Afibrinogenemie: Bloedstollingsaandoening met bloedingen

Afibrinogenemie is een zeldzame bloedstollingsziekte waarbij problemen optreden bij de vorming van fibrinogeen, waardoor dit eiwit in het plasma ontbreekt of nauwelijks aanwezig is. Dit leidt tot verschillende soorten bloedingen bij de patiënt. Een medische behandeling met bloedproducten en bloedtransfusies is noodzakelijk om de ziekte te behandelen. Zonder gepaste behandeling kunnen potentieel levensbedreigende complicaties ontstaan. De prognose varieert, en in sommige gevallen kan een bloeding fataal zijn. Deze aandoening is erfelijk en kan daarom niet worden voorkomen.

• Epidemiologie van afibrinogenemie
• Oorzaken van afibrinogenemie
• Soorten bloedingsaandoeningen
• Symptomen van afibrinogenemie: Diverse bloedingen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van tekort of ontbreken van fibrinogeen
• Prognose van afibrinogenemie
• Complicaties van afibrinogenemie
• Preventie van afibrinogenemie

Epidemiologie van afibrinogenemie

De bloedziekte afibrinogenemie komt voor bij ongeveer één op de één miljoen mensen. Vrouwen worden vaker getroffen dan mannen. De aandoening werd voor het eerst beschreven in de medische literatuur in 1920. In 2015 rapporteerden wetenschappers dat sindsdien ongeveer 250 patiënten in de medische literatuur zijn opgenomen. Verdere relevante epidemiologische gegevens zijn niet beschikbaar in de geraadpleegde literatuur.

Oorzaken van afibrinogenemie

Genetische mutatie

Afibrinogenemie wordt veroorzaakt door een mutatie (wijziging) in de genen alfa (FGA), bèta (FGB) of gamma (FGG). Deze mutatie verstoort de functie van het eiwit fibrinogeen (coagulatiefactor I), dat essentieel is voor de bloedstolling. Normaal gesproken helpt fibrinogeen bij het stoppen van bloedverlies door beschadigde bloedvaten af te sluiten. Bij afibrinogenemie ontbreekt dit eiwit of functioneert het niet goed, wat resulteert in overmatige bloedingen.

Overerving

Afibrinogenemie volgt een autosomaal recessief overervingspatroon, wat betekent dat de patiënt twee abnormale genen moet hebben geërfd om symptomen te ontwikkelen.

Soorten bloedingsaandoeningen

Afibrinogenemie bestaat in drie types: afibrinogenemie, hypofibrinogenemie en dysfibrinogenemie.

Afibrinogenemie

Bij afibrinogenemie, waarbij de patiënt geen fibrinogeen heeft, ontstaan de volgende bloedingsgerelateerde klachten:

• bloedingen in de hersenen / schedel (intracraniële bloedingen zijn echter zeldzaam)
• bloedingen in de ruimte tussen de gewrichten (hemartrose)
• bloedingen in de ruimte tussen de spieren (hematoom)
• bloedingen in de slijmvliezen (zoals bloedend tandvlees)
• bloedingen uit de navelstreng net na de geboorte
• ernstige bloedingen na de bevalling
• miskraam
• zwelling in de gewrichten
• menorragie (hevig bloedverlies tijdens de menstruatieperiode)
• neusbloedingen die niet gemakkelijk ophouden (epistaxis)
• snel blauwe plekken
• zware bloedingen na een verwonding of een operatie

Hypofibrinogenemie

Patiënten met hypofibrinogenemie, waarbij het abnormale gen van slechts één ouder is overgeërfd, ervaren minder vaak bloedingen, en de bloedingen zijn doorgaans minder ernstig.

Dysfibrinogenemie

Bij dysfibrinogenemie werkt het fibrinogeen minder goed. Vaak is de patiënt asymptomatisch en heeft hij geen klachten van de bloedstollingsaandoening.

Symptomen van afibrinogenemie: Diverse bloedingen

De symptomen van afibrinogenemie komen meestal direct na de geboorte tot uiting, vooral tijdens de kindertijd. Bloedingen kunnen optreden na een trauma of spontaan zonder duidelijke oorzaak.

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch onderzoek

Een diagnose van afibrinogenemie kan niet worden gesteld met alleen een klinisch onderzoek. Een uitgebreid bloedonderzoek is noodzakelijk om de diagnose te bevestigen.

Differentiële diagnose

De belangrijkste aandoeningen die op afibrinogenemie lijken, zijn onder andere:

• aangeboren stollingsfactordeficiënties (factoren II, V, VII, X, XI, VIII, IX en XIII)
• congenitale of verworven trombofilie (antitrombinedeficiëntie, proteïne C of S deficiëntie, factor V Leiden mutatie, lupus anticoagulans)
• consumptieve coagulopathie
• verworven fibrinogeendeficiëntie (consumptieve coagulopathie, leverfalen)

Behandeling van tekort of ontbreken van fibrinogeen

Bij een bloeding of ter voorbereiding op een operatie is behandeling essentieel om complicaties te voorkomen. Behandelopties zijn onder andere:

• cryoprecipitaat (een bloedproduct met geconcentreerd fibrinogeen en andere stollingsfactoren)
• fibrinogeen (RiaSTAP)
• plasma (het vloeibare deel van het bloed met stollingsfactoren)

Patiënten met afibrinogenemie hebben ook een vaccin tegen virale hepatitis B nodig, omdat bloedtransfusies het risico op een ontsteking van de lever verhogen.

Prognose van afibrinogenemie

Patiënten met afibrinogenemie hebben vaak te maken met ernstige bloedingen, die mild tot levensbedreigend kunnen zijn. Bloedingen in de hersenen zijn vaak fataal en vormen de belangrijkste doodsoorzaak bij deze aandoening. Postoperatieve bloedingen dragen ook bij aan een verhoogd risico op vroegtijdig overlijden.

Complicaties van afibrinogenemie

Mogelijke complicaties van de aandoening zijn:

• bloedstolsels die ontstaan als gevolg van de behandeling
• ontwikkeling van antilichamen (remmers) tegen fibrinogeen door de behandeling
• langzame genezing van wonden
• maagbloeding (symptomen van bloed braken en zwarte ontlasting)
• miltbreuk
• miskraam

Preventie van afibrinogenemie

Afibrinogenemie is een erfelijke aandoening en kan niet worden voorkomen.