Hemartrose: Bloeding in gewrichtsholte met pijn en zwelling

Hemartrose (hemarthrosis, articulaire bloeding) is een aandoening waarbij een bloeding aanwezig is aan de binnenkant van gewrichten (gewrichtsholte). De bloeduitstorting in een gewricht (meestal de knie) gaat gepaard met een extreme zwelling en pijn. Onbehandeld ontstaat ernstige schade aan het getroffen gewricht. De bloeduitstorting in een gewricht is het gevolg van vele mogelijke aandoeningen en risicofactoren. Door het grote aantal oorzaken, is de behandeling ook zeer variabel en gericht op het beheren of behandelen van het onderliggend probleem. Wanneer de overmatige bloedingen gedurende langere tijd aanwezig zijn, ontstaat schade in het gewricht, wat leidt tot verminderde beweging en soms blijvende invaliditeit.

• Oorzaken van hemartrose
• Risicofactoren van aandoening
• Symptomen: Pijn en zwelling door bloeding in gewricht
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van bloeding in gewrichtsholte
• Complicaties
• Prognose van bloeduitstorting in gewricht

Oorzaken van hemartrose

Gewrichtsbloedingen zijn een veel voorkomende complicatie van diverse hemofilie, een genetische aandoening die optreedt wanneer een stollingsproteïne (factor VIII of IX) defect is of ontbreekt. Door langdurig overmatige bloedingen ontstaat schade aan het gewricht, waardoor de patiënt minder beweeglijk is wat soms ook blijvend is. De ernst en frequentie van de bloedingen bepaalt hoe waarschijnlijk de patiënt wellicht blijvende schade zal ontwikkelen. Door de bloeding in de gewrichtsruimte en de druk (veroorzaakt door het bloed dat de ruimte vult) krijgt de patiënt mogelijk te maken met ernstige pijn, zwelling en misvorming. De schade veroorzaakt door gewrichtsbloeden is vergelijkbaar met deze van artritis (gewrichtsontsteking). Wanneer bloedverlies optreedt in het gewricht, is het kraakbeen dat het bot omringt eveneens getroffen. Kraakbeen voorkomt dat twee botten in een gewricht tegen elkaar gaan wrijven als ze bewegen. Door gewrichtsbloedingen wordt het kraakbeen vernietigd. Het beschadigde kraakbeen beschermt de botten hierdoor niet langer tegen wrijving, zodat ze tegen elkaar wrijven, wat erg pijnlijk is. In de loop van de tijd veroorzaakt dit een beperkt bewegingsbereik in het gewricht van een patiënt.

Risicofactoren van aandoening

Volgende aandoeningen en omgevingsfactoren leiden mogelijk tot een bloeding in de gewrichtsholte:

• artroscopische chirurgie: chirurgische procedure om gewrichtsproblemen te diagnosticeren en behandelen
• bloedaandoeningen: bloedingen, bloedstollingsaandoeningen en bloedvataandoeningen zoals bijvoorbeeld:
• afibrinogenemie: bloedstollingsaandoening met bloedingen
• hemofilie: erfelijke aandoening waarbij bloedstollingsmechanismen beschadigd zijn (ze zijn defect of ontbreken)
• sikkelcelanemie: bloedaandoening van rode bloedcellen
• Clutton-gewricht: ontsteking van de gewrichten bij patiënten met congenitale syfilis (aangeboren syfilis)
• fractuur (breuk) (soms)
• hemorragisch syndroom: slijmvliezen bloeden sneller bij deze aandoening
• infectie in het gewricht
• kanker: vooral tumoren in het bot (bottumoren) en leukemie
• kniegewricht-artroplastiek: chirurgische procedure voor een nieuwe knieprothese (knievervanging)
• Krim-Congo hemorrhagische koorts: virale infectie verspreid door tekenbeten of contact met besmet vee)
• medicijnen: anticoagulantia (bloedverdunners zoals Warfarine of aspirine)
• meniscusscheur: meniscus is een rubberachtige schijf die de knie beschermt; bij een scheur ontstaat sneller een gewrichtsbloeding
• neurologische aandoeningen
• scheurbuik: vitamine C-tekort met bloedingen en zwakte
• sommige vormen van artritis zoals artrose (reumatische aandoening van gewrichtskraakbeen) (zeldzaam en dan vooral bij oudere patiënten) en hemofiele artritis
• verwonding / trauma: een ernstige verstuiking of trauma aan de grote gewrichten leidt tot een bloeding binnen dat specifieke gewrichtsgebied.

Symptomen: Pijn en zwelling door bloeding in gewricht

Afhankelijk van de oorzaak zijn diverse milde tot ernstige symptomen zijn mogelijk bij hemartrose. De knie is het vaakst aangetast, maar ook de enkels, ellebogen, heupen, schouders en polsen zijn mogelijk getroffen door de bloeding in de gewrichtsholte. Door een combinatie van volgende symptomen, is het voor de patiënt moeilijk om de knie te bewegen en is het voor hem bijgevolg lastig om de dagelijkse activiteiten te voltooien. Volgende symptomen zijn mogelijk bij hemartrose:

• (ondraaglijke) pijn of gevoeligheid bij aanraking
• een ontsteking rond het getroffen gewricht
• gebroken bloedvaten rond het aangetast gewricht
• gewrichtsstijfheid
• gezwollen gewrichten
• overmatige blauwe plekken op het aangetaste gebied van gewrichten
• prikkelbaarheid of huilen bij een baby
• roodheid van de getroffen gewrichten
• tintelend, pijnlijk of ‘borrelend’ gevoel
• verminderd bewegingsbereik in het getroffen gewricht
• warm aanvoelende gewrichten

Diagnose en onderzoeken

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek

De arts doorloopt de volledige medische geschiedenis, inclusief informatie over familieleden die mogelijk bloedingsstoornissen hebben. Daarnaast is informatie met betrekking tot eventuele recente verwondingen nodig. Ook wil de arts op de hoogte zijn inzake het medicatiegebruik. Vervolgens voert de arts een lichamelijk onderzoek uit dat zich richt op het gebied waar de patiënt ongemak ervaart. De patiënt moet het aangetaste gebied onder meer buigen en bewegen, zodat de arts een idee krijgt over de functie en beweeglijkheid van het gewricht. Ervaart de patiënt pijn, dan moet hij dit melden.

Diagnostisch onderzoek

De arts voert een synoviale vloeistofanalyse uit om de gewrichtsontsteking te helpen diagnosticeren. Hierbij plaatst de arts een kleine naald in het gewricht om vloeistof op te zuigen (aspireren). Als de vloeistof een roodachtige tint bevat, wijst dit mogelijk op de aanwezigheid van bloed in het gewricht. Het monster gaat naar een laboratorium voor verder specialistisch onderzoek. Beeldvormende onderzoeken zoals een MRI-scan en een röntgenfoto zijn ook vaak aanbevolen. Verder is een bloedonderzoek vereist indien de arts vermoedt dat de patiënt lijdt aan een bloedingsaandoening. De arts is vooral geïnteresseerd in de bloedstollingsfactor.

Behandeling van bloeding in gewrichtsholte

De behandeling van hemartrose in de knie is afhankelijk van de specifieke oorzaak. Het is alleszins van belang om zo snel mogelijk een arts te raadplegen bij een ernstige zwelling of ontsteking of pijn aan de knie. De arts behandelt standaard de oorzaak of aandoening die aanleiding geeft tot de bloeduitstorting in een gewricht. Een bloedaandoening behandelt de arts veelal met een injectie met de ontbrekende stollingsfactor om het bloeden te helpen stoppen. Het is ook mogelijk dat de patiënt medicatie voorgeschreven krijgt waardoor het lichaam gemakkelijker stollingsfactoren kan aanmaken.

Andere behandelingen voor hemartrose omvatten:

• chirurgie en medische behandelingen:
• ablatieprocedure: dood weefsel verwijderen dat de bloeding mogelijk veroorzaakt
• artrodese: fusie van het gewricht
• bloed draineren (afvoeren) uit het gewricht
• cheilectomie: chirurgische verwijdering van kleine botachtige gezwellen op het gewricht
• fysiotherapie: ontstekingen en pijn verminderen, bewegingsbereik verhogen, spieren versterken, functie verbeteren, pijnlijke bewegingen voorkomen
• gewrichtsvervanging (gedeeltelijk of volledig, afhankelijk van de ernst) door een kunstmatig of prothetisch gewricht
• meniscectomie: een gedeeltelijke of volledige verwijdering van de meniscus
• osteotomie: chirurgische verwijdering van de botwig in het gebied van het aangetaste gewricht
• synovectomie: een chirurgische procedure waarbij de arts de bekleding die het gewricht smeert (synovium) verwijdert.
• medicatie:
• pijnstillers
• stollingsmiddelen
• zelfzorg:
• gewricht in een hogere stand brengen (elevatie)
• ijs aanbrengen
• levensstijl: gewicht verliezen bij overgewicht, activiteiten vermijden die mogelijk een bloeding veroorzaken, spierversterkende oefeningen uitvoeren
• rust

Na een chirurgische ingreep is mogelijk nog fysiotherapie en/of elektrische stimulatie van de spieren rondom de gewrichten nodig zodat de patiënt volledig herstelt.

Complicaties

Hemartrose is potentieel ernstig. Een reeks kleine bloedingen of zelfs een ernstige bloeding leidt namelijk tot veel schade. Een verlies van kracht in de spieren rondom het gewricht is een veel voorkomende complicatie. Pijn bij het gebruik van het gewricht of als het gewricht in rust is, is een ander probleem. Niet in staat zijn om deel te nemen aan dagelijkse activiteiten, zoals wandelen, zware lasten dragen en trappen op en af lopen, is mogelijk erg frustrerend voor de patiënt. Degeneratieve artritis (door vernietiging van het kraakbeen) is een andere complicatie bij patiënten met hemartrose in de knie.

Prognose van bloeduitstorting in gewricht

Indien de arts hemartrose of articulaire bloedingen snel behandelt door het behandelen van de onderliggende oorzaak, verdwijnt de pijn in de meeste gevallen en is de patiënt weer in staat om een productief en actief leven te leiden. Patiënten met chronische stollingsstoornissen zoals hemofilie, halen veel voordeel uit fysiotherapie.