Kniepijn: Oorzaken pijnlijke knie (pijn aan kniegewricht)

De knie is een complexe structuur die bestaat uit drie botten: het onderste deel van het dijbeen, het bovenste deel van het scheenbeen en de knieschijf. Sterke ligamenten en pezen houden deze botten bij elkaar, terwijl kraakbeen de knie ondersteunt en stabiliseert. Dit kraakbeen bevindt zich onder de knieschijf en tussen de botten. Kniepijn is een veelvoorkomende klacht die voortkomt uit schade of aandoeningen aan één of meerdere van deze structuren. Kniepijn kan kortdurend of chronisch zijn en wordt vaak veroorzaakt door aandoeningen zoals artrose, overbelasting of jicht. Als de klachten mild zijn, kunnen patiënten vaak zelf maatregelen treffen om de symptomen te verlichten. Bij ernstige of aanhoudende pijn, of wanneer de klachten het dagelijks leven beïnvloeden, is het raadzaam een arts te raadplegen voor een juiste diagnose en passende behandeling.

• Oorzaken van kniepijn
• Artrose
• Bloedingen in het gewricht
• Gescheurd ligament of gescheurde pees
• Jicht en pseudojicht
• Overbelasting
• Patellofemoraal pijnsyndroom
• Reumatoïde artritis
• Schade aan de menisci
• Septische artritis (geïnfecteerde knie)
• Slijmbeursontsteking (bursitis)
• Tendinitis
• Ziekte van Osgood-Schlatter
• Andere oorzaken
• Geassocieerde symptomen van pijnlijke knie
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van pijn aan kniegewricht
• Prognose en herstel
• Complicaties en vervolgzorg
• Preventie van kniepijn
• Behoud een gezond gewicht
• Voer knieversterkende oefeningen uit
• Gebruik goede schoenen
• Vermijd overbelasting
• Gebruik kniebeschermers indien nodig
• Train met de juiste techniek
• Zorg voor goede ergonomie
• Voorkom herhalende stress
• Behandel blessures tijdig

Oorzaken van kniepijn

Artrose

Bij ouderen komt kniepijn vaak voort uit een verergering van artrose, een veelvoorkomende vorm van artritis (gewrichtsontsteking). Artrose veroorzaakt schade aan het gewrichtskraakbeen en kan leiden tot een lichte zwelling van de weefsels rond de gewrichten. Hierdoor kan er een pijnlijke, vochtige zwelling aan de achterkant van de knie ontstaan, bekend als een Baker's cyste. Hoewel artrose voornamelijk oudere patiënten treft, kan het ook voorkomen bij jongere mensen, vooral als ze last hebben van overgewicht of eerdere ernstige knieblessures hebben gehad. Medisch advies is aan te raden in dergelijke gevallen.

Bloedingen in het gewricht

Een aanzienlijke verwonding van het kniegewricht kan leiden tot bloedingen in de gewrichtsholte, een aandoening die in medische termen hemartrose wordt genoemd. Hemartrose kan ontstaan door een gescheurde kruisband of een breuk in één van de kniebotten. Symptomen van hemartrose zijn onder andere zwelling van de knie, warmte, stijfheid en blauwe plekken. Bij ernstige zwelling van de knie is onmiddellijke medische behandeling noodzakelijk.

Gescheurd ligament of gescheurde pees

Kniepijn kan ook het gevolg zijn van gescheurde ligamenten of pezen. Ligamenten zijn sterke weefselbanden die de botten met elkaar verbinden binnen het kniegewricht, terwijl pezen de spieren aan de botten hechten. Sporten zoals rugby of voetbal kunnen leiden tot dergelijke verwondingen. Gescheurde pezen of kniebanden aan de zijkant van de knie kunnen pijn veroorzaken, zelfs in rust. De pijn verergert bij het buigen van de knie of het uitoefenen van gewicht. Naast pijn kunnen er ook symptomen zoals warmte en zwelling optreden. Bij een gescheurde voorste kruisband kan de knie instabiel aanvoelen of in een afwijkende stand blijven staan, vaak na een plotselinge draai- of richtingsverandering. Patiënten kunnen ook een knallend geluid (gewrichtsgeluiden) hebben gehoord toen de verwonding optrad. Medisch advies is cruciaal, en vaak is een operatie nodig om het beschadigde kniegewricht te herstellen.

Jicht en pseudojicht

Jicht
Wanneer het kniegewricht pijnlijk, warm en rood is, kan dit duiden op jicht of pseudojicht, twee vormen van artritis. Jicht ontstaat door een ophoping van urinezuur in het lichaam. Urinezuur is een afvalproduct van de afbraak van voedsel en wordt normaal gesproken via de nieren uitgescheiden. Bij sommige mensen kunnen de nieren urinezuur niet efficiënt uitscheiden of wordt er te veel urinezuur geproduceerd, wat leidt tot hoge niveaus in het bloed. Dit resulteert in de vorming van kristallen in de gewrichten, wat ontsteking en pijn veroorzaakt. Jicht veroorzaakt hevige pijn in de knie, een beperkt bewegingsbereik en mogelijk lichte koorts. Jicht treft vaak eerst het gewricht van de grote teen (pijn en zwelling aan grote teen), voordat het kniegewricht of andere gewrichten worden aangetast.

Pseudojicht
Pseudojicht lijkt op jicht, maar wordt veroorzaakt door de afzetting van calciumkristallen in en rond het gewricht. Pseudojicht tast vaak het kniegewricht aan als eerste. Medisch advies is noodzakelijk bij kniepijn veroorzaakt door jicht of pseudojicht.

Overbelasting

Kniepijn kan ontstaan door overbelasting, wanneer een patiënt activiteiten uitvoert die de knie belast zonder voldoende voorbereiding. De knieweefsels kunnen uitrekken zonder blijvende schade. Het is belangrijk om goed op te warmen voor het sporten en te strekken na de training. Activiteitsniveaus moeten geleidelijk worden verhoogd. Goede schoenen zijn ook belangrijk; sportschoenen moeten worden vervangen wanneer ze versleten zijn. Activiteiten die minder belasting op de knie leggen, zoals zwemmen en wandelen, zijn vaak beter voor mensen met kniepijn.

Patellofemoraal pijnsyndroom

Bij het patellofemoraal pijnsyndroom ervaart de patiënt pijn aan de voorkant van de knie, rondom de knieschijf. De oorzaak van deze aandoening is niet volledig begrepen, maar symptomen verergeren vaak bij langdurig zitten of het lopen van trappen. Zelfbehandeling met ontstekingsremmers, een ijszak en rust kan nuttig zijn. Oefeningen om de dijspieren te versterken zijn ook aanbevolen.

Reumatoïde artritis

Reumatoïde artritis is een auto-immuunziekte die ontstekingen in het lichaam veroorzaakt. Deze ziekte kan leiden tot ernstige kniepijn, zwelling, roodheid en warmte in het kniegewricht. De pijn is vaak het ergst in de ochtend en verbetert gedurende de dag.

Schade aan de menisci

De menisci zijn kraakbeenachtige structuren tussen het boven- en onderbeen in het kniegewricht die dienen als schokdempers. Naarmate mensen ouder worden, kunnen de menisci verslijten, wat leidt tot kniepijn bij oudere volwassenen. Een gescheurde meniscus kan ontstaan door plotselinge draaien van het kniegewricht, wat resulteert in pijn, zwelling en soms een vastzittende knie. Hoewel de symptomen soms vanzelf verdwijnen, kan een operatie nodig zijn om het gescheurde weefsel te herstellen.

Septische artritis (geïnfecteerde knie)

Septische artritis is een ernstige aandoening die een zeer pijnlijke, warme, gezwollen knie veroorzaakt. Koorts kan ook optreden. Beweging van de knie kan extreem pijnlijk zijn. Dit is een medische noodsituatie die onmiddellijke behandeling vereist met antibiotica, en vaak is chirurgische interventie nodig om de infectie te behandelen.

Slijmbeursontsteking (bursitis)

Een slijmbeursontsteking ontstaat door ontsteking van de slijmbeurs, kleine met vocht gevulde zakjes die wrijving tussen spieren, pezen en botten verminderen. Deze aandoening kan worden veroorzaakt door acuut letsel, overmatig gebruik van de knie of langdurig knielen. Bursitis komt vaak voor bij mensen die veel knielen, zoals tapijtleggers, of bij sporters zoals voetballers.

Tendinitis

Overmatig gebruik of beschadiging van de pees die de knieschijf met het scheenbeen verbindt, leidt tot een peesontsteking (tendinitis). Activiteiten zoals basketbal of volleybal kunnen patellaire tendinitis veroorzaken, waarbij het gebied opzwelt, rood en warm aanvoelt. De behandeling omvat rust en ontstekingsremmers, vergelijkbaar met de behandeling van een verstuiking.

Ziekte van Osgood-Schlatter

De ziekte van Osgood-Schlatter veroorzaakt zwelling en gevoeligheid over de benige uitsteeksel net onder de knieschijf. Dit is een veelvoorkomende oorzaak van kniepijn en zwelling bij tieners die intensieve sportactiviteiten uitvoeren. Bij milde gevallen kunnen rust en ontstekingsremmers de symptomen verlichten. Ernstigere gevallen kunnen een medische behandeling vereisen.

Andere oorzaken

Andere oorzaken van kniepijn kunnen zijn:

• het iliotibiale band syndroom (aandoening met laterale kniepijn)
• het Plica-syndroom (irritatie aan kapselplooi van de knie met pijn)

Geassocieerde symptomen van pijnlijke knie

De symptomen die gepaard gaan met kniepijn variëren afhankelijk van de oorzaak en kunnen verschillen qua locatie en aard. Veel voorkomende symptomen van acute of chronische pijn zijn onder andere:

• beperkte mobiliteit
• gezondheid van de knie
• gewrichtsstijfheid
• het onvermogen om het been volledig recht te trekken
• zwakte

Alarmsymptomen

Een patiënt met kniepijn moet de arts raadplegen bij de volgende symptomen:

• afwijkende of misvormde stand van de knie
• ernstige pijn, zelfs in rust of pijn die na drie dagen niet afneemt
• onvermogen om gewicht op de knie te zetten
• koorts, roodheid of warmte rond de knie, of een ernstig opgezwollen knie
• pijn, zwelling, gevoelloosheid of tintelingen onder de aangetaste knie

Diagnose en onderzoeken

Voor het stellen van de diagnose van kniepijn is een gedetailleerde medische geschiedenis essentieel. De patiënt moet informatie verstrekken over het type pijn (pijnlijk, scherp of brandend), de locatie (voor of achter de knie), het moment waarop de pijn begon (geleidelijk of plotseling) en eventuele recente trauma's. Naast de medische geschiedenis zal een lichamelijk onderzoek van het kniegewricht nodig zijn. Aanvullende onderzoeken kunnen een bloedonderzoek, een echografie, een röntgenfoto (bij vermoeden van een breuk) of een MRI-scan omvatten.

Behandeling van pijn aan kniegewricht

In veel gevallen is een arts niet nodig, bijvoorbeeld bij overmatig gebruik of een lichte verwonding. Thuisbehandelingen zoals rust, het dragen van een kniebrace, het aanbrengen van een coldpack of ijszak, en het gebruik van ontstekingsremmers kunnen vaak verlichting bieden. Medische behandeling kan bestaan uit fysiotherapie, sterke pijnstillers, een injectie met corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers) en soms een artroscopie. Dit is een kijkoperatie waarmee de arts het gewricht kan inspecteren en eventuele schade kan herstellen.

Prognose en herstel

De prognose voor kniepijn hangt sterk af van de onderliggende oorzaak en de effectiviteit van de gekozen behandeling. Voor veel niet-ernstige aandoeningen kan de pijn verbeteren met conservatieve behandelingen zoals rust, fysiotherapie en medicatie. Bij chronische aandoeningen zoals artrose kan de pijn beheersbaar zijn met een combinatie van medische en zelfzorgmaatregelen. Het herstel kan variëren van enkele weken tot maanden, afhankelijk van de ernst van de aandoening en de genomen maatregelen.

Complicaties en vervolgzorg

Bij ernstige gevallen van kniepijn, vooral als deze niet tijdig worden behandeld, kunnen complicaties optreden zoals aanhoudende pijn, verminderde mobiliteit en blijvende schade aan het gewricht. Vervolgzorg kan nodig zijn om het herstel te monitoren en te zorgen voor een passende behandeling van eventuele complicaties. Regelmatige controles en aanpassing van de behandeling kunnen bijdragen aan een beter herstel en het voorkomen van toekomstige problemen.

Preventie van kniepijn

Het voorkomen van kniepijn is mogelijk door enkele eenvoudige maar effectieve maatregelen te nemen die de belasting op de knieën verminderen en blessures helpen voorkomen. Hier zijn enkele belangrijke strategieën om kniepijn te voorkomen:

Behoud een gezond gewicht

Overgewicht legt extra druk op de knieën, wat kan bijdragen aan de ontwikkeling van artrose en andere kniegewrichtproblemen. Het handhaven van een gezond gewicht door een gebalanceerd dieet en regelmatige lichaamsbeweging kan helpen de belasting op de knieën te verminderen. Gezonde voeding en regelmatige lichaamsbeweging zijn cruciaal voor het behouden van een gezond gewicht.

Voer knieversterkende oefeningen uit

Sterke spieren rond de knie helpen het gewricht te stabiliseren en te beschermen tegen overbelasting en blessures. Oefeningen die de quadriceps, hamstrings en kuitspieren versterken, kunnen de knieën ondersteunen. Fysiotherapie kan een op maat gemaakt oefenprogramma bieden dat helpt bij het versterken van de spieren rond het kniegewricht.

Gebruik goede schoenen

Het dragen van goed passende schoenen met voldoende ondersteuning en demping kan helpen de impact op de knieën tijdens activiteiten zoals wandelen en hardlopen te verminderen. Sportschoenen moeten regelmatig worden vervangen om te zorgen voor adequate ondersteuning en comfort.

Vermijd overbelasting

Overmatige belasting van de knieën door intense fysieke activiteiten kan leiden tot blessures en pijn. Het is belangrijk om activiteiten geleidelijk op te bouwen en voldoende rust te nemen tussen trainingen. Opwarmen en afkoelen zijn essentieel om blessures te voorkomen en de spieren voor te bereiden op belasting.

Gebruik kniebeschermers indien nodig

Bij activiteiten die een hoge impact op de knieën hebben of bij het werken in situaties waarbij knielen noodzakelijk is, kunnen kniebeschermers helpen om het kniegewricht te beschermen. Kniebeschermers zijn vooral nuttig voor mensen die deelnemen aan contact- of teamsporten, zoals voetbal of volleybal.

Train met de juiste techniek

Bij sportactiviteiten en oefeningen is het belangrijk om de juiste techniek te gebruiken om onnodige belasting op de knieën te voorkomen. Dit geldt voor oefeningen zoals squats en lunges, waar een onjuiste uitvoering kan leiden tot kniepijn en blessures. Oefeningstechniek en trainingsadviezen van een gekwalificeerde trainer kunnen helpen bij het aanleren van de juiste technieken.

Zorg voor goede ergonomie

Bij werkzaamheden waarbij veel zitten of staan vereist is, kan een goede ergonomische werkplek bijdragen aan het voorkomen van kniepijn. Het aanpassen van de werkhouding en gebruik van een verstelbare stoel kunnen de belasting op de knieën verminderen. Ergonomische tips kunnen nuttig zijn om kniepijn te voorkomen bij kantoorbaan of ander werk.

Voorkom herhalende stress

Herhalende bewegingen of langdurig herhaald gebruik van de knie kan leiden tot overbelasting en pijn. Het is belangrijk om regelmatig pauzes te nemen en variatie aan te brengen in activiteiten om overbelasting van de knieën te voorkomen.

Behandel blessures tijdig

Bij de eerste tekenen van een knieblessure of pijn is het belangrijk om direct te handelen. Vroege behandeling en het volgen van medische adviezen kunnen voorkomen dat kleine blessures uitgroeien tot ernstigere problemen. Zelfzorgmaatregelen en medische behandeling kunnen helpen om kniepijn te verlichten en verdere schade te voorkomen.

Lees verder

• Gezwollen knie: Oorzaken & behandeling van zwelling van knie
• Knie-effusie (vocht in knie): Pijn & stijfheid kniegewricht
• Baker’s cyste: Ophoping van gewrichtsvloeistof in knieholte
• Pijn in knieholte (posterieure kniepijn): Oorzaken
• Knieartrose: Pijn en stijfheid door slijtage van kraakbeen