Patellaire tendinitis: Overbelasting van patellapees in knie

Patellaire tendinitis, ook bekend als patellapees tendinitis, is een aandoening waarbij de patellapees, die de knieschijf met het scheenbeen verbindt, overbelast raakt. Dit leidt tot kleine scheurtjes op de aanhechtingspunten van de pees, die essentieel is voor het recht trekken van de knie. Deze blessure komt vaak voor bij atleten die veel springen en krachtig landen. Patiënten ervaren meestal pijn en gevoeligheid net onder de knieschijf en kunnen zwakte in de knie voelen. Patellaire tendinitis ontwikkelt zich doorgaans geleidelijk, waardoor het voor artsen niet altijd eenvoudig is om de diagnose te stellen. Patiënten die voortdurende knieklachten ervaren, moeten een arts raadplegen voor een juiste diagnose en behandeling. Rust en ondersteuning van de knie zijn cruciaal voor herstel, en als de pijn aanhoudt, kan verdere medische en fysiotherapeutische behandeling nodig zijn.

• Synoniemen van patellaire tendinitis
• Epidemiologie
• Prevalentie bij atleten
• Demografische verdeling
• Invloed van sociale factoren
• Mechanisme
• Biomechanische factoren
• Cellulaire en weefselveranderingen
• Chronische belasting en herstelmechanismen
• Oorzaken van patellaire tendinitis
• Risicofactoren van patellaire tendinitis
• Intrinsieke factoren
• Extrinsieke factoren
• Omgevingsfactoren
• Risicogroepen
• Sporters met hoge belasting
• Fysiek intensieve beroepen
• Recreatieve sporters
• Symptomen: Pijn en zwakte rond de knie
• Alarmsymptomen
• Chronische pijn
• Zwelling en verdikking
• Functioneel verlies
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Zelfzorg
• Professionele medische behandeling
• Prognose
• Herstel bij conservatieve behandeling
• Langetermijncomplicaties
• Complicaties
• Preventie
• Praktische tips voor het omgaan met patellaire tendinitis
• Rust en herstel
• Oefeningen en fysiotherapie
• Gebruik van ijs en warmte
• Medicijnen en pijnverlichting
• Voorkom herhaling
• Blijf in contact met je zorgverlener
• Misvattingen rond patellaire tendinitis
• Patellaire tendinitis komt alleen voor bij atleten
• Rust is de enige oplossing voor patellaire tendinitis
• Patellaire tendinitis is altijd te wijten aan een plotselinge belasting
• Fysiotherapie is niet nodig als de pijn draaglijk is
• Patellaire tendinitis geneest vanzelf zonder enige behandeling
• Er is geen verband tussen obesitas en patellaire tendinitis
• Patellaire tendinitis vereist altijd chirurgische ingreep

Synoniemen van patellaire tendinitis

Patellaire tendinitis staat ook bekend onder verschillende andere namen:

• Jumpers knee (springersknie)
• Patella tendinopathie
• Patellaire tendinopathie
• Patellaire tendinosis
• Patellaire tendonitis
• Patellapeestendinopathie

Tendinopathie verwijst naar een aandoening van de pees waarbij schade door herhaalde belasting of veroudering optreedt. Dit kan leiden tot een degeneratie van de peesstructuur zonder duidelijke ontsteking. Tendinitis daarentegen betreft een ontsteking van de pees, hoewel dit zelden de oorzaak is van kniepijn.

Epidemiologie

Prevalentie bij atleten

Patellaire tendinitis, vaak aangeduid als springersknie, komt veelvuldig voor bij sporters die herhaaldelijk hun knieën belasten. Uit grootschalige epidemiologische onderzoeken blijkt dat de prevalentie onder atleten die springen en landen, zoals basketbal- en volleybalspelers, kan oplopen tot 40%. In minder intensieve sporten, zoals wandelen of zwemmen, is de aandoening zeldzamer. De prevalentie verschilt ook regionaal, waarbij landen met een sterkere focus op competitieve sporten hogere cijfers rapporteren.

Demografische verdeling

Patellaire tendinitis komt vaker voor bij jongvolwassenen, met een piekleeftijd tussen 15 en 30 jaar. Dit komt door de verhoogde sportieve activiteit en de mate van fysieke belasting in deze levensfase. Mannen worden vaker getroffen dan vrouwen, deels door verschillen in deelname aan sporten met een hoge belasting en deels door anatomische variaties zoals een grotere spiermassa en kracht. Daarnaast kan hormonale invloed bij vrouwen een beschermende rol spelen tegen peesschade.

Invloed van sociale factoren

Sociale factoren, zoals toegang tot sportfaciliteiten en deelname aan georganiseerde sporten, spelen een belangrijke rol. Mensen in stedelijke gebieden met uitgebreide sportinfrastructuur vertonen een hogere incidentie van patellaire tendinitis. Bovendien kan druk om te presteren in competitieve omgevingen het risico vergroten.

Mechanisme

Biomechanische factoren

Patellaire tendinitis ontstaat door herhaalde overbelasting van de patellapees, met name tijdens sprongen en landingen. De biomechanica van deze bewegingen genereert enorme krachten, soms tot tien keer het lichaamsgewicht. Knie-uitlijning, voetpronatie en spieronevenwichtigheden kunnen deze krachten verder verhogen, wat leidt tot microtrauma's en degeneratieve veranderingen in de pees.

Cellulaire en weefselveranderingen

Onder de microscoop toont de patellapees bij tendinitis tekenen van degeneratie, waaronder verlies van de normale collageenstructuur en een verhoogde aanwezigheid van onrijpe, chaotisch georganiseerde vezels. Dit gaat gepaard met een toename van matrixmetalloproteïnases, enzymen die collageen afbreken. Hoewel ontstekingscellen vaak afwezig zijn, wijzen veranderingen in cellulaire activiteit op een chronisch degeneratief proces.

Chronische belasting en herstelmechanismen

Bij langdurige belasting raakt het natuurlijke herstelproces van de pees verstoord. Normaal gesproken worden microtrauma’s hersteld tijdens rustperiodes, maar bij aanhoudende belasting kan dit proces worden overbelast, wat leidt tot progressieve beschadiging. Factoren zoals slechte voeding, slaaptekort en onvoldoende revalidatie kunnen dit proces verergeren.

Oorzaken van patellaire tendinitis

Patellaire tendinitis ontstaat wanneer de patellapees, die de knieschijf met het scheenbeen verbindt, overbelast raakt. Dit komt vaak voor bij atleten die veel springen of hard landen, zoals basketbalspelers en volleyballers. Door herhaalde belasting ontstaan kleine scheurtjes in het peesweefsel, wat kan leiden tot ontsteking en pijn. Herhaalde stress kan sneller leiden tot schade dan het lichaam kan herstellen, waardoor de symptomen verergeren.

Risicofactoren van patellaire tendinitis

De kans op het ontwikkelen van patellaire tendinitis wordt vergroot door herhaalde activiteiten die een grote belasting op de knie veroorzaken. Atleten die regelmatig springen en landen, zoals in basketbal en volleybal, lopen een hoger risico. Andere risicofactoren zijn onder meer trainen op harde oppervlakken, zoals beton, en een onvoldoende warming-up of rek- en strekoefeningen. De aandoening komt het vaakst voor bij tieners en volwassenen tussen de twintig en dertig jaar. Personen met een hoger lichaamsgewicht kunnen ook een verhoogd risico hebben, omdat extra gewicht de druk op de knieën verhoogt.

Intrinsieke factoren

Intrinsieke risicofactoren omvatten anatomische en fysiologische kenmerken zoals voetstandafwijkingen, beenlengteverschillen en een zwakke core-spiergroep. Deze factoren verhogen de asymmetrische belasting op de knieën en kunnen bijdragen aan overbelasting van de patellapees. Leeftijd is ook een intrinsieke risicofactor: jongvolwassenen ervaren een hoger risico door hun hogere activiteitenniveau, terwijl ouderen vaak minder risico lopen door verminderde sportdeelname.

Extrinsieke factoren

Externe risicofactoren omvatten slechte trainingspraktijken, zoals onvoldoende warming-up, overmatige trainingsvolumes en een abrupte toename van trainingsintensiteit. Slecht schoeisel met onvoldoende demping en het trainen op harde oppervlakken vergroten de impactkrachten op de knie en verhogen het risico op letsel. Daarnaast kunnen psychosociale factoren, zoals prestatiedruk en stress, leiden tot onbewuste veranderingen in trainingsgewoonten die het risico vergroten.

Omgevingsfactoren

Omgevingsomstandigheden, zoals koud weer, kunnen bijdragen aan verhoogde spierspanning en verminderde flexibiliteit, wat de kans op letsel vergroot. Sporten op slecht onderhouden velden of met gebrekkige apparatuur kan ook het risico verhogen.

Risicogroepen

Sporters met hoge belasting

Sporters in hoogintensieve sporten zoals basketbal, volleybal, voetbal en atletiek behoren tot de grootste risicogroepen. Deze sporten vereisen herhaalde sprongen, sprints en plotselinge richtingsveranderingen, wat een constante belasting op de patellapees veroorzaakt. Vooral elite-atleten die dagelijks trainen lopen een verhoogd risico vanwege het gebrek aan voldoende hersteltijd.

Fysiek intensieve beroepen

Personen die werkzaam zijn in fysiek zware beroepen, zoals bouwvakkers, verpleegkundigen en landarbeiders, worden ook als risicogroep beschouwd. Deze beroepen vereisen vaak langdurige kniebuigingen, hurkposities en zware lichamelijke arbeid, wat de patellapees kan overbelasten.

Recreatieve sporters

Zelfs recreatieve sporters lopen risico, vooral wanneer ze onregelmatig trainen of onvoldoende aandacht besteden aan techniek en herstel. Het gebrek aan professionele begeleiding kan leiden tot slechte gewoonten die de belasting op de pezen vergroten.

Symptomen: Pijn en zwakte rond de knie

Patellaire tendinitis ontwikkelt zich geleidelijk. De belangrijkste symptomen zijn pijn en gevoeligheid net onder de knieschijf. De pijn begint vaak na fysieke activiteit en verergert bij springen, rennen of landen. Patiënten merken mogelijk ook zwakte in de knie tijdens activiteiten die druk uitoefenen op het kniegewricht. Het gebied net onder de knieschijf kan gevoelig zijn bij aanraking, en de knie kan stijf of strak aanvoelen, vooral 's ochtends. In geval van een grote scheur van de patellapees kan een volledige scheur optreden waarbij de pees van de knieschijf losraakt. Dit kan gepaard gaan met een scheurend of knallend geluid (gewrichtsgeluiden), intense pijn, zwelling en blauwe plekken. Lopen en het strekken van het been kunnen moeilijk worden.

Alarmsymptomen

Chronische pijn

Pijn die aanhoudt gedurende weken of maanden, zelfs na rust, is een belangrijk alarmsymptoom. Deze pijn concentreert zich meestal rond de onderpool van de knieschijf en verergert bij activiteit. Chronische pijn kan duiden op aanzienlijke peesdegeneratie en vereist onmiddellijke medische beoordeling.

Zwelling en verdikking

Zwelling of een zichtbare verdikking van de patellapees kan wijzen op ernstigere schade. In gevorderde stadia kan de pees stugger aanvoelen en kan er sprake zijn van duidelijke bewegingsbeperking.

Functioneel verlies

Een verminderd vermogen om dagelijkse activiteiten zoals traplopen, hurken of opstaan uit een zittende positie uit te voeren, is een belangrijk teken van functionele beperking. Dit symptoom kan wijzen op een progressieve verslechtering van de pees en vereist medische interventie.

Diagnose en onderzoeken

Een arts of fysiotherapeut diagnosticeert patellaire tendinitis door te vragen naar de symptomen, de medische voorgeschiedenis en de trainingsroutine van de patiënt. Het onderzoeken van het bewegingsbereik van de knie en het uitvoeren van druktests op het getroffen gebied helpen ook bij de diagnose. Soms kan een MRI-scan of röntgenfoto worden aangevraagd om ernstigere scheuren te onderzoeken en te controleren of de knieschijf correct gepositioneerd is.

Behandeling

Zelfzorg

Een vroege behandeling van patellaire tendinitis is essentieel voor een snel en volledig herstel. Rust is cruciaal, omdat overbelasting de toestand verergert. Naast rust kan het aanbrengen van ijs op de aangedane knie en het gebruik van ontstekingsremmende medicijnen helpen om de pijn te verlichten. De behandeling kan ook bestaan uit zachte oefeningen om de pees geleidelijk te versterken, afhankelijk van de ernst van het letsel, de leeftijd en de activiteitenniveau van de patiënt.

Professionele medische behandeling

Bij aanhoudende klachten of ernstige gevallen kan een arts adviseren om een kniebrace te dragen om de knie te stabiliseren en de pees te ondersteunen tijdens het genezingsproces. De brace wordt doorgaans drie tot zes weken gedragen, en de patiënt kan krukken gebruiken om het gewicht te verlichten. Fysiotherapie kan helpen om de beweging geleidelijk te herstellen en biedt advies over versterkings- en rekoefeningen die thuis kunnen worden uitgevoerd. Bij een volledige scheur kan een operatie nodig zijn om de pees opnieuw aan de knieschijf te bevestigen, met een herstelperiode die tot zes maanden kan duren.

Prognose

Herstel bij conservatieve behandeling

Met vroege interventie en een goed uitgewerkt revalidatieprogramma herstellen de meeste patiënten volledig binnen zes maanden. Conservatieve behandelingen, zoals fysiotherapie, peesontlastende oefeningen en gerichte spierversterking, zijn effectief in de meeste gevallen. Regelmatige opvolging is essentieel om de voortgang te monitoren en terugval te voorkomen.

Langetermijncomplicaties

In ernstige gevallen, of wanneer de aandoening onbehandeld blijft, kan patellaire tendinitis leiden tot blijvende pijn en beperking. Peesscheuren zijn een zeldzame maar mogelijke complicatie. Bij chronische gevallen kan chirurgische ingreep nodig zijn, wat de hersteltijd aanzienlijk verlengt.

Complicaties

Onbehandelde patellaire tendinitis kan leiden tot chronische pijn en langdurige beperkingen in de kniefunctionaliteit. Ernstige gevallen kunnen leiden tot een volledige scheur van de pees, wat ingrijpender herstel en mogelijk chirurgische interventie vereist.

Preventie

Na herstel van patellaire tendinitis kunnen de volgende maatregelen helpen om toekomstige verwondingen te voorkomen, evenals voor degenen die sporten waarbij springen en harde landingen gebruikelijk zijn:

• Uitgebreide afkoeling en rek- en strekoefeningen na het sporten
• Zorgvuldige warming-up en rek- en strekoefeningen vóór de training
• Draag kniesteunen tijdens het sporten om extra ondersteuning te bieden
• Voer oefeningen uit om de beenspieren te versterken en de knieën te ondersteunen
• Vermijd springen en landen op zeer harde oppervlakken zoals beton

Door deze preventieve maatregelen te volgen, kunnen atleten en actieve individuen het risico op patellaire tendinitis en andere knieblessures aanzienlijk verminderen.

Praktische tips voor het omgaan met patellaire tendinitis

Patellaire tendinitis, ook wel bekend als tendinitis van de knieschijfpees, kan behoorlijk pijnlijk zijn en invloed hebben op je dagelijkse activiteiten. Het is belangrijk om de juiste aanpak te volgen om pijn te verlichten, het herstel te bevorderen en herhaling van blessures te voorkomen. Hier zijn enkele praktische tips die je kunnen helpen om beter om te gaan met deze aandoening.

Rust en herstel

Een van de belangrijkste aspecten van het herstel van patellaire tendinitis is het nemen van voldoende rust. Overbelasting van de knie kan de symptomen verergeren, dus het is essentieel om je activiteiten aan te passen en rust te nemen wanneer dat nodig is. Probeer belasting van de knie te vermijden, vooral tijdens activiteiten die de pees intensief belasten, zoals hardlopen of springen.

Zorg ervoor dat je de knie voldoende tijd geeft om te herstellen en gebruik indien nodig hulpmiddelen zoals een kniebrace om de belasting te verminderen. Het is belangrijk om te weten wanneer je rust moet nemen en je knie niet verder te overbelasten.

Oefeningen en fysiotherapie

Hoewel rust belangrijk is, zijn er ook specifieke oefeningen die je kunnen helpen om de knieschijfpees te versterken en je herstel te bevorderen. Fysiotherapie kan een belangrijk onderdeel zijn van je behandelplan. Een fysiotherapeut kan je begeleiden bij het doen van gerichte versterkingsoefeningen voor de quadriceps en hamstrings, wat helpt om de pees te ontlasten.

De fysiotherapeut kan ook je looppatroon en houding evalueren, wat kan helpen om overbelasting van de knie te voorkomen. Bij de meeste mensen met patellaire tendinitis kunnen oefeningen zoals excentrische squats en rekken van de quadriceps de symptomen aanzienlijk verbeteren.

Gebruik van ijs en warmte

IJs kan nuttig zijn om ontstekingen en pijn te verminderen. Breng na een activiteit waarbij de knie belast wordt, ijs aan op het getroffen gebied gedurende 15-20 minuten. Dit kan helpen om zwelling te verminderen en de pijn te verlichten.

Aan de andere kant kan warmte helpen bij het ontspannen van de spieren en het verbeteren van de bloedcirculatie, vooral voor het uitvoeren van oefeningen. Warmte is meestal nuttig voordat je begint met activiteiten of oefeningen die de knie belasten.

Medicijnen en pijnverlichting

Als je last hebt van pijn door patellaire tendinitis, kunnen ontstekingsremmende medicijnen, zoals ibuprofen of naproxen, helpen om de pijn te verlichten en ontstekingen te verminderen. Overleg altijd met je arts voordat je medicijnen gebruikt, vooral als je andere medische aandoeningen hebt.

In sommige gevallen kan je arts injecties met corticosteroïden of hyaluronzuur aanbevelen om de ontsteking te verlichten. Dit kan nuttig zijn als andere behandelmethoden niet voldoende effectief zijn.

Voorkom herhaling

Patellaire tendinitis heeft de neiging om terug te komen, vooral als de oorzaken van de overbelasting niet worden aangepakt. Daarom is het belangrijk om preventieve maatregelen te nemen. Zorg voor een goede warming-up en rekken voordat je begint met intensieve fysieke activiteiten.

Let ook op de schoenen die je draagt, omdat slechte schoenen extra druk op de knie kunnen uitoefenen. Overweeg om een podotherapeut te raadplegen om te zorgen voor de juiste ondersteuning en schokabsorptie. Daarnaast is het belangrijk om je trainingsprogramma geleidelijk op te bouwen, zodat je de belasting op je knie langzaam kunt verhogen zonder het risico van overbelasting.

Blijf in contact met je zorgverlener

Blijf regelmatig in contact met je arts of fysiotherapeut om je voortgang te evalueren en eventuele aanpassingen in je behandelplan te maken. Als je symptomen aanhouden of verergeren, is het belangrijk om verdere behandelingsopties te bespreken, zoals chirurgische ingrepen in zeldzame gevallen. Je zorgverlener kan je ook adviseren over andere behandelingsopties, zoals verdoving of beeldvormende onderzoeken, om de situatie verder te evalueren.

Het belangrijkste is dat je geduldig blijft en jezelf de tijd geeft om volledig te herstellen. Met de juiste benadering kan patellaire tendinitis effectief worden beheerd en kun je je normale activiteiten weer hervatten.

Misvattingen rond patellaire tendinitis

Patellaire tendinitis, ook wel bekend als springersknie, is een veelvoorkomende aandoening die pijn in de knie veroorzaakt door overbelasting van de pees die de knieschijf verbindt met het onderbeen. Er zijn echter verschillende misverstanden over deze aandoening die de behandeling en het herstel kunnen beïnvloeden.

Patellaire tendinitis komt alleen voor bij atleten

Een veelvoorkomende misvatting is dat patellaire tendinitis alleen voorkomt bij atleten, vooral bij diegene die veel springen. Hoewel de aandoening vaak geassocieerd wordt met intensieve sportactiviteiten, kan deze ook voorkomen bij mensen die een zittende levensstijl hebben of die repetitieve bewegingen maken die druk op de knie veroorzaken. Het risico kan verhoogd worden door overgewicht, wat druk uitoefent op het skelet en de gewrichten, zelfs zonder intensieve fysieke activiteit.

Rust is de enige oplossing voor patellaire tendinitis

Veel mensen denken dat de beste manier om van patellaire tendinitis af te komen, is door de knie volledig te laten rusten. Hoewel rust essentieel is in de beginfase van herstel, kan het langdurig vermijden van beweging ook leiden tot verzwakte spieren en een vertraagd herstel. Het is belangrijk om gecontroleerde oefeningen te doen die de kracht en flexibiliteit van de spieren rondom het kniegewricht verbeteren, zodat de druk op de pees vermindert.

Patellaire tendinitis is altijd te wijten aan een plotselinge belasting

Hoewel plotselinge, intense belasting zeker kan bijdragen aan het ontstaan van patellaire tendinitis, is de aandoening vaak het gevolg van herhaalde kleine overbelastingen. Dit kan optreden door repetitieve bewegingen zoals traplopen of langdurig staan. Het is de accumulatie van stress op de spieren en pezen die uiteindelijk tot pijn en ontsteking leidt.

Fysiotherapie is niet nodig als de pijn draaglijk is

Veel mensen denken dat fysiotherapie niet nodig is als de pijn van patellaire tendinitis niet ernstig is. Dit is echter een misverstand. Fysiotherapie speelt een cruciale rol in het herstelproces, zelfs als de pijn beheersbaar lijkt. Het helpt niet alleen om de symptomen te verlichten, maar ook om de onderliggende oorzaken van de aandoening aan te pakken, zoals spieronevenwichtigheden of slechte bewegingstechnieken.

Patellaire tendinitis geneest vanzelf zonder enige behandeling

Hoewel lichte gevallen van patellaire tendinitis soms zonder medische behandeling kunnen verbeteren, is het vaak nodig om gerichte interventies te gebruiken om volledig herstel te bevorderen. Zonder de juiste behandeling kan de aandoening chronisch worden, wat leidt tot langdurige pijn en mogelijk meer ernstige schade aan de pees en omliggende structuren.

Er is geen verband tussen obesitas en patellaire tendinitis

Het is een misverstand dat obesitas geen invloed heeft op de ontwikkeling van patellaire tendinitis. Extra gewicht legt aanzienlijke druk op het skelet en de spieren rondom de knie, wat het risico op peesproblemen verhoogt. Het beheersen van het lichaamsgewicht kan dus helpen om de belasting op de knieën te verminderen en het herstel van tendinitis te versnellen.

Patellaire tendinitis vereist altijd chirurgische ingreep

Hoewel sommige ernstige gevallen van patellaire tendinitis chirurgische ingreep vereisen, is dit in de meeste gevallen niet nodig. De meeste patiënten kunnen herstellen met conservatieve behandelingen zoals fysiotherapie, het aanpassen van hun trainingsroutine en het gebruik van ontstekingsremmende medicatie. Chirurgie wordt meestal pas overwogen als andere behandelingen geen effect hebben na een langdurige periode van medicatie en herstel.

Lees verder

• Kniepijn: Oorzaken pijnlijke knie (pijn aan kniegewricht)
• Tendinitis (peesontsteking): Ontsteking van pees met pijn