Hepatitis A: symptomen, behandeling en vaccinatie

Hepatitis A-symptomen kunnen onder meer bestaan uit misselijkheid, moeheid en gebrek aan eetlust. Hepatitis A is een besmettelijke leverontsteking. De boosdoener is het hepatitis A-virus. Vooral schoolkinderen worden erdoor getroffen. Slechte hygiëne speelt een belangrijke rol bij de verspreiding van het virus. Hepatitis A wordt overgedragen via de fecaal-orale route. Lang niet iedereen wordt ziek na besmetting met hepatitis A. Jonge kinderen hebben vaak weinig of geen klachten, waardoor ze de ziekte ongemerkt kunnen doormaken. Oudere kinderen en volwassenen krijgen meestal wel klachten. Er bestaan geen echte medicijnen tegen hepatitis A. In Nederland zijn zeer efficiënte en veilige hepatitis A-vaccins beschikbaar.

Wat is hepatitis A?
Oorzaak
Virus
Hygiëne
Incubatieperiode
Besmettelijk
Risicogroepen
Symptomen van hepatitis A
Verschijnselen
Duur van de klachten
Onderzoek en diagnose
Hepatitis A behandeling
Geen medicijnen
Zelfzorg
Hepatitis A vaccin
Twee vaccinaties
Patiënten met een slecht functionerend immuunsysteem
Complicaties en langetermijngevolgen
Preventie

Wat is hepatitis A?

Hepatitis A is een besmettelijke leverontsteking die wordt veroorzaakt door het hepatitis A-virus. In Nederland komt het vooral voor bij schoolkinderen. Bij jonge kinderen verloopt een infectie met het hepatitis A-virus overwegend onbemerkt. Hepatitis A leidt niet tot langdurige problemen met de lever.

Oorzaak

Virus

De ziekte wordt veroorzaakt door het hepatitis A-virus. Het wordt verspreid wanneer het virus in de mond terechtkomt, daarna in de maag en vervolgens in de darm waarna het zich in de lever vermenigvuldigt. Het verlaat het lichaam via de galgangen naar de darm, waarna het virus het lichaam verlaat met de ontlasting.

Hygiëne

Slechte hygiëne speelt een belangrijke rol bij de verspreiding van het virus. Hepatitis A wordt overgedragen via de fecaal-orale route. De ontlasting van een patiënt bevat besmettelijke virusdeeltjes, die vaak via de handen in de mond terecht kunnen komen. Wanneer een besmet persoon naar het toilet is geweest om te poepen, kan het virus zich op de wc-bril, de spoelknop, de kraan, de deurklink en andere voorwerpen bevinden. Door contact met deze voorwerpen kan het virus via de handen in de mond terechtkomen. Ook kan het virus via de handen op eetgerei en eten terechtkomen. Strikte hygiënische maatregelen kunnen besmetting voorkomen. Anaal-oraal contact kan ook een besmetting veroorzaken.

Incubatieperiode

De incubatieperiode is de periode tussen besmetting en het optreden van de eerste ziekteverschijnselen. De incubatieperiode is twee tot zeven weken met een gemiddelde duur van ongeveer 28 dagen.

Besmettelijk

Vanaf één week voordat de ziekteverschijnselen optreden tot een week na het begin van de verschijnselen, is iemand met hepatitis A besmettelijk. Ook wanneer een besmet persoon geen ziekteverschijnselen heeft, is hij gedurende deze periode besmettelijk voor anderen.

Risicogroepen

Risicogroepen zijn:

Reiziger naar endemische gebieden;
Anale en of orale contacten;
Levertransplantatiekandidaten;
Patiënten met chronisch leverlijden (onder wie patiënten met hepatitis C);
Contactpersonen van een hepatitis A-patiënt;
Personeel en inwoners van instellingen voor mentaal gehandicapten;
Rioolwerkers die in contact komen met rioolwater; en
Drugsgebruikers.

Symptomen van hepatitis A

Verschijnselen

Lang niet iedereen wordt ziek na besmetting met hepatitis A. Jonge kinderen hebben vaak weinig of geen klachten, waardoor ze de ziekte ongemerkt kunnen doormaken. Oudere kinderen en volwassenen krijgen meestal meer en ernstiger klachten.

Vermoeidheid / Bron: Istock.com/BartekSzewczyk

De klachten die kunnen optreden bij hepatitis A zijn onder meer:

misselijkheid;
moeheid;
gebrek aan eetlust;
koorts;
griepachtig gevoel en algehele malaise;
de ontlasting kan lichter van kleur worden;
de urine kan donkerder worden;
geelzucht (waarbij het oogwit en de huid een gele kleur krijgen).

Duur van de klachten

De klachten houden vaak enkele weken tot drie maanden aan.

Bloedafname / Bron: Istock.com/anna1311

Onderzoek en diagnose

Door lichamelijk onderzoek en bloedonderzoek kan de huisarts vaststellen of iemand hepatitis A heeft.

Hepatitis A behandeling

Geen medicijnen

Hepatitis A geneest binnen enkele maanden vanzelf. Er zijn geen medicijnen die het genezingsproces bevorderen. Complicaties komen bij hepatitis A zelden voor. De vermoeidheid kan bij sommige personen lang aanhouden. Het is belangrijk om rust te nemen wanneer het lichaam daar om vraagt. Drink geen alcohol. Iemand die hepatitis A heeft doorgemaakt, is levenslang immuun. Door een goede hygiëne ka worden voorkomen dat de patiënt anderen besmet. Iemand met hepatitis A moet niet naar school of naar het werk gaan tot minstens één week nadat de geelzucht is begonnen.

Zelfzorg

Je kunt zelf stappen ondernemen om het risico op het overbrengen van het hepatitis A-virus naar anderen te verminderen:

Vermijd seksuele activiteiten. Vermijd alle seksuele activiteiten als je hepatitis A hebt, aangezien veel soorten seksuele activiteit je partner kan blootstellen aan infectie. Een condoom biedt niet voldoende bescherming.
Was je handen grondig na gebruik van het toilet. Schrob krachtig gedurende minstens 20 seconden en spoel goed af. Droog je handen af met een wegwerphanddoek.
Bereid geen voedsel voor anderen; je kunt de infectie gemakkelijk doorgeven aan anderen.

Drink geen alcohol als je herstelt van hepatitis A / Bron: Istock.com/karelnoppe

Hepatitis A vaccin

Twee vaccinaties

Inenting of vaccinatie kan nodig zijn om mensen in de naaste omgeving van een zieke tegen hepatitis A te beschermen. Hepatitis A-vaccinatie geeft volgens de literatuur 12 maanden bescherming. Een tweede vaccinatie, bij voorkeur na 6–12 maanden na de eerste vaccinatie, geeft langdurige, waarschijnlijk levenslange, bescherming.

Patiënten met een slecht functionerend immuunsysteem

Bij patiënten van wie het immuunsysteem miet naar behoren werkt, bijvoorbeeld doordat ze immuunonderdrukkende medicijnen slikken of door ziekte, werkt hepatitis-A-vaccinatie niet altijd zoals het hoort. Dit stellen wetenschappers van het AMC in The Journal of Infectious Diseases (2015; epub 3 februari). Patiënten met een minder goed werkend immuunsysteem doen er daarom verstandig aan de concentratie antilichamen te laten meten voordat ze zich in risicogebied begeven. Dit moeten ze niet te snel na de vaccinatie doen, aangezien het bij hen langer duurt voordat de antilichaamsrespons op peil is.

Complicaties en langetermijngevolgen

Gewoonlijk veroorzaakt het hepatitis A-virus geen langdurige problemen of complicaties. Maar volgens de literatuur heeft 10 tot 15% van de mensen met hepatitis A symptomen die lang duren of terugkomen over een periode van 6-9 maanden. In zeldzame situaties kunnen sommige mensen leverfalen ontwikkelen of een transplantatie nodig hebben.

Vaccinatie / Bron: Production Perig/Shutterstock.com

Preventie

Voorkomen van hepatitis A middels vaccinatie is de beste verdediging. Goede hygiëne is ook belangrijk. Was je handen altijd met water en zeep na gebruik van het toilet, voor en na het eten en na het vervangen van een luier.