Dyshidrotisch eczeem: Blaasjes en blaren op handen en voeten

Dyshidrotisch eczeem is een veelvoorkomende huidaandoening waarbij een patiënt blaasjes en/of blaren ontwikkelt op de handpalmen en/of voetzolen. De precieze oorzaak is niet volledig begrepen, maar er zijn verschillende risicofactoren die bijdragen aan het ontstaan van de aandoening. De ernst van de symptomen kan variëren, en in sommige gevallen kan de kwaliteit van leven aanzienlijk worden beïnvloed. Er zijn diverse behandelingen beschikbaar, variërend van huishoudelijke middelen tot voorgeschreven medicijnen. De prognose van dyshidrotisch eczeem is variabel, en veel patiënten ervaren chronische opflakkeringen. Door preventieve maatregelen te nemen, kunnen de symptomen worden verminderd of voorkomen.

• Terminologie dyshidrotisch eczeem
• Epidemiologie Pompholyx
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Symptomen: Blaasjes en Blaren op Handen en/of Voeten
• Diagnose en Onderzoeken
• Behandeling van Dyshidrotisch Eczeem
• Prognose
• Complicaties van dyshidrotisch eczeem
• Preventie van dyshidrotisch eczeem

Terminologie dyshidrotisch eczeem

Synoniemen

"Acrovesiculair eczeem", "blaasjeseczeem" en "pompholyx" zijn enkele synoniemen van dyshidrotisch eczeem. Een andere term die door sommige artsen wordt gebruikt, is "acute en terugkerende handeczeem met blaarvorming". De term "handeczeem" wordt vaak gebruikt omdat 80% van de patiënten symptomen aan de handen heeft, terwijl 10% last heeft van de voeten. De overige 10% van de patiënten heeft blaren en blaasjes aan zowel de handen als de voeten.

Specifieke Benamingen

De locatie van de blaasjes kan leiden tot specifieke benamingen, zoals:

• cheiropompholyx (blaasjeseczeem aan de handen)
• handeczeem
• palmoplantaire eczeem (blaasjeseczeem aan de handpalmen en voetzolen)
• pedopompholyx (blaasjeseczeem aan de voeten)

Epidemiologie Pompholyx

Dyshidrotisch eczeem komt relatief vaak voor, maar exacte prevalentiegegevens zijn moeilijk te vinden. Deze chronische huidziekte komt wereldwijd voor, maar lijkt minder vaak voor te komen in Aziatische populaties. Het treft vooral mensen tussen de twintig en veertig jaar en komt tweemaal zo vaak voor bij vrouwen als bij mannen.

Oorzaken

De oorzaak van dyshidrotisch eczeem is anno augustus 2024 nog steeds onbekend. Vroeger werd gedacht dat het werd veroorzaakt door abnormale zweetklieractiviteit, maar onderzoek uit 2009 toonde aan dat zweetklieren geen directe rol spelen in het ontstaan van de symptomen. Overmatig zweten kan echter wel een verzwarende factor zijn bij ongeveer 40% van de patiënten.

Risicofactoren

Verschillende factoren kunnen het risico op het ontwikkelen van dyshidrotisch eczeem verhogen.

Aandoeningen

Dyshidrotisch eczeem komt vaker voor bij mensen met bepaalde andere huidaandoeningen, zoals:

• atopie
• atopische dermatitis (atopisch eczeem: chronische huidziekte met jeuk)
• contactallergie (allergische reactie op bepaalde stoffen of metalen)
• contact met chroomzouten (gebruikt in cement, mortel, leerverf en anticorrosiemateriaal)
• contact met kobalt (in metalen voorwerpen, pigmenten in verven en lakken, en voedingsmiddelen zoals schelpdieren, lever, noten, bieten, kool en chocolade)
• contact met nikkel (in sieraden (nikkelallergie) en voedingsmiddelen zoals chocolade, broccoli, peulvruchten en noten)
• een hiv-infectie
• een infectie met dermatofyten (schimmelinfectie op de huid)
• hooikoorts

Omgevingsfactoren
Daarnaast kunnen verschillende omgevingsfactoren bijdragen aan het ontstaan van de aandoening:

• bepaalde behandelingen voor een verzwakt immuunsysteem (bijvoorbeeld immunoglobulinetherapie)
• reacties op medicijnen zoals het antibioticum neomycine, aspirine, of orale anticonceptiva (anticonceptiepil)
• emotionele stress en spanning
• warme en vochtige weersomstandigheden (zoals in de lente of zomer)
• vochtige handen en voeten (door overmatig zweten)

Symptomen: Blaasjes en Blaren op Handen en/of Voeten

De symptomen van dyshidrotisch eczeem hebben de neiging om in episodes te komen en gaan. Meestal verschijnen de letsels op de handpalmen en/of voetzolen, maar soms zijn ook de zijkanten van de vingers of tenen aangetast. De blaasjes zijn meestal klein, gespannen en diepzittend, maar kunnen in latere stadia samenklonteren tot grotere blaren. Wanneer de blaren genezen, blijft de huid vaak achter met schilfering, roodheid, droogheid en/of scheurtjes. Naast jeuk en pijn kan de patiënt ook een brandend gevoel ervaren op de aangetaste plekken. Overmatig zweten is een veelvoorkomend symptoom dat vooral voorkomt in warme seizoenen en tropische klimaten. De frequentie van opflakkeringen varieert van maandelijks tot jaarlijks.

Diagnose en Onderzoeken

De diagnose van dyshidrotisch eczeem kan uitdagend zijn, omdat de blaren soms moeilijk te onderscheiden zijn door de dikke huid op de handpalmen en voetzolen. In latere stadia kunnen de symptomen lijken op die van lichen simplex chronicus of schimmelinfecties zoals voetschimmel (tinea pedis). Om de diagnose te bevestigen, kan een huidbiopsie en allergietesten nodig zijn.

Andere aandoeningen die mogelijk moeten worden uitgesloten zijn:

• acropustulosis
• allergische contactdermatitis
• contact urticaria syndroom
• dermatologische symptomen van herpes simplex
• epidermolysis bullosa
• erythema multiforme
• irriterende contactdermatitis
• keratolysis exfoliativa
• parapemphigus
• parapemphigus gestationis
• pemphigus vulgaris
• pityriasis rubra pilaris
• subcorneale pustuleuze dermatose
• wrijving door blaren

Behandeling van Dyshidrotisch Eczeem

Zelfzorg

De behandeling van dyshidrotisch eczeem begint met het vermijden van uitlokkende factoren zoals irriterende stoffen, plotselinge temperatuurschommelingen, en stress. Het gebruik van milde, ongeparfumeerde zepen en het dragen van ademende kleding kan ook helpen. In geval van ernstige symptomen is het raadzaam om de handen en voeten zoveel mogelijk te laten rusten.

Professionele Medische Zorg
Wanneer zelfzorgmaatregelen onvoldoende zijn, kan een arts verschillende behandelingen voorschrijven. Sterke topische corticosteroïden worden vaak gebruikt om ontstekingen te verminderen. In sommige gevallen kunnen korte kuren met orale corticosteroïden of immunosuppressiva nodig zijn. Bij secundaire infecties worden antibiotica of antimycotica voorgeschreven.

Therapieën die kunnen helpen bij ernstige of chronische gevallen zijn onder andere:

• bètablokkers (vaak voor het behandelen van hoge bloeddruk)
• fototherapie met ultraviolet licht (soms in combinatie met een medicijn genaamd psoraleen)
• immuunsysteemmodulerende medicijnen
• botulinetoxine injecties voor overmatig zweten (sommige patiënten)
• drainage van grote blaren

Prognose

De prognose van dyshidrotisch eczeem is variabel en kan verschillen per patiënt.

Langdurig verloop

Dyshidrotisch eczeem heeft vaak een chronisch karakter, waarbij de aandoening jaren kan aanhouden met periodes van opflakkeringen en remissies. Hoewel sommige patiënten na enkele weken verbetering kunnen zien, ervaren anderen terugkerende symptomen die de levenskwaliteit beïnvloeden.

Beïnvloedende factoren

De ernst en frequentie van opflakkeringen kunnen worden beïnvloed door verschillende factoren, zoals stress, weersomstandigheden, en contact met irriterende stoffen. Door middel van goede zelfzorg en medische behandeling kunnen de symptomen vaak onder controle worden gehouden.

Functionele beperkingen

Bij ernstige gevallen kan dyshidrotisch eczeem leiden tot functionele beperkingen, vooral als de handen of voeten zijn aangedaan. Dit kan het uitvoeren van dagelijkse taken bemoeilijken, maar met passende behandeling kan de impact worden verminderd.

Complicaties van dyshidrotisch eczeem

Dyshidrotisch eczeem kan leiden tot verschillende complicaties, vooral wanneer de aandoening ernstig is of niet goed wordt beheerd. Hier zijn enkele mogelijke complicaties:

Secundaire infecties

Door het krabben aan de jeukende blaasjes en blaren kan de huid beschadigd raken, waardoor bacteriën of schimmels makkelijker kunnen binnendringen. Dit kan leiden tot secundaire infecties, zoals cellulitis (huidinfectie) of een schimmelinfectie.

Chronische pijn en jeuk

Bij aanhoudende of terugkerende episoden van dyshidrotisch eczeem kunnen patiënten last krijgen van chronische pijn en intense jeuk. Dit kan de slaap verstoren en de algehele levenskwaliteit beïnvloeden.

Huidverdikking en littekens

Herhaalde ontsteking en genezing van de huid kan leiden tot lichenificatie, waarbij de huid verdikt en leerachtig wordt. Dit kan ook resulteren in blijvende littekens.

Psychosociale impact

Door de zichtbare en soms pijnlijke aard van de aandoening kunnen patiënten zich onzeker voelen over hun uiterlijk, wat kan leiden tot sociale terugtrekking, angst en depressie.

Bewegingsbeperking

Als de blaasjes en blaren zich op de handen en/of voeten bevinden, kan dit leiden tot ongemak en pijn bij bewegingen, waardoor dagelijkse activiteiten beperkt kunnen worden.

Preventie van dyshidrotisch eczeem

Preventie van dyshidrotisch eczeem is niet altijd mogelijk, maar er zijn verschillende maatregelen die de kans op opflakkeringen kunnen verminderen:

Goede huidverzorging

Regelmatig gebruik van hydraterende crèmes helpt de huid gehydrateerd en gezond te houden, wat kan bijdragen aan het voorkomen van opflakkeringen. Het is belangrijk om de huid zachtjes droog te deppen na het wassen en harde wrijving te vermijden.

Vermijden van triggers

Het identificeren en vermijden van bekende triggers, zoals bepaalde chemicaliën, allergenen, of stressfactoren, kan helpen om de frequentie en ernst van de opflakkeringen te verminderen. Het dragen van beschermende handschoenen bij het hanteren van irriterende stoffen kan ook nuttig zijn.

Aanpassen van levensstijl

Het vermijden van extreme temperatuurwisselingen en overmatig zweten kan opflakkeringen helpen voorkomen. Het gebruik van een luchtbevochtiger in droge klimaten kan ook helpen om de huid gehydrateerd te houden.

Voorkomen van infecties

Het kort houden van de nagels en het vermijden van krabben aan de huid kan helpen om secundaire infecties te voorkomen. Indien blaren openbreken, is het belangrijk om deze schoon te houden en te behandelen volgens medisch advies.

Lees verder

• Blaren: Oorzaken en behandelingen van blaarvorming op huid
• Eczeem: Chronische huidziekte met droge en jeukende huid
• Handeczeem: Chronische huidziekte met droge, gebarsten huid
• Voetpijn: Oorzaken van pijnlijke voet of pijn aan voeten
• Blaasjes (blaren) op handen en voeten: Oorzaken blaarvorming