Syndroom van Asperger - Een aandoening van de hersenen

Het Aspergersyndroom is een van de autismespectrumstoornissen. De definitie die Chantal Sicile-Kira geeft in haar boek 'Autisme bij Kinderen' is als volgt: ‘een kind met Asperger heeft meestal een gemiddelde tot bovengemiddelde intelligentie en vertoont geen klinische achterstand in de taalontwikkeling. Maar het kind vertoont wel stoornissen, waaronder moeite met sociale signalen, zoals lichaamstaal, en is beperkt in interesses en activiteiten.

Syndroom van Asperger

De symptomen van het syndroom van Asperger werden voor het eerst beschreven door de kinderarts Hans Asperger. Hij zei dat het syndroom een geestesziekte was, waardoor het ook heel lang als dusdanig werd behandeld. Totdat Rimlamd in 1964 schreef dat het een biologische stoornis is en geen emotionele ziekte. Iemand met het syndroom van Asperger is zich niet bewust van gewoontes in de sociale omgang. Hij zegt of doet dingen die in hem opkomen zonder zich bewust te zijn van de gevolgen daarvan. Hij vindt het lastig om zich in de gevoelens en gedachten van een ander te verplaatsen. Ieder sociaal contact geeft aanleiding tot angst. Kortom, mensen met Asperger hebben visueel en auditief verwerkingsproblemen. Leraren kunnen een belangrijke rol spelen om kinderen met Asperger te helpen met het vinden van een plekje in hun omgeving. Daarom is het van belang dat docenten weten op welke manieren ze met een leerling met het syndroom van Asperger om kunnen gaan. Hij/zij moet kunnen inschatten hoe zo’n leerling reageert op bepaalde dingen.

Syndroom van Asperger en de docent

Als docent krijg je te maken met allerlei soorten leerlingen, die even zoveel leer- of ontwikkelingsstoornissen kunnen hebben. Het is dus belangrijk om iets af te weten van al deze stoornissen, van de effecten daarvan op het gedrag van de leerling en ook van de consequenties die ze met zich meebrengen voor jouw aanpak van die leerling. Als docent ben je in de klas constant bezig met communiceren. Verbaal: je vraagt iets, je legt iets uit, je geeft een opdracht. Of je luistert naar wat een ander jou te vragen of te vertellen heeft. Tegelijk ben je ook non-verbaal aan het communiceren: je maakt oogcontact en jouw blik zegt waarschijnlijk genoeg, de houding van een leerling zendt jou een signaal. Met de meeste leerlingen zal dit geen problemen opleveren. Er zullen echter wel problemen optreden wanneer het gaat om de communicatie met een leerling met Asperger. De leerling vat jouw lichaamstaal niet direct goed op, misschien maakt hij zelfs geen oogcontact of lijkt hij doof te zijn als je tegen hem praat. Daarom is het belangrijk te weten hoe je wel met hem kunt communiceren.

Aanbevelingen voor in de praktijk

In de communicatie met een leerling met Asperger zijn verscheidene dingen belangrijk. Het eerste is dat je duidelijk en zonder dubbele boodschap moet communiceren. Non-verbale signalen en lichaamstaal worden niet geïnterpreteerd door een leerling met Asperger. Dit kan vaak wel aangeleerd worden, maar is dus niet vanzelfsprekend voor hen. Ten tweede moet je concreet benoemen wat je duidelijk wilt maken. Sarcasme, ironie en ander dubbelzinnig taalgebruik worden letterlijk opgevat. Ten derde moet je, je verdiepen in iedere individuele leerling met Asperger om er achter te komen wat zijn specifieke tekortkomingen zijn, zodat je weet waar je rekening mee moet houden in de communicatie met die leerling. Geen twee leerlingen met Asperger zijn gelijk.

Tips:

• Wees duidelijk en concreet, benoem alles.
• Schrijf op (of teken) wat belangrijk is om te onthouden, zoals afspraken die je met hem/haar maakt, zet het huiswerk altijd op het bord.
• Vraag na wat hij/zij bedoelt als het voor jou niet duidelijk of logisch is (vul het niet te snel in vanuit je eigen ideeën of veronderstellingen).
• Zorg dat je informatie, je vraag, je boodschap maar voor één uitleg vatbaar is, vooral als het gaat over:
1. wat (gaat er gebeuren, ga je doen...)
2. wanneer
3. met wie
4. tot wanneer (hoe laat, hoe lang)
5. hoe (gaat iets gebeuren, hoe vaak, hoe duur enz.)
6. wat erna, enz.
• Geef voldoende tijd om iets te laten doordringen, wacht rustig tot 'het kwartje valt'.
• Veronderstel nooit iets over de intelligentie van een leerling aan de hand van zijn communicatieve of sociale vaardigheden.
• Verplaats je in zijn gedachten of gevoelens en probeer te begrijpen hoe zijn belevingswereld is; heb respect voor de moeite die iemand met Asperger moet doen om 'normaal te doen' en te begrijpen hoe de wereld en de mensen in elkaar zitten.
• Ga er niet van uit dat ieder kind met Asperger gelijk is. Iedere leerling is uniek, daarom manifesteert de stoornis zich bij ieder kind ook op unieke wijze. Leer dus van het kind zelf wat zijn specifieke zwakheden en kwaliteiten zijn.