Hepatitis C-virus: symptomen, oorzaken en behandeling

Hepatitis C blijft meestal onopgemerkt in de acute fase en geeft geen symptomen of klachten. Symptomen die kunnen optreden zijn onder meer vermoeidheid, misselijk en braken, verminderde eetlust, een grieperig gevoel en gewrichtspijn. Hepatitis C is een virus, dat de lever infecteert en op termijn leverschade veroorzaakt. Het virus wordt verspreid door contact met bloed van een besmet persoon. Veel mensen zijn zich er niet van bewust dat ze hepatitis C hebben. Ze hebben aanvankelijk geen klachten, soms op wat moeheid na. Het kan tientallen jaren duren voordat de diagnose wordt gesteld. Via bloedonderzoek kan de diagnose van hepatitis C gesteld worden. Er zijn voor chronisch geïnfecteerde patiënten medicijnen (injecties en pillen) om hepatitis C te behandelen. In tegenstelling tot hepatitis A en B, bestaat er anno 2024 geen vaccin tegen hepatitis C.

• Wat is hepatitis C?
• Besmettelijke ziekte
• Chronische vorm
• Vóórkomen
• Verschil tussen hepatitis A, B en C
• Hepatitis A
• Hepatitis B
• Hepatitis C
• Oorzaken van een hepatitis C-infectie
• Besmettelijk en incubatieperiode
• Risicofactoren
• Hepatitis C symptomen
• Verschijnselen
• Chronische hepatitis C
• Complicaties
• Onderzoek en diagnose
• Bloedonderzoek
• Vervolgonderzoek
• Hepatitis C behandeling
• Zelfzorg
• Medicijnen
• Hepatitis C nog effectiever te genezen met nieuwe medicijnen
• Levertransplantatie
• Vaccin tegen hepatitis C
• Prognose
• Preventie
• Veilige seks
• Deel geen naalden
• Vermijd directe blootstelling aan bloed of bloedproducten
• Deel geen persoonlijke verzorgingsartikelen
• Kijk uit met het laten zetten van een tatoeage of piercing

Wat is hepatitis C?

Besmettelijke ziekte

Hepatitis C is een besmettelijke ziekte die wordt veroorzaakt door een virus dat de lever infecteert. Na verloop van tijd kan dit leiden tot permanente leverschade, zoals levercirrose, leverkanker en leverfalen.

Chronische vorm

Veel mensen zijn zich er niet van bewust dat ze hepatitis C hebben, totdat ze al enige schade aan de lever hebben. Een hepatitis C-infectie (HCV) gaat bij ongeveer 70% van de gevallen ongemerkt over in een chronische vorm. Ongeveer 20-30% van de mensen met de chronische vorm ontwikkelt leverschade (fibrose of verlittekening) en hiervan krijgt ongeveer 2-5% per jaar leverkanker. Het kan wel tot 20-30 jaar na besmetting duren voordat een persoon met hepatitis C lichamelijke klachten krijgt en dan is het soms al te laat voor behandeling.

Vóórkomen

Naar schatting is grofweg 2% van de wereldbevolking besmet met het hepatitis C-virus. In Nederland ligt dit percentage op 0,2% en gaat het om ongeveer 28.000 mensen.

Verschil tussen hepatitis A, B en C

Er zijn drie belangrijke soorten hepatitis, en ze hebben allemaal invloed op de lever. Sommige symptomen zijn vergelijkbaar, maar de behandelingen verschillen van elkaar.

Hepatitis A

Dit type wordt veroorzaakt door het hepatitis A-virus. Hepatitis A zal niet leiden tot langdurige infectie en veroorzaakt meestal geen complicaties. De lever geneest binnen ongeveer 2 maanden. Je kunt het voorkomen met een vaccin.

Hepatitis B

Dit type wordt veroorzaakt door het hepatitis B-virus. De meeste mensen herstellen van hepatitis B binnen 6 maanden. Soms veroorzaakt het echter een langdurige infectie die leverschade kan veroorzaken. Zodra je de ziekte hebt, kan je het virus verspreiden, zelfs als je er niet ziek van bent. Je kunt niet besmet worden als je ertegen gevaccineerd bent.

Hepatitis C

Veel mensen met dit type hebben geen symptomen. Ongeveer 70% van degenen met de ziekte ontwikkelt een langdurige infectie. Het kan soms leiden tot levercirrose, verlittekening van de lever. Er is geen vaccin om het te voorkomen.

Oorzaken van een hepatitis C-infectie

Hepatitis C wordt veroorzaakt door het hepatitis C-virus. Overdracht vindt vooral plaats via bloed-bloedcontact:

• door het delen van naalden tijdens injecterend drugsgebruik;
• door een bloedtransfusie¹;
• door gebruik van besmette tandenborstels alg gevolg van bloedend tandvlees, of besmette scheermesjes;
• door gebruik van besmette naalden (bijvoorbeeld bij piercings, tatoeages of acupunctuur);
• overdracht van het hepatitis C virus door seksueel contact is alleen beschreven bij hivpositieve mannen die seks hebben met mannen;
• het kan tijdens de bevalling van moeder op kind worden overgedragen.

Besmettelijk en incubatieperiode

Hepatitis C is besmettelijk vanaf een week na besmetting en de incubatieperiode (de periode tussen besmetting en de eerste symptomen) bedraagt gemiddeld zeven weken.

Risicofactoren

Het risico op hepatitis C infectie is onder meer in de volgende gevallen verhoogd:

• Als je in de zorg werkt en bent blootgesteld aan geïnfecteerd bloed, wat kan gebeuren als je je per ongeluk prikt aan een geïnfecteerde naald (een prikaccident);
• Als je drugs spuit;
• Als je hiv hebt;
• Als je een piercing of tatoeage kreeg, waarbij gebruikgemaakt is van niet-steriele apparatuur
• Als je een bloedtransfusie of orgaantransplantatie hebt gehad vóór 1992¹;
• Als je in de gevangenis hebt gezeten.

Hepatitis C symptomen

Verschijnselen

Een hepatitis C-infectie verloopt aanvankelijk meestal symptoomloos. Sommige mensen krijgen echter binnen enkele maanden last van de volgende klachten:

• Gemakkelijk bloeden;
• Snel blauwe plekken;
• Moeheid;
• Gewrichtspijn;
• Verminderde eetlust;
• Gewichtsverlies
• Misselijkheid;
• Braken;
• Vage buikpijn;
• Gele verkleuring van de huid en ogengeelzucht;
  Vochtophoping in de buik / Bron: James Heilman, MD, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
• Donkerkleurige urine;
• Jeukende huid;
• Vochtophoping in je buik (ascites);
• Zwelling in je benen;
• Gezwollen lymfeklieren;
• Verwardheid, slaperigheid en onduidelijke spraak (hepatische encefalopathie);
• Kleine 'spinvormige' bloedvaatjes op vooral de borst en bovenarmen, zogeheten 'spider naevi';
• Rode kleurverandering van de handpalm (erythema palmare).

Dit wordt acute hepatitis genoemd, hetgeen meestal vanzelf overgaat.

Chronische hepatitis C

De meeste mensen ontwikkelen chronische hepatitis C. Zij hebben de eerste jaren van de ziekte geen klachten, of zijn alleen wat moe. Het kan bij deze groep mensen tientallen jaren duren voordat de diagnose wordt gesteld.

Complicaties

Een chronische hepatitis C-infectie kan na verloop van tijd aanzienlijke complicaties veroorzaken, zoals levercirrose, leverkanker, en leverfalen. Na 20 tot 30 jaar hepatitis C-infectie kan er cirrose optreden. Littekens in je lever maken het moeilijk voor je lever om te functioneren. Een klein aantal mensen met hepatitis C-infectie kan leverkanker ontwikkelen. Gevorderde levercirrose kan ervoor zorgen dat je lever niet meer functioneert.

Onderzoek en diagnose

Bloedonderzoek

Veel mensen ontdekken bij toeval dat zij het virus met zich meedragen. Ze komen er bijvoorbeeld achter wanneer hun bloed wordt onderzocht met het oog op bloeddonatie of als onderdeel van een routinecontrole, waarbij ook het functioneren van de lever wordt onderzocht. In het bloed treft men bij veel mensen met hepatitis C verhoogde concentraties van bepaalde leverenzymen aan, als gevolg van een ontsteking van de lever. Door bloedonderzoek kan hepatitis C worden aangetoond.

Vervolgonderzoek

Doorgaans worden één of meer van de volgende onderzoeken gedaan om leverschade bij chronische hepatitis C te beoordelen:

Magnetische resonantie elastografie (MRE)
Een niet-invasieve alternatief voor een leverbiopsie (zie hieronder). Deze beeldvormende techniek is uitgevonden aan de Mayo Clinic in de Verenigde Staten en is een nauwkeurig hulpmiddel voor niet-invasieve diagnostiek van leverziekten. Het toont de aanwezigheid van fibrose, of littekens van de lever, als gevolg van chronische hepatitis C.

Transiënte elastografie
Een andere niet-invasieve techniek is transiënte elastografie (fibroscan) voor het vroegtijdig opsporen van leverlijden. Dit is een vorm van echografie die trillingen in de lever overbrengt en de snelheid van hun verspreiding door leverweefsel meet om de stijfheid ervan in te schatten.

Leverbiopsie
Een leverbiopsie wordt gedaan met behulp van ultrasound begeleiding. Er wordt een dunne naald door de buikwand ingebracht om een klein monster leverweefsel te verwijderen. Dit weefsel wordt vervolgens in een laboratorium onderzocht.

Hepatitis C behandeling

Zelfzorg

Een speciaal dieet is bij hepatitis C niet nodig. Wel wordt het gebruik van alcohol sterk afgeraden, omdat alcohol de kans vergroot op blijvende leverschade. Verder is het zaak om te voorkomen dat mensen uit de omgeving van de patiënt besmet worden. Dit kan door het vermijden van bloed-bloedcontact.

Medicijnen

Als het virus op tijd wordt ontdekt, kan behandeling ernstige schade aan de lever voorkomen. Er zijn voor chronisch geïnfecteerden medicijnen (injecties en pillen) om een hepatitis C te behandelen. De huidige behandeling bestaat uit een combinatie van twee medicijnen die de infectie bestrijden: peg-interferon en ribavirine. Concreet betekent dit wekelijkse injecties van peg-interferon plus tweemaal daags oraal ribavirine voor een periode van 24 of 48 weken. De ontwikkeling van verschillende nieuwe antivirale middelen is in een vergevorderd stadium.

Levertransplantatie

Als je ernstige complicaties hebt ontwikkeld vanwege een chronische hepatitis C-infectie, kan levertransplantatie een optie zijn. Bij een levertransplantatie verwijdert de chirurg je beschadigde lever en vervangt deze met een gezonde lever.

Vaccin tegen hepatitis C

Er is anno 2024 nog geen hepatitis C-vaccin beschikbaar (bron: RIVM).

Prognose

De vooruitzichten en levensverwachting voor mensen met chronische HCV, hangen af van de omvang van de leverschade. Het hangt ook af van hoe goed een persoon reageert op de behandeling. Chronische HCV is vaak behandelbaar. Het gaat meestal om een combinatie van geneesmiddelen totdat het virus uit je lichaam is verdwenen. De geneesmiddelen tegen hepatitis C worden steeds steeds beter.

De behandelopties voor levercirrose en leverkanker zijn beperkt. Het duurt gewoonlijk 20 tot 30 jaar voor mensen met chronische hepatitis C om levercirrose te ontwikkelen. En ongeveer 5 tot 20 procent van de mensen met chronische HCV zal cirrose ontwikkelen. Zonder behandeling kan cirrose leiden tot leverfalen.

Preventie

Het hepatitis C-virus kan alleen door middel van bloedoverdracht worden overgedragen. Blootstelling aan kleine hoeveelheden bloed is al voldoende om een infectie te veroorzaken. Er is geen vaccin om een hepatitis C-infectie te voorkomen. Hier zijn enkele maatregelen die je kunt nemen om te voorkomen dat je geïnfecteerd wordt met hepatitis C.

Veilige seks

Het gebeurt zelden dat hepatitis C via geslachtsgemeenschap wordt overgedragen, maar er is een groter risico op hepatitis C als je een seksueel overdraagbare aandoening, hiv of meerdere partners hebt of als er wondjes ontstaan tijdens de geslachtsgemeenschap. Gebruik altijd een condoom, zeker in de menstruatieperiode.

Deel geen naalden

Intraveneuze drugsgebruikers hebben het grootste risico om geïnfecteerd te worden met hepatitis C, omdat ze vaak en veel naalden delen. Gebruik altijd nieuwe, ongebruikte injectienaalden. Naast naalden kan het virus aanwezig zijn in andere apparatuur die gebruikt wordt onder drugsgebruiker. Zelfs het delen van een eurobiljet bij het snuiven van cocaïne kan leiden tot hepatitis C-overdracht. Bloed in de neus komt vaak voor bij cocaïne als het gesnoven wordt, en microscopische druppels kunnen op het biljet terechtkomen en op aldus worden doorgegeven aan de volgende gebruiker, zelfs als het niet zichtbaar is.

Vermijd directe blootstelling aan bloed of bloedproducten

Als je in de zorg werkzaam bent, neem voorzorgsmaatregelen om te vermijden dat je in direct contact met bloed komt. Alle gereedschappen die bloed op de werkplek trekken, moeten veilig worden weggegooid of gepast gesteriliseerd om een hepatitis C-infectie te voorkomen.

Deel geen persoonlijke verzorgingsartikelen

Veel attributen die je dagelijks gebruikt, zullen soms aan bloed worden blootgesteld. Vaak zullen mensen zich verwonden tijdens het scheren of hun tandvlees bloedt terwijl hun tanden poetsen. Zelfs kleine hoeveelheden bloed kan iemand mogelijk infecteren, dus is het belangrijk om geen spullen te delen zoals tandenborstels, scheermesjes, haarborstels en nagelschaartjes. Als je reeds geïnfecteerd bent met hepatitis C, zorg er dan voor dat je je persoonlijke zaken, zoals scheermes en tandenborstels, apart en buiten bereik van kinderen houdt.

Kijk uit met het laten zetten van een tatoeage of piercing

Laat geen tatoeage of piercing zetten in het buitenland. Laat alleen een tatoeage of piercing zetten op een deskundige en hygiënische wijze, waarbij schone naalden worden gebruikt.

Noot:

1. Onder meer in Nederland en andere West-Europese landen wordt sinds 1992 bloed voor transfusies op hepatitis C gecontroleerd.

Lees verder

• Hepatitis A: symptomen, behandeling en vaccinatie
• Hepatitis B: symptomen, besmetting, gevolgen en behandeling
• Leveraandoening door alcohol: pijn in de rechter bovenbuik
• Leverontsteking: symptomen en behandeling hepatitis A,B,C,D
• Leveraandoeningen: symptomen, oorzaken en behandeling