Iliotibiale band syndroom: Aandoening met laterale kniepijn

De iliotibiale band is een peesblad dat van het bekken langs de zijkant van de dij naar de knie loopt. Het iliotibiale band syndroom, ook bekend als iliotibiaal frictiesyndroom of lopersknie, is een veel voorkomende knieblessure, vooral bij duursporten waarbij herhaalde bewegingen plaatsvinden. Deze aandoening verschijnt meestal acuut en veroorzaakt pijn en/of zwelling aan de buitenkant van de knie. In de meeste gevallen verlicht een conservatieve behandeling de symptomen.

• Oorzaken van het iliotibiale band syndroom
• Risicofactoren
• Anatomische afwijkingen
• Spieronbalans
• Trainingsgewoonten
• Symptomen: Laterale kniepijn
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van het iliotibiale band syndroom
• Langdurige prognose en terugvalpreventie
• Preventie en nazorg

Oorzaken van het iliotibiale band syndroom

Het iliotibiale band syndroom is een van de belangrijkste oorzaken van laterale kniepijn bij hardlopers en bij andere duursporten die veel herhaalde bewegingen met zich meebrengen. De iliotibiale band is een peesblad aan de zijkant van de knie, dat zich uitstrekt van de buitenkant van het bekken, over de heup en knie. De aanhechting van de iliotibiale band bevindt zich net onder de knie. Deze band speelt een cruciale rol bij het stabiliseren van de knie tijdens activiteiten zoals hardlopen, omdat deze beweegt van de achterkant van het dijbeen naar de voorkant van het dijbeen. De voortdurende wrijving van de band over een beenderig uitsteeksel aan de laterale zijde (buitenkant) van het dijbeen, in combinatie met herhaaldelijk buigen en strekken van de knie tijdens het trainen, kan leiden tot een ontsteking van het gebied.

Risicofactoren

Het iliotibiale band syndroom kan door verschillende risicofactoren worden veroorzaakt, waaronder anatomische afwijkingen, spieronevenwichtigheden en trainingsgewoonten.

Anatomische afwijkingen

Enkele voorbeelden van anatomische afwijkingen aan de benen en voeten die mogelijk bijdragen aan het ontstaan van het iliotibiale syndroom zijn ongelijke beenlengtes of O-benen.

Spieronbalans

De aandoening kan ook voortkomen uit een onbalans of zwakte in de heupspieren, bijvoorbeeld als gevolg van langdurig in kleermakerszit zitten of onvoldoende training van de heupspieren.

Trainingsgewoonten

Bepaalde trainingsgewoonten kunnen het risico op het ontwikkelen van het iliotibiale syndroom verhogen, zoals:

• het lopen van lange afstanden wandelen
• herhaalde bewegingen zoals traplopen of het overmatig bergopwaarts en heuvelafwaarts rennen, roeien, en schoolslag zwemmen
• lange periodes doorbrengen of regelmatig zitten in lotushouding in yoga
• onvoldoende of slecht opwarmen en afkoelen
• verandering van loopoppervlak
• verandering van loopschoenen

Symptomen: Laterale kniepijn

De symptomen van het iliotibiale band syndroom kunnen variëren. Sommige patiënten ervaren een branderig, prikkelend gevoel net boven de knie en aan de buitenzijde van de knie (laterale kant). Anderen merken een zwelling of verdikking van het weefsel in het gebied waar de band over het dijbeen wrijft. Dit prikkelende gevoel is voelbaar aan de buitenzijde van de knie of over de gehele lengte van de iliotibiale band. De pijn treedt vaak niet onmiddellijk op tijdens de activiteit, maar kan toenemen na verloop van tijd. De pijn is meestal voelbaar wanneer de voet op de grond wordt gezet en kan aanhouden na de activiteit. Soms ervaart de patiënt ook pijn boven en onder de knie, waar de iliotibiale band zich hecht aan het scheenbeen.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van het iliotibiale band syndroom is gebaseerd op de medische voorgeschiedenis en bevindingen van lichamelijk onderzoek. De arts zal de knie palperen en kan ook aanvullende tests uitvoeren om andere aandoeningen uit te sluiten.

Behandeling van het iliotibiale band syndroom

Rust, het toepassen van ijs, druk en het verhogen van de knie kunnen helpen om kniepijn en ontsteking te verminderen. Na de acute fase is het belangrijk om de knie te stretchen. Fysiotherapie kan verlichting bieden als symptomen aanhouden. Het is ook cruciaal om de risicofactoren aan te pakken, zoals het tijdelijk verminderen van de sportactiviteit. Als conservatieve maatregelen niet effectief blijken, kan een chirurgische behandeling nodig zijn. Na de operatie draagt de patiënt doorgaans tot tien dagen een gipsverband of brace en is aangepaste revalidatie noodzakelijk om terugval of andere blessures te voorkomen. De patiënt mag met goedkeuring van de arts of fysiotherapeut zeer geleidelijk de training hervatten.

Langdurige prognose en terugvalpreventie

Hoewel de meeste patiënten goed reageren op conservatieve behandelingen of chirurgie, kunnen sommige mensen last blijven houden van symptomen of een terugval ervaren. Het naleven van een aangepast trainingsschema en het blijven oefenen van preventieve maatregelen kan helpen om langdurige symptomen te voorkomen en een terugval te minimaliseren.

Preventie en nazorg

Het voorkomen van het iliotibiale band syndroom kan door enkele voorzorgsmaatregelen, zoals:

• Voldoende opwarming en afkoeling voor en na de training.
• Oefeningen en rek- en strekoefeningen voor de heupspieren en de iliotibiale band.
• Regelmatige evaluatie van trainingsgewoonten en schoenen.
• Het vermijden van plotselinge veranderingen in trainingsintensiteit of -duur.
• Aandacht besteden aan de juiste techniek bij sportieve activiteiten.

Bij nazorg na een chirurgische ingreep is het belangrijk om de instructies van de arts of fysiotherapeut strikt op te volgen, inclusief het gebruik van voorgeschreven medicatie, het uitvoeren van revalidatieoefeningen en het controleren van de voortgang tijdens het herstelproces.

Lees verder

• Kniepijn: Oorzaken pijnlijke knie (pijn aan kniegewricht)