Jeukende handen en voeten: oorzaken en symptomen

Jeukende handen en jeukende voeten kunnen een symptoom zijn van een huidaandoening of een andere onderliggende aandoening die behandeling nodig heeft. De beste manier om jeuk aan handen en voeten te voorkomen is een goede huidverzorging en behandeling van de eventuele onderliggende aandoening. Jeukende handen en voeten kunnen heel irritant zijn en interfereren met het uitvoeren van je dagelijkse activiteiten. Jeuk kan zeer grote invloed hebben op de kwaliteit van leven. Vurige of hardnekkige jeuk kan vervelend zijn, en constant krabben kan tot krabeffecten leiden. Ook kan jeuk 's nachts je slaap danig verstoren, waardoor je overdag moe bent. Er zijn verschillende mogelijke oorzaken van jeukende handen en jeukende voeten. De jeuk kan daarbij op de voet, aan de zijkant van de voet of onder de voeten, de voetzolen, optreden. Wat zijn de meest voorkomende oorzaken van kriebel of jeuk aan handen en voeten?

• Jeukende handen en voeten: Wat probeert je lichaam te vertellen?
• Oorzaken van jeukende handen en voeten
• Droge huid
• Psoriasis
• Allergisch contacteczeem (contactallergie)
• Pompholyx (blaasjeseczeem)
• Pitted keratolysis (putjeszolen)
• Voetschimmel (tinea pedis)
• Schurft
• Diabetes
• Handeczeem
• Medicijnen die jeuk veroorzaken
• Onderliggende aandoeningen
• Vitaminetekort
• Spanning als oorzaak van jeuk aan handen en/of voeten
• Cholestase: Als je galwegen op hol slaan
• Neuropathie: Zenuwen die niet meewerken
• Nierfalen: Wanneer afvalstoffen zich opstapelen
• Hepatitis: Je lever heeft jeuk
• Erythromelalgie: Brandend van binnen
• Lichen planus: De ontsteking die je huid irriteert
• Hypothyreoïdie: De schildklier die jeuk brengt
• Auto-immuunziekten: Als je lichaam zichzelf aanvalt
• Overmatig zweten: Teveel van het goede
• Krentenbaard op je handen
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van jeukende handen en voeten
• Prognose

Jeukende handen en voeten: Wat probeert je lichaam te vertellen?

Jeukende handen en voeten kunnen je helemaal gek maken. Het begint misschien subtiel, met een klein kriebeltje, maar al snel lijkt het alsof je huid in vuur en vlam staat en je geen moment rust kunt vinden. Maar wat is de oorzaak van dat eindeloze gekriebel? Soms is het simpel – een droge huid of wat irritatie door zeep – maar andere keren probeert je lichaam je iets diepers te vertellen. Van huidaandoeningen zoals eczeem en psoriasis tot verborgen gezondheidsproblemen zoals diabetes of zelfs leveraandoeningen, jeuk aan je handen en voeten kan een signaal zijn dat er iets anders aan de hand is. Laten we een duik nemen in de wereld van jeukende extremiteiten en ontdekken waar die prikkelende sensatie nu echt vandaan komt!

Oorzaken van jeukende handen en voeten

Jeuk aan je handen en voeten kan heel vervelend zijn en je dagelijkse leven behoorlijk in de war schoppen. Hoewel huidaandoeningen zoals eczeem en psoriasis vaak de bekende boosdoeners zijn, zijn er ook andere, minder voor de hand liggende oorzaken die voor dat gekriebel kunnen zorgen. Hier zijn een paar van die verborgen triggers

Droge huid

Droge huid wordt ook wel 'xerosis cutis' of 'xerodermie' genoemd. Vele factoren kunnen een droge huid veroorzaken, zoals veranderingen in het weer, blootstelling aan zonlicht, blootstelling aan centrale verwarming en airconditioning, slechte leefgewoonten, bepaalde aandoeningen, zeep en andere reinigingsmiddelen, en veroudering. Onder invloed van deze factoren kunnen vetten in de huidbarrière afnemen, waardoor de huid vocht verliest en uitdroogt. Dit leidt tot droogheid, schilfering, fijne lijntjes of barstjes in de huid (craquelé aspect), diepe kloven die kunnen bloeden, roodheid en flinke jeuk.

De beste manier om een ​​droge huid te behandelen is om te hydrateren met behulp van vochtinbrengende middelen en de achterliggende oorzaak weg te nemen (als dat mogelijk is). Het beste is om huidverzorgingsproducten te gebruiken die speciaal zijn ontwikkeld voor de gevoelige huid.

Psoriasis

Psoriasis is een niet-besmettelijke, chronische huidaandoening, die wordt gekenmerkt door dikke, rode en schilferige plekken op de huid. De oorzaak is onbekend, maar het kan worden gerelateerd aan disfunctie van het immuunsysteem. Het is mogelijk dat psoriasis een auto-immuunziekte is. Sommige zaken kunnen psoriasisklachten uitlokken of verergeren. De belangrijkste triggers zijn stress, infecties en bepaalde medicijnen, maar er zijn ook aanwijzingen dat hormonen, weersomstandigheden, huidbeschadigingen en alcohol en tabak een rol spelen.

In Nederland hebben ongeveer een kwart miljoen mensen psoriasis. De werkingssfeer varieert sterk: je kan last hebben van milde uitbraken, waarbij je misschien niet eens weet dat je psoriasis hebt, tot ernstige gevallen, waarbij je onder de plaques zit, verspreid over het hele lichaam.

Allergisch contacteczeem (contactallergie)

Contacteczeem is een inflammatoire huidaandoening welke het gevolg is van blootstelling aan een breed scala van mogelijke allergenen of irritantia (die in de huid een allergische reactie veroorzaken). Als gevolg van eerder huidcontact met de betreffende stof ben je allergisch geworden. Dit gebeurt niet van de ene op de andere dag. Voordat de allergie zich ontwikkelt, moet je eerst een tijdje in contact geweest zijn met die stof. Het kan gaan om weken tot zelfs jaren. Je kunt last krijgen van jeuk, rode bultjes, schilfering en vochtafscheiding (natten).

Pompholyx (blaasjeseczeem)

Pompholyx is een vorm van blaasjeseczeem, welke zich manifesteert op de de handpalmen en voetzolen en waarbij blaasjes en blaren ontstaan die kunnen jeuken of een branderig gevoel kunnen geven. In erge gevallen smelten blaren samen tot een grotere plek. Blaren die aan het genezen zijn drogen in, waarna een schilferend eczeem ontstaat. Het komt vooral voor bij mensen die jonger zijn dan 40 jaar. De precieze oorzaak van deze aandoening is nog niet bekend, maar er zijn vermoedelijk wel een aantal uitlokkende factoren, zoals bepaalde metalen (direct op de huid of in de voeding), transpireren van handen en voeten, en spanning.

Pitted keratolysis (putjeszolen)

Putjeszolen is een huidaandoening welke wordt gekenmerkt door kratervormige putjes in de huid van de voet (en soms in de handpalmen), met name op die plekken van de voet waar de druk het grootst is en (dus) de eeltlaag dik is. De oorzaak is een oppervlakkige bacteriële huidinfectie. Het komt iets vaker voor bij mannen dan bij vrouwen.

Voetschimmel (tinea pedis)

Voetschimmel is een veel voorkomende huidinfectie die wordt veroorzaakt door schimmels. Deze schimmels tasten de hoornlaag van de opperhuid aan, als gevolg waarvan schilfering en kloofjes tussen de tenen of jeukende blaasjes aan de voetzolen ontstaan. Het is ook mogelijk dat je last krijgt van rode en schilferende huidafwijkingen aan (vooral) de voetranden. Verder kunnen de nagels van je tenen zijn aangedaan.

Schurft

Jeukende handen en voeten kunnen ook het gevolg zijn van de gevreesde schurftmijt. Het ongedierte penetreert de bovenste laag van je huid om eieren te leggen, waardoor hevige jeuk ontstaat. Schurft is een erg besmettelijke huidaandoening. Er kunnen ook blaasjes of pukkeltjes te zien zijn. Door de jeuk kun je deze openkrabben, waardoor er een ontsteking kan ontstaan.

Diabetes

Diabetes kan ook verantwoordelijk zijn voor jeukende handen en voeten. Deze jeuk verdwijnt echter zodra je bloedsuikerspiegel onder controle is.

Handeczeem

Veel mensen hebben last van handeczeem, een vaak chronische en moeilijk behandelbare huidaandoening. Acuut handeczeem kan zich uiten in roodheid, zwelling, bultjes en blaasjes, waarbij soms komt vocht uit de huid komt. De blaasjes drogen vervolgens in tot schilfers en korstjes, waarna de huid vervelt en de roodheid afneemt.

Medicijnen die jeuk veroorzaken

jeuk kan ook een bijwerking zijn van bepaalde geneesmiddelen. Voorbeelden daarvan zijn opiaten/opioïden en sommige antipsychotica. Iemand kan ook allergisch zijn voor bepaalde medicatie, en last krijgen van huiduitslag of netelroos. Als je denkt dat jouw klachten voortkomen uit de medicijnen die je gebruikt, doe je er verstandig om dit met de (huis)arts te bespreken. Stop nooit op eigen houtje met het gebruik van medicijnen die je voorgeschreven hebt gekregen.

Onderliggende aandoeningen

Aanhoudende jeuk aan handen en voeten kan een teken zijn van de ziekte van Crohn, een chronische nierziekte of bepaalde leveraandoeningen, zoals levercirrose, leverkanker en hepatitis. Deze nier- en leverziekten kunnen naast allerlei andere symptomen ook jeuk veroorzaken. Jeukende handpalmen kunnen ook worden geassocieerd met schildklieraandoeningen.

Vitaminetekort

Waar men vaak niet bij stilstaat is dat men last kan krijgen van eczeem, huiduitslag, huidirritatie en een jeukende huid als gevolg van een vitaminetekort. Een tekort aan vitamine B2, B3, B6 en B12 kan ervoor kunnen zorgen dat je last krijgt van jeukklachten en huidproblemen. Een vitamine D tekort kan er ook voor zorgen dat je last krijgt van jeuk.

Spanning als oorzaak van jeuk aan handen en/of voeten

Onderzoek toont aan dat chronische stress en angst kunnen leiden tot jeukende handen en jeukende voeten en jeuk aan andere lichaamsdelen. Een hoog stressniveau kan ook leiden tot verergering van bestaande huidproblemen die gepaard gaan met jeuk.

Cholestase: Als je galwegen op hol slaan

Cholestase is een aandoening waarbij de galafvoer wordt verstoord, vaak tijdens de zwangerschap. Het galzuur stapelt zich op in je bloed en zorgt voor intense jeuk, vooral aan de handen en voeten. Deze jeuk voelt diep en intens, alsof het van binnenuit komt. Het is belangrijk om dit te laten onderzoeken, vooral als je zwanger bent, want onbehandelde cholestase kan risico’s vormen voor zowel moeder als baby.

Neuropathie: Zenuwen die niet meewerken

Bij neuropathie werken je zenuwen niet zoals ze zouden moeten, vaak als gevolg van diabetes, alcoholmisbruik of letsel. Dit kan leiden tot een brandend, tintelend gevoel en intense jeuk aan je handen en voeten. Het voelt soms alsof er mieren over je huid kruipen, en de jeuk komt vaak in golven. Neuropathie vereist behandeling om de onderliggende oorzaak aan te pakken, maar gelukkig zijn er manieren om de symptomen te verlichten.

Nierfalen: Wanneer afvalstoffen zich opstapelen

Je nieren hebben de taak om afvalstoffen uit je bloed te filteren, maar als ze dit niet meer goed doen, zoals bij nierfalen, kunnen die afvalstoffen zich in je lichaam ophopen. Dit kan leiden tot jeuk, vooral aan de handen en voeten. De jeuk komt vaak zonder uitslag, maar voelt intens en diepgaand. Het verbeteren van de nierfunctie of dialyse kan helpen om deze vervelende jeuk te verlichten.

Hepatitis: Je lever heeft jeuk

Hepatitis is een leveraandoening die ontsteking van de lever veroorzaakt. Naast vermoeidheid en geelzucht kan hepatitis jeuk aan handen en voeten veroorzaken, omdat de lever zijn werk niet goed kan doen. Net zoals bij cholestase hoopt gal zich op in je lichaam, wat die hardnekkige jeuk veroorzaakt. Het is een belangrijk signaal dat je lever om hulp roept.

Erythromelalgie: Brandend van binnen

Een zeldzame, maar pijnlijke oorzaak van jeukende handen en voeten is erythromelalgie. Deze aandoening veroorzaakt een brandend, rood gevoel in je extremiteiten, samen met een hevige jeuk. De huid kan zelfs warm en gezwollen aanvoelen. Dit is geen alledaagse oorzaak, maar voor degenen die ermee te maken hebben, voelt het alsof hun handen en voeten in vuur en vlam staan.

Lichen planus: De ontsteking die je huid irriteert

Lichen planus is een ontstekingsaandoening die jeukende bultjes en uitslag op je huid veroorzaakt, vaak aan de polsen, enkels, en soms ook op de handpalmen en voetzolen. De jeuk is intens en gaat gepaard met rode of paarse plekken. Het is belangrijk om dit door een arts te laten behandelen, omdat het chronisch kan worden en je huid behoorlijk kan irriteren.

Hypothyreoïdie: De schildklier die jeuk brengt

Bij hypothyreoïdie, oftewel een traag werkende schildklier, wordt je huid droog en jeukt. Dit komt omdat je metabolisme vertraagt, waardoor je huid minder olie produceert en uitdroogt. Vooral je handen en voeten kunnen gaan jeuken, en dat geeft een irritant, droog gevoel. Behandeling van de schildklier met medicatie kan de jeuk snel doen afnemen.

Auto-immuunziekten: Als je lichaam zichzelf aanvalt

Auto-immuunziekten zoals lupus of reuma kunnen ervoor zorgen dat je huid jeukt, omdat je immuunsysteem je eigen lichaam aanvalt. Dit kan zich uiten in jeukende handen en voeten, vaak met zwelling, uitslag of ontsteking. De jeuk is een symptoom van de bredere immuunreactie in je lichaam, en vereist behandeling van de onderliggende aandoening.

Overmatig zweten: Teveel van het goede

Je handen en voeten kunnen ook gaan jeuken door overmatig zweten (hyperhidrose). Als zweetklieren overactief zijn, raken de poriën verstopt en kan je huid geïrriteerd raken, wat leidt tot jeuk. Dit kan vooral tijdens warme dagen of na intensieve activiteit optreden. Droog houden van de huid en het gebruik van anti-transpiranten kan helpen om de jeuk onder controle te krijgen.

Krentenbaard op je handen

Krentenbaard (impetigo) kan ook op je handen voorkomen, hoewel het vaker op het gezicht, rond de neus en mond verschijnt. Krentenbaard is een besmettelijke huidinfectie die meestal wordt veroorzaakt door bacteriën zoals Staphylococcus aureus of Streptococcus pyogenes. Als je een wondje, krabplekje of beschadigde huid hebt op je handen, kunnen de bacteriën daar binnendringen en de infectie veroorzaken.

Symptomen van krentenbaard op je handen:

• Rode vlekken of blaasjes die gevuld zijn met vocht of pus. Deze blaasjes kunnen openbarsten en een korstje vormen, dat eruitziet als honingkleurige of gele korstjes.
• Jeuk en irritatie, wat het moeilijk maakt om niet te krabben, waardoor de infectie zich mogelijk verder verspreidt.
• Soms kan het gepaard gaan met een lichte zwelling rond de blaasjes.

Onderzoek en diagnose

Jeukende handen en voeten kunnen een raadsel zijn, maar gelukkig is je lichaam altijd bereid hints te geven. Bij een bezoek aan de arts begint het onderzoek met een goed gesprek. Hoe lang heb je al last van die jeuk? Zijn er nog andere symptomen, zoals uitslag, zwelling of een brandend gevoel? Misschien heb je onlangs nieuwe crèmes of zeep gebruikt, of is er iets veranderd in je dieet? Elke aanwijzing helpt om de puzzel op te lossen.

Daarna volgt een grondige inspectie van je huid. De arts kijkt of er sprake is van roodheid, schilfering, blaasjes of andere zichtbare tekenen van irritatie. Misschien worden er enkele plekken voorzichtig aangeraakt om te zien hoe je huid reageert. Dit helpt om te bepalen of je jeuk veroorzaakt wordt door een huidaandoening zoals eczeem, psoriasis of misschien zelfs schurft.

Maar soms zit het dieper. Bij vermoeden van een onderliggende oorzaak zoals diabetes, lever- of nierproblemen kan de arts verder gaan met bloedonderzoek. Hiermee kan worden gecontroleerd of er tekorten aan vitamines zijn, zoals vitamine B12 of ijzer, of dat er een probleem is met je bloedsuikerspiegel. Ook wordt er gekeken naar de werking van je lever en nieren, want als deze organen niet goed werken, kan dat leiden tot jeuk over je hele lichaam.

Soms is het nodig om een biopsie te doen. Dit betekent dat er een klein stukje huid wordt afgenomen om onder de microscoop te bekijken. Dit gebeurt vooral als de oorzaak van de jeuk niet meteen duidelijk is, of als de arts wil uitsluiten dat er sprake is van een zeldzamere aandoening zoals lichen planus of lupus.

Behandeling van jeukende handen en voeten

Hier is een overzicht van de behandeling voor de oorzaken die je hebt genoemd, samen met de extra oorzaken die ik heb toegevoegd:

• Droge huid: Hydrateren met vochtinbrengende crèmes die ceramiden, glycerine of ureum bevatten.
• Psoriasis: Behandelen met corticosteroïden, lichttherapie of immuunmodulerende medicijnen.
• Allergisch contacteczeem: Vermijden van de allergenen en gebruik van antihistaminica en corticosteroïdencrème.
• Pompholyx (blaasjeseczeem): Vochtinbrengende crèmes, corticosteroïden en vermijden van irriterende stoffen.
• Pitted keratolysis (putjeszolen): Antibacteriële crèmes en droog houden van de voeten.
• Voetschimmel (tinea pedis): Antischimmelcrème of -tabletten.
• Schurft: Speciale lotions of crèmes om de mijten te doden, en het grondig wassen van kleding en beddengoed.
• Diabetes: Bloedglucose onder controle houden, huid hydrateren, en regelmatige voetverzorging.
• Handeczeem: Corticosteroïdencrème en vochtinbrengende zalven.
• Medicijnen die jeuk veroorzaken: Overleg met een arts voor mogelijke aanpassing of vervanging van medicatie.
• Vitaminetekort: Aanvullen van de ontbrekende vitamines, vooral B12 en ijzer.
• Spanning (stress): Ontspanningstechnieken of ademhalingsoefeningen.
• Cholestase: Behandeling door een specialist, mogelijk met medicatie om galzuur in het bloed te verminderen.
• Neuropathie: Behandeling van de onderliggende oorzaak (zoals diabetes of alcoholgebruik), pijnstillers of medicijnen voor zenuwpijn.
• Nierfalen: Verbeteren van de nierfunctie, vaak door dieet, medicatie of dialyse.
• Hepatitis: Behandeling van de leveraandoening met antivirale medicatie of leefstijlveranderingen.
• Erythromelalgie: Behandeling met ontstekingsremmers, pijnstillers, en soms medicijnen die de bloedstroom verbeteren.
• Lichen planus: Corticosteroïdencrème of andere ontstekingsremmende medicijnen.
• Hypothyreoïdie: Schildklierhormoon vervangingstherapie (levothyroxine).
• Auto-immuunziekten (zoals lupus of reuma): Behandelen van de onderliggende ziekte met immunosuppressiva of corticosteroïden.
• Overmatig zweten (hyperhidrose): Antitranspiranten, medicatie, of in ernstige gevallen een medische behandeling zoals botox-injecties.

Met deze behandelingen kunnen je handen en voeten snel weer rust vinden!

Prognose

De prognose van jeukende handen en voeten hangt sterk af van de oorzaak, maar in de meeste gevallen is het goed te behandelen en krijg je snel verlichting. Hier is een overzicht van wat je kunt verwachten:

Allergieën of irritaties
Als de jeuk wordt veroorzaakt door een allergische reactie of contact met irriterende stoffen, zoals schoonmaakmiddelen of nieuwe cosmetica, zal de jeuk vaak snel verdwijnen zodra je de oorzaak elimineert. Met antihistaminica of kalmerende crèmes ben je meestal binnen een paar dagen van de jeuk af.

Eczeem of psoriasis
Bij chronische huidaandoeningen zoals eczeem of psoriasis kan de jeuk terugkomen, maar met de juiste huidverzorging en behandeling (zoals corticosteroïdencrèmes of hydraterende producten) kun je de symptomen goed beheersen. Jeukvrije periodes zijn zeker mogelijk, vooral als je triggers vermijdt en je huid goed blijft verzorgen.

Schimmelinfecties
Jeuk aan handen en voeten veroorzaakt door een schimmelinfectie, zoals voetschimmel, heeft een uitstekende prognose zodra je begint met een antischimmelcrème. Binnen een paar weken zou de infectie en daarmee de jeuk verdwenen moeten zijn, mits je de medicatie consistent toepast en goede hygiëne in acht neemt.

Diabetische neuropathie
Als diabetes de boosdoener is en de jeuk komt door neuropathie (zenuwbeschadiging), kan de behandeling wat langer duren. Hoewel de zenuwschade vaak niet volledig kan worden genezen, kunnen medicijnen en aangepaste levensstijl (zoals een goede bloedsuikerspiegelbeheersing) helpen om de jeuk te verminderen en de symptomen te stabiliseren.

Slechte doorbloeding of veneuze insufficiëntie
Bij aandoeningen zoals chronische veneuze insufficiëntie, waar de bloedsomloop de oorzaak is van de jeuk, kan de prognose variëren. Behandelingen zoals compressiekousen, lichaamsbeweging en soms medicatie kunnen helpen om de symptomen te verlichten. Hoewel de jeuk mogelijk terugkomt, kan het met de juiste zorg goed beheerst worden.

Huidinfecties (zoals krentenbaard)
Bij bacteriële infecties is de prognose zeer gunstig. Zodra de juiste antibiotica worden voorgeschreven, neemt de jeuk binnen enkele dagen af en zal de huid genezen. Binnen enkele weken is de infectie meestal volledig verdwenen.

Lees verder

• Jeuk tussen de tenen: symptomen, oorzaak en behandeling
• Jeukende huid of jeuk: oorzaken van jeuk en soorten jeuk
• Jeukende handen: jeuk aan handpalm en handrug
• Jeuk bij oudere mensen (pruritus senilis of ouderdomsjeuk)
• Jeukende voeten: oorzaken en symptomen jeuk aan de voeten