Hepatitis B: symptomen, besmetting, gevolgen en behandeling

Hepatitis B-symptomen kunnen bestaan uit vermoeidheid, misselijkheid en braken, verminderde eetlust, spier- en gewrichtspijn en jeuk. Hepatitis B is een ontsteking van de lever die wordt veroorzaakt door door het hepatitis B virus. Iemand kan besmet raken met het hepatitis B virus door seksueel contact en via bloed. De ziekte wordt soms chronisch en kan dan tot levercirrose en leverkanker leiden. Er bestaan verschillende soorten hepatitisvirussen, welke met letters worden aangeduid: A, B en C. Bij 9 van de 10 volwassenen verdwijnt het virus vanzelf uit het lichaam en herstelt de lever zich van de ontsteking. Via bloedonderzoek kan de diagnose van hepatitis B gesteld worden. Acute hepatitis B geneest bijna altijd vanzelf. Leefstijlmaatregelen zoals gezond eten en drinken en het vermijden van alcohol en koffie, kunnen het herstel bevorderen.

• Wat is hepatitis B?
• Besmettelijke ziekte
• Hepatitis B-infectie zonder symptomen
• Oorzaak
• Acute en chronische hepatitis B
• Acute infectie
• Chronische infectie
• Besmetting
• Overdracht
• Risicofactoren
• Symptomen van hepatitis B
• Complicaties en gevolgen
• Beloop
• Onderzoek en diagnose
• Hepatitis B behandeling
• Geen medische behandeling
• Regelmatige controle
• Medicijnen bij chronische hepatitis B
• Zelfzorg
• Hepatitis B vaccinatie
• Wie krijgen het?
• Drie injecties
• Preventie

Wat is hepatitis B?

Besmettelijke ziekte

Hepatitis B is een besmettelijke leverontsteking, die wordt veroorzaakt door het hepatitis B virus (HBV). Er zijn verschillende soorten hepatitis. Hepatitis B is de meest voorkomende ernstige leverinfectie in de wereld.

Hepatitis B-infectie zonder symptomen

In veel gevallen verloopt een infectie met hepatitis B zonder symptomen, maar een minderheid van de geïnfecteerden krijgt wel klachten. Veel voorkomende klachten zijn algehele vermoeidheid en lusteloosheid, verhoging, spier- en gewrichtspijn, misselijkheid en braken en pijn in de bovenbuik, op de plaats van de lever.

Oorzaak

Hepatitis B infectie wordt veroorzaakt door het hepatitis B-virus (HBV). Het virus bevindt zich in het bloed, maar ook in andere lichaamsvloeistoffen, zoals sperma, speeksel en vaginaal vocht, en wordt vooral via seksueel contact en bloed-bloedcontact doorgegeven. Je kan op verschillende manieren een hepatitis B-infectie krijgen. Bijvoorbeeld door:

• Seksueel contact. Je kunt besmet raken als je onbeschermde seks hebt met een geïnfecteerde partner wier bloed, speeksel, sperma of vaginale afscheidingen je lichaam binnenkomen.
• Delen van naalden. HBV wordt gemakkelijk overgedragen door middel van naalden en spuiten die door besmet bloed zijn verontreinigd.
• Prikaccidenten. Na prik-, bijt-, snij- en spataccidenten met bloed en andere lichaamsvloeistoffen, kunnen mensen die in de gezondheidszorg werken en iedereen die in contact komt met menselijk bloed, besmet raken.
• Moeder naar kind. Zwangere vrouwen die geïnfecteerd zijn met HBV kunnen het virus doorgeven aan hun baby's tijdens de bevalling. Het pasgeboren kindje kan echter worden gevaccineerd.

Acute en chronische hepatitis B

Er wordt een onderscheid gemaakt tussen acute en chronische hepatitis.

Acute infectie

Bij het overgrote merendeel van de volwassenen geneest de leverontsteking binnen een half jaar spontaan. Dit wordt acute hepatitis B genoemd. Bij 5% tot 10% van de volwassenen die zijn besmet met HBV, kan het lichaam het virus niet de baas en wordt Hepatitis B chronisch. Kinderen lopen veel meer risico op een chronische infectie. Doordat bij baby’s en kinderen het afweersysteem nog niet volledig ontwikkeld is, wordt de infectie bij hen vaak chronisch.

Chronische infectie

Bij een chronisch infectie verdwijnen de klachten aanvankelijk, maar de infectie blijft wel aanwezig. Na verloop van tijd kan dit zelfs leiden tot een ernstige leverontsteking. Een persoon met chronische hepatitis blijft besmettelijk voor anderen, ook als er geen klachten zijn. Iemand met chronische hepatitis wordt ook wel ‘drager' genoemd. Ongeveer 15% tot 25% procent van de mensen met chronische hepatitis B sterven aan een leveraandoening.

Besmetting

Een hepatitis B-infectie kan men op verschillende manieren oplopen. Overdracht van het virus vindt plaats via bloedbloedcontact of via seksueel contact met iemand die het virus bij zich draagt. Hepatitis B wordt daarom ook wel beschouwd als een seksueel overdraagbare aandoening (soa). Het virus dringt het lichaam binnen en verspreidt zich dan via de bloedbaan naar de lever, alwaar het virus zich nestelt en een ontsteking veroorzaakt.

Overdracht

De infectie kan worden verspreid door middel van:

• Seksueel contact. Vooral onbeschermd seksueel contact met penetratie vergroot het risico. Door contact van sperma en vaginaal vocht van de partner kan overdracht plaatsvinden. De kans op infectie is vergroot wanneer er wondjes in het slijmvlies zijn. Anaal seksueel contact vormt het grootste risico om hepatitis op te lopen, doordat de slijmvliezen rond en in de anus niet zijn ontworpen voor penetratie en gemakkelijker beschadigd raken.
• Bloedtransfusies. In Nederland wordt bloed gecontroleerd op hepatitis en is deze wijze van overdracht uitgesloten.
• Gebruikte besmette injectienaalden. Zoals drugsspuiten, maar ook besmette naalden die worden gebruikt bij tatoeage, piercing of Acupunctuur. Maar ook prikongelukjes met gebruikte naalden bij medisch personeel.
• gezamenlijk gebruik van scheermesjes en tandenborstels. Door het gemeenschappelijk gebruik van scheermesjes en tandenborstels kan het virus overgedragen worden.
• Een zwangere vrouw die hepatitis B in het bloed heeft, kan het virus tijdens of vlak na de geboorte aan haar kind doorgeven.

Risicofactoren

Het hepatitis B-virus wordt verspreid door contact met bloed, sperma of andere lichaamsvloeistoffen van een geïnfecteerde persoon. Je risico op hepatitis B-infectie neemt in de volgende gevallen toe:

• Onbeschermd seks hebt met wisselende partners of met iemand die besmet is met HBV;
• Het delen van naalden bij intraveneus drugsgebruik (het spuiten van drugs);
• Een man die seks heeft met andere mannen (MSM);
• Als je leef met iemand die een chronische HBV-infectie heeft;
• Een kind die wordt geboren uit een geïnfecteerde moeder;
• Het hebben van een baan die je blootstelt aan menselijk bloed;
• Reizen naar endemische gebieden van HBV, zoals Afrika, Midden- en Zuidoost-Azië, en Oost-Europa.

Symptomen van hepatitis B

Ongeveer de helft van alle mensen die besmet zijn met het hepatitis B-virus, hebben geen symptomen en hebben niet door dat ze besmet zijn. De mensen die wel klachten krijgen, ontwikkelen deze meestal binnen 1 tot 4 maanden na blootstelling aan het virus. De eerste symptomen zijn vaak vergelijkbaar met de griep.

Veel voorkomende symptomen van hepatitis B zijn onder andere:

• verlies van eetlust;
• vermoeidheid;
• misselijkheid en braken;
  Geelzucht / Bron: Dr. Thomas F. Sellers, Wikimedia Commons (Publiek domein)
• jeuk over het hele lichaam;
• spier- en gewrichtspijn;
• pijn in de bovenbuik (aan de rechterkant van de buik, alwaar de lever is gelokaliseerd);
• gezwollen lymfeklieren;
• geelzucht (een aandoening waarbij de huid en het oogwit een gele kleur krijgen);
• donkere urine (de kleur van cola of thee);
• ontkleurde ontlasting (grijs- of kleikleurig).

Complicaties en gevolgen

Bij chronische actieve hepatitis B veroorzaakt het hepatitis B-virus een langdurige leverontsteking. Op een gegeven ogenblik kan dit ernstige gevolgen hebben, vanwege het ontstaan van littekenweefsel in de lever (levercirrose). Hierbij functioneert de lever minder goed, waardoor er uiteenlopende klachten kunnen ontstaan. In ernstige gevallen van hepatitis B kan acuut leverfalen ontstaan.Ook is er een verhoogd risico op leverkanker.

Beloop

Bij negen van de tien volwassenen verdwijnt het virus vanzelf uit het lichaam en herstelt de lever zich van de ontsteking, waarna de klachten verdwijnen. Bij sommige gevallen blijft de lever ontstoken en houdt men last van klachten, vaak met tussenperioden. Dit wordt een chronische hepatitis B genoemd. Een chronische hepatitis B kan blijvende gevolgen hebben, zoals een slecht functionerende lever, levercirrose en leverkanker.

Onderzoek en diagnose

Lichamelijk onderzoek en een bloedonderzoek, kunnen uitwijzen of iemand hepatitis B heeft. De arts zal ook controleren of je lever gezond is. De diagnose wordt gesteld op basis van bloedonderzoek, waarbij het bloed onderzocht wordt op de aanwezigheid van antistoffen tegen het hepatitis B-virus. Antistoffen tegen de boosdoener zijn vanaf ongeveer zes weken na besmetting in het bloed aantoonbaar. Bij chronische hepatitis, kan de arts een weefselmonster uit je lever nemen, een biopsie genoemd. Dit geeft een indicatie van hoe ernstig de situatie is.

Hepatitis B behandeling

Geen medische behandeling

Acute hepatitis B verdwijnt meestal binnen een half jaar vanzelf en vereist geen medische behandeling. Er zijn geen medicijnen die voorkomen dat acute hepatitis B chronisch wordt. Het is van belang om zoveel mogelijk rust te nemen en het gebruik van alcohol en voedingsmiddelen die slecht worden verdragen wordt afgeraden. Voorbeelden hiervan zijn vetrijk voedsel en koffie.

Regelmatige controle

Indien een persoon chronische hepatitis B heeft, is regelmatige controle van belang. Met name om de zeldzame complicatie van acuut leverfalen tijdig te ontdekken.

Medicijnen bij chronische hepatitis B

Bij chronische hepatitis B worden wel medicijnen voorgeschreven. Behandeling vindt plaats met behulp van geneesmiddelen die het afweersysteem versterken en medicijnen die het virus langdurig onderdrukken. De behandelduur is 12 maanden of langer. Door tijdige en adequate behandeling kan levercirrose en leverkanker voorkomen worden.

Zelfzorg

Als je geïnfecteerd bent met hepatitis B, neem dan maatregelen om anderen te beschermen tegen het virus:

• Veilige seks. Als je seksueel actief bent, vertel je partner dat je HBV hebt en praat over het risico om hem of haar te besmetten. Gebruik elke keer dat je seks hebt een condoom, maar onthoud dat condooms het risico verminderen, maar nooit geheel wegnemen.
• Vraag je seksuele partner om getest te worden. Iedereen met wie je seks hebt, moet getest worden op het virus. Je partners moeten hun HBV-status ook kennen, zodat ze anderen niet infecteren.
• Deel geen naalden en spuiten. En deel geen scheermesjes of tandenborstels, die sporen van geïnfecteerd bloed kunnen bevatten.

Hepatitis B vaccinatie

Wie krijgen het?

Men kan tegen hepatitis B worden gevaccineerd. Het vaccin is veilig en effectief. Inenting met het hepatitis-B-vaccin beschermt tegen hepatitis B. Het wordt gegeven aan:

• Baby’s via het Rijksvaccinatieprogramma. Vanaf 1 oktober 2011 worden in Nederland alle baby’s gevaccineerd tegen hepatitis B. De vaccinatie maakt onderdeel uit van het Rijksvaccinatieprogramma. In veel gevallen voert het consultatiebureau dit uit.
• Reizigers naar bepaalde gebieden (Afrika, Azië, Oost-Europa en Latijns-Amerika).
• Mensen die extra risico op hepatitis B lopen, zoals mensen die door hun gedrag risico lopen (bijvoorbeeld prostituees, druggebruikers en mannen die seks hebben met mannen), medisch personeel en paramedisch personeel, kinderen van moeders die besmet zijn met het hepatitis B-virus, kinderen van ouders uit een land waar veel hepatitis B voorkomt, kinderen met het syndroom van Down, bepaalde patiëntengroepen, zoals hemofiliepatiënten.

Drie injecties

De vaccinatie bestaat in totaal uit drie injecties, waarbij de tweede een maand na de eerste vaccinatie wordt gegeven en de derde vijf maanden na de tweede vaccinatie. Wanneer iemand is gevaccineerd, is hij/zij langdurig beschermd tegen hepatitis B.

Preventie

Neem de volgende maatregelen om te voorkomen dat een hepatitis B-infectie zich verspreidt:

• Vaccinatie (als je nog niet geïnfecteerd bent);
• Gebruik condooms elke keer dat je seks hebt;
• Draag handschoenen wanneer je spullen van anderen opruimt, vooral als je verband, tampons en beddengoed moet aanraken;
• Bedek alle open (snij)wonden;
• Deel geen scheermes, tandenborstels, nagelverzorgingsspulletjes of oorbellen met iemand;
• Deel geen kauwgom of voorgekauwd voedsel met een baby;
• Zorg ervoor dat naalden voor drugsgebruik en instrumenten voor oorpiercing of tattoos, of gereedschap voor manicures en pedicures, goed worden gesteriliseerd;
• Maak bloedvlekken schoon met een deel huishoudelijk bleekmiddel en 10 delen water.

Lees verder

• Leverontsteking: symptomen en behandeling hepatitis A,B,C,D
• Leveraandoening door alcohol: pijn in de rechter bovenbuik
• Hepatitis C-virus: symptomen, oorzaken en behandeling
• Leveraandoeningen: symptomen, oorzaken en behandeling
• Hepatitis A: symptomen, behandeling en vaccinatie