Jeukende handen: jeuk aan handpalm en handrug

Jeukende handen of jeuk aan de handpalm of handrug is een zeer vervelende klacht. Jeuk aan de handen kan behoorlijk irritant zijn, vooral als de jeuk niet stopt. Jeuk, irritatie of branderigheid van de handen (handpalm en/of handrug) kan een relatief onschuldige oorzaak hebben. Een jeukende hand is zelden een teken van een ernstiger probleem. Dat is op zich goed nieuws. Het slechte nieuws is evenwel dat jeukende handen een teken kunnen zijn van een chronische huidaandoening die frequente behandeling nodig heeft. Je kunt zowel 's avonds, 's nachts als overdag last hebben van jeukende handen en de intensiteit kan variëren van mild tot ernstig. De jeuk kan komen en gaan of steeds aanwezig zijn. Het achterhalen van de oorzaak van jeukende handen, is belangrijk bij het bepalen welke behandeling passend is. De meesten oorzaken van jeuk aan de handpalm en handrug (onderkant en bovenkant van de hand) zijn goed te behandelen met zelfzorg en voorgeschreven zalven en crèmes.

• Jeukende handen
• Epidemiologie van jeukende handen
• Anatomie en fysiologie van de handen en de relatie met jeukende handen
• Oorzaken van jeuk aan de handpalm en handrug
• Huidgerelateerde oorzaken van jeuk aan handpalm en handrug
• Droge huid
• Schurft
• Psoriasis
• Beschadiging van de huid
• Handeczeem
• Contacteczeem
• Dyshidrotisch eczeem of blaasjeseczeem
• Winterjeuk
• Tinea manuum (schimmelinfectie van de hand)
• Bacteriële infecties zoals impetigo
• Allergieën en overgevoeligheid
• Allergische reactie
• Voedselallergieën (bijvoorbeeld latex-fruit syndroom)
• Neurologische oorzaken
• Zenuwproblemen
• Neuropathie door alcohol
• Multiple sclerose (MS)
• Postherpetische neuralgie (jeuk na gordelroos)
• Systemische en interne ziekten
• Diabetes
• Lever- of nieraandoening
• Schildklierproblemen
• Lupus
• Bloedarmoede (anemie)
• Hodgkin-lymfoom
• Paraneoplastisch syndroom
• Hormonale veranderingen
• Zwangerschap (bijvoorbeeld intrahepatische cholestase)
• Menopauze of overgang
• Omgevingsfactoren
• Jeukende handen na douchen
• Hitte en zweet
• Overmatig gebruik van reinigingsmiddelen of irriterende stoffen
• Blootstelling aan toxines of chemicaliën
• Jeukende handen door stress
• Jeukende handen door kou
• Medicijnen
• Vitaminetekorten
• Vitamine D-tekort
• Vitamine B12-tekort
• Auto-immuunziekten
• Sclerodermie
• Dermatomyositis
• Virale infectieziekten
• Hand-, voet- en mondziekte
• Andere virale infectieziekten
• Vasculaire en circulatieproblemen
• Erythromelalgie
• Raynaud-syndroom
• Zeldzamere oorzaken van jeukende handen
• Aquagene urticaria (jeuk door contact met water)
• Erythema multiforme
• Idiopathische pruritus (jeuk zonder duidelijke oorzaak)
• Mogelijke oorzaken van jeukende handen 's avonds of 's nachts
• Waarom krabben kinderen aan hun handen?
• Risicofactoren en risicogroepen van jeuk aan de handen
• Bijkomende symptomen
• Wanneer de huisarts raadplegen en wanneer direct medische hulp inschakelen
• Wanneer de huisarts raadplegen
• Wanneer direct medische hulp inschakelen (alarmsymptomen)
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van jeukende handen
• Droge huid behandelen
• Allergieën behandelen
• Eczeem en psoriasis
• Diabetes
• Schurft: Pak die kleine boosdoeners aan!
• Zenuwproblemen: Laat je zenuwen tot rust komen
• Stress verminderen
• Hormonale veranderingen aanpakken
• Neuropathie door alcohol: Tijd om je zenuwen te beschermen
• Lever- of nieraandoeningen behandelen
• Zeldzamere behandelingen
• Zelfzorg bij jeukende handen
• Prognose van jeukende handen
• Jeukende handen: meer dan een oppervlakkig probleem
• Complicaties van jeukende handen
• Preventie van jeukende handen
• Jeukende handen: een vrouw vertelt haar verhaal

Jeukende handen

Het begon op een winterochtend, toen Marijke op haar werk haar handschoenen uittrok en ineens werd overvallen door een intens kriebelend gevoel in haar handpalmen. Het was alsof duizenden kleine naaldjes in haar huid prikten, en hoe meer ze wreef, hoe erger de jeuk werd. Ze probeerde de jeuk te negeren terwijl ze haar computer aanzette, maar uiteindelijk stond ze op om koud water over haar handen te laten stromen, hopend op verlichting. Voor Marijke was dit een eerste kennismaking met jeukende handen, een probleem dat haar de rest van de dag bleef achtervolgen.

Jeukende handen zijn bijzonder vervelend en kunnen de dagelijkse activiteiten flink verstoren. Vaak zijn jeukende handen of handpalmen een algemeen symptoom zonder duidelijke oorzaak dat vanzelf binnen enkele minuten tot uren weer verdwijnt. De jeuk kan ontstaan door een droge huid, bijvoorbeeld als gevolg van guur en koud weer. In de wintermaanden, wanneer de lucht droger is en we de verwarming vaak aan hebben, droogt de huid van onze handen sneller uit, wat kan leiden tot jeuk en irritatie.

Daarnaast kunnen jeukende handen het gevolg zijn van een huidaandoening zoals atopisch eczeem, psoriasis of contactdermatitis. In dergelijke gevallen gaat de jeuk vaak gepaard met andere symptomen, zoals roodheid, schilfering, korstjes of afwijkende plekjes op de huid. Ongeveer 10-15% van de kinderen en 2-5% van de volwassenen heeft te maken met atopisch eczeem, waarbij jeukende handen een veelvoorkomend symptoom is. Mensen met allergieën zijn ook gevoelig voor jeukende handen, vooral wanneer ze in contact komen met stoffen zoals schoonmaakmiddelen of nikkel in sieraden.

Soms zijn jeukende handpalmen een symptoom van een onderliggende medische aandoening, zoals een leverziekte of diabetes. Bij leveraandoeningen kunnen afvalstoffen zich ophopen in het bloed, wat leidt tot pruritus, ofwel jeuk, die ook in de handpalmen kan voorkomen. Diabetes kan jeukende handen veroorzaken door een verminderde doorbloeding en een droge huid. Het is belangrijk om bij aanhoudende jeuk, vooral als deze gepaard gaat met andere symptomen zoals vermoeidheid, Geelzucht of dorst, medische hulp te zoeken.

Levensstijl en omgevingsfactoren spelen ook een grote rol bij het ontstaan van jeukende handen. Blootstelling aan irriterende stoffen, zoals schoonmaakmiddelen, oplosmiddelen en zelfs overmatig handen wassen, kan leiden tot uitdroging en irritatie. Mensen die in beroepen werken waar ze vaak in contact komen met water of chemicaliën, zoals schoonmakers, zorgverleners of kappers, lopen een verhoogd risico op jeukende handen. Stress kan ook een verergerende factor zijn; uit onderzoek blijkt dat mensen die veel stress ervaren, vaker last hebben van huidklachten zoals jeuk.

Jeukende handen zijn meestal onschuldig en verdwijnen vaak vanzelf, maar het probleem kan ook chronisch worden en de kwaliteit van leven flink negatief beïnvloeden. Door bewust om te gaan met huidverzorging, zoals het hydrateren van de handen, het vermijden van irriterende stoffen en het dragen van handschoenen in koude of droge omstandigheden, kunnen veel jeukklachten worden voorkomen of verminderd. Het is belangrijk om naar je lichaam te luisteren en op tijd hulp te zoeken als de klachten aanhouden of verergeren.

Epidemiologie van jeukende handen

Jeukende handen zijn een veelvoorkomend symptoom dat mensen van alle leeftijden en achtergronden treft. De oorzaak kan variëren van een onschuldige huidirritatie tot een ernstigere medische aandoening, zoals eczeem of allergieën. Het hebben van jeukende handen kan niet alleen hinderlijk zijn, maar kan ook een aanzienlijke impact hebben op de kwaliteit van leven, vooral als het leidt tot slaapproblemen of beperkingen in het dagelijks functioneren. De epidemiologie van jeukende handen omvat factoren zoals geslacht, leeftijd, regionale verschillen en genetische invloeden, evenals de impact op de kwaliteit van leven.

Vóórkomen van jeukende handen
Jeukende handen komen wereldwijd voor en zijn een veelvoorkomend symptoom van verschillende huidaandoeningen. Naar schatting heeft ongeveer 10-20% van de bevolking op enig moment in hun leven last van jeukende handen. In Nederland en België wordt geschat dat 15-20% van de mensen hier last van heeft als gevolg van een droge huid, eczeem of contactallergieën. Het probleem komt vooral vaker voor in de wintermaanden, wanneer de lucht droger is en de huid meer vatbaar is voor uitdroging. Uit cijfers blijkt dat mensen die in koudere klimaten leven, zoals in Noord-Europa, tot 25% vaker last hebben van jeukende handen in de winter, vergeleken met mensen in warmere regio's.

Geslachtsverschillen
Jeukende handen komen iets vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Ongeveer 60% van de mensen met eczeem zijn vrouwen, en zij rapporteren vaker jeukende handen als symptoom dan mannen. Dit kan deels te maken hebben met hormonale schommelingen die de gevoeligheid van de huid kunnen beïnvloeden. Ook komen bepaalde huidaandoeningen zoals eczeem en allergische reacties vaker voor bij vrouwen. Dit kan mede komen door verhoogde blootstelling aan schoonmaakmiddelen en andere irriterende stoffen, zowel thuis als op het werk. Vrouwen lopen bijvoorbeeld 30% meer kans om contactdermatitis te ontwikkelen, wat een belangrijke oorzaak van jeuk kan zijn.

Kinderen en volwassenen
Jeukende handen komt zowel bij kinderen als volwassenen voor, maar de oorzaken verschillen vaak. Bij kinderen is atopisch eczeem een van de belangrijkste oorzaken van jeukende handen. Ongeveer 10-15% van de kinderen heeft te maken met atopisch eczeem, wat vaak resulteert in jeuk en huiduitslag, inclusief op de handen. Bij volwassenen zijn de oorzaken vaak gevarieerder en kunnen jeukende handen worden veroorzaakt door contactallergieën, psoriasis, droge huid of zelfs systemische aandoeningen zoals diabetes of leverproblemen. Naarmate mensen ouder worden, wordt de huid dunner en droger, waardoor ouderen een verhoogd risico hebben op jeukende handen door uitdroging of irritatie. Bij mensen ouder dan 65 jaar heeft ongeveer 30% regelmatig last van jeukende handen, vaak door een combinatie van droge huid en afnemende regeneratieve capaciteiten van de huid.

Regionale verschillen: Nederland, België en wereldwijd
In Nederland en België hebben naar schatting 15-20% van de mensen last van jeukende handen. Het probleem is wereldwijd wijdverspreid, maar de prevalentie varieert afhankelijk van klimaat en levensstijl. In landen met een kouder klimaat, zoals in Noord-Europa, komt jeukende huid vaker voor in de wintermaanden door droge lucht en centrale verwarming. In warmere klimaten kan jeuk juist vaker voorkomen door overmatig zweten en een verhoogde blootstelling aan allergenen zoals pollen. Wereldwijd zijn huidaandoeningen zoals eczeem en psoriasis belangrijke oorzaken van jeukende handen, met een geschatte prevalentie van 2-5% van de wereldbevolking die regelmatig last heeft van jeukklachten. Uit onderzoek blijkt dat mensen in stedelijke gebieden tot 20% meer kans hebben op jeukende handen als gevolg van blootstelling aan vervuilende stoffen in de lucht.

Genetische invloeden
Genetica speelt een belangrijke rol in het risico op jeukende handen, vooral wanneer deze veroorzaakt worden door huidaandoeningen zoals atopisch eczeem of psoriasis. Mensen met een familiegeschiedenis van eczeem, astma of allergieën hebben een verhoogde kans om zelf ook atopisch eczeem en de bijbehorende jeukende handen te ontwikkelen. Ongeveer 50-70% van de mensen met atopisch eczeem heeft een familiegeschiedenis van allergische aandoeningen. Daarnaast kunnen genetische factoren invloed hebben op de gevoeligheid van de huid en de neiging tot het ontwikkelen van huidirritaties. Mensen met een genetische aanleg voor psoriasis hebben bijvoorbeeld twee keer zoveel kans om last te krijgen van jeukende handen als gevolg van huidschilfering en ontstekingen.

Leefstijlfactoren en invloed op jeukende handen
Leefstijlfactoren spelen ook een rol in de ontwikkeling en ernst van jeukende handen. Blootstelling aan irriterende stoffen, zoals schoonmaakmiddelen, oplosmiddelen en zelfs overmatig handen wassen, kan leiden tot huidirritatie en jeuk. Mensen die vaak hun handen wassen, zoals zorgverleners of schoonmakers, hebben een verhoogd risico op jeukende handen door uitdroging en irritatie van de huidbarrière. Ongeveer 25-30% van de mensen die werken in beroepen met verhoogde blootstelling aan irriterende stoffen ervaart regelmatig jeukende handen. Daarnaast kunnen stress en een ongezonde voeding, zoals een tekort aan essentiële vetzuren, bijdragen aan een verergering van jeukklachten. Mensen met een dieet dat rijk is aan omega-3-vetzuren rapporteren 15% minder vaak jeukklachten in vergelijking met mensen met een dieet dat arm is aan deze vetzuren.

Systemische oorzaken en jeukende handen
In sommige gevallen kunnen jeukende handen wijzen op een onderliggend systemisch probleem. Lever- en nieraandoeningen kunnen leiden tot jeuk, ook wel pruritus genoemd, door ophoping van afvalstoffen in het bloed. Diabetes kan ook leiden tot jeuk door een verminderde doorbloeding en droge huid. Ongeveer 20-25% van de mensen met diabetes rapporteert regelmatig jeukende handen als een van hun symptomen. Het is belangrijk om bij aanhoudende jeukende handen, vooral wanneer deze gepaard gaan met andere symptomen zoals vermoeidheid of geelzucht, medische hulp te zoeken om eventuele onderliggende aandoeningen op te sporen.

Anatomie en fysiologie van de handen en de relatie met jeukende handen

Onze handen zijn een prachtig staaltje van anatomische precisie en complexiteit, ontworpen om een breed scala aan bewegingen en functies uit te voeren. Ze zijn opgebouwd uit botten, spieren, pezen, gewrichten, bloedvaten en zenuwen, die allemaal samenwerken om ons in staat te stellen te grijpen, voelen, dragen en communiceren. Maar deze fijne anatomie maakt de handen ook kwetsbaar voor ongemakken zoals jeuk, vooral wanneer de balans tussen deze verschillende structuren verstoord raakt.

De huid van de handen
De huid van de handen is het eerste verdedigingsmechanisme tegen de buitenwereld. Het is dikker op de handpalmen, wat zorgt voor bescherming tegen druk en wrijving. De huid bestaat uit verschillende lagen, waaronder de opperhuid (epidermis) en de lederhuid (dermis). De opperhuid bevat een dichte laag keratinocyten die beschermen tegen uitdroging en schadelijke invloeden van buitenaf. De lederhuid bevat bloedvaten, zenuwen, en talgklieren die bijdragen aan de hydratatie en het gevoel in de huid. Wanneer de huid uitdroogt door blootstelling aan kou, wind, of chemische irriterende stoffen, kan dit leiden tot jeuk. Vooral in de wintermaanden, wanneer de lucht droger is, kan de barrière van de huid worden verstoord, waardoor de zenuwuiteinden gevoeliger worden en jeuk kunnen veroorzaken.

Bij mensen met jeukende handen kan de opperhuid ook gevoeliger zijn door een afname in natuurlijke vetten (lipiden) die helpen om vocht vast te houden. Deze afname kan worden veroorzaakt door vaak wassen of door blootstelling aan zeep en andere irriterende stoffen. Het resultaat is een droge en gebarsten huid die de zenuwuiteinden blootlegt, wat leidt tot die hinderlijke, kriebelende sensatie.

Zenuwen en jeuk
De zenuwen in de handen spelen een belangrijke rol bij het ervaren van jeuk. In de lederhuid bevinden zich vrije zenuwuiteinden die gevoelig zijn voor prikkels zoals aanraking, pijn en temperatuur. Wanneer deze zenuwuiteinden worden geprikkeld door factoren zoals een droge huid, allergenen of ontstekingen, sturen ze signalen naar de hersenen die als jeuk worden geïnterpreteerd. De nervus medianus, nervus ulnaris en nervus radialis zijn de belangrijkste zenuwen die de handen van gevoel en motorische functie voorzien. Irritatie van de huid of ontsteking kan ertoe leiden dat deze zenuwen overgevoelig worden, waardoor de jeuk wordt versterkt.

Daarnaast kan jeuk een gevolg zijn van een onderliggende ontstekingsreactie. Bij huidaandoeningen zoals atopisch eczeem of contactdermatitis is er sprake van een verhoogde activiteit van het immuunsysteem, waardoor er ontstekingsmediatoren vrijkomen die de zenuwuiteinden in de huid prikkelen. Deze ontstekingsmediatoren, zoals histamine, veroorzaken een jeukreactie die moeilijk te negeren is. Dit verklaart waarom mensen met eczeem vaak intense jeuk aan de handen ervaren.

Bloedvaten en doorbloeding
De handen zijn rijk aan bloedvaten die ervoor zorgen dat de huid en andere structuren voldoende zuurstof en voedingsstoffen krijgen. Een goede doorbloeding is essentieel voor het behoud van een gezonde huid en voor het herstel van eventuele beschadigingen. Bij koude temperaturen vernauwen de bloedvaten in de handen zich om warmteverlies te voorkomen. Dit kan echter ook leiden tot een droge huid en jeuk, omdat de verminderde doorbloeding de aanvoer van vocht en voedingsstoffen naar de huid beperkt. Mensen met aandoeningen die de doorbloeding verminderen, zoals het fenomeen van Raynaud, hebben vaak last van jeukende handen, vooral wanneer de bloedstroom weer toeneemt en de huid rood en gezwollen aanvoelt.

Spieren, pezen en gewrichten
Hoewel spieren, pezen en gewrichten niet direct verantwoordelijk zijn voor het ontstaan van jeuk, spelen ze wel een rol in de gevolgen van jeukende handen. Wanneer iemand veel krabt door jeuk, kunnen de onderliggende spieren en pezen geïrriteerd raken, wat kan leiden tot pijn en zwelling. Langdurig krabben kan ook leiden tot ontsteking van de pezen (tendinitis) of gewrichten, vooral als de huid beschadigd raakt en infecties optreden. Het is dus belangrijk om de oorzaak van de jeuk aan te pakken voordat krabben leidt tot verdere complicaties.

De rol van talgklieren en zweetklieren
De talgklieren en zweetklieren in de huid van de handen spelen een belangrijke rol in het behouden van de vochtbalans en temperatuurregeling. Talgklieren scheiden een olieachtige substantie af die de huid helpt hydrateren en beschermen tegen uitdroging. Bij mensen met een droge huid of een verminderde talgproductie is er een verhoogd risico op jeuk omdat de huidbarrière minder effectief is. Zweetklieren helpen bij de temperatuurregeling, maar overmatig zweten kan de huid irriteren en jeuk veroorzaken, vooral wanneer het zweet opdroogt en zouten op de huid achterblijven die de zenuwen prikkelen.

Oorzaken van jeuk aan de handpalm en handrug

Jeukende handen kunnen je flink uit je concentratie halen. Of het nu komt door een droge huid, een allergische reactie of iets anders, die constante drang om te krabben is niet alleen irritant, maar kan ook een signaal zijn dat er iets dieper aan de hand is. Laten we een aantal oorzaken van jeukende handen ontdekken die je misschien nog niet had overwogen!

Verschillende factoren kunnen verantwoordelijk zijn voor jeukende handen of jeuk aan je handpalm of handrug. Deze passeren hieronder de revue.

Huidgerelateerde oorzaken van jeuk aan handpalm en handrug

Droge huid

Een droge huid wordt vaak veroorzaakt door externe omstandigheden. Winterweer laat bijvoorbeeld de huid snel uitdrogen. Een droge huid kan irritant zijn en jeuk veroorzaken. Droge handen is een veel voorkomende oorzaak van jeukende handen.

Schurft

Schurft is een erg besmettelijke en jeukende huidaandoening die wordt veroorzaakt door de schurftmijt Onbehandeld kunnen deze microscopische mijten maandenlang in je huid leven. Ze planten zich voort op het oppervlak van je huid en graven vervolgens gangetjes in de huid om er eitjes in te leggen. Dit veroorzaakt een jeukende, rode uitslag op de huid. Bij schurft op je handen, ontwikkel je jeukende handen. Vaak verschijnt schurft aan de bovenkant van je handen, waarbij je intense jeuk op de handrug krijgt.

Na de eerste blootstelling aan schurft kan het tot zes weken duren voordat de symptomen verschijnen. De symptomen ontwikkelen zich meestal sneller bij mensen die eerder schurft hebben gehad. De kenmerkende symptomen van schurft zijn uitslag en intense jeuk die 's nachts erger wordt. Continu krabben van het geïnfecteerde gebied kan zweren veroorzaken die geïnfecteerd raken. Voorkeursplekken voor schurft bij oudere kinderen en volwassenen zijn:

• pols
• elleboog
• oksel
• tepel
• penis
• taille
• billen
• gebied tussen de vingers

Schurft bij baby's en peuters, en soms bij ouderen of patiënten die immuungecompromitteerd zijn, kan zich manifesteren opd e volgende locaties:

• hoofd
• gezicht
• nek
• handen
• voetzolen

Psoriasis

Psoriasis is een chronische huidziekte met rode plekken en witte schilfers. Psoriasis is een auto-immuunziekte waarbij het immuunsysteem lichaamseigen cellen en stoffen als lichaamsvreemd ziet en gaat aanvallen. Naast jeuk kan psoriasis de volgende symptomen veroorzaken:

• Platte plekken met rode, schilferige huid.
• De dikke schilfers zien er soms schubachtig uit;
• De plekken kunnen soms pijnlijk zijn;
• Een enkele keer zijn er in de psoriasisplekken één of meerdere puskopjes te zien, welke steriel zijn (dus geen infectie).

Beschadiging van de huid

Bepaalde chemicaliën of stoffen kunnen de gevoelige huid van je handen irriteren. Schrobben of borstelen kan ook je huid ook irriteren. Dit kan droogheid, schilfering en jeuk veroorzaken.

Handeczeem

Handeczeem is een veelvoorkomende en vaak chronische, moeilijk behandelbare aandoening, die flink kan jeuken en interfereert met de dagelijkse activiteiten die je verricht. Eczeem aan de hand wordt gekenmerkt door roodheid, zwelling en bultjes en blaasjes. Er bestaan verschillende vormen van handeczeem, naar gelang de oorzaak. Het komt vaker voor bij vrouwen, mogelijk omdat zij vaker werkzaam zijn als schoonmaakster en kapster, waardoor zij veelvuldig bloot staan aan irriterende en uitdrogende stoffen.

Contacteczeem

Dit is de sneaky versie van eczeem die toeslaat zodra je huid in contact komt met iets wat niet zo vriendelijk is voor je handen. Of het nu gaat om agressieve schoonmaakmiddelen, parfum in zeep, of zelfs bepaalde metalen zoals nikkel – je handen reageren door te gaan jeuken, rood te worden, en soms zelfs te schilferen. Eén aanraking en je handen zijn in opstand!

Dyshidrotisch eczeem of blaasjeseczeem

Dyshidrotisch eczeem, beter bekend als blaasjeseczeem, is een aandoening die letterlijk onder je huid kruipt. Het begint vaak met een intense, onverklaarbare jeuk aan je handpalmen of voetzolen, gevolgd door de opkomst van kleine, met vocht gevulde blaasjes. Die blaasjes lijken onschuldig, maar kunnen je leven flink op zijn kop zetten. De jeuk is zó intens dat veel mensen niet kunnen stoppen met krabben, waardoor de huid pijnlijk en beschadigd raakt. Het voelt alsof je huid om hulp schreeuwt, terwijl je zelf geen idee hebt wat er aan de hand is.

De blaasjes kunnen barsten en maken plaats voor droge, schilferige plekken die trekkerig en gevoelig zijn. Het gevolg? Elke handeling wordt een uitdaging. Simpele dingen zoals een appje sturen, je handen wassen of een boterham smeren voelen ineens alsof je een marathon moet lopen. Het kan je zelfvertrouwen aantasten, vooral omdat je handen zo zichtbaar zijn. De oorzaak? Vaak een combinatie van stress, allergieën, of irritatie door alledaagse producten zoals zeep of schoonmaakmiddelen. En alsof dat nog niet genoeg is, kan de aandoening zomaar terugkomen, net als je denkt dat je ervan af bent.

Gelukkig zijn er manieren om je huid een beetje rust te gunnen. Corticosteroïdenzalven bieden vaak snelle verlichting, terwijl een goede hydraterende crème je huid helpt herstellen. Maar daar stopt het niet: triggers vermijden is minstens zo belangrijk. Handschoenen dragen bij het schoonmaken, stress leren managen, en oppassen met metalen zoals nikkel kan een wereld van verschil maken. Het is alsof je samen met je huid een nieuwe routine moet leren.

Leven met dyshidrotisch eczeem betekent niet dat je moet leven met jeuk of ongemak. Met de juiste aanpak kun je de controle terugpakken en je handen weer soepel en comfortabel maken.

Winterjeuk

Wanneer de temperaturen zakken, protesteert je huid. De koude lucht buiten en de droge verwarmde lucht binnen zorgen ervoor dat je handen hun natuurlijke vocht verliezen. Het resultaat? Winterjeuk! Je huid wordt droog, begint te trekken en je handen voelen aan alsof ze dringend om lotion smeken.

Tinea manuum (schimmelinfectie van de hand)

Tinea manuum is een schimmelinfectie van de huid op de hand (handschimmel), veroorzaakt door dermatofyten – schimmels die gedijen op keratine, het eiwit in de huid, haren en nagels. De infectie verschijnt meestal op één hand, vaak met droge, schilferige plekken, rode randen of blaasjes. Het wordt ook wel “one-hand, two-feet syndrome” genoemd, omdat het vaak gepaard gaat met infecties aan beide voeten.

De schimmel verspreidt zich via direct contact met besmette oppervlakken, zoals handdoeken, sportuitrusting, of zelfs door contact met dieren. Een beschadigde huid of een verzwakt immuunsysteem verhoogt het risico. Daarnaast kan overmatig vocht, zoals bij het dragen van handschoenen in warme omstandigheden, een voedingsbodem vormen voor de schimmel.

De behandeling bestaat meestal uit het aanbrengen van antischimmelcrèmes of -zalven. Bij ernstige infecties kan een orale antischimmelmedicatie nodig zijn. Preventie richt zich op het vermijden van vochtige omstandigheden, grondig drogen van de handen en het vermijden van contact met besmette oppervlakken. Het tijdig herkennen van symptomen is cruciaal om verspreiding naar andere lichaamsdelen of personen te voorkomen.

• Casus: Jan (37) merkte dat zijn rechterhand plotseling rood werd en begon te jeuken na een middag tuinieren. De huisarts diagnosticeerde tinea manuum, waarschijnlijk opgelopen door contact met besmette tuinaarde. Met een antischimmelcrème herstelde hij volledig binnen twee weken.

Bacteriële infecties zoals impetigo

Impetigo, ook wel krentenbaard genoemd, is een zeer besmettelijke bacteriële infectie van de huid, veroorzaakt door Staphylococcus aureus of Streptococcus pyogenes. Hoewel het meestal bij kinderen voorkomt, kunnen ook volwassenen worden getroffen, vooral bij huidbeschadigingen. De infectie begint vaak als rode vlekken of bultjes die snel veranderen in met vocht gevulde blaasjes en korstvorming.

De bacteriën dringen de huid binnen via kleine wondjes, zoals krabplekjes of insectenbeten. De infectie verspreidt zich snel door direct contact of door besmette objecten zoals handdoeken of kleding. Slechte hygiëne en warme, vochtige omstandigheden vergroten het risico op impetigo, vooral in gemeenschappelijke ruimtes zoals sportscholen of kinderdagverblijven.

Milde gevallen van impetigo kunnen worden behandeld met een antibacteriële zalf. Bij meer uitgebreide infecties kan een antibioticakuur nodig zijn. Hygiënemaatregelen zijn essentieel: regelmatig handen wassen, nagels schoonhouden en besmette voorwerpen goed reinigen kunnen verdere verspreiding voorkomen.

• Casus: Mila (6) ontwikkelde kleine blaasjes rond haar mond na een week op zomerkamp. Haar moeder bracht haar naar de dokter, waar impetigo werd vastgesteld. Met een antibacteriële zalf genas ze binnen tien dagen. Haar ouders werden geadviseerd om alle handdoeken en beddengoed op hoge temperatuur te wassen om verdere besmetting te voorkomen.

Allergieën en overgevoeligheid

Allergische reactie

Als je allergisch bent voor iets dat je aanraakt, kan je last krijgen van jeukende handen. De jeuk hoeft niet meteen op te komen. Het kan enkele uren duren voordat je dit ervaart nadat je in contact bent gekomen met het allergeen. Naast jeukende handen, kan er een onderhuidse zwelling ontstaan, evenals huiduitslag.

Voedselallergieën (bijvoorbeeld latex-fruit syndroom)

Het latex-fruit syndroom is een type voedselallergie dat voorkomt bij mensen die gevoelig zijn voor latex. Het ontstaat doordat bepaalde proteïnen in latex overlappen met die in fruit zoals bananen, kiwi’s, avocado's, en kastanjes. Het lichaam herkent deze proteïnen als allergenen, wat kan leiden tot jeuk, zwelling, en zelfs anafylactische reacties.

Bij mensen met een latexallergie reageert het immuunsysteem overdreven op de proteïnen in latexproducten zoals handschoenen, ballonnen, of medische hulpmiddelen. Deze kruisreactie kan ook worden uitgelokt door het eten van bepaalde vruchten. Symptomen kunnen variëren van milde orale jeuk (orale allergie syndroom) tot ernstige reacties zoals benauwdheid of huiduitslag.

De belangrijkste behandeling is het vermijden van latex en de betrokken voedingsmiddelen. Bij een allergische reactie kunnen antihistaminica of adrenaline-injecties nodig zijn. Mensen met een latexallergie moeten waarschuwingsarmbanden dragen en zorgverleners informeren over hun aandoening.

• Casus: Lotte (28) merkte dat ze jeuk kreeg aan haar lippen na het eten van avocado. Later kreeg ze ook uitslag bij het dragen van latexhandschoenen. Een allergoloog bevestigde het latex-fruit syndroom, en ze vermijdt nu latexproducten en bepaalde vruchten om reacties te voorkomen.

Neurologische oorzaken

Zenuwproblemen

Soms zit het probleem dieper dan de huid. Een beknelde zenuw, bijvoorbeeld door een nek- of rugprobleem, kan je handen prikkelen en laten jeuken zonder dat je ook maar iets op je huid ziet. Het voelt alsof je handen je willen vertellen dat er ergens stroom niet helemaal lekker door de draden gaat.

Neuropathie door alcohol

Een lange periode van overmatig alcoholgebruik kan de zenuwen in je lichaam beschadigen, vooral in je handen en voeten. Deze neuropathie zorgt voor tintelingen, gevoelloosheid en vaak ook die onophoudelijke jeuk, alsof je handen nooit helemaal tot rust kunnen komen.

Multiple sclerose (MS)

Multiple sclerose (MS) is een chronische auto-immuunziekte waarbij het immuunsysteem de myeline – een beschermende laag rondom zenuwen – in de hersenen en het ruggenmerg aanvalt. Dit veroorzaakt zenuwontstekingen en verstoring van signalen, wat leidt tot uiteenlopende symptomen, waaronder jeuk en sensaties zoals tintelingen of een brandend gevoel in de huid.

Jeuk bij MS wordt veroorzaakt door zenuwbeschadiging, ook wel neuropathische jeuk genoemd. Dit gebeurt wanneer zenuwen signalen verkeerd doorgeven aan de hersenen, waardoor een jeukgevoel ontstaat zonder dat er sprake is van huidirritatie of allergieën. Deze jeuk kan plotseling opkomen en is vaak intens en moeilijk te verlichten.

Ofschoon MS niet genezen kan worden, kunnen medicijnen zoals antiepileptica en antidepressiva helpen de zenuwsignalen te reguleren en de jeuk te verminderen. Koude kompressen en kalmerende crèmes kunnen tijdelijk verlichting bieden, maar behandelen niet de oorzaak.

• Casus: Thomas (41) kreeg last van hevige jeuk aan zijn hand zonder zichtbare huidproblemen. Na neurologisch onderzoek werd MS vastgesteld. Hij gebruikt nu medicatie om de jeuk te beheersen en zijn ziekte onder controle te houden.

Postherpetische neuralgie (jeuk na gordelroos)

Postherpetische neuralgie (PHN) is een complicatie van gordelroos, veroorzaakt door het varicella-zoster-virus (hetzelfde virus dat waterpokken veroorzaakt). Het treedt op wanneer de zenuwen beschadigd raken tijdens een herpes zoster-uitbraak, wat kan leiden tot langdurige pijn, branderigheid, of intense jeuk in het getroffen gebied.

Na een herpes zoster-infectie blijft het virus slapend in het zenuwstelsel. Bij sommige mensen veroorzaakt de ontsteking tijdens de infectie blijvende zenuwbeschadiging. Dit resulteert in abnormale zenuwsignalen, wat symptomen zoals jeuk of pijn in het aangedane huidgebied veroorzaakt, zelfs maanden na het verdwijnen van de huiduitslag.

De behandeling van PHN richt zich op het beheersen van de symptomen. Medicijnen zoals lidocaïnepleisters, gabapentine, of amitriptyline worden vaak voorgeschreven. Voor sommige patiënten kunnen lokale crèmes met capsaïcine of koude kompressen verlichting bieden. Vaccinatie tegen gordelroos kan het risico op PHN aanzienlijk verminderen.

• Casus: Anneke (63) kreeg gordelroos op haar borst. Hoewel de uitslag verdween, bleef ze maandenlang last houden van een intense jeuk in hetzelfde gebied. Haar arts stelde PHN vast en schreef een lidocaïnepleister voor, wat haar klachten aanzienlijk verminderde.

Systemische en interne ziekten

Diabetes

Ofschoon het niet vaak voorkomt, kan diabetes jeukende handpalmen veroorzaken. Diabetes kan een slechte bloedsomloop veroorzaken, en slechte bloedsomloop kan tot een jeukende huid leiden. De meeste mensen met diabetes-gerelateerde jeuk ervaren het echter meer in hun benen dan in hun handen.

Lever- of nieraandoening

Jeukklachten kunnen veroorzaakt worden door leverziekten of nieraandoeningen. Als de nieren of de lever niet goed functioneren, kan dat van binnenuit jeuk veroorzaken.

Schildklierproblemen

Je schildklier regelt meer dan je denkt, en als die uit balans raakt, kunnen je handen het slachtoffer worden. Een te traag werkende schildklier (hypothyreoïdie) kan leiden tot een droge, jeukende huid, terwijl een overactieve schildklier (hyperthyreoïdie) de boel net zo goed in de war kan schoppen.

Lupus

Een auto-immuunziekte zoals lupus kan ook verantwoordelijk zijn voor jeukende handen. Dit is een aandoening waarbij je immuunsysteem je eigen lichaam aanvalt, en de huid, vooral op je handen, kan hierdoor geïrriteerd raken. Het is een zeldzamere oorzaak, maar jeuk is soms één van de eerste symptomen die zich aandient.

Bloedarmoede (anemie)

Als je last hebt van bloedarmoede, kan je huid – inclusief je handen – beginnen te jeuken. Dit komt door een gebrek aan ijzer, wat je huid kwetsbaarder maakt voor droogheid en irritatie. Bovendien kan een tekort aan rode bloedcellen je huid minder goed laten ademen, wat die irritante jeuk kan veroorzaken.

Hodgkin-lymfoom

Hodgkin-lymfoom is een type kanker dat ontstaat in het lymfestelsel, een belangrijk onderdeel van het immuunsysteem. Deze ziekte wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van abnormale Reed-Sternberg-cellen. Symptomen zijn onder andere gezwollen lymfeklieren, koorts, nachtelijk zweten, en soms ernstige jeuk. Deze jeuk is vaak een vroeg symptoom en kan maanden vóór de diagnose optreden.

De jeuk bij Hodgkin-lymfoom wordt veroorzaakt door ontstekingsmediatoren zoals histamine en cytokinen die vrijkomen tijdens de immuunreactie. Deze stoffen activeren zenuwuiteinden in de huid, wat leidt tot een intense, wijdverspreide jeuk. De precieze mechanismen zijn niet volledig begrepen, maar de jeuk wordt vaak geassocieerd met een systemische immuunrespons en lymfeklieren die actief kankercellen bestrijden.

De jeuk kan verminderen naarmate de onderliggende kanker wordt behandeld met chemotherapie, radiotherapie of immunotherapie. Lokale crèmes en antihistaminica bieden soms verlichting, maar zijn vaak niet effectief. Systemische middelen zoals corticosteroïden en antidepressiva kunnen helpen de jeuk onder controle te houden.

• Casus: Erik (45) ontwikkelde maandenlang een onverklaarbare jeuk, zonder uitslag of andere zichtbare huidproblemen. Een bezoek aan de huisarts leidde tot verder onderzoek, waaruit Hodgkin-lymfoom werd vastgesteld. Na de start van chemotherapie verminderde zijn jeuk aanzienlijk.

Paraneoplastisch syndroom

Een paraneoplastisch syndroom ontstaat door een indirect effect van kanker op het lichaam, waarbij stoffen zoals hormonen of cytokinen vrijkomen die normale lichaamsfuncties verstoren. Deze syndromen kunnen jeuk veroorzaken, zelfs zonder zichtbare tekenen van een tumor. Paraneoplastische jeuk komt vaak voor bij longkanker, alvleesklierkanker, of hematologische maligniteiten.

De jeuk wordt veroorzaakt door immuunmediatoren die door de tumor worden afgegeven, zoals histamine, serotonine, en prostaglandinen. Deze stoffen irriteren zenuwuiteinden in de huid, wat leidt tot jeuk zonder duidelijke huidafwijkingen. Soms worden auto-immuunreacties geactiveerd, wat de jeuk verder kan verergeren.

De jeuk kan worden verminderd door de onderliggende kanker te behandelen. Antihistaminica, gabapentine, en specifieke anti-jeukmedicatie zoals naltrexon worden soms gebruikt om de symptomen te beheersen. Omdat paraneoplastische jeuk vaak een eerste teken van kanker is, is vroege herkenning cruciaal.

• Casus: Marieke (56) klaagde over onverklaarbare, hardnekkige jeuk die niet reageerde op antihistaminica. Na uitgebreid onderzoek werd een vroege vorm van longkanker ontdekt. Na een operatie en chemotherapie verdween de jeuk volledig.

Hormonale veranderingen

Zwangerschap (bijvoorbeeld intrahepatische cholestase)

ICP is een leveraandoening die tijdens de zwangerschap optreedt en wordt gekenmerkt door een verminderde galafvoer. Dit leidt tot een ophoping van galzuren in het bloed, wat kan resulteren in intense jeuk, vaak zonder uitslag. Het begint meestal in het derde trimester en kan gepaard gaan met risico’s voor zowel moeder als baby.

De ophoping van galzuren irriteert de zenuwuiteinden in de huid, vooral aan de handpalmen en voetzolen. Hormonale veranderingen, zoals een verhoogd oestrogeenniveau, spelen ook een rol bij het verergeren van de symptomen. Deze jeuk is vaak ‘s nachts erger, wat kan leiden tot slaapproblemen en ongemak.

Behandeling richt zich op het verlagen van galzuren in het bloed met medicijnen zoals ursodeoxycholzuur. Regelmatige controle van de leverfunctie en galzuurniveaus is essentieel. Bevalling kan nodig zijn om complicaties te voorkomen. Anti-jeukcrèmes en antihistaminica bieden vaak slechts beperkte verlichting.

• Casus: Eline (32) kreeg intense jeuk aan haar handpalmen en voetzolen in haar achtste maand van de zwangerschap. Haar verloskundige vermoedde intrahepatische cholestase en liet haar bloed testen. Na behandeling met medicatie en een geplande bevalling verdween de jeuk volledig.

Menopauze of overgang

Tijdens de menopauze dalen de niveaus van oestrogeen drastisch, wat leidt tot een dunner wordende huid en verminderde hydratatie. Dit maakt de huid gevoeliger voor irritatie en kan resulteren in jeuk, vaak op de handen, gezicht, of andere delen van het lichaam.

De verminderde oestrogeenproductie leidt tot een afname van collageen en talgproductie, wat de huidbarrière verzwakt. Hierdoor wordt de huid droger en gevoeliger. Tegelijkertijd kunnen hormonale schommelingen de zenuwen in de huid beïnvloeden, wat prikkelingen en jeuk veroorzaakt, zelfs zonder zichtbare huiduitslag.

Hydratatie van de huid met vochtinbrengende crèmes en het vermijden van irriterende stoffen kunnen helpen. Bij ernstige klachten kunnen hormonale substitutietherapie (HST) of antihistaminica verlichting bieden. Het handhaven van een gezonde levensstijl met voldoende vochtinname en voeding kan ook bijdragen aan het verminderen van symptomen.

• Casus: Carla (51) merkte tijdens haar menopauze dat haar huid gevoeliger werd en haar handen vaak jeukten. Haar dermatoloog adviseerde een intensieve vochtinbrengende crème en hormonale therapie, wat haar klachten aanzienlijk verlichtte.

Omgevingsfactoren

Jeukende handen na douchen

Je huid komt relatief vaak in contact met water. Veel mensen wassen hun handen vrij vaak en staan dagelijks onder de douche. Niet iedere huid is bestand tegen zoveel water, waardoor de huid uitdroogt — vooral in combinatie met zeep. Dit uit zich door het krijgen van jeuk

Hitte en zweet

Op een warme dag, of na flink sporten, kunnen je handen plotseling gaan jeuken. Dit komt door de hitteuitslag, waarbij zweetklieren verstopt raken en de huid geïrriteerd raakt. Vooral als je je handen de hele tijd in handschoenen of zakken houdt, kun je last krijgen van die prikkelende, jeukende sensatie.

Overmatig gebruik van reinigingsmiddelen of irriterende stoffen

Reinigingsmiddelen bevatten vaak agressieve chemicaliën, zoals sulfaten of alcohol, die de natuurlijke beschermlaag van de huid aantasten. Dit kan leiden tot uitdroging, irritatie, en zelfs contacteczeem. Vooral handen, die het meest in contact komen met deze middelen, zijn vatbaar voor beschadiging.

Bij herhaald contact met reinigingsmiddelen worden de lipiden in de huid afgebroken, waardoor vochtverlies optreedt. De huid wordt droog, schilferig en gevoeliger voor irriterende stoffen. Bovendien kunnen sommige ingrediënten allergische reacties uitlokken, wat leidt tot jeuk en roodheid.

Het verminderen van blootstelling aan deze middelen is essentieel. Gebruik handschoenen bij schoonmaakklussen en kies voor huidvriendelijke, hypoallergene producten. Bij jeuk kan een hydraterende crème of zalf met ceramiden helpen de huid te herstellen.

• Casus: Anja (38) werkte als schoonmaakster en kreeg steeds vaker jeukende handen na het schoonmaken. Haar huisarts stelde vast dat ze last had van irritatief contacteczeem door het gebruik van agressieve schoonmaakmiddelen. Na overstap op mildere producten en het dragen van handschoenen verdween haar jeuk volledig.

Blootstelling aan toxines of chemicaliën

Toxines en chemicaliën in industriële of huishoudelijke producten kunnen de huid irriteren of zelfs beschadigen. Stoffen zoals pesticiden, oplosmiddelen of zware metalen kunnen direct contact met de huid hebben of via systemische effecten jeuk veroorzaken.

De chemische stoffen dringen door de huidbarrière of veroorzaken irritatie op het huidoppervlak. Sommige stoffen activeren immuunreacties, wat leidt tot ontsteking en jeuk. Chronische blootstelling kan ook sensibilisatie veroorzaken, waarbij het lichaam overgevoelig reageert op kleine hoeveelheden van de stof.

Vermijd direct contact met toxische stoffen door beschermende kleding of handschoenen te dragen. Spoel de huid grondig af bij contact en gebruik een hydraterende crème om de huidbarrière te herstellen. Bij langdurige of ernstige jeuk kan een arts antihistaminica of steroïden voorschrijven.

• Casus: Pieter (45), een landbouwmedewerker, kreeg plotseling hevige jeuk aan zijn handen na het werken met pesticiden. Onderzoek wees uit dat de chemicaliën een contactreactie veroorzaakten. Met medicatie en betere beschermende uitrusting verdwenen zijn klachten.

Jeukende handen door stress

Stress kan een grote invloed hebben op zowel lichaam als geest, en jeukende handen zijn een veelvoorkomend, maar vaak over het hoofd gezien symptoom. Onder stress produceert het lichaam verhoogde niveaus van cortisol en andere stresshormonen. Deze stoffen kunnen de huidreactiviteit vergroten en bestaande aandoeningen, zoals eczeem of droge huid, verergeren. Stress verhoogt ook de gevoeligheid van zenuwuiteinden in de huid, wat een jeukend gevoel kan veroorzaken, zelfs zonder zichtbare huidirritatie.

De handen zijn een van de meest gebruikte en blootgestelde delen van het lichaam, waardoor ze bijzonder gevoelig zijn voor stressgerelateerde symptomen. Tijdens stressvolle periodes kan overmatig zweten van de handpalmen optreden, wat uitdroging en irritatie van de huid kan veroorzaken. Bovendien kan herhaaldelijk wrijven of krabben – vaak een onbewuste reactie op stress – de huid verder beschadigen en de jeuk verergeren.

Stress en jeuk vormen een vicieuze cirkel: stress veroorzaakt jeuk, en de jeuk zelf kan zorgen voor meer stress. Dit komt doordat chronische jeuk je slaap, concentratie en algemeen welzijn beïnvloedt. Zonder behandeling kan deze cyclus aanhouden en zelfs leiden tot het ontstaan van fysieke huidproblemen zoals krabplekken of irritatief eczeem, wat de klachten verder verergert.

De behandeling van stressgerelateerde jeukende handen begint met het aanpakken van de onderliggende stress. Relaxatietechnieken zoals mindfulness of ademhalingsoefeningen kunnen helpen om het cortisolniveau te verlagen. Daarnaast kan het gebruik van een hydraterende crème of een kalmerende lotion met menthol of aloë vera verlichting bieden. Bij ernstige jeuk kunnen antihistaminica of steroïden door een arts worden voorgeschreven.

• Casus: Sanne (34) merkte dat haar handpalmen vaak jeukten tijdens drukke periodes op het werk. Ze dacht eerst dat het door de droge lucht kwam, maar na een bezoek aan haar huisarts bleek het stressgerelateerd te zijn. Met ademhalingsoefeningen en het regelmatig insmeren van haar handen met een voedende crème nam de jeuk af, en ze voelde zich mentaal en fysiek beter.

Jeukende handen door kou

Jeukende handen door kou is een veelvoorkomend probleem, vooral in de wintermaanden. Kou beïnvloedt de doorbloeding in de huid, waarbij de bloedvaten zich vernauwen om warmteverlies te minimaliseren. Dit proces kan leiden tot uitdroging van de huid, wat irritatie en jeuk veroorzaakt. Daarnaast wordt de huid minder elastisch en gevoelig voor kleine scheurtjes, wat de klachten verder kan verergeren.

Waarom zijn je handen extra gevoelig? De huid op de handen is dunner en minder beschermd door talgklieren dan andere delen van het lichaam. Hierdoor droogt de huid sneller uit bij blootstelling aan kou. Handen zijn ook vaak blootgesteld aan koude lucht en water, wat de natuurlijke beschermlaag van de huid aantast. Dit maakt ze kwetsbaar voor irritatie en jeuk, zelfs na korte blootstelling aan lage temperaturen.

Bij langdurige blootstelling aan kou kan de huid van de handen geïrriteerd raken, wat leidt tot een verhoogde drang om te krabben. Dit krabben beschadigt de huid verder en vermindert het vermogen van de huid om vocht vast te houden, wat de jeuk en irritatie verergert. In sommige gevallen kan de jeuk zo intens worden dat het het dagelijks leven verstoort, vooral als er ook sprake is van roodheid en kloven.

De beste manier om jeukende handen door kou te voorkomen is door de huid goed te beschermen. Draag handschoenen tijdens koude dagen en gebruik regelmatig een rijke, hydraterende crème om de huidbarrière te versterken. Vermijd het gebruik van hete water om je handen te wassen, omdat dit de huid verder kan uitdrogen. Voor onmiddellijke verlichting van jeuk kunnen kalmerende lotions met ingrediënten zoals ureum of aloë vera worden gebruikt.

• Casus: Peter (48) werkt als postbode en merkte tijdens de wintermaanden dat zijn handen constant jeukten, ondanks het dragen van handschoenen. Zijn huid voelde droog en ruw aan, en er waren zelfs kleine kloven zichtbaar. Na het advies van zijn huisarts begon hij met het regelmatig insmeren van zijn handen met een intensieve verzorgende crème. Binnen een paar weken waren de jeuk en irritatie verdwenen, en kon hij weer zonder ongemak aan het werk.

Medicijnen

Soms kunnen jeukende handpalmen (of jeukende voetzolen) ontstaan als gevolg van medicijnen. Wanneer je een milde allergische reactie op een nieuw medicijn hebt, kunnen de histamine-reacties in het lichaam jeuk veroorzaken. Vooral de handpalmen kunnen in deze gevallen jeuken, omdat histamine zich vooral in de handen en de voeten ophouden.

Vitaminetekorten

Vitamine D-tekort

Vitamine D speelt een belangrijke rol bij de gezondheid van de huid. Het bevordert de huidbarrière, helpt ontstekingen te verminderen en ondersteunt een normale celgroei. Een tekort kan leiden tot een droge, schilferige huid en jeuk.

Bij een tekort verliest de huid haar natuurlijke vermogen om vocht vast te houden, wat uitdroging en irritatie veroorzaakt. Daarnaast kan een tekort het immuunsysteem ontregelen, wat ontstekingen en jeuk kan verergeren.

Suppletie met vitamine D en het aanpassen van de voeding (bijvoorbeeld door vette vis of verrijkte producten te eten) zijn effectieve manieren om een tekort aan te vullen. Regelmatige blootstelling aan zonlicht helpt ook om het natuurlijke vitamine D-gehalte te verhogen.

• Casus: Linda (29) kreeg in de winter last van een droge, jeukende huid, vooral op haar handen. Een bloedtest wees op een vitamine D-tekort. Met supplementen en meer tijd buiten verdwenen haar klachten binnen een paar weken.

Vitamine B12-tekort

Vitamine B12 is essentieel voor een gezonde zenuwfunctie en de aanmaak van rode bloedcellen. Een tekort kan leiden tot neurologische symptomen zoals tintelingen of jeuk, vaak zonder zichtbare huidveranderingen.

Een vitamine B12-tekort beïnvloedt de zenuwen in de huid, wat abnormale prikkels veroorzaakt, zoals jeuk of een branderig gevoel. Daarnaast kan een tekort bloedarmoede veroorzaken, wat de doorbloeding van de huid vermindert en irritatie kan verergeren.

Suppletie met vitamine B12 via tabletten of injecties kan de klachten effectief verminderen. Bij een onderliggende oorzaak, zoals een slechte opname in de darmen, is gerichte medische behandeling nodig.

• Casus: Kees (53) klaagde over jeukende handen zonder duidelijke uitslag. Na onderzoek bleek hij een ernstig vitamine B12-tekort te hebben door een verminderde opname in zijn maag. Met injecties verdwenen zijn klachten volledig.

Auto-immuunziekten

Sclerodermie

Sclerodermie is een zeldzame auto-immuunziekte die wordt gekenmerkt door verharding en verdikking van de huid. Het immuunsysteem valt het bindweefsel aan, wat leidt tot overmatige productie van collageen. Dit veroorzaakt niet alleen huidproblemen maar kan ook interne organen aantasten. Jeuk is een veelvoorkomend symptoom, vooral in de vroege stadia van de ziekte, wanneer de huid ontstoken en strakker wordt.

Bij sclerodermie ontstaat jeuk door ontstekingen in de huid en de verstoring van de normale huidbarrière. De verdikking van de huid kan leiden tot een verlies van elasticiteit en vocht, wat uitdroging en irritatie veroorzaakt. Bovendien kunnen zenuwuiteinden in de huid overgestimuleerd raken door de ontsteking, wat resulteert in jeuk.

Sclerodermie kan niet worden genezen. Daarom richten behandelingen zich op het beheersen van de symptomen. Hydraterende crèmes, corticosteroïden, en immunosuppressiva kunnen helpen de ontsteking en jeuk te verminderen. Regelmatig hydrateren en het vermijden van irriterende stoffen kunnen de huidcomfort verbeteren.

• Casus: Marjan (42) merkte dat haar huid steeds strakker aanvoelde en dat ze intense jeuk op haar handen en armen kreeg. Na uitgebreid onderzoek werd sclerodermie vastgesteld. Met een combinatie van immuunremmende medicatie en vochtinbrengende crèmes werd haar jeuk onder controle gebracht.

Dermatomyositis

Dermatomyositis is een zeldzame ontstekingsziekte die spieren en huid aantast. Het wordt gekenmerkt door spierzwakte en een kenmerkende huiduitslag, vaak rood of paars, die zich manifesteert op het gezicht, de handen, en andere blootgestelde delen. Jeuk is een veelvoorkomende klacht bij de huiduitslag en kan behoorlijk intens zijn.

De jeuk wordt veroorzaakt door ontstekingen in de huidlagen, die de normale barrière verstoren en leiden tot irritatie. De uitslag bevat vaak kleine, jeukende bultjes of schilfers, vooral op de knokkels (Gottron-papels) en rond de ogen. De ontsteking kan zenuwuiteinden in de huid activeren, wat het jeukgevoel verder verergert.

Behandeling van dermatomyositis richt zich op het verminderen van ontstekingen met corticosteroïden, immunosuppressiva, of antimalariamiddelen zoals hydroxychloroquine. Het gebruik van zonnebrandcrème is cruciaal, omdat blootstelling aan UV-licht de symptomen kan verergeren. Jeuk kan worden verlicht met antihistaminica of lokale crèmes.

• Casus: Els (35) ontwikkelde een opvallende rode uitslag op haar gezicht en handen, gepaard met spierzwakte en intense jeuk. Haar reumatoloog stelde dermatomyositis vast en startte een behandeling met corticosteroïden. Binnen enkele weken nam de jeuk af, en ze voelde zich sterker.

Virale infectieziekten

Hand-, voet- en mondziekte

Hand-, voet- en mondziekte (HVMZ) is een virale infectie die meestal voorkomt bij kinderen onder de 10 jaar, maar ook volwassenen kunnen worden getroffen. Het wordt veroorzaakt door enterovirussen, voornamelijk het coxsackievirus A16 en soms enterovirus 71. De ziekte veroorzaakt kenmerkende uitslag en blaasjes op de handen, voeten, en in de mond, vaak gepaard met koorts en keelpijn.

Het virus verspreidt zich via speeksel, druppeltjes in de lucht, ontlasting en direct contact met besmette oppervlakken. Na infectie nestelt het virus zich in de slijmvliezen van de mond of keel en verspreidt het zich via de bloedbaan naar de huid en andere weefsels. Het immuunsysteem reageert op de virusreplicatie, wat leidt tot de typische blaasjes en ontstekingen.

De huidlaesies ontstaan door de vernietiging van epitheelcellen, wat resulteert in vochtgevulde blaasjes. Deze laesies zijn niet alleen pijnlijk, maar ook besmettelijk totdat ze volledig zijn opgedroogd.

Er is geen specifieke behandeling voor hand-, voet- en mondziekte. De focus ligt op symptoombestrijding: pijnstillers zoals paracetamol om koorts en pijn te verlichten, en zachte, koude voedingsmiddelen om pijn in de mond te verzachten. Goede hygiëne, zoals regelmatig handen wassen en het vermijden van nauw contact met besmette personen, kan verspreiding voorkomen.

• Casus: Tommy (4) kreeg plotseling koorts en klaagde over pijn in zijn mond. Binnen een dag verschenen er rode blaasjes op zijn handpalmen en voetzolen. Zijn huisarts stelde hand-, voet- en mondziekte vast en adviseerde rust en vloeibare voeding. Na een week was hij weer helemaal hersteld en kon hij zonder klachten naar school terugkeren.

Andere virale infectieziekten

Waterpokken (varicella-zoster virus)
Waterpokken is een veelvoorkomende virale infectie die wordt gekenmerkt door jeukende blaasjes op de huid. De infectie begint vaak met koorts en een grieperig gevoel, waarna de uitslag zich meestal verspreidt vanaf de romp naar andere delen van het lichaam, inclusief de handen. De blaasjes ontstaan door virale replicatie in de huidcellen, waarbij de zenuwuiteinden in de huid worden geïrriteerd. Hoewel de uitslag meestal geconcentreerd is op de romp en gezicht, kunnen de blaasjes zich ook uitbreiden naar de handen, vooral bij ernstige gevallen.

Gordelroos (herpes zoster)
Gordelroos is een reactivering van het varicella-zoster-virus, dat na een eerdere waterpokkeninfectie in het zenuwstelsel blijft sluimeren. Het wordt gekenmerkt door een pijnlijke of jeukende uitslag die zich meestal in een bandvormig patroon langs een aangedane zenuw bevindt. Als de nervus radialis of andere zenuwen die de handen aansturen worden aangetast, kan er jeuk aan de handen ontstaan. De zenuwontsteking veroorzaakt door de virale reactivatie is verantwoordelijk voor zowel de pijn als de jeuk, wat het ziektebeeld complex en ongemakkelijk maakt.

Rubella (rodehond)
Rode hond (rubella) is een virale infectie die vaak gepaard gaat met een licht jeukende uitslag. De symptomen beginnen meestal met koorts en gezwollen lymfeklieren, gevolgd door een huiduitslag die begint op het gezicht en zich naar beneden verspreidt. Hoewel de uitslag meestal geconcentreerd is op de romp en ledematen, kan deze zich in sommige gevallen uitbreiden naar de handen. De jeuk wordt veroorzaakt door ontstekingsreacties als gevolg van de virusreplicatie in de huid.

Erythema infectiosum (vijfde ziekte, parvovirus B19)
De vijfde ziekte, veroorzaakt door parvovirus B19, wordt gekenmerkt door de typische "slapped-cheek" uitslag op het gezicht en soms roodheid en jeuk op de handen. Het virus veroorzaakt immuuncomplexen in de huid, wat leidt tot irritatie en ontsteking. De jeuk is meestal mild maar kan hinderlijk zijn, vooral op de handen en andere blootgestelde huidgebieden.

Enterovirale infecties (anders dan HVMZ)
Naast hand-, voet- en mondziekte kunnen andere enterovirussen een jeukende uitslag veroorzaken. Deze infecties resulteren vaak in kleine, rode bultjes op de handen en voeten, soms met blaasjes. De virussen repliceren in de huid en veroorzaken ontsteking en irritatie, wat de jeuk verklaart. Hoewel de uitslag meestal mild is, kan het bij sommige mensen meer uitgesproken zijn en gepaard gaan met koorts.

Mazelen (morbillivirus)
Mazelen is een virale infectie die begint met griepachtige symptomen en kleine witte vlekken in de mond (Koplik-vlekken), gevolgd door een jeukende huiduitslag. De uitslag begint meestal op het gezicht en spreidt zich uit over het hele lichaam, inclusief de handen. Het virus veroorzaakt ontsteking in de huid, wat een jeukende reactie kan uitlokken. De jeuk is vaak het meest intens tijdens de genezingsfase van de uitslag.

Virale exanthemen door Epstein-Barr-virus (EBV)
Epstein-Barr-virus (EBV), de veroorzaker van de ziekte van Pfeiffer of klierkoorts, kan soms een uitslag veroorzaken, vooral wanneer amoxicilline wordt gebruikt. Deze uitslag is vaak jeukend en kan zich uitbreiden naar de handen. Het mechanisme achter deze reactie is een immuunreactie die wordt geactiveerd door het virus en het antibioticum. Hoewel de uitslag zelf meestal onschuldig is, kan de jeuk vervelend zijn en enige tijd aanhouden.

Vasculaire en circulatieproblemen

Erythromelalgie

Erythromelalgia is een zeldzame aandoening die vooral invloed heeft op de voeten en, minder vaak, op de handen en het gezicht. Hierbij treden aanvallen op van een rode verkleuring van de huid in combinatie met vervelende brandende pijn in en onder de huid. Het wordt getriggerd door warmte, zowel bij verhoging van de kerntemperatuur (warmte, inspanning) als de lokale huidtemperatuur.

Raynaud-syndroom

Raynaud-syndroom of fenomeen van Raynaudis een aandoening waarbij de bloedvaten in de vingers, tenen, en soms andere gebieden zoals de neus en oren tijdelijk vernauwen. Dit gebeurt meestal als reactie op kou of stress. Naast pijn en gevoelloosheid kan Raynaud ook jeuk veroorzaken, vooral wanneer het getroffen gebied weer opwarmt en de bloedtoevoer terugkeert.

De jeuk ontstaat door de hernieuwde bloedstroom naar de huid na een periode van vasoconstrictie (vernauwing van de bloedvaten). Deze plotselinge toename van bloedtoevoer kan zenuwuiteinden in de huid irriteren, wat leidt tot een branderig of jeukend gevoel. De huid kan ook droog worden door een verminderde doorbloeding, wat de jeuk verergert.

Het vermijden van triggers zoals kou en stress is cruciaal. Handschoenen dragen en het gebruik van verwarmende crèmes kan helpen om symptomen te voorkomen. Medicatie zoals calciumkanaalblokkers kan worden voorgeschreven om de bloedvaten te ontspannen en aanvallen te verminderen. Hydraterende crèmes kunnen de jeuk verlichten.

• Casus: Leonie (29) kreeg in de winter last van witte en blauwe vingers, gevolgd door intense jeuk toen haar handen opwarmden. Haar arts diagnosticeerde Raynaud-syndroom en adviseerde haar om thermische handschoenen te dragen. Met de juiste voorzorgsmaatregelen verbeterde haar situatie aanzienlijk.

Zeldzamere oorzaken van jeukende handen

Aquagene urticaria (jeuk door contact met water)

Aquagene urticaria is een zeldzame aandoening waarbij contact met water jeuk en galbulten veroorzaakt, ongeacht de temperatuur van het water. Dit komt niet door een allergie voor water, maar door een overgevoeligheidsreactie van de huid op watercontact.

De exacte oorzaak is niet volledig bekend, maar onderzoekers vermoeden dat de reactie wordt veroorzaakt door histamineafgifte door huidcellen na contact met water. Dit activeert zenuwuiteinden in de huid, wat leidt tot intense jeuk en soms roodheid of zwelling.

De behandeling bestaat meestal uit antihistaminica om de reactie te verminderen. Het vermijden van langdurig watercontact en het gebruik van barrièremiddelen zoals crèmes kunnen de klachten verminderen. Bij ernstige gevallen kan UV-lichttherapie worden overwogen.

• Casus: Daan (17) kreeg na het douchen elke keer een rode, jeukende huid. Een dermatoloog stelde aquagene urticaria vast en schreef antihistaminica voor. Met korte, lauwe douches en medicatie kreeg hij zijn symptomen onder controle.

Erythema multiforme

Erythema multiforme (EEM) is een huidreactie die meestal wordt veroorzaakt door infecties, zoals herpes simplex, of door bepaalde medicijnen. Het wordt gekenmerkt door ronde huidlaesies met een kenmerkende schietschijf- of kokardevorm. Jeuk is een veelvoorkomend symptoom, vooral in de vroege stadia van de aandoening.

De jeuk bij erythema multiforme wordt veroorzaakt door ontstekingen in de huid. Deze ontstekingen activeren zenuwuiteinden en veroorzaken irritatie. De aanwezigheid van blaren en beschadigde huidlagen kan ook bijdragen aan de jeuk.

Behandeling richt zich op het aanpakken van de onderliggende oorzaak, zoals antivirale middelen bij herpes of het vermijden van uitlokkende medicatie. Voor verlichting van jeuk kunnen antihistaminica of lokale steroïden worden gebruikt. Bij ernstige gevallen is ziekenhuisopname soms nodig.

• Casus: Tessa (24) ontwikkelde ronde, jeukende plekken na een koortslip-uitbraak. Haar arts stelde erythema multiforme vast en startte een antivirale behandeling. Met medicatie verdwenen zowel de laesies als de jeuk binnen een paar weken.

Idiopathische pruritus (jeuk zonder duidelijke oorzaak)

Idiopathische pruritus verwijst naar chronische jeuk zonder een duidelijke medische oorzaak. Het kan elke plek op het lichaam beïnvloeden en wordt vaak gezien bij mensen zonder zichtbare huidproblemen of systemische ziekten.

De exacte oorzaak is onbekend, maar vermoed wordt dat een combinatie van stress, zenuwstimulatie, en subtiele ontstekingsreacties een rol speelt. Neurologische veranderingen, zoals een verhoogde gevoeligheid van zenuwen, kunnen de jeuk verergeren. In sommige gevallen is het een vroege aanwijzing van een onderliggende aandoening die nog niet gediagnosticeerd is.

Behandeling richt zich op het beheersen van de symptomen. Antihistaminica, antidepressiva, en lokale crèmes met capsaïcine of menthol kunnen verlichting bieden. Het identificeren van mogelijke triggers zoals stress of omgevingsfactoren kan helpen om de jeuk onder controle te houden.

• Casus: Frank (50) klaagde maandenlang over onverklaarbare jeuk aan zijn handen en armen, ondanks dat hij geen huiduitslag had. Na uitgebreide tests zonder duidelijke diagnose, stelde zijn arts idiopathische pruritus vast. Met een combinatie van stressmanagement en medicatie verminderden zijn klachten aanzienlijk.

Mogelijke oorzaken van jeukende handen 's avonds of 's nachts

Jeukende handen die vooral 's avonds of 's nachts optreden, kunnen verschillende oorzaken hebben. Vaak heeft het te maken met veranderingen in je lichaam gedurende de dag of specifieke triggers in je omgeving. Hieronder een overzicht van de mogelijke oorzaken en bijbehorende beschrijvingen.

Waarom krabben kinderen aan hun handen?

Jeuk aan de handen bij kinderen kan van alles betekenen: van onschuldige huidirritatie tot een onderliggende aandoening die aandacht nodig heeft. Vaak gaat het om veelvoorkomende oorzaken, maar soms kunnen er minder bekende triggers in het spel zijn. In dit schema hebben we de belangrijkste oorzaken op een rijtje gezet, zodat ouders beter begrijpen waarom die kleine handjes blijven krabben.

Risicofactoren en risicogroepen van jeuk aan de handen

Jeuk aan de handen kan door verschillende risicofactoren en bij specifieke risicogroepen vaker voorkomen. Het begrijpen van deze factoren en groepen kan helpen om jeuk te voorkomen of sneller te behandelen wanneer het optreedt. Hieronder bespreken we de belangrijkste risicofactoren en risicogroepen.

Droge huid en blootstelling aan kou
Een droge huid is een van de meest voorkomende oorzaken van jeukende handen. Mensen die vaak worden blootgesteld aan droge lucht, bijvoorbeeld in de winter of in verwarmde binnenruimtes, hebben een hoger risico op uitdroging van de huid. Dit kan leiden tot irritatie en jeuk. Vooral mensen die al een gevoelige huid hebben, lopen extra risico. Naar schatting heeft ongeveer 20-25% van de bevolking last van een droge huid in de wintermaanden, wat de kans op jeukende handen vergroot. Het gebruik van vochtinbrengende crèmes kan helpen om de huid gehydrateerd te houden en het risico op jeuk te verminderen. Regelmatig hydrateren is vooral belangrijk voor ouderen en mensen met een gevoelige huid.

Huidaandoeningen
Mensen met huidaandoeningen zoals atopisch eczeem, contactdermatitis of psoriasis lopen een groter risico op jeuk aan de handen. Deze aandoeningen kunnen ontstekingen, roodheid en een verhoogde gevoeligheid van de huid veroorzaken, wat vaak resulteert in intense jeuk. Ongeveer 10-15% van de kinderen en 2-5% van de volwassenen heeft atopisch eczeem, waarbij jeukende handen een veelvoorkomend symptoom is. Mensen met psoriasis kunnen ook jeuk ervaren, vooral wanneer de huid geïrriteerd raakt door factoren zoals stress of een droge omgeving. Het verminderen van stress en het gebruiken van speciale zalven kan verlichting bieden.

Allergieën en overgevoeligheid
Allergieën kunnen een belangrijke risicofactor zijn voor jeukende handen, vooral wanneer iemand in aanraking komt met een allergeen zoals nikkel in sieraden, schoonmaakmiddelen of bepaalde cosmetica. Contactallergieën leiden vaak tot lokale ontsteking en jeuk. Vrouwen lopen bijvoorbeeld meer risico, omdat ze vaker in contact komen met cosmetica en schoonmaakproducten. Ongeveer 20% van de bevolking heeft een of andere vorm van contactallergie. Het vermijden van bekende allergenen en het dragen van handschoenen tijdens het schoonmaken kan helpen om het risico op jeuk te verminderen.

Beroepen met veel blootstelling aan water en chemicaliën
Mensen die werkzaam zijn in beroepen waarbij ze vaak in contact komen met water, zeep, of irriterende chemicaliën, zoals schoonmakers, zorgverleners en kappers, hebben een hoger risico op het ontwikkelen van jeuk aan de handen. Regelmatig handen wassen kan de huidbarrière verzwakken en uitdroging en irritatie veroorzaken. Ongeveer 30% van de werknemers in deze beroepen heeft regelmatig last van huidproblemen, waaronder jeuk. Het dragen van beschermende handschoenen en het gebruik van milde, niet-irriterende zepen kunnen helpen om de huid te beschermen en jeuk te voorkomen.

Genetische aanleg
Genetische factoren kunnen ook een rol spelen bij het risico op jeukende handen. Mensen met een familiegeschiedenis van huidaandoeningen zoals eczeem, astma of allergieën hebben een verhoogde kans om zelf ook huidproblemen te ontwikkelen. Ongeveer 50-70% van de mensen met atopisch eczeem heeft een familiegeschiedenis van allergische aandoeningen, wat hun risico op jeuk aan de handen verhoogt. Het begrijpen van de genetische achtergrond kan helpen bij het kiezen van de juiste preventieve maatregelen, zoals het vermijden van bekende triggers en het gebruik van vochtinbrengende producten.

Systemische aandoeningen
Soms is jeuk aan de handen een symptoom van een onderliggende systemische aandoening, zoals lever- of nieraandoeningen, waarbij afvalstoffen zich ophopen in het bloed en jeuk veroorzaken. Diabetes kan ook jeuk aan de handen veroorzaken door een verminderde doorbloeding en een droge huid. Ongeveer 20-25% van de mensen met diabetes rapporteert regelmatig jeukende handen. Het is belangrijk om bij aanhoudende jeuk medische hulp te zoeken om eventuele onderliggende aandoeningen op te sporen en te behandelen.

Leefstijlfactoren
Leefstijlfactoren zoals roken, stress en een ongezond voedingspatroon kunnen bijdragen aan het risico op jeuk aan de handen. Roken vermindert de doorbloeding en kan leiden tot een droge huid, wat jeuk verergert. Stress kan ook de huidgevoeligheid vergroten en bijdragen aan ontstekingsreacties die jeuk veroorzaken. Ongeveer 30% van de mensen die onder langdurige stress staan, rapporteert huidklachten, waaronder jeukende handen. Het vermijden van roken, het beheersen van stress door middel van ontspanningstechnieken en het volgen van een gezond dieet rijk aan essentiële vetzuren kan helpen om de gezondheid van de huid te verbeteren en jeuk te verminderen.

Leeftijd
Naarmate mensen ouder worden, wordt de huid dunner en droger, waardoor het risico op jeuk toeneemt. Ouderen hebben vaker last van jeuk aan de handen door een verminderde talgproductie en een afname van de elasticiteit van de huid. Bij mensen boven de 65 jaar heeft ongeveer 30-40% regelmatig last van jeuk aan de handen, vaak door een combinatie van een droge huid en een verminderde regeneratie van de huid. Regelmatig gebruik van vochtinbrengende crèmes kan helpen om de huid gehydrateerd te houden en jeuk te verminderen.

Bijkomende symptomen

Jeukende handpalmen zijn niet altijd een symptoom van een onderliggend probleem. Soms heb je gewoon even last van jeuk zonder dat er een directe aanleiding voor is of lijkt te zijn. Het kan echter ook duiden op een huidprobleem. Andere symptomen kunnen je helpen om te bepalen wat de jeuk veroorzaakt. Symptomen die gepaard kunnen gaan met jeukende handen zijn onder meer:

• Rode, ontstoken huid met of zonder dikke, droge plaques;
• Zilverachtige of witte plekken;
• Kloofjes in de huid die kunnen bloeden;
• Kleine blaren die lekken of barsten;
• Huiduitslag;
• Netelroos;
• Brandende of stekende huid.

Rode, ontstoken huid
Een rode, ontstoken huid is vaak een teken van een onderliggende huidontsteking of irritatie. Deze roodheid kan gepaard gaan met zwelling, warmte en gevoeligheid. Mensen met aandoeningen zoals eczeem of contactdermatitis kunnen last hebben van rode, geïrriteerde plekken op de handen die ook jeuken. De ontsteking kan ontstaan door contact met irriterende stoffen zoals schoonmaakmiddelen of allergenen.

Zilverachtige of witte plekken
Zilverachtige of witte plekken op de huid kunnen wijzen op psoriasis, een chronische auto-immuunziekte waarbij huidcellen zich te snel vermenigvuldigen. Dit leidt tot ophoping van huidcellen, waardoor er dikke, schilferende plekken ontstaan die jeuken. Psoriasis kan niet alleen leiden tot jeuk, maar ook tot pijnlijke, droge huidgebieden die soms barsten en bloeden. Het gebruik van vochtinbrengende crèmes en medicinale zalven kan helpen om deze symptomen te verlichten.

Kloofjes in de huid
Kloofjes in de huid die kunnen bloeden, ontstaan vaak door extreme droogheid van de huid. Dit kan veroorzaakt worden door weersomstandigheden, zoals koud en droog weer, of door overmatig handen wassen zonder de huid voldoende te hydrateren. Kloofjes kunnen pijnlijk zijn en de huid gevoeliger maken voor infecties. Het is belangrijk om kloofjes te behandelen met verzachtende crèmes en eventueel beschermende handschoenen te dragen om verdere uitdroging te voorkomen.

Blaren die lekken of barsten
Kleine blaren die lekken of barsten kunnen wijzen op dyshidrotisch eczeem, een vorm van eczeem die zich kenmerkt door kleine, met vocht gevulde blaasjes op de handen en soms ook de voeten. Deze blaasjes kunnen intens jeuken en bij het barsten een branderig gevoel veroorzaken. Dyshidrotisch eczeem komt vaker voor in de lente en zomer en kan worden verergerd door stress of contact met bepaalde metalen, zoals nikkel. Het is belangrijk om de blaren niet open te krabben om het risico op infectie te verkleinen.

Huiduitslag
Huiduitslag is een veelvoorkomend symptoom dat gepaard kan gaan met jeukende handen. De uitslag kan variëren van kleine, rode bultjes tot uitgebreide, ontstoken plekken. Huiduitslag kan het gevolg zijn van allergieën, contact met irriterende stoffen, of onderliggende huidaandoeningen zoals eczeem. Het vermijden van triggers, zoals allergenen of irriterende stoffen, is essentieel om huiduitslag te verminderen.

Netelroos
Netelroos, ook wel urticaria genoemd, is een huidreactie die zich kenmerkt door snel opkomende, jeukende bultjes of galbulten. Deze kunnen veroorzaakt worden door allergieën, stress, of plotselinge temperatuurwisselingen. Netelroos is meestal tijdelijk, maar kan erg vervelend zijn. Het gebruik van antihistaminica kan helpen om de jeuk te verminderen en de huid tot rust te brengen. Ongeveer 20% van de mensen krijgt op enig moment in hun leven te maken met netelroos.

Brandende of stekende huid
Een brandende of stekende huid kan samen met jeuk optreden en kan wijzen op een ontstekingsreactie of irritatie van de huidzenuwen. Dit kan bijvoorbeeld optreden bij contact met bepaalde chemicaliën of allergenen, maar ook bij huidaandoeningen zoals psoriasis of eczeem. De brandende sensatie kan variëren van mild tot intens en kan het dagelijks functioneren beïnvloeden. Het vermijden van irriterende stoffen en het gebruiken van verzachtende crèmes kan helpen om de klachten te verminderen.

Wanneer de huisarts raadplegen en wanneer direct medische hulp inschakelen

Jeukende handen kunnen een vervelend, maar meestal onschuldig symptoom zijn. Toch is het belangrijk om te weten wanneer je een afspraak moet maken bij de huisarts en wanneer je direct medische hulp moet inschakelen. Er zijn namelijk situaties waarin jeuk een teken kan zijn van een onderliggend probleem dat dringend aandacht nodig heeft. Hieronder bespreken we de momenten waarop je de huisarts moet raadplegen en wanneer het tijd is om alarm te slaan.

Wanneer de huisarts raadplegen

In de meeste gevallen is jeuk aan de handen geen reden tot paniek, maar zijn er wel situaties waarin een bezoek aan de huisarts verstandig is. Een huisarts kan helpen om de oorzaak van de jeuk te achterhalen en een passende behandeling voor te stellen. Maak een afspraak met de huisarts in de volgende gevallen:

Aanhoudende jeuk
Als de jeuk langer dan twee weken aanhoudt zonder tekenen van verbetering, is het tijd om een huisarts te raadplegen. Aanhoudende jeuk kan wijzen op een onderliggende huid- of systeemziekte die verdere diagnose en behandeling vereist. Bijvoorbeeld, eczeem of psoriasis kan chronische jeuk veroorzaken, en een arts kan een geschikte zalf of medicijn voorschrijven om de symptomen te verlichten.

Jeuk in combinatie met huidveranderingen
Wanneer jeuk gepaard gaat met huidveranderingen zoals roodheid, zwelling, schilfering, blaren of korstjes, is het verstandig om medische hulp te zoeken. Deze symptomen kunnen wijzen op een huidaandoening zoals contactallergie, schimmel, of zelfs een beginnende infectie. Een huisarts kan een kweek of een plakkertjestest uitvoeren om de oorzaak vast te stellen. Bijvoorbeeld, iemand die na het dragen van nieuwe sieraden last krijgt van rode, jeukende plekken, kan een nikkelallergie hebben die met behulp van een pleistertest kan worden bevestigd.

Jeuk na contact met een verdachte stof
Als de jeuk is ontstaan na contact met een onbekende of irriterende stof, zoals een schoonmaakmiddel of chemische stof, kan dit wijzen op een allergische reactie of chemische verbranding. Het is belangrijk om in dergelijke gevallen de huisarts te raadplegen voor advies over verdere behandeling en om de schade aan de huid te beoordelen. Dit kan bijvoorbeeld gelden voor iemand die na het schoonmaken zonder handschoenen last krijgt van jeuk en roodheid.

Jeuk in combinatie met andere gezondheidsproblemen
Wanneer jeukende handen samengaat met andere gezondheidsklachten, zoals koorts, vermoeidheid, gewrichtspijn of een gele verkleuring van de huid of ogen, kan dit wijzen op een systemische aandoening zoals leverproblemen of een auto-immuunziekte. Een huisarts kan verder onderzoek doen om de onderliggende oorzaak vast te stellen. Ongeveer 10-15% van de patiënten met aanhoudende jeuk blijkt een systemische oorzaak te hebben, zoals lever- of schildklieraandoeningen.

Wanneer direct medische hulp inschakelen (alarmsymptomen)

Hoewel jeukende handen meestal onschuldig zijn, zijn er situaties waarin het belangrijk is om direct medische hulp in te schakelen. Dit geldt vooral wanneer jeuk gepaard gaat met ernstige symptomen die kunnen wijzen op een acute allergische reactie of andere ernstige aandoeningen. Neem direct contact op met de spoedeisende hulp of bel 112 bij de volgende symptomen:

Jeuk met ernstige zwelling
Wanneer jeukende handen gepaard gaan met ernstige zwelling van de handen, lippen, tong of gezicht, kan dit wijzen op angio-oedeem, een ernstige allergische reactie. Dit kan deel uitmaken van anafylaxie, een levensbedreigende allergische reactie die onmiddellijke behandeling vereist. Anafylaxie kan ook gepaard gaan met kortademigheid, benauwdheid en een snelle hartslag. In dergelijke gevallen is het essentieel om snel te handelen en medische hulp in te roepen.

Jeuk met ademhalingsproblemen
Als jeukende handen samengaat met ademhalingsmoeilijkheden, piepende ademhaling of een beklemmend gevoel op de borst, kan dit wijzen op een ernstige allergische reactie die onmiddellijke behandeling nodig heeft. Deze symptomen kunnen optreden na blootstelling aan een allergeen, zoals een insectenbeet of bepaald voedsel. Ongeveer 1-2% van de bevolking ervaart ooit in hun leven een anafylactische reactie, die zonder tijdige behandeling fataal kan zijn.

Jeuk met plotselinge uitslag over het hele lichaam
Wanneer jeuk aan de handen zich snel uitbreidt naar andere delen van het lichaam en gepaard gaat met netelroos of bultjes, kan dit wijzen op een acute allergische reactie. Vooral als de uitslag binnen enkele minuten tot uren verschijnt, moet dit serieus worden genomen. Het kan nodig zijn om adrenaline of antihistaminica toe te dienen om de symptomen onder controle te krijgen. Bijvoorbeeld, iemand die na het eten van pinda's plotseling overal jeukende bultjes krijgt, heeft waarschijnlijk een onmiddellijke medische interventie nodig.

Jeuk met neurologische symptomen
In zeldzame gevallen kan jeuk aan de handen wijzen op een neurologisch probleem, zoals multiple sclerose (MS) of een andere aandoening die de zenuwen aantast. Als de jeuk gepaard gaat met tintelingen, gevoelloosheid, spierzwakte of moeite met coördinatie, is het belangrijk om direct medische hulp in te schakelen. Deze symptomen kunnen wijzen op een acute neurologische aandoening die onmiddellijke behandeling vereist.

Jeuk met tekenen van infectie
Wanneer jeukende handen gepaard gaan met tekenen van een infectie, zoals pusvorming, hevige roodheid, een warme huid of koorts, kan dit wijzen op een bacteriële infectie die zich mogelijk verder kan verspreiden. In dergelijke gevallen is het belangrijk om snel medische hulp in te schakelen, vooral als de infectie zich snel lijkt te verspreiden of gepaard gaat met algehele malaise.

Onderzoek en diagnose

Bij aanhoudende jeukende handen is het verstandig een afspraak te maken met je huisarts. Verschillende onderzoeken kunnen helpen om huidallergieën, bacteriële of schimmelinfecties en andere huidproblemen vast te stellen. Daarnaast kunnen huidtests worden uitgevoerd om onderscheid te maken tussen kwaadaardige (kankerachtige) en goedaardige huidgroei. Een goede diagnose is belangrijk om de juiste behandeling te bepalen en verdere complicaties te voorkomen.

Onderzoeksmethoden
Er zijn verschillende onderzoeksmethoden die gebruikt kunnen worden om de oorzaak van jeukende handen vast te stellen. Hieronder bespreken we de meest voorkomende huidtesten en enkele zeldzamere onderzoeken die worden ingezet bij complexe of onduidelijke gevallen.

Plakkertjestest (Patchtest)
De plakkertjestest wordt vaak gebruikt om huidallergieën op te sporen. Hierbij worden bepaalde allergenen (stoffen waarvoor een persoon allergisch kan zijn) met behulp van kleine pleisters op de huid aangebracht, meestal op de rug. Deze pleisters blijven gedurende 48 uur zitten en daarna wordt de huid onderzocht op tekenen van een allergische reactie, zoals roodheid, zwelling of blaarvorming. Deze test is vooral nuttig bij het opsporen van contactallergieën, zoals een allergie voor nikkel, parfum of bepaalde conserveringsmiddelen. Ongeveer 20-25% van de bevolking heeft een contactallergie, die vaak via een plakkertjestest wordt vastgesteld.

Huidbiopsie
Een huidbiopsie wordt uitgevoerd wanneer er sprake is van ongewone huidveranderingen, zoals een verdikking, zweer of een plek die niet geneest. Bij een huidbiopsie wordt een klein stukje huid, meestal onder lokale verdoving, verwijderd en naar het laboratorium gestuurd voor verdere analyse. Dit helpt bij het diagnosticeren van huidkanker of goedaardige huidstoornissen, zoals psoriasis of eczeem. Bij ongeveer 5% van de patiënten met aanhoudende jeuk wordt een biopsie uitgevoerd om ernstige aandoeningen uit te sluiten.

Kweek
Een kweek wordt gebruikt om micro-organismen zoals bacteriën, schimmels of virussen te identificeren die mogelijk een infectie veroorzaken. Huid, de inhoud van blaren of pusbultjes, haren of nagels kunnen worden verzameld voor deze test. De monsters worden vervolgens in een laboratorium gekweekt om te bepalen welk organisme de infectie veroorzaakt en welke behandeling nodig is. Deze test is nuttig voor mensen met aanhoudende huidinfecties of wanneer een specifieke behandeling niet effectief lijkt te zijn.

Bloedonderzoek
Bloedonderzoek kan soms nodig zijn om onderliggende systemische aandoeningen uit te sluiten die mogelijk jeukende handen veroorzaken. Lever- en nierfunctietests kunnen bijvoorbeeld worden uitgevoerd om te controleren op aandoeningen die jeuk als symptoom kunnen hebben. Ook kan een bloedtest worden gebruikt om te zoeken naar allergiemarkers (IgE) die wijzen op een overactief immuunsysteem. Ongeveer 10-15% van de patiënten met chronische jeuk ondergaat bloedonderzoek om de oorzaak te achterhalen.

Woods lamp onderzoek
Een Woods lamp is een speciale UV-lamp die wordt gebruikt om bepaalde huidaandoeningen beter zichtbaar te maken. Deze lamp kan helpen bij het opsporen van schimmelinfecties, zoals ringworm, of pigmentveranderingen in de huid. Onder de lamp lichten bepaalde schimmels of bacteriën op, waardoor de arts een beter beeld krijgt van de aard van de infectie. Dit onderzoek is eenvoudig en pijnloos, en kan vaak direct in de spreekkamer van de huisarts worden uitgevoerd.

Dermatoscopie
Dermatoscopie is een techniek waarbij een speciale vergrootlens, een dermatoscoop, wordt gebruikt om de huid in detail te bekijken. Dit onderzoek is vooral nuttig bij het beoordelen van moedervlekken of andere huidafwijkingen die mogelijk kwaadaardig zijn. Door de huidstructuur onder vergroting te bekijken, kan de arts beter inschatten of verdere diagnostiek, zoals een biopsie, nodig is. Dermatoscopie wordt vaak gebruikt om vroege tekenen van huidkanker op te sporen.

Zeldzamere testen
In sommige gevallen kunnen zeldzamere testen worden ingezet om een complexe diagnose te stellen:

• Immunofluorescentietest: Deze test wordt gebruikt om auto-immuunziekten zoals lupus te diagnosticeren. Hierbij wordt een huidmonster behandeld met speciale antilichamen die oplichten wanneer er sprake is van bepaalde eiwitten in de huid. Dit kan helpen om een aandoening die de huid aantast te bevestigen of uit te sluiten.
• Priktest (Pricktest): De priktest wordt vooral gebruikt bij verdenking van voedselallergieën die jeuk kunnen veroorzaken. Hierbij wordt een druppeltje van een allergeen op de huid aangebracht, waarna er een klein prikje doorheen wordt gemaakt. De reactie op het allergeen wordt na 15-20 minuten beoordeeld. Deze test is nuttig bij mensen die vermoeden dat hun jeuk door voedselallergieën wordt veroorzaakt.

Behandeling van jeukende handen

De behandeling van jeukende handen (jeuk aan de handpalm en handrug) hangt af van de oorzaak van de jeuk en eventuele bijkomende klachten. Een tijdige diagnose kan verergering van de klachten soms voorkomen en helpt bij het kiezen van de juiste behandelmethode. Hieronder bespreken we verschillende behandelopties die gericht zijn op specifieke oorzaken van jeukende handen.

Droge huid behandelen

Het meerdere malen per dag aanbrengen van een vochtinbrengende lotion op je huid kan voldoende zijn om de jeuk te stillen. Zoek een goede handcrème die de huid hydrateert en verlies van vocht vermindert. In een goede handcrème behoren stoffen te zitten die vocht vasthouden en stoffen die een soort beschermingslaagje over de huid leggen zodat er minder water verdampt. Let op de volgende ingrediënten:

• Paraffine;
• Squalene;
• Dimethicone;
• Borage seed oil;
• Olive oil;
• Jojoba oil;
• Safflower oil.

Om vocht vast te houden zijn de volgende stoffen zeer geschikt:

• Glycerine;
• Urea;
• Hyaluronzuur;
• Sorbitol;
• Panthenol;
• Ceramides;
• Cholesterol.

Naast het gebruik van crèmes is het ook belangrijk om uitdrogende factoren te vermijden, zoals overmatig handen wassen en het gebruik van agressieve zepen. Probeer lauw water en milde, pH-neutrale zepen te gebruiken om de huidbarrière zoveel mogelijk intact te houden.

Allergieën behandelen

Als jeukende handen worden veroorzaakt door een allergie, is het belangrijk om blootstelling aan de allergenen te vermijden. Dit kan betekenen dat je bepaalde cosmetica, sieraden of schoonmaakmiddelen moet vermijden. Daarnaast kan het gebruik van antihistaminica helpen om de allergische reactie te verminderen. In sommige gevallen kan een arts een corticosteroïdecrème voorschrijven om de ontsteking en jeuk te verminderen. Ongeveer 20% van de mensen met contactallergieën ervaart verlichting door het gebruik van antihistaminica.

Eczeem en psoriasis

Eczeem en psoriasis zijn chronische huidaandoeningen die vaak gepaard gaan met jeuk, roodheid en schilfering. Beide huidaandoeningen kunnen worden behandeld met hormoonzalven (corticosteroïden) om de ontsteking te verminderen. Voor milde gevallen kunnen onderhoudszalven, zoals vochtinbrengende crèmes, helpen om de huid gehydrateerd en beschermd te houden. In sommige gevallen kunnen immunomodulerende crèmes of lichttherapie worden ingezet om de symptomen onder controle te krijgen. Ongeveer 2-5% van de volwassenen ervaart een verbetering van hun symptomen door het gebruik van lichttherapie.

Diabetes

Als diabetes de oorzaak is van jeukende handen, is het belangrijk om de bloedsuikerspiegel goed onder controle te houden. Dit kan door samen met de arts of diabetesverpleegkundige een behandelplan op te stellen dat onder andere dieetadviezen, medicatie en regelmatige bloedsuikertesten omvat. Een stabiele bloedsuikerspiegel kan helpen om de droge huid en jeuk te verminderen. Ongeveer 20-25% van de mensen met diabetes rapporteert een verbetering van huidklachten na optimalisatie van hun diabetesbehandeling.

Schurft: Pak die kleine boosdoeners aan!

Schurft wordt veroorzaakt door kleine mijten die zich in de huid nestelen en een niet te missen jeuk veroorzaken. De behandeling bestaat meestal uit een speciale crème of lotion (zoals permethrinecrème) die op de huid wordt aangebracht om de mijten en hun eitjes te doden. Ook moet al je kleding, beddengoed en handdoeken grondig gewassen worden op hoge temperatuur om te voorkomen dat de schurft zich verder verspreidt. Schurft komt regelmatig voor in omgevingen waar mensen dicht op elkaar leven, zoals verzorgingstehuizen of studentenwoningen.

Zenuwproblemen: Laat je zenuwen tot rust komen

Als een beknelde zenuw of neuropathie de jeuk veroorzaakt, is de behandeling vaak gericht op het verminderen van de druk op de zenuw. Dit kan betekenen dat je fysiotherapie nodig hebt, waarbij oefeningen worden gedaan om de zenuwen meer ruimte te geven. Ook kan medicatie worden voorgeschreven om zenuwpijn te verzachten, zoals gabapentine of pregabaline. In sommige gevallen is een operatie nodig om de zenuw weer ruimte te geven, zoals bij het carpaal tunnel syndroom. Ongeveer 10% van de mensen met zenuwproblemen heeft baat bij chirurgische ingrepen.

Stress verminderen

Chronische stress kan leiden tot huidproblemen, waaronder jeukende handen. Het verminderen van stress kan een positief effect hebben op je huid. Het aanpassen van je dagelijkse routine, zoals het plannen van voldoende rustmomenten, het beperken van overmatige werkdruk en het zoeken naar hobby's die je ontspanning bieden, kan helpen om stress te verminderen. Ook lichaamsbeweging, zoals wandelen of fietsen, kan helpen om stress te verlagen en de gezondheid van de huid te verbeteren. Studies tonen aan dat ongeveer 30% van de mensen met chronische huidklachten een verbetering van hun symptomen ervaart na het verminderen van stress. Een rustige geest betekent vaak een rustige huid.

Hormonale veranderingen aanpakken

Hormonale schommelingen, zoals tijdens de zwangerschap, de menstruatiecyclus of de overgang, kunnen jeuk aan de handen veroorzaken. In dit geval is het belangrijk om de huid goed gehydrateerd te houden en indien nodig een milde, verzachtende crème te gebruiken. Praat met je arts over mogelijke hormonale behandelingen om de schommelingen beter in balans te houden. In sommige gevallen kunnen hormonale behandelingen verlichting bieden, maar vaak is geduld en goede huidverzorging essentieel.

Neuropathie door alcohol: Tijd om je zenuwen te beschermen

Overmatig alcoholgebruik kan leiden tot neuropathie, waarbij de zenuwen beschadigd raken en jeuk en tintelingen kunnen veroorzaken. Het verminderen of stoppen met alcohol kan wonderen doen voor je handen. Daarnaast kan een dieet rijk aan vitamine B, vooral B1, B6 en B12, helpen om de zenuwen te ondersteunen en te herstellen. Ongeveer 50% van de mensen die stoppen met alcoholgebruik en hun dieet verbeteren, ervaart een afname van de klachten.

Lever- of nieraandoeningen behandelen

Lever- of nieraandoeningen kunnen leiden tot jeuk omdat afvalstoffen zich ophopen in het bloed en irritatie veroorzaken. De behandeling richt zich hier op het ondersteunen van de lever of nieren, vaak door dieetveranderingen, medicatie of, in ernstige gevallen, dialyse. Het doel is om de werking van deze organen te verbeteren, zodat de ophoping van afvalstoffen vermindert en de huidklachten afnemen. Bij ongeveer 15% van de patiënten met lever- of nierproblemen kan een dieetverandering al een significante verbetering in de huidklachten teweegbrengen.

Zeldzamere behandelingen

Naast de veelvoorkomende behandelingen zijn er ook enkele zeldzamere behandelopties voor jeukende handen, vooral wanneer de oorzaak minder vaak voorkomt of wanneer conventionele behandelingen niet effectief zijn.

• Fototherapie (UVB-therapie): Dit is een behandeling waarbij de huid wordt blootgesteld aan gecontroleerde doses ultraviolet licht. Fototherapie kan helpen bij hardnekkige gevallen van eczeem en psoriasis en heeft vaak een jeukverminderend effect. Ongeveer 5% van de patiënten met chronische jeuk wordt doorverwezen voor fototherapie wanneer andere behandelingen geen effect hebben gehad.
• Capsaïcine crème: Capsaïcine is een bestanddeel van rode pepers en kan in crèmevorm worden gebruikt om jeuk te verlichten. De crème werkt door de stof P, die verantwoordelijk is voor de overdracht van jeuksignalen naar de hersenen, uit te putten. Het kan enkele weken duren voordat capsaïcinecrème effect heeft, maar het kan bijzonder effectief zijn bij chronische jeuk. Capsaïcine wordt soms ingezet wanneer andere crèmes geen verlichting bieden.
• Nalmefeen of Naltrexon: Dit zijn medicijnen die worden gebruikt bij bepaalde vormen van jeuk die resistent zijn tegen andere behandelingen, zoals bij chronische leverziekte. Deze medicijnen blokkeren opioïde-receptoren in de hersenen, wat kan helpen om het jeukgevoel te verminderen. Het gebruik van nalmefeen of naltrexon wordt meestal alleen overwogen wanneer andere behandelingen niet effectief zijn gebleken.
• Plasmaferese: Bij zeer ernstige gevallen van auto-immuunziekten kan plasmaferese overwogen worden. Dit is een behandeling waarbij de schadelijke antistoffen uit het bloed worden verwijderd. Het wordt zelden gebruikt, maar kan in specifieke situaties verlichting bieden bij jeuk veroorzaakt door auto-immuunziekten.
• Immunosuppressiva: In sommige gevallen van ernstige auto-immuunaandoeningen of eczeem kunnen immunosuppressiva, zoals methotrexaat of ciclosporine, worden voorgeschreven. Deze medicijnen onderdrukken het immuunsysteem om ontsteking en jeuk te verminderen. Immunosuppressiva worden alleen ingezet bij ernstige, therapieresistente gevallen, omdat ze aanzienlijke bijwerkingen kunnen hebben.

Zelfzorg bij jeukende handen

Zelfzorg kan een belangrijke rol spelen bij het verlichten van jeukende handen en het voorkomen van verdere irritatie. Door een aantal eenvoudige aanpassingen in je dagelijkse routine en het gebruik van geschikte producten, kun je vaak verlichting vinden zonder medische interventie. Hieronder bespreken we verschillende zelfzorgstrategieën die je kunt toepassen om jeukende handen onder controle te houden.

Hydratatie van de huid
Een van de belangrijkste stappen in zelfzorg bij jeukende handen is het goed gehydrateerd houden van de huid. Breng meerdere malen per dag een vochtinbrengende crème of lotion aan, vooral na het wassen van je handen. Zoek naar producten die ingrediënten bevatten zoals glycerine, ureum, hyaluronzuur en ceramiden, die helpen om vocht vast te houden en de huidbarrière te versterken. Het regelmatig aanbrengen van deze producten kan helpen om de jeuk te verminderen en de huid soepel te houden.

Vermijden van irriterende stoffen
Probeer contact met irriterende stoffen te vermijden, zoals agressieve schoonmaakmiddelen, oplosmiddelen en bepaalde soorten zeep. Draag beschermende handschoenen bij schoonmaakwerkzaamheden of wanneer je met chemicaliën werkt, om de huid van je handen te beschermen tegen irritatie. Gebruik indien mogelijk milde, ongeparfumeerde zeep om je handen te wassen, en kies voor lauw water in plaats van heet water om verdere uitdroging te voorkomen.

Gebruik van handschoenen
Handschoenen kunnen een effectieve manier zijn om je handen te beschermen tegen de kou en tegen irriterende stoffen. Tijdens de wintermaanden is het dragen van warme, wollen handschoenen aan te raden om de huid te beschermen tegen uitdroging door koude lucht. Bij huishoudelijke taken kunnen rubberen of latex handschoenen je huid beschermen tegen agressieve schoonmaakmiddelen. Zorg ervoor dat je katoenen handschoenen onder rubberen handschoenen draagt om zweten te voorkomen, wat ook irritatie kan veroorzaken.

Handen wassen op de juiste manier
Hoewel handen wassen belangrijk is voor een goede hygiëne, kan het ook bijdragen aan het uitdrogen van de huid, wat jeuk kan verergeren. Gebruik milde, ongeparfumeerde zeep en was je handen met lauw water in plaats van heet water. Vermijd langdurig of overmatig handen wassen, en dep je handen droog in plaats van te wrijven om irritatie te voorkomen. Breng direct na het wassen een vochtinbrengende crème aan om het vochtverlies te compenseren.

Vermijd krabben
Krabben kan de jeuk tijdelijk verlichten, maar het kan de huid beschadigen en de jeuk verergeren. Probeer daarom het krabben te vermijden, en gebruik in plaats daarvan een koude kompres om de jeuk te verzachten. Het aanbrengen van een koel, nat washandje op de jeukende huid kan verlichting bieden zonder verdere schade te veroorzaken. Je kunt ook een anti-jeukcrème, zoals een verzachtende crème met menthol of calamine, aanbrengen om de jeuk te verminderen.

Stressmanagement
Stress kan jeukende handen verergeren, dus het is belangrijk om aandacht te besteden aan stressmanagement. Zoek ontspannende activiteiten die je leuk vindt, zoals wandelen, schilderen, luisteren naar muziek, of tijd doorbrengen met vrienden en familie. Door regelmatig tijd te nemen voor ontspanning, kun je de invloed van stress op je huid verminderen. Het kan ook helpen om een consistente slaaproutine aan te houden, zodat je lichaam voldoende rust krijgt om goed te herstellen.

Vermijden van triggers
Als je weet dat bepaalde stoffen of activiteiten je jeukende handen verergeren, probeer deze dan zoveel mogelijk te vermijden. Denk bijvoorbeeld aan het vermijden van bepaalde voedingsmiddelen die je jeuk kunnen verergeren, of het vermijden van sieraden die nikkel bevatten als je hier allergisch voor bent. Het bijhouden van een dagboek kan helpen om patronen te herkennen in wat je jeuk erger maakt, zodat je gerichter maatregelen kunt nemen.

Gebruik van natuurlijke remedies
Natuurlijke remedies kunnen helpen bij het verzachten van jeukende handen. Aloë vera-gel staat bekend om zijn verzachtende en hydraterende eigenschappen en kan direct op de huid worden aangebracht. Kokosolie is een andere optie die kan helpen bij het herstellen van de huidbarrière en het verminderen van uitdroging. Havermoutbaden zijn ook effectief gebleken bij het verminderen van jeuk. Je kunt havermout in een doek binden en deze in warm water laten weken, waarna je het water over je handen kunt gieten voor verlichting.

Kleding en beddengoed
Kies voor kleding van natuurlijke vezels, zoals katoen, om irritatie van de huid te voorkomen. Synthetische stoffen kunnen de huid irriteren en jeuk verergeren. Ook is het belangrijk om je beddengoed regelmatig te wassen met een hypoallergeen wasmiddel, zodat irriterende stoffen en allergenen worden verwijderd. Dit kan helpen om jeuk, vooral 's nachts, te verminderen.

Dieet en hydratatie
Een gezond dieet kan bijdragen aan de gezondheid van je huid. Zorg ervoor dat je voldoende vitamines en mineralen binnenkrijgt, zoals vitamine E, vitamine C of ascorbinezuur en omega-3-vetzuren, die bijdragen aan een gezonde huid. Omega-3-vetzuren, die bijvoorbeeld in vette vis zoals zalm, makreel, haring en sardines zitten, hebben ontstekingsremmende eigenschappen en kunnen helpen bij het verminderen van huidirritatie. Ook is het belangrijk om goed gehydrateerd te blijven door voldoende water te drinken, zodat je huid van binnenuit gehydrateerd blijft.

Prognose van jeukende handen

De prognose van jeukende handen hangt sterk af van de onderliggende oorzaak en hoe snel deze wordt behandeld. In de meeste gevallen is jeuk aan de handen onschuldig en tijdelijk, en verdwijnt het met eenvoudige zelfzorgmaatregelen of na behandeling door de huisarts. Voor acute gevallen, zoals een allergische reactie of een huidirritatie door contact met een irriterende stof, is de prognose doorgaans goed zodra de veroorzakende factor wordt vermeden en een geschikte behandeling wordt toegepast.

Chronische huidaandoeningen
Bij chronische huidaandoeningen zoals eczeem en psoriasis kan de jeuk langdurig zijn en komen en gaan in golven. Met de juiste behandeling en levensstijlveranderingen, zoals het gebruik van vochtinbrengende crèmes en het vermijden van triggers, kunnen de symptomen vaak onder controle worden gehouden. De prognose is bij chronische aandoeningen wel afhankelijk van de mate waarin de patiënt de aanbevolen behandelingen volgt en factoren zoals stress onder controle kan houden. Ongeveer 80% van de mensen met eczeem rapporteert een significante verbetering van hun symptomen door regelmatige behandeling.

Systemische oorzaken
Als de jeuk wordt veroorzaakt door een systemische aandoening, zoals diabetes of leverproblemen, hangt de prognose af van hoe goed de onderliggende aandoening onder controle kan worden gebracht. Bijvoorbeeld, een goede regulatie van de bloedsuikerspiegel kan helpen om de droge huid en jeuk bij diabetespatiënten te verminderen. Bij leveraandoeningen kan de jeuk soms moeilijker te behandelen zijn, maar de symptomen kunnen worden verlicht met medicatie en dieetveranderingen.

Allergieën
De prognose bij allergieën die jeukende handen veroorzaken is doorgaans goed, mits de allergenen worden vermeden. Het nemen van antihistaminica kan de jeuk snel verlichten, en het identificeren van de allergietriggers helpt toekomstige reacties te voorkomen. Voor sommige mensen kan een allergie levenslang zijn, maar met aanpassingen in de leefstijl kan de impact op het dagelijks leven meestal goed worden beperkt.

Zenuwproblemen
Bij zenuwproblemen, zoals neuropathie of een beknelde zenuw, kan de prognose variëren. Soms zijn fysiotherapie en medicatie voldoende om de symptomen te verlichten en de zenuwen te laten herstellen, maar in andere gevallen kunnen de klachten chronisch zijn. De effectiviteit van de behandeling hangt af van de onderliggende oorzaak en de ernst van de zenuwschade.

Infecties en parasieten
Wanneer jeuk wordt veroorzaakt door een infectie, zoals schurft of een schimmelinfectie, is de prognose meestal goed na een gerichte behandeling. Het is belangrijk om alle voorgeschreven behandelingen nauwgezet op te volgen en hygiënemaatregelen in acht te nemen om herinfectie te voorkomen. Bijvoorbeeld, bij schurft is het essentieel om niet alleen de huid te behandelen, maar ook kleding en beddengoed grondig te reinigen.

Conclusie
De prognose van jeukende handen is in veel gevallen gunstig, vooral wanneer de oorzaak snel wordt geïdentificeerd en behandeld. Bij chronische aandoeningen kan de jeuk terugkeren, maar met een goede behandeling en het vermijden van triggers kan de ernst vaak worden verminderd. Door alert te zijn op alarmsymptomen en op tijd medische hulp te zoeken, kan verdere verergering van de klachten worden voorkomen, waardoor de kwaliteit van leven verbetert.

Jeukende handen: meer dan een oppervlakkig probleem

Jeukende handen lijken misschien onschuldig, maar de impact op het dagelijks leven kan aanzienlijk zijn. Van verminderde slaapkwaliteit tot stress en ongemak bij sociale interacties: de gevolgen zijn niet te onderschatten. Dit schema toont hoe jeukende handen van invloed kunnen zijn op verschillende aspecten van de kwaliteit van leven.

Complicaties van jeukende handen

Hoewel jeukende handen meestal onschuldig zijn, kunnen er complicaties optreden als de oorzaak niet goed wordt behandeld of als de jeuk aanhoudt en verergert. Hieronder bespreken we mogelijke complicaties die kunnen ontstaan bij jeukende handen en geven we voorbeelden om een beter beeld te krijgen van de ernst ervan.

Huidbeschadiging door krabben
Een van de meest voorkomende complicaties bij jeukende handen is huidbeschadiging door overmatig krabben. Het krabben kan leiden tot kleine wondjes, die op hun beurt vatbaar zijn voor infecties. Bij kinderen komt dit vaak voor, vooral wanneer ze 's nachts krabben zonder het door te hebben. Ongeveer 30% van de mensen met chronische jeuk ontwikkelt huidbeschadiging door krabben, wat kan leiden tot littekens en verdikking van de huid (lichenificatie).

Secundaire infecties
Krabben kan ervoor zorgen dat bacteriën, zoals stafylokokken, de beschadigde huid binnendringen en een secundaire infectie veroorzaken. Dit kan resulteren in roodheid, zwelling, pusvorming en pijn. In ernstige gevallen kan de infectie zich verder verspreiden en tot cellulitis leiden, een diepere huidinfectie die vaak gepaard gaat met koorts en algehele malaise. Ongeveer 10% van de mensen met eczeem ontwikkelt op enig moment een secundaire infectie.

Chronische huidproblemen
Bij mensen die voortdurend last hebben van jeuk en daardoor blijven krabben, kan de huid chronisch geïrriteerd raken en veranderingen ondergaan. Dit kan leiden tot verdikking van de huid (lichenificatie), verkleuring van de huid, en het ontstaan van permanente littekens. Deze complicaties komen vaak voor bij mensen met onbehandelde chronische huidaandoeningen, zoals atopisch eczeem of psoriasis.

Slaapstoornissen
Ernstige jeuk, vooral 's nachts, kan leiden tot slaapproblemen. Mensen die vaak wakker worden door de jeuk, krijgen niet de nodige rust, wat weer kan leiden tot vermoeidheid, prikkelbaarheid en verminderde concentratie overdag. Ongeveer 20% van de mensen met chronische jeuk rapporteert dat hun slaappatroon wordt verstoord, wat op de lange termijn ook invloed heeft op hun algehele gezondheid en welzijn.

Psychologische gevolgen
Jeuk die lang aanhoudt, kan ook psychologische complicaties met zich meebrengen. Het voortdurend ervaren van jeuk kan leiden tot stress, angst en zelfs depressie. Veel mensen met chronische huidklachten voelen zich beperkt in hun dagelijkse activiteiten en kunnen zich schamen voor hun huid, vooral als er zichtbare schade is door krabben. Studies tonen aan dat ongeveer 15-25% van de mensen met chronische jeuk last heeft van psychische klachten, variërend van milde stress tot ernstige depressie.

Verminderde kwaliteit van leven
De combinatie van fysieke en psychologische complicaties kan leiden tot een verminderde kwaliteit van leven. Mensen met aanhoudende jeuk ervaren vaak beperkingen in hun sociale leven en dagelijkse activiteiten. Bijvoorbeeld, iemand met jeukende handen kan moeite hebben met het uitvoeren van eenvoudige taken, zoals typen, schrijven, of huishoudelijke taken. Ongeveer 25% van de mensen met chronische huidklachten geeft aan dat hun dagelijks functioneren negatief wordt beïnvloed door de jeuk.

Preventie van jeukende handen

Voorkomen is beter dan genezen, en dat geldt zeker voor jeukende handen. Door enkele eenvoudige aanpassingen in je dagelijkse routine kun je het risico op jeuk en irritatie aan de handen aanzienlijk verminderen. Hieronder bespreken we diverse preventiestrategieën die je kunt toepassen om jeukende handen te voorkomen, aangevuld met voorbeelden en cijfers.

Huid goed gehydrateerd houden
Een van de belangrijkste preventiemaatregelen om jeukende handen te voorkomen, is het goed gehydrateerd houden van de huid. Gebruik meerdere keren per dag een vochtinbrengende crème of lotion, vooral na het wassen van je handen. Producten die ingrediënten zoals glycerine, ureum, en ceramiden bevatten, helpen om vocht in de huid vast te houden en de huidbarrière te versterken. Uit onderzoek blijkt dat regelmatige hydratatie van de huid het risico op droge, jeukende handen met 40% kan verminderen. Het is vooral belangrijk om na het douchen of baden de huid direct te hydrateren, omdat de huid dan nog enigszins vochtig is en de crème beter wordt opgenomen.

Vermijd irriterende stoffen
Probeer contact met irriterende stoffen te vermijden. Agressieve schoonmaakmiddelen, oplosmiddelen en bepaalde zepen kunnen de huidbarrière beschadigen en uitdroging en jeuk veroorzaken. Draag handschoenen bij het schoonmaken of bij het werken met chemicaliën. Kies voor milde, ongeparfumeerde zeep bij het wassen van je handen en gebruik lauw water in plaats van heet water. Heet water kan de natuurlijke oliën van de huid verwijderen en zo bijdragen aan uitdroging. Gebruik bij voorkeur een zeepvrije reiniger die de natuurlijke pH-waarde van de huid behoudt.

Bescherming tegen weersinvloeden
Tijdens koude en droge wintermaanden is de huid extra gevoelig voor uitdroging. Bescherm je handen door warme, waterdichte handschoenen te dragen wanneer je naar buiten gaat. Koude lucht vermindert de bloedtoevoer naar de huid, wat kan leiden tot uitdroging en kloven. Ook binnenshuis kan de lucht in de winter droog zijn door verwarming; gebruik een luchtbevochtiger om de luchtvochtigheid op peil te houden en zo uitdroging van de huid te voorkomen. Mensen die hun handen vaak blootstellen aan kou lopen een verhoogd risico op huidproblemen, waaronder jeuk en kloven.

Gebruik van luchtbevochtigers
In de winter kan de lucht in huis door verwarming erg droog worden, wat kan leiden tot uitdroging van de huid. Gebruik een luchtbevochtiger om de luchtvochtigheid in huis op peil te houden, vooral in ruimtes waar je veel tijd doorbrengt, zoals de woonkamer of slaapkamer. Een luchtvochtigheid van 40-60% wordt over het algemeen aanbevolen om een gezonde huid te behouden. Mensen die gebruikmaken van een luchtbevochtiger in de winter rapporteren vaak minder droge huid en minder jeukklachten.

Handhygiëne op de juiste manier
Hoewel het belangrijk is om je handen regelmatig te wassen, kan te vaak of verkeerd wassen bijdragen aan huidirritatie en uitdroging. Gebruik milde, ongeparfumeerde zeep en lauw water om je handen te wassen, en vermijd het gebruik van heet water. Dep je handen droog met een zachte handdoek in plaats van ze droog te wrijven, en breng daarna direct een vochtinbrengende crème aan om het vochtverlies te compenseren. Vermijd ook het gebruik van alcoholhoudende handgels, aangezien deze de huid sterk kunnen uitdrogen. Studies tonen aan dat het gebruik van een milde zeep in combinatie met een hydraterende lotion de incidentie van huidirritatie met 35% kan verminderen.

Gebruik van beschermende handschoenen
Draag beschermende handschoenen tijdens activiteiten die je handen kunnen blootstellen aan irriterende stoffen of overmatige vochtigheid. Bijvoorbeeld, bij huishoudelijke taken zoals afwassen of schoonmaken kun je rubberen handschoenen dragen om je huid te beschermen tegen chemische stoffen en water. Gebruik katoenen handschoenen onder rubberen handschoenen om zweten te voorkomen, wat de huid kan irriteren. Als je in een beroep werkt waar je handen vaak worden blootgesteld aan water of chemicaliën, zoals in de zorg of schoonmaak, is het dragen van handschoenen essentieel om huidproblemen te voorkomen.

Vermijd krabben
Probeer te voorkomen dat je aan jeukende plekken krabt, omdat dit de huid kan beschadigen en kan leiden tot infecties. Gebruik in plaats daarvan een verkoelende crème of lotion om de jeuk te verlichten. Je kunt ook een koud kompres op de jeukende plek aanbrengen om de jeuk te verminderen. Voor kinderen kan het helpen om de nagels kort te houden of ze 's nachts handschoenen te laten dragen, zodat ze de huid niet beschadigen tijdens het slapen.

Stressmanagement
Stress kan bijdragen aan het ontstaan of verergeren van jeukende handen, vooral bij mensen met huidaandoeningen zoals eczeem. Zoek naar manieren om stress te verminderen, zoals door lichaamsbeweging, ademhalingsoefeningen, of tijd nemen voor hobby's en ontspanning. Onderzoek heeft aangetoond dat ongeveer 30% van de mensen met chronische huidklachten een verbetering van hun symptomen ervaart wanneer ze actief stress reduceren. Een rustige geest draagt bij aan een rustige huid.

Kies voor kleding van natuurlijke materialen
Kleding die direct in contact komt met de huid, zoals handschoenen, moet van natuurlijke materialen zijn gemaakt, zoals katoen of zijde. Synthetische stoffen kunnen de huid irriteren en jeuk verergeren. Bij mensen met een gevoelige huid kan het dragen van katoenen handschoenen helpen om irritatie te voorkomen, vooral wanneer ze onder rubberen of latex handschoenen worden gedragen.

Dieet en hydratatie
Een gezond dieet kan bijdragen aan de gezondheid van de huid. Zorg ervoor dat je voldoende vitamines en mineralen binnenkrijgt, zoals vitamine E, vitamine C, zink, en omega-3-vetzuren, die bijdragen aan een gezonde huid. Omega-3-vetzuren, die bijvoorbeeld in vette vis zoals zalm en makreel zitten, hebben ontstekingsremmende eigenschappen en kunnen helpen bij het verminderen van huidirritatie. Ook is het belangrijk om goed gehydrateerd te blijven door voldoende water te drinken, zodat je huid van binnenuit gehydrateerd blijft. Studies tonen aan dat een goede hydratatie de kans op droge huidklachten met 20-30% kan verminderen.

Voorkomen van allergenen
Als je weet dat je allergisch bent voor bepaalde stoffen, zoals nikkel in sieraden of bepaalde schoonmaakmiddelen, probeer deze dan zoveel mogelijk te vermijden. Het vermijden van allergenen kan een groot verschil maken in het voorkomen van jeukende handen. Overweeg om sieraden te dragen die hypoallergeen zijn en gebruik schoonmaakmiddelen die speciaal zijn ontwikkeld voor mensen met een gevoelige huid. Ongeveer 15-20% van de mensen met een contactallergie merkt een aanzienlijke afname van symptomen door het vermijden van bekende allergenen.

Natuurlijke remedies als preventieve maatregel
Natuurlijke remedies kunnen ook helpen om jeukende handen te voorkomen. Aloë Vera-gel kan worden gebruikt als een dagelijkse moisturizer vanwege de hydraterende en kalmerende eigenschappen. Kokosolie is een andere optie die kan helpen de huidbarrière te versterken en vochtverlies te voorkomen. Havermout heeft ontstekingsremmende eigenschappen en kan worden gebruikt in baden of als handmasker om de huid te kalmeren en jeuk te voorkomen. Het regelmatig toepassen van deze natuurlijke middelen kan helpen om de huid gezond en gehydrateerd te houden.

Jeukende handen: een vrouw vertelt haar verhaal

Het begon allemaal op een zaterdagochtend, toen Marleen (43) de badkamer schoonmaakte. Terwijl ze het schuursponsje stevig vasthield, voelde ze ineens een prikkelend gevoel in haar handpalmen. "Ach, het zal wel komen door de schoonmaakmiddelen," dacht ze. Maar tegen de avond was de jeuk zo intens dat ze er bijna gek van werd. "Ik zat letterlijk mijn handen stuk te krabben," vertelt Marleen.

De weg naar de huisarts
Na een slapeloze nacht, waarin de jeuk steeds erger leek te worden, besloot Marleen maandagochtend haar huisarts te bellen. "Je denkt in eerste instantie: het gaat wel over," zegt ze. "Maar toen mijn handen vuurrood en opgezwollen waren, wist ik dat er iets niet klopte." Bij de huisarts aangekomen, stelde deze een paar gerichte vragen:

• "Heb je iets nieuws gebruikt?" Marleen dacht meteen aan de schoonmaakmiddelen, maar ze gebruikte die al jaren.
• "Heb je last van stress?" Een tikje ongemakkelijk gaf Marleen toe dat het thuis best hectisch was de laatste tijd.
• "Zijn er andere klachten, zoals uitslag of blaasjes?" Ja, op haar vingers waren kleine blaasjes verschenen, die barstten zodra ze er per ongeluk aan krabde.

Na het lichamelijk onderzoek kwam de huisarts met een voorlopige diagnose: dyshidrotisch eczeem. Dit type eczeem, ook wel bekend als blaasjeseczeem, kan worden uitgelokt door stress, allergieën of irritatie door bepaalde stoffen.

De behandeling
De huisarts stelde een behandelplan op:

• Corticosteroïdenzalf: Marleen kreeg een milde zalf voorgeschreven om de ontsteking en jeuk te verminderen. "Het voelde meteen als een verkoelende deken op mijn huid."
• Hydraterende crème: Om haar huidbarrière te herstellen, kreeg ze het advies een dikke, neutrale crème te gebruiken. "Ik smeer nu alsof mijn leven ervan afhangt!"
• Contact vermijden: De huisarts raadde aan om handschoenen te dragen bij het schoonmaken en te letten op triggers zoals nikkel in sieraden of agressieve zepen.
• Stressmanagement: Een verwijzing naar een coach voor ontspanningstechnieken, want de huisarts vermoedde dat stress een grote rol speelde.

Herstel en een nieuw ritme
De eerste dagen na de behandeling waren zwaar. "Ik moest wennen aan al dat gesmeer en handschoenen dragen voelde zo onhandig," lacht Marleen. Maar na een week begon ze verbetering te merken. De jeuk nam af, de blaasjes verdwenen en haar huid werd rustiger.

"Ik heb echt geleerd beter naar mijn lichaam te luisteren," zegt Marleen. Ze heeft haar schoonmaakroutine aangepast, met mildere middelen en altijd handschoenen. Ook heeft ze een nieuwe hobby opgepakt: pilates. "Ik was altijd zo’n stresskip, maar nu leer ik dingen los te laten."

Een les voor iedereen
Marleen wil haar verhaal delen om anderen te waarschuwen: "Neem jeuk serieus, ook als het ‘maar’ je handen zijn. Het is je lichaam dat om aandacht vraagt!" Inmiddels heeft ze weer zachte, soepele handen en weet ze precies wat ze moet doen als de jeuk weer zou opduiken.

Heb jij ook last van jeukende handen? Ga op tijd naar de huisarts en ontdek wat jouw huid probeert te vertellen! 💬

Lees verder

• Jeukende handen en voeten: oorzaken en symptomen
• Jeukende huid of jeuk: oorzaken van jeuk en soorten jeuk
• Jeukende rode vlekken op huid op armen, benen, rug of borst
• Huidaandoeningen handen en vingers: oorzaken en behandeling
• Huidkloven, vingerkloven en handkloven: oorzaak, behandeling