Huidaandoeningen handen en vingers: oorzaken en behandeling

Een huidaandoening die zich (mede) manifesteert op de handen (en vingers), kan verschillende oorzaken hebben. Veel van deze huidaandoeningen op de handen gaan gepaard met jeuk, maar dat is lang niet altijd het geval. Huidaandoeningen op de handen en de vingers kunnen qua verschijningsvorm enorm variëren. Het kan gaan op bruine of rode vlekken, met en zonder schilfering, platte vlekken of juist verheven plekken, droge plekken of juist nattend, etc. Je handen zijn de spiegels van je dagelijks leven en vaak de eerste plek waar huidaandoeningen opduiken. Dankzij een grondig onderzoek en gerichte tests kun je snel duidelijkheid krijgen over wat er speelt en hoe je het kunt behandelen. Je handen verdienen immers de beste zorg, zodat ze jou kunnen blijven helpen in alles wat je doet!

• Huidaandoeningen handen en vingers
• Acropustulosis infantum
• Actinische keratose
• Allergisch contacteczeem op handen en vingers
• Atopisch eczeem: jeukende huidaandoening
• Chronische discoïde lupus erythematodes
• Dyshidrosis lamellosa sicca
• Erythema exsudativum multiforme
• Granuloma annulare
• Handeczeem
• Handschimmel (tinea manus): schimmel op handen en vingers
• Hand-, voet- en mondziekte
• Keratosis punctata of the palmar creases
• Knuckle pads op een vinger
• Nummulair eczeem
• Orthoergisch eczeem (irritant contact dermatitis) op handen en vingers
• Palmoplantaire keratodermie
• Pompholyx
• Psoriasis
• Pustulosis palmoplantaris
• Schurft
• Winterhanden
• Wratten op handen en vingers
• Huisarts inschakelen
• Onderzoek en diagnose
• Het gesprek: Wat doet je huid?
• De huidcheck: Een grondige blik op je handen
• Testen en monsters: Wat zegt je huid zelf?
• Allergietest: Zoektocht naar triggers
• De diagnose: Wat is er aan de hand met je handen?
• Behandeling van huiduitslag, vlekken en schilfering
• Zelfzorgmaatregelen
• Medicatie

Huidaandoeningen handen en vingers

Er zijn vele soorten huidaandoeningen die zich kunnen voordoen op handen en vingers. Bekend is handeczeem, maar er zijn ook vele soorten minder bekende huidaandoeningen die zich kunnen voordoen op handen en vingers. Een huiduitslag aan hand(en) komt voor bij diverse huidziekten, auto-immuunaandoeningen en infecties.

Acropustulosis infantum

Acropustulosis infantum is een aandoening waarbij zich kleine, jeukende blaren en puisten vormen op de handpalmen en voetzolen van zuigelingen in de eerste 2-3 jaar van het leven. Typisch beeld is een zuigeling die kleine platte rode laesies ontwikkelt op de handpalmen en voetzolen, die verheven zijn en zich ontwikkelen tot kleine blaasjes en puisten die daarna genezen en er tijdelijk uitzien als gepigmenteerde gebieden. De laesies jeuken. De aandoening verdwijnt in een paar maanden tot 3 jaar.

Actinische keratose

Een actinische keratose is een schilferige plek die ontstaat op door de zon beschadigde huid. Het wordt beschouwd als een voorstadium of een vroege vorm van plaveiselcelcarcinoom van de huid. Actinische keratose kan solitair aanwezig zijn, maar er zijn vaak meerdere plekken. Het uiterlijk varieert. Ze zien er vaak uit als kleine en opvallend rode, lichtbruine of huidkleurige ruwe plekjes op de huid die niet weggaan. Ze komen vaak voor op het gezicht, (kale) hoofd(huid), nek of handen, maar kunnen ook worden aangetroffen op andere gebieden van het lichaam.

Allergisch contacteczeem op handen en vingers

Allergische contacteczeem is een jeukende aandoening die wordt veroorzaakt door een allergische reactie op bepaalde stoffen (het allergeen) dat in contact komt met de huid. Allergisch contacteczeem ontstaat bij personen die een allergie hebben ontwikkeld voor een bepaalde stof, in bijvoorbeeld handcrèmes en talrijke industriële producten, geneesmiddelen in crèmes en zalven, planten en bloemen, beroepsgebonden stoffen, zoals bestanddelen van haarverf en permanentvloeistoffen bij kappers.

Atopisch eczeem: jeukende huidaandoening

Atopisch eczeem is een chronische, jeukende huidaandoening die is heel gebruikelijk is bij kinderen, maar het kan op elke leeftijd voorkomen. Atopisch eczeem komt meestal voor bij mensen met een atopische aanleg. Dat wil zeggen dat je aanleg hebt voor eczeem, astma en hooikoorts, of combinaties van deze drie. Atopisch eczeem ontstaat als gevolg van een complexe interactie van genetische en omgevingsfactoren. Deze omvatten defecten in de huidbarrière waardoor de huid gevoeliger is voor irritatie van zeep en andere irriterende stoffen, het weer, temperatuur en aspecifieke triggers.

Chronische discoïde lupus erythematodes

Chronische discoïde lupus erythematodes (CDLE) is een zeldzame huidziekte, die tot de groep van zogeheten 'bindweefselziekten' behoort. Het is vorm van de auto-immuunziekte lupus erythematodes (LE). Bij LE kunnen ziekteverschijnselen optreden in verschillende organen en de huid. Bij CDLE daarentegen blijft de ziekte normaliter beperkt tot de huid, waarbij er meestal rode plekken in het gezicht te zien zijn, vooral op de wangen, neus en oren. De ziekte kan zich ook manifesteren op de bovenrug, nek, decolleté, en de rug van de handen.

Dyshidrosis lamellosa sicca

Dyshidrosis lamellosa sicca, ook wel bekend als keratolysis exfoliativum of exfoliatio manuum areata, duidt op een lichte vervelling van de huid, vooral de handpalmen en de buigzijde van de vingers. Het wordt beschouwd als een milde variant van irritatief (hand)eczeem.

Erythema exsudativum multiforme

Erythema exsudativum multiforme (EEM) is een overgevoeligheidsreactie meestal veroorzaakt door infecties, vaak herpes simplex virus (HSV). Het presenteert zich als rode vlekken en/of blaren op de huid. Het is acuut en zelfbeperkend. Meestal geneest het spontaan zonder complicaties.

Granuloma annulare

Granuloma annulare (GA) is een veel voorkomende huidaandoening waarbij meestal bultjes te zien zijn die samen een soort ring vormen. Ze zijn meestal verdikt ringvormig en het centrum van de plek ziet er uit als normale huid. De plekken geven vaak weinig klachten van pijn of jeuk.

Handeczeem

Handeczeem is een veelvoorkomende en vaak chronische, moeilijk behandelbare aandoening, die voor problemen kan zorgen bij de uitvoering van allerlei dagelijkse activiteiten. Eczeem is een niet-besmettelijke ontsteking van de huid en eczeem aan de handen kenmerkt zich door roodheid, zwelling; bultjes en blaasjes. Soms komt er vocht uit de huid. De blaasjes drogen in tot schilfers en korstjes. Daarna vervelt de huid neemt de roodheid af.

Handschimmel (tinea manus): schimmel op handen en vingers

Handschimmel is een schimmel die de handen treft. Handschimmel gaat vaak gepaard met voetschimmel. Veel voorkomende klachten zijn eeltvorming, roodheid, pijnlijke kloofjes en schilfering aan handpalm of vingers.

Hand-, voet- en mondziekte

Hand-, voet- en mondziekte is een veel voorkomende milde en kortdurende virale infectie bij meestal jonge kinderen; 95% is jonger dan 5 jaar. Het wordt gekenmerkt door blaren op de handen, voeten en in de mond. De infectie kan in zeldzame gevallen invloed hebben op volwassenen. Hand-, voet- en mondziekte is zeer besmettelijk, dus een aantal leden van het gezin of een schoolklas kan ermee worden besmet. Epidemieën komen het meest voor in de late zomer of tijdens de herfst.

Keratosis punctata of the palmar creases

Deze hyperkeratose (abnormale verhoorning van de opperhuid) beperkt tot de plooien in de handpalm en de vingerkootjes. Deze kunnen diep doordringen in de huidlaag en pijnklachten veroorzaken. Het is niet duidelijk waarom deze afwijkingen beperkt blijven tot de plooien.

Knuckle pads op een vinger

Knuckle pads zijn goedaardige zwellingen, bestaande uit fibreus weefsel. De afwijkingen komen vaak voor bovenop de kleine gewrichten van de hand of voet. Dat wil zeggen dat je ze aantreft op de strekzijde van de vingers en de tenen, over de gewrichten.

Nummulair eczeem

Nummulair eczeem duidt op muntvormige eczeemplekjes. Meestal tref je ze aan op de benen, maar ze kunnen ook op de buik aanwezig zijn of op de armen, de handen, of de voeten. Nummulair eczeem is niet besmettelijk.

Orthoergisch eczeem (irritant contact dermatitis) op handen en vingers

Ortho-ergisch eczeem is een vorm van contacteczeem (zie boven) waarbij het eczeem niét door een allergie maar door rechtstreekse irritatie van de huid ontstaat, as gevolg van contact met irriterende stoffen zoals schoonmaakmiddelen, zeep, oplosmiddelen, doe het zelf producten, etc. Het gaat dus niet om een allergie voor een bepaald middel; iedereen kan van dit soort producten eczeem krijgen.

Palmoplantaire keratodermie

Palmoplantaire keratodermie is een groep huidziektes, waarbij de huid van de handpalmen en voetzolen is verdikt of op delen waar druk op staat. De huid kan een gele of rode kleur hebben, schilferig of hard zijn. Bij sommige vormen van deze ziekte kunnen blaren ontstaan. Soms zitten er ook verdikkingen op de vingertoppen. Daar heb je dan ook minder gevoel in zitten. Dat kan de vaardigheden van de vingers verminderen. Soms zijn er nog andere klachten, zoals doofheid en problemen met de nagels, haren of tanden.

Pompholyx

Pompholyx is een vorm van hand/voet-eczeem gekenmerkt door blaasjes en blaren. Het is een vorm van blaasjeseczeem van handen en voeten. Pompholyx presenteert zich als kleine met helder vocht gevulde blaasjes op de huid van de handen of voeten, met vaak een symmetrisch beeld. Ze veroorzaken intense jeuk en/of een branderig gevoel. De blaren kunnen loslaten en de huid ziet er dan rood en droog uit en vertoont pijnlijke kloven (scheurtjes).

Psoriasis

Psoriasis is een chronische ontsteking van de huid, gekenmerkt door duidelijke, rode en schilferige plaques (verdikte huid). Het is ingedeeld in verschillende subtypes. Psoriasis is multifactorieel. Het wordt geclassificeerd als een immuun-gemedieerde ontstekingsziekte. Genetische factoren zijn belangrijk bij het ontstaan ervan. Iemands genetisch profiel beïnvloedt het type van psoriasis en de reactie op de behandeling.

Pustulosis palmoplantaris

Pustulosis palmoplantaris is een zeldzame aandoening, die wordt gekenmerkt door steriele pustels (diameter 2-5 mm) op handpalmen en voetzolen. Deze huidaandoening komt vooral voor bij rokende vrouwen, rond het vijftigste levensjaar. Meestal geeft het geen bijkomende klachten, maar soms gaat het gepaard met jeuk of pijn, vooral bij kloofvorming. Bij 70% zijn zowel handen als voeten betrokken, bij 20% alleen de voeten en bij 10% alleen de handen.

Schurft

Schurft of scabiës is een besmettelijke huidaandoening. De oorzaak is de schurftmijt, welke meestal wordt overgedragen via huidcontact met iemand die besmet is. Zeer kenmerkend zijn de schilferende gangetjes in de huid. Vooral in de handen kan dit goed zichtbaar zijn. Blaasjes of pukkeltjes kunnen ook aanwezig zijn. De aangedane plekken zijn vooral zichtbaar tussen de vingers en aan de polsen. Andere voorkeursplekken zijn oksels, liezen, tepels (bij vrouwen), geslachtsdeel en balzak (bij mannen), voeten en enkels.

Winterhanden

Winterhanden zijn jeukende en/of gevoelige rode of paarse zwellingen die zich voordoen als een reactie op koude. Wintertenen zijn ook bekend als perniosis. Ze zijn een gelokaliseerde vorm van vasculitis. Veelal bevinden deze zwellingen zich op de bovenzijde van de vingers, maar ze kunnen zich ook voordoen op andere plaatsen van het lichaam, zoals tenen, onderbenen, hielen, neus, oren (oorlellen) en billen.

Wratten op handen en vingers

Gewone wratten komen veel voor. Wratten zijn onschuldige, lokale gezwellen of tumoren in de huid, die worden veroorzaakt door het humaan papillomavirus (HPV). Vaak herken je een wratje als een rond, harde, verdikte en eeltige plek of bobbel. Vooral kinderen in de leeftijd van 12 tot 16 jaar hebben last van wratjes. Grofweg een derde deel van de wratten verdwijnt vanzelf binnen 6 maanden. Het gros van de wratten verdwijnt zonder enige behandeling binnen 1 tot 3 jaar.

Huisarts inschakelen

Als niet bekend is wat de huiduitslag veroorzaakt, is het raadzaam je huisarts te raadplegen. Sommige huidaandoeningen behoeven adequate behandeling. Sommige huidaandoeningen zijn snel progressief. Een snelle diagnose en behandeling zijn in deze gevallen nodig om verergering van de klachten en complicaties te voorkomen.

Onderzoek en diagnose

Je handen zijn je meest gebruikte gereedschap, en als je te maken krijgt met een huidaandoening op je vingers of handpalmen, merk je dat meteen. Van droge, gebarsten huid tot jeukende bultjes of zelfs pijnlijke blaren – het is geen pretje! Maar hoe wordt zo'n huidaandoening eigenlijk onderzocht en gediagnosticeerd? Hier lees je wat je kunt verwachten als je met je handen naar de dokter gaat.

Het gesprek: Wat doet je huid?

De diagnose begint altijd met een goed gesprek. De arts wil precies weten wat je ervaart. Is de huid droog, jeukend of pijnlijk? Wanneer zijn de klachten begonnen? Is er iets veranderd in je omgeving of gebruik je nieuwe producten zoals zeep of schoonmaakmiddelen? Soms kunnen dingen waar je niet bij stilstaat – zoals veelvuldig handen wassen of werken met chemicaliën – al de boosdoener zijn.

De huidcheck: Een grondige blik op je handen

Na het gesprek volgt het visuele onderzoek. De arts bekijkt je handen en vingers nauwkeurig: Zijn er rode plekken? Scheuren? Schilfering? Misschien zijn er bultjes, blaasjes of plekken waar de huid extreem droog of juist gezwollen is. De arts let ook op eventuele veranderingen in de nagels, die soms een aanwijzing kunnen zijn voor onderliggende problemen zoals psoriasis of schimmelinfecties.

Testen en monsters: Wat zegt je huid zelf?

Als de oorzaak niet meteen duidelijk is, kan de arts besluiten om een huidtest te doen. Soms wordt er een klein beetje huid afgeschraapt om onder de microscoop te bekijken – bijvoorbeeld om te zien of er sprake is van een schimmelinfectie. Bij andere huidaandoeningen, zoals allergische reacties, kan een patchtest worden gebruikt, waarbij verschillende stoffen op je huid worden aangebracht om te zien of er een reactie optreedt.

Allergietest: Zoektocht naar triggers

Wanneer de arts vermoedt dat een allergie de boosdoener is, kan een allergietest worden aanbevolen. Hierbij worden kleine hoeveelheden van veelvoorkomende allergenen op je huid aangebracht om te zien of er een reactie volgt. Dit helpt om de specifieke stof te identificeren die je huid irriteert – of het nu om een bepaalde zeep, rubberhandschoenen of zelfs een plant gaat.

De diagnose: Wat is er aan de hand met je handen?

Na het onderzoek en eventuele tests stelt de arts de diagnose. Dit kan variëren van eczeem, contactallergie of psoriasis, tot meer zeldzame aandoeningen zoals dyshidrotisch eczeem, waarbij kleine, jeukende blaasjes op de handen verschijnen. De diagnose bepaalt vervolgens de behandeling – van simpele crèmes tot lifestyle-aanpassingen of medicatie.

Behandeling van huiduitslag, vlekken en schilfering

De behandeling van een huidaandoening aan handen en vingers zijn afhankelijk van de onderliggende oorzaak en het type van de huidziekte.

Zelfzorgmaatregelen

Niet altijd is een behandeling vereist bij huiduitslag aan handen of vingers. Soms volstaat verzorging van handen en vingers met verzachtende, beschermende en vochtinbrengende crèmes.

Medicatie

Voor de behandeling van huidaandoeningen worden verschillende groepen medicijnen gebruikt,die je plaatselijk aanbrengt (zalf of crème) of via de mond inneemt (pillen) of een injectie. Onder meer de volgende soorten medicijnen kunnen worden voorgeschreven:

Antibiotica
Antibiotica deze bestrijden bacteriële infecties. Antibiotica worden voorgeschreven in de vorm van tabletten, capsules, crème/zalf en injecties.

Antihistaminica
Deze verminderen de gevolgen van allergische reacties en verlichten jeukklachten. Deze middelen worden als lokale of systemische behandeling gegeven bij aandoeningen als netelroos (urticaria) en angio-oedeem.

Antimycotica
Deze middelen bestrijden schimmelinfecties.

Corticosteroïden
Dit zijn medicijnen die lijken op de hormonen die de bijnierschors maakt en ze hebben een krachtige werking tegen ontstekingsprocessen en bijkomende verschijnselen als jeuk. Ook remmen deze middelen een eventueel versnelde deling van huidcellen. Met lokale corticosteroïden worden veel verschillende huidontstekingen behandeld, zoals huidaandoeningen die gepaard gaan met blaarvorming, de ziekte van Behçet, netelroos, eczeem en acne.

Lees verder

• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling
• Huidkanker: symptomen, herkennen, oorzaak en behandeling
• Jeukende handen: jeuk aan handpalm en handrug
• Jeukende handen en voeten: oorzaken en symptomen
• Huidvlekken: onschuldige vlekken op de huid - rood en bruin