Schildklierknobbeltjes: Knobbeltjes (nodules) in schildklier

Schildklierknobbeltjes: Knobbeltjes (nodules) in schildklier Schildkliernodules zijn knobbeltjes die zich in de schildklier bevinden. De schildklier bevindt zich aan de voorkant van de keel, naast de luchtpijp en de slokdarm. De nodules (knobbeltjes) zijn soms aan de zijkant of in het midden van de keel zicht- of voelbaar, maar meestal is dit enkel via beeldvormend onderzoek op te sporen. Diverse oorzaken zijn bekend, waaronder veel aandoeningen aan de schildklier, maar niet altijd is de oorzaak te achterhalen. Ademhalingsproblemen en slikproblemen zijn enkele mogelijke symptomen van de schildklierknobbeltjes. De knobbels behandelt de arts via chirurgie en/of medicamenteus.

Epidemiologie van schildklierknobbeltjes

Circa 30% van de mensen tussen 19 en 50 jaar oud heeft via een scan opspoorbare nodules in de schildklier. Bij zestigplussers heeft de helft van de mensen een schildklierknobbeltje. Circa 5% van alle knobbels in de schildklier zijn kwaadaardig (maligne). Drie keer meer vrouwen dan mannen zijn getroffen door een schildklierknobbel.

Soorten

De knobbeltjes zijn enkelvoudig of meervoudig, en daarnaast zijn verschillende soorten schildklierknobbeltjes mogelijk. Bij een multinodulaire goiter bevat de schildklier meerdere knobbeltjes. Een schildkliercyste treedt op wanneer het gezwel gevuld is met vloeistof of bloed. 'Hot' nodules (warme knobbeltjes) scheiden schildklierhormonen uit, terwijl cold nodules (koude knobbeltjes) dit niet doen. Indien het knobbeltje op een ongecontroleerde manier schildklierhormonen produceert, is dit gekend als een ‘autonoom’ schildklierknobbeltje. Verder zijn de nodules vrijwel steeds goedaardig (benigne) maar soms is ook sprake van maligne (kwaadaardige) knobbeltjes (schildklierkanker).

Oorzaken van knobbeltjes in schildklier

Schildklierknobbeltjes zijn het gevolg van diverse mogelijke factoren, zoals cysten (abnormaal gevormde holten in lichaam), een auto-immuunziekte van de schildklier, een overactieve schildklier, een overgroei van de schildklier, een ontsteking of een tekort aan jodium. In de meeste gevallen is de oorzaak onduidelijk.

Cysten

Knobbeltjes in de schildklier zijn soms toe te wijzen aan cysten, die gevuld zijn met een vloeistof, colloïd (lijmachtige niet-kristalliserende stof) of bloed.

Hashimoto thyroïditis (verminderde schildklierfunctie)

Hashimoto thyroïditis (verminderde schildklierfunctie) is een auto-immuunaandoening waarbij het immuunsysteem van het lichaam de schildklier aanvalt. De exacte oorzaak is onbekend, maar een aantal factoren spelen wel een rol, zoals een familiegeschiedenis van een schildklierziekte, de blootstelling aan straling (zoals radiotherapie) (vooral in de kindertijd), en een overmatige blootstelling aan jodium. Vrouwen zijn zeven keer meer getroffen dan mannen door deze aandoening.

Hyperthyreoïdie (overactieve schildklier)

Sommige schildklierknobbeltjes produceren extra thyroxine. Dit hormoon wordt afgescheiden door de schildklier. Symptomen van een overmatige werkende schildklier (hyperthyreoïdie) zijn onverklaarbare gewichtsverlies, nerveusheid, tremor (bevingen), een snelle of onregelmatige hartslag en overmatig zweten (hyperhidrose).

Multinodulaire goiter of colloïde adenoom (overgroei van schildklier)

Patiënten hebben mogelijk een multinodulaire goiter (kropgezwel) of een colloïde adenoom (meestal goedaardige klierweefselgezwel). Hierbij gebeurt een goedaardige overgroei van de schildklier waardoor voelbare knobbeltjes in de schildklier ontstaan. De meeste knobbeltjes onschadelijk, maar ze zijn visueel soms wel storend.

Ontsteking in schildklier

Een schildklierknobbeltje ontstaat mogelijk eveneens door een ontsteking van de schildklier, in medische termen gekend als ‘subacute thyroïditis (ontsteking en zwelling van schildklier). Af en toe ontstaat deze ontsteking na een virale infectie zoals een hogere luchtweginfectie, de griep of de bof (virale infectie met gezwollen oorspeekselklieren). Bij de ontsteking ervaart de patiënt een zeer zachte of pijnlijke schildklier, en soms voelt de schildklier ook hobbelig aan.

Tekort aan jodium

Een bekende oorzaak van een knobbeltje in de schildklier is een jodiumtekort. Jodium is een essentieel onderdeel van de voeding, omdat het lichaam dit nodig heeft voor de productie van schildklierhormoon. Eieren, zuivelproducten, zeevruchten, vlees en brood zijn de belangrijkste bronnen van jodium. Zonder jodium is het lichaam niet in staat om voldoende hormonen aan te maken, hetgeen leidt tot een vergroting van de schildklier, bekend als een 'goiter'. Een laag jodiumgehalte in het lichaam is geassocieerd met andere schildklierproblemen, zoals schildklierknobbeltjes.

Symptomen

Sommige nodules zijn eenvoudig te voelen, terwijl anderen diep in het schildklierweefsel verborgen zijn of zeer laag in de schildklier liggen, waardoor ze niet of moeilijk te voelen zijn. In de meeste gevallen bemerkt de patiënt geen tekenen. Indien toch symptomen optreden bij schildklierknobbeltjes, dan houden deze verband met de locatie van de knobbeltjes. Grote knobbeltjes drukken daarnaast soms op de keel, luchtpijp en/of slokdarm, hetgeen resulteert in bijvoorbeeld een vol gevoel in de keel, een luide stem, ademhalingsproblemen, slikproblemen of zelfs verstikking bij het liggen. Verder vergroten de lymfeklieren (gezwollen lymfeklieren) in de nek (lokale lymfadenopathie) hetgeen dan resulteert in een bultje in de nek. Een klein aantal patiënten klaagt over pijn omdat het knobbeltje zich verplaatst naar het oor of de kaak.

Diagnose en onderzoeken

Schildklierknobbels vindt de arts meestal per toeval tijdens een beeldvormend onderzoek voor een andere ziekte. Volgende beeldvormende onderzoeken zijn in staat om nodules in te schildklier op te sporen: een echografie, een CT-scan of een MRI-scan van het nekgebied. Een schildklierechografie concentreert zich specifiek op het schildkliergebied. Verder toont een bloedtest een abnormaal laag of hoog niveau van het schildklierhormoon en het schildklierstimulerend hormoon in het lichaam. In het bloedonderzoek zijn eventueel ook tekenen van een auto-immuunaandoening te zien. Dankzij de onderzoeken weet de arts of het probleem zich in de schildklier zelf of elders bevindt. Een fijne naaldbiopsie (stukje weefsel verwijderen) / aspiratie (kleine hoeveelheid materiaal verwijderen) van het knobbeltje is verder nodig om het type knobbeltje op te sporen: goedaardig of kwaadaardig. Verder is een schildklierscan (nucleair beeldvormend onderzoek) nuttig om het schildklierknobbeltje te evalueren.

Behandeling van nodules in schildklier

De behandeling van schildkliernodules hangt af van de oorzaak.

In een aantal omstandigheden is een chirurgische ingreep gerechtvaardigd. Dankzij een schildklieroperatie is de arts ook in staat om de nodule verder te onderzoeken. Dit gebeurt in volgende omstandigheden:
  • de aanwezigheid van schildklierkanker
  • druk op het omliggend weefsel
  • een complexe cyste (gezien tijdens een echografie)
  • een knobeltje groter dan vier centimeter in diameter
  • een snel groeiend knobbeltje

Bij een goedaardig knobbeltje volgt een afwachtend begeleid, waarbij de patiënt om de paar maanden een lichamelijk onderzoek en een echografie krijgt. Bij een hot nodule of een knobbeltje dat hormonen produceert, zet de arts mogelijk radioactief jodium in om de schildklier te vernietigen. Het is ook mogelijk dat de patiënt medicijnen moet nemen om de effecten van het schildklierhormoon te blokkeren.

Prognose van schildkliernodules

Meer dan negentig procent van de schildklierknobbeltjes is goedaardig. Als een knobbeltje kwaadaardig is, is dit normaal gesproken goed te behandelen, maar het effect van de behandeling hangt wel af van de onderliggende ziekte. De meeste soorten kanker zijn goed gedifferentieerd. De prognose is hierbij uitstekend, vooral wanneer de arts dit in een vroeg stadium diagnosticeert. Slecht gedifferentieerde kanker is moeilijker te behandelen.

Lees verder

© 2017 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Nodules: Goedaardige en kwaadaardige knobbeltjesNodules: Goedaardige en kwaadaardige knobbeltjesEen nodule (nodulus, knobbeltje) is een abnormale goedaardige of kwaadaardige massa die zich meestal op of onder de huid…
Schildklierknobbels: symptomen, oorzaken en behandelingSchildklierknobbels: symptomen, oorzaken en behandelingSchildklierknobbels wijzen op een abnormale groei van schildkliercellen, waardoor zich één of meerdere knobbeltjes vorme…
Drie soorten schildklieroperatiesWanneer de schildklier niet goed werkt, kan het nodig zijn te opereren. Een operatie kan veel klachten wegnemen. Toch is…
Schildklieraandoening: de ziekte van PlummerSchildklieraandoening: de ziekte van PlummerBij mensen die de ziekte van Plummer hebben is er sprake van een te snel werkende schildklier die vergroot is. In de sch…

Prostaatknobbeltjes: Oorzaken van knobbeltjes in prostaatProstaatknobbeltjes: Oorzaken van knobbeltjes in prostaatDe prostaatklier is een deel van het mannelijke voortplantingsstelsel. De klier heeft de grootte van een walnoot en bevi…
Baarmoederhalspoliep: symptomen, oorzaak en behandelingBaarmoederhalspoliep: symptomen, oorzaak en behandelingEen baarmoederhalspoliep of cervicale poliep is een gladde, rode, vingervormige uitstulping in de cervix. De baarmoederh…
Bronnen en referenties
  • Geraadpleegd op 25 oktober 2017:
  • Coëlho, Medisch Zakwoordenboek, digitale editie, versie 2010)
  • Thyroid Nodules - Topic Overview, https://www.webmd.com/women/tc/thyroid-nodules-topic-overview#1
  • Thyroid Nodules, http://www.hormone.org/diseases-and-conditions/thyroid/thyroid-nodules
  • Thyroid Nodules, https://www.endocrineweb.com/conditions/thyroid/thyroid-nodules
  • Understanding Thyroid Nodules, https://brighamhealthhub.org/understanding-thyroid-nodules
  • What are Thyroid Nodules?, https://www.medicalnewstoday.com/articles/185672.php
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 06-04-2020
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 7
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.