Bultjes in nek: Oorzaken van knobbeltjes in nekgebied

Sommige patiënten hebben een knobbeltje, bultje of gezwel in de nek. Bultjes in de nek kunnen afkomstig zijn van verschillende structuren in of rond de nek. Er zijn veel mogelijke oorzaken voor nekknobbels, en hoewel deze vaak worden veroorzaakt door gezwollen lymfeklieren, kunnen ernstigere aandoeningen ook een rol spelen. De arts zal indien nodig de oorzaak van de nekbult onderzoeken en behandelen. Meestal verdwijnen deze zwellingen vanzelf, maar in sommige gevallen kan een medicamenteuze of invasieve behandeling noodzakelijk zijn.

• Bloedvaten in het nekgebied
• Knobbels in de nekspieren
• Knobbels in of net onder de huid
• Lymfeklieren en gezwel in de nek
• Infecties
• Kanker
• Ontstekingen
• Schildklierproblemen en nekbult
• Speekselklieren en nekknobbel
• Ontwikkelingsafwijkingen en nekgezwelletjes
• Alarmsymptomen bij bultje in de nek
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van bultje, knobbeltje of gezwel in nek
• Behandeling van infecties
• Behandeling van kanker
• Behandeling van ontstekingen
• Behandeling van schildklieraandoeningen
• Behandeling van speekselklierproblemen
• Behandeling van ontwikkelingsafwijkingen

Bloedvaten in het nekgebied

Soms kan een nekknobbel afkomstig zijn van de halsslagader, het belangrijkste bloedvat in de nek. Als deze slagader uitzet, kan er een knobbel ontstaan die bekendstaat als een aneurysma.

Knobbels in de nekspieren

Knobbels in de nekspieren kunnen ontstaan door letsel of torticollis (scheefhals), waarbij het hoofd in een abnormale positie staat. Deze knobbels bevinden zich vaak aan de voorkant van de nek.

Knobbels in of net onder de huid

Knobbels in de huid of net onder de huid zijn vaak het resultaat van cysten, zoals talgcysten. Acne (huidaandoening met ontsteking van de talgklieren), karbonkels (verzameling van steenpuisten), skin tags (huidgezwelletjes op een steeltje), sebaceuze cysten, abcessen en huidkanker, zoals een melanoom of plaveiselcelcarcinoom, kunnen ook resulteren in een zwelling in de nek.

Lymfeklieren en gezwel in de nek

Er zijn meer dan honderd lymfeklieren in de nek. Meestal is een gezwel in de nek te wijten aan vergrote lymfeklieren.

Infecties

Wanneer vergrote lymfeklieren zorgen voor nekbultjes, zijn deze vaak het gevolg van een bacteriële of virale infectie. Lymfeklieren zwellen op als reactie op een infectie of ontsteking in het lichaam. Vaak is het gezwelletje dan rood en zeer gevoelig. Mogelijke infecties die kunnen leiden tot zwelling van de lymfeklieren zijn:

• de ziekte van Kawasaki (ontsteking van de bloedvaten in de slagaders)
• amandelontsteking
• koortslip
• verkoudheid
• hiv
• hoofdluizen
• huidinfecties
• klierkoorts
• oorinfecties
• Tandinfecties en tandabcessen (ophoping van pus in de tand door een bacteriële infectie)
• waterpokken (infectie met algemene symptomen en huiduitslag)

Als de knobbel het gevolg is van een bacteriële infectie, kan de arts antibiotica voorschrijven.

Kanker

Leukemie, lymfoom en uitzaaiingen van longkanker of maagkanker kunnen ook lymfeklierzwelling veroorzaken.

Ontstekingen

Eczeem (chronische huidziekte met droge huid en jeukende huid), psoriasis (chronische huidziekte met droge huid en schilfers) en sarcoïdose (aandoening met symptomen aan huid, ogen, longen en zenuwstelsel) kunnen leiden tot lymfeklierzwelling en daarmee een bultje in de nek veroorzaken.

Schildklierproblemen en nekbult

De schildklier bevindt zich aan de voorkant van de onderste nek en speelt een rol bij de regulatie van de stofwisseling. Soms kan de schildklier een gezwel of één of meer bultjes in het nekgebied veroorzaken. Dit kan te wijten zijn aan schildklieraandoeningen zoals een struma (zwelling van de schildklier), een overactieve schildklier, schildklierknobbeltjes, schildkliercysten of schildklierkanker. Bij een schildklierstruma, een cyste (abnormaal gevormde zakvormige holte in het lichaam) of een schildklierknobbeltje kan medicatie of een operatie noodzakelijk zijn om het gezwel te verwijderen. De meeste vormen van schildklierkanker groeien langzaam en kunnen vaak met een operatie worden behandeld, zelfs als de kanker al enkele jaren aanwezig is. Naarmate volwassenen ouder worden, neemt de kans toe dat een gezwel een teken van kanker is, vooral bij patiënten die veel alcohol drinken. De bijschildklieren, die naast de schildklier liggen, kunnen ook verantwoordelijk zijn voor gezwellen in de nek.

Speekselklieren en nekknobbel

De speekselklieren in de nek geven speeksel af bij het eten. Er zijn drie belangrijke speekselklieren aan elke kant van de nek: de parotis (voor de oren), de submandibulaire klier (onder de kaak) en de sublinguale klieren (onder de tong). Gezwollen speekselklieren onder de kaak kunnen ook leiden tot een bultje in de nek. Dit kan het gevolg zijn van een speekselkliertumor, een bof (virale infectie met gezwollen oorspeekselklieren) of een speekselkliersteen.

Ontwikkelingsafwijkingen en nekgezwelletjes

Sommige ongewone bultjes kunnen ontstaan door aangeboren afwijkingen, zoals:

• Cystisch hygroma
• Een branchiale cyste
• Een dermoid cyste
• Een extra (cervicale) rib
• Een thyroglossale cyste

Alarmsymptomen bij bultje in de nek

Bij een ernstig pijnlijk of rood bultje, of als een knobbeltje snel groeit, is het raadzaam om een arts te raadplegen. Ook wanneer de volgende symptomen samen met de nekzwelling optreden, is een bezoek aan de arts essentieel:

• Bloed ophoesten
• Buiten adem raken of moeite hebben met ademhalen
• Een aanhoudend gevoel van vermoeidheid
• Een harde bult
• Een verandering in de stem (zoals een hese stem) die langer dan drie weken aanhoudt
• Nachtzweten
• Onbedoeld gewichtsverlies
• Onverklaarbare blauwe plekken
• Slikproblemen
• Zweren of gezwellen in de mond

Diagnose en onderzoeken

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
Wanneer een nekknobbeltje aanwezig is, is het aan te raden om dit door een arts te laten controleren. Bij kinderen zijn de meeste nekknobbels veroorzaakt door infecties die relatief eenvoudig te behandelen zijn. Vroegtijdige behandeling is belangrijk om complicaties of verspreiding van infecties te voorkomen. De arts beoordeelt de grootte, consistentie, beweeglijkheid, kleur en warmte van het gezwelletje na het doornemen van de medische geschiedenis van de patiënt. Enkele vragen die aan de patiënt gesteld kunnen worden zijn:

• Doet het pijn of is het bultje pijnloos?
• Is de hele nek opgezwollen?
• Is er een huiduitslag aanwezig of zijn er andere symptomen?
• Is het een hard gezwel of een zachte, buigzame (lichte beweging) massa?
• Is het knobbeltje groter geworden? Zo ja, op welke termijn (dagen, weken, maanden, jaren)?
• Waar bevindt zich de knobbel?
• Zijn er ademhalingsproblemen aanwezig?

Diagnostisch onderzoek
De patiënt kan aanvullende onderzoeken ondergaan, zoals een bloedonderzoek, een echografie, een CT-scan van het hoofd of de nek, een radioactieve schildklierscan, een schildklierbiopsie en/of röntgenfoto’s van de borst. Verdere onderzoeken kunnen ook nodig zijn, bijvoorbeeld van het hoofd, de oren, de neus, de keel en de borstkas. Soms verwijst de arts de patiënt door naar een specialist voor verdere evaluatie.

Behandeling van bultje, knobbeltje of gezwel in nek

De behandeling van een knobbeltje, bultje of gezwel in de nek hangt af van de onderliggende oorzaak. De arts zal een behandelplan opstellen op basis van de resultaten van het lichamelijk onderzoek en eventuele diagnostische tests.

Behandeling van infecties

Als de oorzaak van de nekbult een infectie is, kan de behandeling bestaan uit:

• Antibiotica: Bij bacteriële infecties kan de arts antibiotica voorschrijven.
• Antivirale medicatie: Voor virale infecties kunnen antivirale middelen worden aanbevolen, afhankelijk van de specifieke infectie.
• Symptomatische behandeling: Dit kan pijnstillers en ontstekingsremmers omvatten om ongemak en ontsteking te verlichten.

Behandeling van kanker

Als de nekbult het gevolg is van kanker, kunnen de behandelingsopties onder meer zijn:

• Chirurgie: Verwijdering van de tumor of gezwel kan noodzakelijk zijn.
• Chemotherapie: Dit kan worden voorgeschreven om kankercellen te doden en de groei van tumoren te stoppen.
• Radiotherapie: Straling kan worden gebruikt om kankercellen te vernietigen.
• Doelgerichte therapie: Behandelingen die specifiek gericht zijn op kankercellen of -processen.

Behandeling van ontstekingen

Voor ontstekingsaandoeningen kan de behandeling bestaan uit:

• Topische (op de huid aangebrachte) middelen: Crèmes en zalven voor aandoeningen zoals eczeem of psoriasis.
• Orale (via de mond ingenomen) medicatie: Ontstekingsremmers en andere medicijnen kunnen helpen bij het beheersen van ontstekingssymptomen.

Behandeling van schildklieraandoeningen

Bij schildklieraandoeningen kan de behandeling variëren afhankelijk van de aard van de aandoening:

• Medicatie: Hormoontherapie voor schildklierproblemen zoals een overactieve of onderactieve schildklier.
• Chirurgie: Verwijdering van de schildklierknobbeltjes of een struma kan noodzakelijk zijn.
• Regelmatige controles: Voor sommige aandoeningen kan voortdurende monitoring voldoende zijn.

Behandeling van speekselklierproblemen

Behandelingen voor speekselklierproblemen kunnen omvatten:

• Antibiotica of antivirale medicatie: Afhankelijk van de oorzaak van de infectie.
• Chirurgie: Verwijdering van speekselklierstenen of tumoren kan nodig zijn.
• Hydratatie en mondhygiëne: Het drinken van veel water en het handhaven van goede mondhygiëne kan helpen bij sommige speekselklierproblemen.

Behandeling van ontwikkelingsafwijkingen

Voor aangeboren afwijkingen die bultjes in de nek veroorzaken, kunnen de behandelingsopties zijn:

• Chirurgie: Verwijdering van cysten of andere afwijkingen kan noodzakelijk zijn.
• Regelmatige controle: Sommige afwijkingen vereisen alleen monitoring om te verzekeren dat ze geen problemen veroorzaken.

In alle gevallen zal de arts een gepersonaliseerd behandelplan opstellen dat gericht is op de specifieke oorzaak van de nekbult en de algehele gezondheid van de patiënt. Regelmatige follow-up en evaluatie kunnen nodig zijn om de voortgang te volgen en eventuele complicaties te voorkomen.

Lees verder

• Schildklierknobbeltjes: Knobbeltjes (nodules) in schildklier
• Gezwollen lymfeklieren: Oorzaken van lymfeklierzwelling
• Speekselklierkanker: Kanker in speekselklier met pijn
• Struma (goiter, kropgezwel): Zwelling van schildklier
• Schildklierkanker: Kanker in schildklier met knobbeltje