Struma (goiter, kropgezwel): Zwelling van schildklier

Struma (goiter, kropgezwel): Zwelling van schildklier De schildklier is een vlindervormige klier die zich voor de luchtpijp bevindt. De klier verdeelt schildklierhormonen via het bloed door het lichaam. Deze hormonen zijn belangrijk voor het metabolisme. De hormonen reguleren hoe het lichaam voedsel gebruikt voor energie, en daarnaast zorgen de hormonen voor een goede werking van de hersenen, het hart en andere organen. Patiënten met een struma (goiter, kropgezwel) hebben een vergrote schildklier waardoor de nek opzwelt. Meestal ligt een auto-immuunziekte aan de basis van de schildklieraandoening, maar goiters komen ook voor door diverse andere aandoeningen en omgevingsfactoren. Een goiter is goedaardig, maar veroorzaakt mogelijk wel tekenen wanneer deze groot is, zoals nervositeit, vermoeidheid of constipatie. Een eventuele behandeling is afhankelijk van de grootte en het type struma.

Soorten goiters

Er zijn verschillende soorten kropgezwellen
  • diffuus glad struma: Dit komt voor wanneer de hele schildklier opzwelt.
  • nodulair struma: Op de schildklier ontstaat een knobbel. Als er veel knobbels ontstaan, staat dit bekend als een multinodulair struma.
  • retrosternaal struma: Dit type goiter groeit achter het borstbeen. Hierdoor vernauwen de luchtpijp, nekaders of de slokdarm waardoor soms een operatie vereist is.

Het type struma bepaalt de symptomen en de behandeling.

Aandoeningen en kropgezwel in schildklier

Auto-immuunziekte

De belangrijkste oorzaak van een struma in ontwikkelde landen is een auto-immuunziekte. Vrouwen ouder dan veertig jaar hebben een groter risico op een goiter, wat ook geldt voor patiënten met een familiegeschiedenis van de aandoening. Hypothyreoïdie (te trage schildklier) veroorzaakt een struma. Omdat de klier te weinig schildklierhormoon produceert, wordt het gestimuleerd om meer te produceren, wat leidt tot de zwelling. Dit is meestal het gevolg van Hashimoto's thyroïditis, een aandoening waarbij het immuunsysteem van het lichaam zijn eigen weefsel ten onrechte aanvalt en een ontsteking van de schildklier veroorzaakt.

Hyperthyreoïdie (overactieve schildklier)

Hyperthyreoïdie is een andere oorzaak van een kropgezwel. De overactieve productie van schildklierhormonen gebeurt meestal als gevolg van de ziekte van Graves, een auto-immuunziekte waarbij het immuunsysteem de schildklier aanvalt, waardoor deze zwelt.

Jodiumtekort

Een jodiumtekort is wereldwijd de belangrijkste oorzaak van een kropgezwel, maar in ontwikkelde landen is een tekort aan jodium zelden de oorzaak van een goiter. Jodium wordt namelijk in ontwikkelde landen standaard toegevoegd aan zout (gejodeerd zout). Jodium is ook te vinden in zeevruchten, plantaardig voedsel geteeld in jodiumrijke grond en koeienmelk. In sommige delen van de wereld bedraagt de prevalentie van een struma 80 procent. Dit geldt vooral voor de afgelegen berggebieden in Zuidoost-Azië, Latijns-Amerika en Centraal-Afrika. Op deze plaatsen bedraagt de dagelijkse inname van jodium onder de 25 microgram (mcg) per dag. Kinderen komen in deze gebieden vaak ter wereld met hypothyreoïdie (te traag werkende schildklier). De schildklier heeft jodium nodig om schildklierhormonen te produceren, die het metabolisme reguleren.

Andere aandoeningen en medische behandelingen

Enkele aandoeningen en medische behandelingen leiden mogelijk tot een zwelling van de schildklier.
  • hormonale veranderingen: Een zwangerschap, de puberteit en menopauze beïnvloeden de schildklierfunctie.
  • medische geschiedenis: Een persoonlijke of familiale geschiedenis van auto-immuunziekten verhoogt het risico op een kropgezwel.
  • radiotherapie: Het risico op een goiter toe bij radiotherapie aan de nek of het borstgebied, of wanneer de patiënt blootgesteld is aan andere manieren aan straling.
  • schildklierkanker: Schildklierkanker komt veel minder vaak voor dan goedaardige schildklierknobbeltjes.
  • schildklierknobbeltje: Patiënten ervaren mogelijk een knobbel in één deel van de schildklier. De meeste schildklierknobbeltjes zijn goedaardig en leiden niet tot kanker.
  • thyroïditis: Een schildklierontsteking veroorzaakt door een infectie, leidt bijvoorbeeld tot een struma.

Roken vormt een risicofactor voor een struma / Bron: Geralt, PixabayRoken vormt een risicofactor voor een struma / Bron: Geralt, Pixabay

Omgevingsfactoren en struma

Diverse omgevingsfactoren leiden mogelijk tot een kropgezwel:
  • een gebrek aan jodium in de voeding: In sommige gebieden is er een jodiumtekort, of hebben mensen geen toegang tot jodiumsupplementen.
  • geslacht: Vrouwen zijn meer vatbaar voor schildklieraandoeningen, dus ook kropgezwellen.
  • leeftijd: Struma’s zijn vaker bij veertigplussers aanwezig.
  • medicijnen: Sommige medicijnen zoals het hartmedicijn amiodaron (Cordarone, Pacerone, anderen) en het psychiatrische medicijn lithium (Lithobid, anderen) verhogen het risico op een goiter.
  • overconsumptie van jodium: Te veel jodium leidt mogelijk ook tot een kropgezwel.
  • roken: Thiocyanaat in tabaksrook verstoort de absorptie van jodium.

Symptomen: Vergroting van schildklier

De mate van de zwelling en de ernst zijn variabel per patiënt. De meeste kropgezwellen gaan niet gepaard met symptomen. Veel voorkomende klachten omvatten benauwdheid, hoesten en heesheid, slikproblemen en in ernstige gevallen moeilijk ademhalen, mogelijk met een hoge toonhoogte. Verder presenteert de patiënt zich met een zichtbare zwelling aan de basis van de nek die soms heel duidelijk is bij het scheren of het aanbrengen van make-up.

Bijkomende symptomen zijn gerelateerd aan de onderliggende oorzaak van het struma, maar ze zijn niet het gevolg van de goiter zelf.

Hyperthyreoïdie

Een overactieve schildklier veroorzaakt volgende tekenen:

Hypothyreoïdie

Een struma als gevolg van hypothyreoïdie resulteert in volgende symptomen:

Een bloedonderzoek is nodig / Bron: Frolicsomepl, PixabayEen bloedonderzoek is nodig / Bron: Frolicsomepl, Pixabay

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van een struma gebeurt door middel van een lichamelijk onderzoek van de nek, waarbij de arts de zwelling betast. De arts vraagt aan de patiënt om te slikken terwijl hij aan het kropgezwel voelt. De arts wil ook de eventuele onderliggende oorzaak kennen van een goiter, en voert hiervoor een bloedonderzoek uit. In sommige gevallen zijn specifieke testen nodig zoals:
  • een echoscopie: Een echoscopie beoordeelt de klier en de grootte van het struma.
  • een fijne naaldaspiratie: Bij deze biopsie neemt de arts een monster van cellen uit de klier en laat hij dit verder onderzoeken om de mogelijkheid van schildklierkanker uit te sluiten.
  • een radioactieve jodiumscan: Deze schildklierscan biedt een gedetailleerd beeld van de schildklier na een injectie met radioactief jodium.

Behandeling van zwelling van de schildklier

De eventuele behandeling hangt af van de grootte van het struma, de symptomen en de onderliggende oorzaak. Een klein struma dat geen symptomen veroorzaakt, behoeft geen behandeling. Maar een symptomatische goiter behandelt de arts met supplementen, medicijnen en/of een operatie.

Medicatie / supplementen

Hypothyreoïdie
De patiënt moet synthetische schildklierhormonen nemen. De dosering van synthetische thyroxine (T4) verhoogt de arts geleidelijk totdat de metingen aangeven dat de normale schildklierfunctie is hersteld.

Hyperthyreoïdie
Wanneer een kropgezwel resulteert uit een overactieve schildklier, is de patiënt gebaat met anti-schildkliermedicijnen. Deze medicijnen verminderen geleidelijk de overmatige hormoonspiegels. Radioactief jodium om de schildklierfunctie te verminderen en de hormoonproductie te stoppen is ook een behandelingsoptie voor hyperthyreoïdie.

Chirurgie

Een operatie om de grootte van de zwelling te verminderen, is voorbehouden voor patiënten met ernstige symptomen, zoals ademhalings- of slikproblemen. De arts verwijdert dan een deel van de schildklier (thyreoidectomie) onder algemene verdoving.

Lees verder

© 2018 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Struma: oorzaken, behandelingStruma: oorzaken, behandelingStruma is wereldwijd gezien de meest voorkomende schildklierafwijking. Struma hoeft niet altijd meteen behandeld te word…
Schildklieraandoening: de ziekte van PlummerSchildklieraandoening: de ziekte van PlummerBij mensen die de ziekte van Plummer hebben is er sprake van een te snel werkende schildklier die vergroot is. In de sch…
Struma (krop): opgezwollen of vergrote schildklier klachtenStruma (krop): opgezwollen of vergrote schildklier klachtenEen struma of krop is een vergrote schildklier en komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Bij een vergrote schildkli…
Jodium in voedselJodium in voedselJodium is een essentieel mineraal dat de aanmaak van hormonen in de schildklier stimuleert. Een jodiumtekort heeft zeer…

Patellaire tendinitis: Overbelasting van patellapees in kniePatellaire tendinitis: Overbelasting van patellapees in kniePatellaire tendinitis is een knieblessure waarbij de patellapees tussen de knieschijf en het scheenbeen overbelast is. D…
Vaginale krampen: steken, pijn en kramp in de vaginaVaginale krampen: steken, pijn en kramp in de vaginaVaginale pijn of krampende pijn in de vagina kan een verontrustend symptoom zijn. Vaginale pijn of krampen in de vagina…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Drahreg01, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
  • Geraadpleegd op 9 augustus 2018:
  • Coëlho, Medisch Zakwoordenboek, digitale editie, versie 2010
  • Diagnosis, https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/goiter/diagnosis-treatment/drc-20351834Overview, https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/goiter/symptoms-causes/syc-20351829
  • Everything you need to know about goiter, https://www.medicalnewstoday.com/articles/167559.php
  • Goitre, https://www.avogel.ca/en/health/thyroid/goitre/
  • Is That Lump on My Neck a Goiter?, https://www.premierhealth.com/Women-Wisdom-Wellness/Content/Is-That-Lump-on-My-Neck-a-Goiter-/?HealthTopicTaxonomyID=21837
  • Afbeelding bron 1: Geralt, Pixabay
  • Afbeelding bron 2: Frolicsomepl, Pixabay
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 04-05-2020
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 9
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.