metabolisme (stofwisseling), het chemische proces waarmee het lichaam voedsel omzet in energie. Een schildklierscan is een nucleair beeldvormend onderzoek waarbij de patiënt een kleine hoeveelheid radioactieve stof (radiotracer) ontvangt. Dit onderzoek biedt inzicht in de grootte, vorm, positie en functie van de schildklier, wat nuttig is bij het diagnosticeren van schildklierafwijkingen. Met behulp van een speciale camera, de gammacamera, worden beelden van de schildklier vanuit verschillende hoeken vastgelegd. Het onderzoek is niet-invasief en pijnloos voor de patiënt. Bovendien is een schildklierscan doorgaans minder ingrijpend en kostbaarder dan een kijkoperatie en biedt het gedetailleerde informatie over de schildklierfunctie.

• Synoniemen van een schildklierscan
• Indicatie onderzoek
• Tegenindicatie onderzoek
• Voor het onderzoek
• Tijdens het onderzoek: Patiënt neemt radioactief jodium of technetium in
• Na het onderzoek
• Resultaten van een schildklierscan
• Complicaties van nucleair beeldvormend onderzoek
• Preventie en voorbereiding

Synoniemen van een schildklierscan

Een schildklierscan wordt ook wel aangeduid met de volgende termen:

• Nucleaire scan van de schildklier
• Radioactief jodium opname en scanonderzoek van de schildklier
• Schildklier scan

Indicatie onderzoek

Dit beeldvormend onderzoek wordt uitgevoerd om te beoordelen of de patiënt schildklierkanker heeft. Daarnaast kan het nuttig zijn bij het evalueren van schildklierknobbeltjes of een struma (kropgezwel, schildkliervergroting). Een schildklierscan kan ook helpen bij het onderzoeken van een overactieve schildklier (hyperthyreoïdie). De resultaten van de scan stellen de arts in staat om een gericht en effectief behandelingsplan op te stellen.

Tegenindicatie onderzoek

De patiënt mag geen onderzoeken met jodiumhoudend contrastmiddel hebben ondergaan in de afgelopen twee maanden. Dit contrastmiddel wordt soms gebruikt bij een röntgenfoto (radiografisch onderzoek) of een CT-scan, bij een operatie of behandeling. Ook het gebruik van medicatie of andere stoffen die jodium bevatten kan het onderzoek beïnvloeden. Patiënten met een jodiumallergie kunnen eveneens niet deelnemen aan het onderzoek. Het onderzoek is ook niet aanbevolen voor zwangere vrouwen of vrouwen die borstvoeding geven, vanwege mogelijke risico's voor de foetus of zuigeling.

Voor het onderzoek

De patiënt moet de arts informeren over eventuele zwangerschap, allergieën (allergische reacties) en andere medische aandoeningen. Het is mogelijk dat bepaalde voedingsmiddelen, zoals zeewier, sushi, schelpdieren, gejodeerd zout, zuivelproducten en kruiden die gejodeerd zout bevatten, gedurende één week voor het onderzoek moeten worden vermeden. Ook hoestdrank, visolietabletten, Betadine en vergelijkbare producten kunnen worden afgeraden. Dit dient met de arts te worden besproken. Daarnaast moet de patiënt alle vitaminen, kruiden en andere supplementen melden. Het gebruik van medicijnen moet ook met de arts worden besproken, aangezien aanpassing of tijdelijke stopzetting mogelijk nodig is. Soms voert de arts enkele dagen voor het onderzoek een bloedonderzoek uit om het schildklierhormoongehalte te controleren. De patiënt moet nuchter zijn voor het onderzoek, wat betekent dat hij niet mag eten of drinken. Voor het onderzoek moeten sieraden, een kunstgebit en andere metalen voorwerpen worden verwijderd, omdat deze de beeldvorming kunnen beïnvloeden. De duur van het onderzoek bedraagt gemiddeld vijf minuten of minder.

Tijdens het onderzoek: Patiënt neemt radioactief jodium of technetium in

Afhankelijk van het type onderzoek, moet de patiënt een tablet inslikken met radioactief jodium of technetium, het radioactieve gas inhaleren of krijgt de patiënt een intraveneuze injectie met de radiotracer. Na inname van de tablet of het gas moet de patiënt wachten, meestal vier tot zes uur, voordat de eerste scan wordt gemaakt om ervoor te zorgen dat het jodium zich voldoende in de schildklier heeft verspreid. Een tweede scan wordt vaak 24 uur later uitgevoerd. Bij intraveneuze injectie gebeurt de scan meestal 30 minuten later (bij technetium). Tijdens de scan ligt de patiënt op de rug op een beweegbare tafel, en de nek en borst worden onder de scanner geplaatst. De patiënt moet stil liggen om duidelijke beelden te verkrijgen. De scanner detecteert de locatie en intensiteit van de straling die door de radioactieve stoffen wordt uitgezonden. Een computer verwerkt deze informatie en toont de beelden van de schildklier.

Na het onderzoek

Na de scan blijft de patiënt nog even liggen zodat de arts de beelden kan beoordelen. Indien nodig kunnen aanvullende beelden worden gemaakt. Na afloop van het onderzoek mag de patiënt zijn normale activiteiten hervatten en weer gewoon eten en drinken. De radiotracer wordt via ontlasting of urine uit het lichaam verwijderd. Het is aan te raden om veel water te drinken en het toilet na gebruik grondig door te spoelen om de radiotracer effectief uit het lichaam te verwijderen.

Resultaten van een schildklierscan

De arts bespreekt de resultaten van de schildklierscan met de patiënt en stelt indien nodig een behandelplan op.

Normale resultaten

Bij een normale schildklierscan heeft de schildklier de juiste grootte, vorm en positie, en zijn de beelden gelijkmatig grijs zonder afwijkingen. Dit duidt op een normale werking van de schildklier.

Abnormale resultaten

Abnormale resultaten kunnen wijzen op een vergrote schildklier of een schildklier die naar één kant is verschoven, wat kan duiden op een tumor. Knobbeltjes kunnen afwijkend jodium opnemen en daardoor lichter of donkerder op de scan verschijnen. Meestal duidt een lichtere kleur op een tumor, maar een donkerder kleur kan ook voorkomen. Een lichtere kleur kan wijzen op een schildklierprobleem, terwijl donkerdere knobbeltjes mogelijk een overactieve schildklier aanduiden. De hoeveelheid jodium in de schildklier kan ook worden gemeten. Een verhoogde opname kan duiden op hyperthyreoïdie, terwijl een verminderde opname kan wijzen op hypothyreoïdie.

Complicaties van nucleair beeldvormend onderzoek

Bijwerkingen van een schildklierscan zijn voornamelijk gerelateerd aan de straling. De risico's van het onderzoek zijn over het algemeen laag, maar zwangere vrouwen wordt aangeraden om dit onderzoek niet te ondergaan vanwege de mogelijke risico's voor de foetus. Bij niet-zwangere patiënten zijn de voordelen van het onderzoek meestal groter dan de zeer geringe risico's. Complicaties zoals cel- of weefselschade door blootstelling aan straling met radioactieve stoffen komen uiterst zelden voor.

Preventie en voorbereiding

Om risico's te minimaliseren en de effectiviteit van het onderzoek te waarborgen, moet de patiënt:

• Allergieën en medische geschiedenis delen
• Informeer de arts over eventuele allergieën en medische aandoeningen om mogelijke complicaties te voorkomen.
• Jodiumhoudende producten vermijden
• Vermijd jodiumhoudende voedingsmiddelen en medicijnen volgens de instructies van de arts voorafgaand aan het onderzoek.
• Nuchter zijn voor het onderzoek
• Zorg ervoor dat u nuchter bent en geen voedsel of drank consumeert voorafgaand aan de scan.
• Verwijder metalen voorwerpen
• Verwijder sieraden, kunstgebitten en andere metalen voorwerpen om interferentie met de beeldvorming te voorkomen.

Lees verder

• Schildklierkanker: Kanker in schildklier met knobbeltje
• Schildklierknobbeltjes: Knobbeltjes (nodules) in schildklier
• Struma (goiter, kropgezwel): Zwelling van schildklier
• Hypothyreoïdie: Onvoldoende werking van schildklier
• Hyperthyreoïdie: Overmatig actieve (overactieve) schildklier