Jeuk tussen de tenen: symptomen, oorzaak en behandeling

Jeuk tussen de tenen en kloofjes tussen de tenen is vaak het gevolg van zwemmerseczeem, ook wel 'athlete's foot' genoemd. Het staat ook bekend als 'voetschimmel'. Het is een courante schimmelinfectie die vooral voorkomt in de nauwe ruimten tussen de derde en vierde teen en tussen de vierde en vijfde teen, maar ook de andere plekken tussen de tenen kunnen zijn aangedaan. Door aan aantal hygiënemaatregelen kun je jezelf beschermen tegen schimmelinfecties.

• Oorzaak van jeuk tussen de tenen
• Medische naam
• Wie loopt er risico?
• Hoe loop je voetschimmel op?
• Wat zijn de symptomen van voetschimmel?
• Complicaties
• Milde complicaties
• Ernstigere complicaties
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van jeuk tussen de tenen
• Huismiddel tegen voetschimmel
• Voetbad met azijn
• Tea tree olie
• Zilversokken
• Prognose
• Preventie
• Casus: Jeuk tussen de tenen
• Patiënt
• Klachten
• Onderzoek
• Diagnose
• Behandeling
• Advies
• Prognose

Oorzaak van jeuk tussen de tenen

Jeuk tussen de tenen tussen de tenen is vaak het gevolg van zwemmerseczeem, ook bekend als voetschimmel. Dit is een veel voorkomende huidaandoening, die wordt veroorzaakt door schimmels (dermatofyten). Deze schimmels tasten de hoornlaag van de opperhuid aan. Er ontstaat een ontstekingsreactie met als gevolg schilfering en kloofjes tussen de tenen. Er kunnen ook al of niet ingedroogde jeukende blaasjes aan de voetzolen ontstaan of rode schilferende huidafwijkingen aan (vooral) de voetranden. De nagels van de tenen kunnen eveneens zijn aangedaan.

Medische naam

De medische naam van voetschimmel is 'tinea pedis'. Tinea betekent 'schimmelinfectie'. Pedis betekent 'met betrekking tot de voet'.

Wie loopt er risico?

Iedereen kan voetschimmel krijgen: man, vrouw, jong en oud. Bepaalde gedragingen verhogen echter het risico. Risicofactoren zijn onder meer:

• lopen op blote voeten in openbare plaatsen, met name kleedkamers, douches en zwembaden
• sokken, schoenen of handdoeken delen met iemand die voetschimmel heeft
• het dragen van strakke schoenen die slecht ademen
• je voeten langdurig nat of vochtig houden
• zweetvoeten hebben
• een lichte huid- of nagelverwonding aan de voet hebben

Hoe loop je voetschimmel op?

De meeste mensen verwerven voetschimmel als ze op blote voeten lopen op plaatsen, waar iemand anders met voetschimmel heeft gelopen, zoals zwembaden, gemeenschappelijke douches of kleedkamers. Vandaar de naam 'zwemmerseczeem'. Sommige mensen zijn gewoon meer vatbaar voor deze aandoening, terwijl anderen er relatief resistent voor lijken te zijn. Zonder de juiste omstandigheden (een warme, vochtige omgeving), kan de schimmel niet gemakkelijk de huid infecteren. Dit kun je bereiken door het dragen van sokken en schoenen van kunststof materialen. Ook wanneer de huid sterk sterk doorweekt is en met zeep of andere middelen ontvet is, voelen schimmelsporen zich in hun element.

Wat zijn de symptomen van voetschimmel?

In principe kan voetschimmel op bijna alle plekken van je voet voorkomen, maar meestal manifesteert het zich tussen de tenen, vooral tussen de derde en vierde teen en tussen de vierde en vijfde teen. De klachten en symptomen van voetschimmel zijn:

• Witte schilfering, vooral tussen de derde en vierde en de vierde en vijfde teen. Soms gaat dit gepaard met pijnlijke kloofjes tussen de tenen.
• Jeukende blaasjes, welke zich vooral op de voetzolen manifesteren en na verloop van tijd indrogen tot bruine vlekjes of korstjes. Daarna schilfert de huid af.
• Roodheid van de voetzolen en voetranden, met schilfering.
  Schimmelnagel / Bron: Istock.com/BrantLeeMedia
• Gele verkleuring en het brokkelig worden van de nagels. Dit fenomeen staat bekend als schimmelnagels of onychomycose.

Complicaties

Voetschimmel kan in sommige gevallen tot complicaties leiden.

Milde complicaties

Milde complicaties zijn onder meer:

• een allergische reactie op de schimmel, die kan leiden tot blaarvorming op de voeten of handen
• terugkeer van de schimmelinfectie na de behandeling (recidief)

Ernstigere complicaties

Er kunnen ernstigere complicaties optreden als zich een secundaire bacteriële infectie ontwikkelt. Je voet kan dan gezwollen, pijnlijk en warm zijn. De huidinfectie kan vergezeld gaan van koorts en koude rillingen.

Het is ook mogelijk dat de bacteriële infectie zich naar het lymfesysteem verspreidt. Een huidinfectie kan leiden tot een infecties van je lymfestelsel of lymfeklieren (lymfadenitis).

Onderzoek en diagnose

Vaak kan de (huis)arts à vue de diagnose stellen. De afwijkingen bij een voetschimmel zijn vaak zo kenmerkend dat de arts de diagnose op het blote oog kan stellen. Het aantonen van schimmels onder de microscoop bevestigt de diagnose. de arts zal hiervoor wat schilfers van het aangedane huidgebied afschrapen en deze vervolgens na een eenvoudige bewerking bekijken onder de microscoop.

Behandeling van jeuk tussen de tenen

Eerste keus van een huisarts is lokale behandeling met een imidazolpreparaat, zoals ketoconazol, miconazol. Tussen de verschillende imidazolpreparaten bestaan nauwelijks klinisch relevante verschillen. Daarom zal de prijs binnen deze groep het belangrijkste keuzecriterium zijn. Bij ontstekingsverschijnselen kan de huisarts kiezen voor een combinatie met een corticosteroïd (hormoonzalf). Orale behandeling (met pillen) is zelden nodig. Schimmelsporen kunnen gedurende lange(re) tijd overleven. Daarom is het van belang om ter voorkoming van een hernieuwde infectie de eerder gedragen schoenen met een antischimmel strooipoeder te behandelen.

Huismiddel tegen voetschimmel

Voetbad met azijn

Er is ook een huismiddel tegen jeuk tussen de tenen door voetschimmel. Doe je voeten 10 minuten per dag in een badje azijn. Voeten daarna niet afdrogen, maar laten drogen aan de lucht. Na vijf dagen is de schimmel vaak verdwenen en blijft deze ook weg. Als de voetschimmel aanwezig blijft of terugkomt, is het belangrijk om een arts te raadplegen. Ook is het belangrijk om gedragen schoenen met een antischimmel strooipoeder te behandelen om herinfectie te voorkomen. Was je sokken op minimaal 60 graden Celsius.

Tea tree olie

Tea tree olie is met enig succes gebruikt als huismiddel ter behandeling van voetschimmel.[1] Een onderzoek uit 2002 meldde dat een oplossing van 50 procent met tea tree olie effectief voetschimmel behandelde bij 64 procent van de deelnemers aan de proef.

Zilversokken

Een andere effectieve oplossing tegen jeuk tussen de tenen door voetschimmel zijn zilversokken. Deze sokken met zilverdraad erin doden bacteriën en schimmels.

Prognose

Een voetschimmelinfectie kan mild of ernstig verlopen. Soms verdwijnt het snel met de juiste behandeling en soms is het hardnekkiger. Voetschimmel reageert over het algemeen goed op een antischimmelbehandeling. Soms is een schimmelinfectie echter moeilijk te bestrijden. Je houdt dan langere tijd last van jeuk tussen de tenen en andere klachten. Langdurige behandeling met antischimmelmedicijnen kan nodig zijn om te voorkomen dat voetschimmel terugkeert.

Preventie

De belangrijkste maatregelen ter preventie zijn:

• Draag badslippers in openbare ruimtes om een infectie met voetschimmel te voorkomen.
• Droog je voeten goed nadat ze nat zijn geworden, vooral de ruimten tussen de tenen en gebruik steeds een schone en droge handdoek.
• Spoel douchematten regelmatig uit en droog ze daarna goed.
• Maak bij voorkeur vloeren en dergelijke schoon met een chloorhoudende oplossing.
• Ga overmatig zweten tegen door het juiste (ademende) schoeisel en goede (vochtopnemende) sokken te dragen.
• Draag dagelijks schone katoenen of wollen sokken.
  Gebruik altijd een schone handdoek / Bron: Mama_mia/Shutterstock.com
• Draag zilversokken (zie boven).
• Wissel regelmatig van schoenen.
• Draag schoenen van natuurlijke materialen (leer), deze ‘ademen’ beter en zorgen dus voor een betere ventilatie rondom de voeten.
• Gebruik sportschoenen alleen om te sporten.
• Deel handdoeken niet met anderen.
• Wees matig met gebruik van zeep en doucheschuim.
• Houd je voeten zo droog mogelijk.

Casus: Jeuk tussen de tenen

Patiënt

Linda, 29 jaar, verkoopster.

Klachten

Linda heeft sinds twee weken last van jeuk tussen haar tenen, vooral na het dragen van dichte schoenen. Ze merkt ook roodheid en schilfering van de huid. Soms ontstaan er kleine blaasjes die jeuken en pijn doen als ze barsten.

Onderzoek

• Anamnese: Linda draagt dagelijks dichte, niet-ademende schoenen op haar werk. Ze heeft geen voorgeschiedenis van huidallergieën. Geen recente ziekten of blootstelling aan nieuwe hygiëneproducten. De klachten begonnen na een week van lange werkuren in warme omstandigheden.
• Fysiek onderzoek: Roodheid, schilfering en kleine blaasjes zichtbaar tussen de tenen. Geen tekenen van infectie zoals pus of uitgebreide roodheid. Huid is droog en geïrriteerd.

Diagnose

Voetschimmel (tinea pedis), waarschijnlijk veroorzaakt door vocht en warmte in niet-ademende schoenen.

Behandeling

• Antischimmelcrème: Linda krijgt een lokale antischimmelcrème voorgeschreven om de infectie te behandelen. Vochtinbrengende crème: Aanbrengen van vochtinbrengende crème om verdere uitdroging van de huid te voorkomen.

Advies

• Schoenhygiëne: Linda wordt aangeraden om schoenen te dragen die goed ventileren en vochtige omgevingen te vermijden. Ze moet regelmatig sokken wisselen en katoenen sokken dragen om vochtophoping te voorkomen. Voetverzorging: Regelmatig de voeten wassen en goed drogen, vooral tussen de tenen, om de schimmelgroei te beperken. Medische follow-up: Linda moet terugkomen als de klachten niet verbeteren na een week behandeling of als de symptomen verergeren.

Prognose

Met de juiste antischimmelbehandeling en verbeterde hygiëne zouden Linda’s klachten binnen een paar weken moeten verdwijnen. Het voorkomen van vochtige omgevingen en het dragen van ademende schoenen is essentieel om herhaling te voorkomen.

Noten:
Satchell AC, Saurajen A, Bell C, Barnetson RS. Treatment of interdigital tinea pedis with 25% and 50% tea tree oil solution: a randomized, placebo-controlled, blinded study. Australas J Dermatol. 2002 Aug;43(3):175-8. doi: 10.1046/j.1440-0960.2002.00590.x. PMID: 12121393.

Lees verder

• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling
• Pijnlijke voeten, ontstoken tenen, pijn, irritatie, zwelling
• Voetschimmel (tinea pedis): symptomen, oorzaak & behandeling
• Voetschimmel behandeling: crème en strooipoeder Daktarin
• Erosio interdigitalis: symptomen, oorzaak en behandeling