Hepatitis of leverontsteking: symptomen en behandeling

Hepatitis is een ontsteking van de lever ofwel een leverontsteking. Vaak komt het door een virale infectie. Andere oorzaken zijn ook mogelijk, bijvoorbeeld auto-immuunhepatitis (AIH) en hepatitis die optreedt als gevolg van geneesmiddelen, drugs, gifstoffen en alcohol. In verreweg de meeste gevallen wordt hepatitis veroorzaakt door een virus. Dit staat bekend als virale hepatitis, en de meest voorkomende vormen zijn hepatitis A, B en C. De behandeling van hepatitis hangt af van het type en of de infectie acuut of chronisch is.

• De vijf soorten virale hepatitis
• Hepatitis A
• Hepatitis B
• Hepatitis C
• Hepatitis D
• Hepatitis E
• Oorzaken van niet-infectieuze hepatitis
• Alcohol en andere toxinen
• Auto-immuunhepatitis (AIH)
• Algemene symptomen van hepatitis
• Onderzoek en diagnose
• Anamnese en lichamelijk onderzoek
• Leverfunctieonderzoek
• Andere bloedonderzoeken
• Echografie
• Leverbiopsie
• Behandeling van hepatitis
• Preventie
• Hygiëne
• Vaccinnatie
• Complicaties van hepatitis
• Prognose

De vijf soorten virale hepatitis

Bij virale hepatitis is er sprake van een leverontsteking waarbij de boosdoener een virus is. Er worden verschillende soorten hepatitis onderscheiden: hepatitis A, B, C, D en E. Deze worden allen veroorzaakt door een ander virus. Hepatitis A is altijd een acute, kortetermijnziekte, terwijl hepatitis B, C en D over kunnen gaan in een chronische vorm. Hepatitis E is meestal acuut maar kan bijzonder gevaarlijk zijn bij zwangere vrouwen.

Hepatitis A

Hepatitis A wordt veroorzaakt door een infectie met het hepatitis A-virus (HAV). Dit type hepatitis wordt meestal overgedragen door voedsel of water dat is verontreinigd door ontlasting van een persoon die geïnfecteerd is met hepatitis A. Hepatitis A geneest vanzelf en wordt niet chronisch.

Hepatitis B

Hepatitis B wordt veroorzaakt door het hepatitis B-virus (HBV). Het wordt overgedragen door contact met infectieuze lichaamsvloeistoffen, zoals bloed, vaginale afscheiding of sperma, die het hepatitis B-virus bevatten. Door gedeeld gebruik van naalden bij injecterende druggebruikers, seksuele gemeenschap met een geïnfecteerde partner, of het gemeenschappelijk gebruik van tandenborstels, scheermesjes of scheerapparaten met een geïnfecteerd persoon, verhoogt het risico op besmetting met hepatitis B. HBV geneest meestal spontaan, maar kan ook chronisch worden en een ernstige leverontsteking veroorzaken.

Hepatitis C

Hepatitis C wordt veroorzaakt door het hepatitis C-virus (HCV). Hepatitis C wordt door direct contact met geïnfecteerde lichaamsvloeistoffen overgedragen, meestal door middel van gedeelde injectienaalden onder drugsgebruikers en seksueel contact. HCV is een ernstige leverontsteking met veelal een chronisch verloop. Hepatitis C is veelal te genezen met medicijnen.

Hepatitis D

Hepatitis D, ook bekend als Delta-hepatitis, is een ernstige leverziekte veroorzaakt door het hepatitis D-virus (HDV). HDV wordt opgelopen door direct contact met geïnfecteerd bloed. Hepatitis D is een zeldzame vorm van hepatitis die alleen voorkomt in combinatie met een hepatitis B-infectie. Het hepatitis D-virus kan zich niet vermenigvuldigen zonder de aanwezigheid van hepatitis B. Het komt niet vaak voor in Nederland. HDV veroorzaakt een acute hepatitis, welke later kan overgaan in een chronische vorm.

Hepatitis E

Hepatitis E wordt veroorzaakt door het hepatitis E-virus (HEV). Hepatitis E komt voornamelijk voor in In landen met slechte hygiënische omstandigheden. De besmettingswijze is via de fecaal-orale route: met menselijke uitwerpselen verontreinigd water is een belangrijke besmettingsbron. Hier te lande kan hepatitis E voorkomen in het vlees en de ontlasting van vee (varkens) en wild.

Oorzaken van niet-infectieuze hepatitis

Alcohol en andere toxinen

Overmatig alcoholgebruik kan leverschade en leverontsteking veroorzaken. Dit wordt soms aangeduid als alcoholische hepatitis. De alcohol heeft de cellen van de lever direct aangetast. Na verloop van tijd kan het permanente schade en levercirrose veroorzaken. Andere toxische oorzaken van hepatitis zijn overmatig gebruik of overdosis van medicijnen en blootstelling aan gifstoffen.

Auto-immuunhepatitis (AIH)

In sommige gevallen maakt het immuunsysteem fouten en begint het levercellen aan te vallen. Dit veroorzaak een permanente ontsteking die kan variëren van mild tot ernstig en zeer vaak de leverfunctie belemmert. Auto-immuunhepatitis (AIH) wordt drie keer vaker bij vrouwen dan bij mannen gezien.

Algemene symptomen van hepatitis

Bij infectieuze vormen van hepatitis die chronisch zijn, zoals hepatitis B en C, hoef je in het begin geen symptomen te hebben. Symptomen treden soms pas op als er schade optreedt die de leverfunctie beïnvloedt. Klachten en symptomen van acute hepatitis verschijnen snel. Symptomen van acute hepatitis kunnen bestaan uit:

• Vermoeidheid
• Griepachtige symptomen;
• Donkere urine
• Lichte ontlasting;
• Buikpijn;
• Verlies van eetlust;
• Onverklaarbaar gewichtsverlies;
• Gele huid en ogen (geelzucht).

Chronische hepatitis ontwikkelt zich langzaam en dus worden de symptomen vaak moeilijk onderkend.

Onderzoek en diagnose

Anamnese en lichamelijk onderzoek

Om hepatitis te diagnosticeren, zal je arts eerst een uitgebreid vraaggesprek met je voeren over je klachten (anamnese), waarbij hij ook je medische voorgeschiedenis in ogenschouw neemt om eventuele risicofactoren voor infectieuze of niet-infectieuze hepatitis te bepalen. Tijdens een lichamelijk onderzoek kan de arts zachtjes op je buik drukken om te zien of er drukpijn optreedt. De arts kan ook voelen of je lever vergroot is. Als je huid of ogen geel zijn, zal de arts dit tijdens het onderzoek opmerken.

Leverfunctieonderzoek

Voor leverfunctieonderzoek worden bloedmonsters gebruikt om te bepalen hoe efficiënt je lever werkt. De testresultaten kunnen een eerste aanwijzing zijn dat er een probleem is met de lever.

Andere bloedonderzoeken

Als je leverfunctietesten afwijkend zijn, zal de arts waarschijnlijk andere bloedonderzoeken laten uitvoeren om de bron van het probleem op te sporen. Deze tests kunnen zich richten op de virussen die hepatitis veroorzaken. Ze kunnen ook worden gebruikt om te controleren op antilichamen die vaak voorkomen bij auto-immuunhepatitis.

Echografie

Echografie van de buikregio kunnen een goed beeld geven van de organen in je buik. Met dit beeldvormende onderzoek kan de arts afwijkingen zichtbaar maken, zoals:

• De aanwezigheid van vocht in je buik;
• Leverbeschadiging of vergroting;
• Levertumoren;
• Afwijkingen aan de galblaas.

Leverbiopsie

Een leverbiopsie is een invasieve procedure waarbij je arts een stukje weefsel uit de lever wegneemt. Het kan via je huid met een naald worden gedaan. Gewoonlijk wordt een echografie gebruikt om de arts te begeleiden bij het nemen van het biopsiemonster. Met deze test kan de arts bepalen hoe de infectie of ontsteking je lever heeft beïnvloed.

Behandeling van hepatitis

De behandeling hangt af van het type hepatitis dat je hebt en of de infectie acuut of chronisch is.

Hepatitis A
Hepatitis A vereist meestal geen behandeling omdat het een ziekte is die vanzelf overgaat en ook niet zo lang duurt. Bedrust kan worden aanbevolen als de symptomen veel ongemak veroorzaken. Als je last hebt van braken of diarree, kan de arts je instructies geven ten aanzien van hydratatie en voeding. Een hepatitis A-vaccin is beschikbaar om deze infectie te voorkomen. Het wordt in Nederland gegeven als vaccinatie aan mensen die meer kans hebben met het hepatitis-A-virus te worden besmet.

Hepatitis B
Acute hepatitis B vereist geen specifieke behandeling. Chronische hepatitis B wordt behandeld met antivirale medicijnen. Deze vorm van behandeling moet soms gedurende meerdere maanden of jaren worden voortgezet. Behandeling voor chronische hepatitis B vereist ook regelmatige medische controle en monitoring om te bepalen of het virus reageert op de behandeling. Hepatitis B kan voorkomen worden door vaccinatie. De vaccinatie is in Nederland standaard opgenomen in het Rijksvaccinatieprogramma.

Hepatitis C
Antivirale medicijnen worden gebruikt om zowel acute als chronische vormen van hepatitis C te behandelen. Mensen die chronische hepatitis C ontwikkelen, worden normaal gesproken behandeld met een combinatietherapie van antivirale geneesmiddelen. Er is anno 2024 nog geen vaccin dat beschermt tegen een besmetting met hepatitis C.

Hepatitis D
Er bestaan ​​anno 2024 geen antivirale medicijnen voor de behandeling van hepatitis D. Het middel interferon kan worden gebruikt om hepatitis D te behandelen, maar het toont alleen verbetering in ongeveer 25 tot 30 procent van de gevallen. Hepatitis D kan voorkomen worden door vaccinatie voor hepatitis B te krijgen, omdat een infectie met hepatitis B nodig is voor de ontwikkeling van hepatitis D.

Hepatitis E
Anno 2024 zijn er geen specifieke medische behandelingen beschikbaar om hepatitis E te behandelen. Omdat de infectie vaak acuut is, gaat het meestal vanzelf over. Mensen met dit soort infecties worden vaak geadviseerd om voldoende rust te nemen, veel te drinken en alcohol te vermijden. Zwangere vrouwen die deze infectie krijgen, hebben medische controle en zorg nodig.

Auto-immuunhepatitis
Corticosteroïden zijn uiterst belangrijk bij de vroege behandeling van auto-immuunhepatitis. Ze zijn effectief in ongeveer 80 procent van de gevallen. Vaak worden ze in combinatie met medicijnen die het afweersysteem onderdrukken voorgeschreven.

Preventie

Hygiëne

Het in acht nemen van goede hygiënemaatregelen is een belangrijke manier om hepatitis A en E te vermijden. Als je naar een ontwikkelingsland gaat, moet je geen kraanwater drinken, schaal- en schelpdieren nemen of rauwe groenten en fruit eten.

Hepatitis B, C en D wordt overgedragen via bloed-bloedcontact en kunnen voorkomen worden door:

• Geen drugsnaalden te delen;
• Geen tandenborstels, scheermesjes of scheerapparaten delen;
• Geen bloed van een ander aanraken.

Hepatitis B en C kunnen worden voorkomen door veilig te vrijen.

Vaccinnatie

Vaccinatie is een goede manier om hepatitis te voorkomen. Vaccinaties zijn beschikbaar om hepatitis A en B te voorkomen. Deskundigen zijn anno 2024 bezig met het ontwikkelen van vaccins tegen hepatitis C. Een vaccinatie voor hepatitis E bestaat in China, maar het is niet beschikbaar in Nederland.

Complicaties van hepatitis

Chronische hepatitis B of C kan vaak leiden tot ernstiger gezondheidsproblemen. Omdat het virus de lever aantast, lopen mensen met chronische hepatitis B of C het risico op het ontwikkelen van een chronische leverziekte, levercirrose en leverkanker. Wanneer je lever niet meer naar behoren functioneert, kan leverfalen optreden. Complicaties van leverfalen zijn:

• Bloedingsstoornissen of overmatig bloeden;
• Vochtophoping in je buik, bekend als ascites;
• Een te hoge bloeddruk in de leverpoortader (vena portae hepatis), bekend als portale hypertensie;
• Nierfalen;
• Hepatische encefalopathie ofwel leverencefalopathie, een aandoening waarbij de hersenfunctie wordt aangetast als gevolg van ophoping van giftige stoffen in het bloed, wat kan leiden tot vermoeidheid, geheugenverlies en verminderde mentale vaardigheden;
• Hepatocellulair carcinoom, dat een vorm van leverkanker is;
• Sterfte.

Mensen met chronische hepatitis B en C worden aangemoedigd om alcohol te vermijden omdat ze leverziekten en leverfalen kunnen versnellen. Bepaalde supplementen en medicijnen kunnen ook de leverfunctie beïnvloeden. Als je chronische hepatitis B of C hebt, raadpleeg dan je arts voordat je nieuwe medicijnen neemt.

Prognose

De prognose van virale hepatitis is voor de meeste mensen goed. Symptomen van virale hepatitis, zoals vermoeidheid, slechte eetlust, misselijkheid en geelzucht verdwijnen meestal in enkele weken tot maanden, zonder enige specifieke behandeling. In feite herstellen bijna alle mensen met acute hepatitis A-infectie en de meeste volwassenen (meer dan 95%) met acute hepatitis B-infectie volledig. Volledig herstel van virale hepatitis betekent:

• Dat het hepatitisvirus volledig is verwijderd uit de lever door het immuunsysteem van het lichaam.
• Dat de ontsteking in de lever afneemt.
• Dat je immuniteit hebt ontwikkeld tegen toekomstige infecties met hetzelfde virus.
• Dat je de infectie niet (meer) kan doorgeven aan anderen.

Niet iedereen met virale hepatitis herstelt volledig. Vijf procent van de patiënten met een acute hepatitis B-infectie en 80% van de mensen met een acute hepatitis C-infectie ontwikkelen chronische hepatitis.

Acute virale hepatitis behoeft geen specifieke behandeling. Personen die een chronische infectie ontwikkelen (chronische virale hepatitis) hebben vaak behandeling nodig om verdere leverbeschadiging te voorkomen.

Lees verder

• Hepatitis A: symptomen, behandeling en vaccinatie
• Hepatitis B: symptomen, besmetting, gevolgen en behandeling
• Hepatitis C-virus: symptomen, oorzaken en behandeling
• Hepatitis D-virus: symptomen, oorzaak, behandeling, prognose
• Hepatitis E: symptomen, oorzaak, behandeling en prognose