Handschimmel: symptomen en behandeling schimmel aan handen

Een handschimmel of tinea manus is een vrij veel voorkomende schimmelinfectie die specifiek de handen treft. Vaak komt het samen voor met voetschimmel en is er sprake van zelfbesmetting. De schimmel is van je voet(en) overgebracht naar je hand(en). Handschimmel kan worden behandeld met een schimmeldodende crème of zalf. Soms is systemische behandeling nodig. Dat is een antischimmelbehandeling met pillen. Je kunt zelf ook maatregelen nemen om te voorkomen dat de handschimmel terugkomt, door bijvoorbeeld met niet teveel zeep je handen te wassen en geen zeepresten achter te laten na het wassen.

• Wat is handschimmel?
• Wie zijn vatbaar voor handschimmel?
• Handschimmel symptomen
• Jeuk
• Droge huid / droge handen
• Rode ring
• Blaarvorming
• Verkleuring van de huid
• Aangedane nagels
• Oorzaak van handschimmel
• Verwekkers van schimmel aan de hand
• Onderzoek en diagnose
• Lichamelijk onderzoek
• Differentiële diagnose
• Behandeling van handschimmel
• Medische behandeling
• Zelfzorgmaatregelen
• Preventie van handschimmel
• Prognose

Wat is handschimmel?

Tinea manus is de medische naam voor een schimmelinfectie van een of beide handen. Het komt vrij vaak voor, maar veel minder vaak dan tinea pedis (voetschimmel). Bij handschimmel wordt vaak een verkeerde diagnose gesteld, omdat het lijkt op één van de volgende huidaandoeningen:

• pompholyx (blaasjeseczeem);
• handeczeem;
• psoriasis, vooral palmoplantaire psoriasis die voornamelijk voorkomt op de handpalmen en de voetzolen; en
• dyshidrosis lamellosa sicca (ook bekend als: exfoliatio manuum areata, keratolysis exfoliativum, keratolysis exfoliativa, recurrent focal palmar peeling), een lichte vervelling van de huid van vooral de handpalmen.

Veel mensen met handschimmel hebben ook last van voetschimmel.

Wie zijn vatbaar voor handschimmel?

Schimmelinfecties aan de hand worden vooral gezien bij bepaalde beroepen, zoals in de land- en tuinbouw, in de gezondheidszorg, in de schoonmaak, in de horeca en in de bouw, waarbij veel met de handen gewerkt wordt in vochtige omstandigheden. Schimmels gedijen goed in warme, vochtige omstandigheden.

Handschimmel symptomen

Handschimmel verschijnt typisch als een huiduitslag op de handen en vingers. Deze uitslag kan de volgende kenmerken hebben:

Jeuk

De uitslag van handschimmel kan intens jeuken. Hierdoor heb je de neiging om te krabben, wat tot krabeffecten kan leiden en eventueel een secundaire bacteriële infectie.

Droge huid / droge handen

De aangedane huid is droog en ruw (droge handen), wat kan leiden tot schilfering en pijnlijke kloofjes. Ook kan er eeltvorming optreden.

Rode ring

Het belangrijkste kenmerk van handschimmel is een ringvormige rode uitslag, welke wordt afgebakend met een verhoogde rode rand.

Blaarvorming

Vaak ontstaan er uiterst kleine blaren op de handen en vingers, die kunnen indrogen en gaan schilferen.

Verkleuring van de huid

Wanneer een chronische uitslag geneest, lijkt de huid in de getroffen regio te zijn verkleurd.

Aangedane nagels

De vingernagels kunnen zijn aangedaan (schimmelnagel) en vaak is er ook sprake van voetschimmel.

Oorzaak van handschimmel

Een infectie met handschimmel kun je oplopen door onder meer:

• zelfbesmetting via de voeten bij voetschimmel;
• via contact met een persoon die handschimmel heeft;
• via direct contact met besmette dieren of bodem;
• via contact met een besmet object, zoals een handdoek;
• het wordt in de hand gewerkt bij overmatig zweten (hyperhidrosis) of als je reeds handeczeem hebt.

Verwekkers van schimmel aan de hand

De schimmels kunnen zich van persoon tot persoon (anthropophilic), van dier tot persoon (zoophilic), of vanaf de bodem tot een persoon (geophilic) verspreiden. Handschimmel kan het resultaat zijn van een infectie met een verscheidenheid van verschillende dermatofyten. De meest voorkomende verwekkers van een handschimmelinfectie zijn T. rubrum, T. mentagrophytes en Epidermophyton floccosum.

Onderzoek en diagnose

Lichamelijk onderzoek

In de meeste gevallen wordt de diagnose van handschimmel gesteld op basis van de karakteristieke kenmerken van de uitslag. Andere huidaandoeningen kunnen een soortgelijk beeld geven en dienen door de arts uitgesloten te worden als oorzaak. Het aantonen van schimmels onder de microscoop kan de diagnose bevestigen. De arts schraapt een hoeveelheid schilfers van het getroffen huidgebied af, bewerkt deze en bekijkt ze vervolgens onder de microscoop.

Differentiële diagnose

• acute gegeneraliseerde exanthemateuze pustulosis (AGEP)
• cutaan T-cel lymfoom / mycosis fungoides
• dyshidrosis lamellosa sicca (DLS)
• handeczeem
  Handeczeem / Bron: Fedorov Ivan Sergeevich/Shutterstock.com
• keratolysis exfoliativa
• hypertrofische lichen planus
• intertrigo of smetplekken
• Langerhans celhistiocytose
• nummulair eczeem
• parapsoriasis met kleine plaques
• pityriasis lichenoides chronica
• pityriasis rosea
• pompholyx of blaasjeseczeem
• psoriasis
• seborroïsch eczeem
• secundaire syfilis
• ziekte van Bowen
• ziekte van Sneddon-Wilkinson

Behandeling van handschimmel

Medische behandeling

Handschimmel kan worden behandeld met topische (crème of zalf) of systemische anti-schimmelmedicatie (pillen). Sommige lokale antischimmelmiddelen zijn clotrimazol, econazol en ciclopirox. Sommige van de orale anti-schimmelmedicijnen zijn onder andere fluconazol, griseofulvine en terbinafine. Recidief van handschimmel kan worden voorkomen door de eventuele uitlokkende factoren weg te nemen. Een eventuele voetschimmel moet ook meebehandeld worden.

Zelfzorgmaatregelen

Was je handen niet met te veel zeep en gebruik geen desinfecterende zeep. Zeepresten na het handen wassen goed afspoelen en daarna je handen goed afdrogen. Laat je handen goed nadrogen voordat je eventueel (werk)handschoenen aantrekt.

Preventie van handschimmel

Er zijn een aantal voorzorgsmaatregelen die je kunt nemen om een schimmelinfectie van de handen te voorkomen:

• Houd je handen schoon en droog.
• Voorkom dat je delen van je lichaam aanraakt die zijn besmet met schimmel, want zo kan je het op je handen krijgen en overbrengen naar andere lichaamsdelen.
• Draag wegwerphandschoenen als je schimmelplekken behandelt en daarna grondig je handen wassen.
• Vermijd huid-op-huid contact met mensen die een schimmelinfectie hebben.

Prognose

Handschimmel of tinea manus kan elke persoon treffen. In feite heeft iemand die lijdt aan een reeds bestaande schimmelinfectie van de huid meer kans om handschimmel te krijgen. Mensen die in contact komen met reeds geïnfecteerde mensen lopen het risico om handschimmel te krijgen. Verder lopen mensen die overmatig zweten ook het risico van een schimmelinfectie van de huid. Een antischimmelmedicijn kan de schimmel binnen een periode van 4-6 weken verwijderen, waarna volledige genezing intreedt.

Lees verder

• Huidaandoeningen handen en vingers: oorzaken en behandeling
• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling
• Handeczeem (eczeem aan de handen): symptomen en behandeling
• Hand-, voet- en mondziekte: symptomen, oorzaak & behandeling