Dyshidrotisch eczeem: Blaasjes en blaren op handen en voeten

Dyshidrotisch eczeem is een vrij frequente huidaandoening waarbij een patiënt om onduidelijke redenen blaasjes en/of blaren op de handpalmen en/of voetzolen heeft. De ernst van de symptomen varieert sterk, maar in sommige gevallen is de kwaliteit van leven wel aangetast. Voor de behandeling van de ziekte zijn naast enkele huishoudmiddeltjes ook diverse medicijnen beschikbaar. De prognose van dyshidrotisch eczeem is eveneens variabel maar vaak wel chronisch van aard waarbij meermaals opflakkeringen optreden. Dankzij enkele preventieve maatregelen verergeren de symptomen van de ziekte niet of komen de klachten minder snel tot stand.

• Terminologie dyshidrotisch eczeem
• Epidemiologie pompholyx
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Symptomen: Blaasjes en blaren op handen en/of voeten
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling ziekte
• Prognose aandoening
• Complicaties huidaandoening
• Preventie chronische huidziekte

Terminologie dyshidrotisch eczeem

Synoniemen

"(Acro)vesiculair eczeem", "blaasjeseczeem" en "pompholyx" zijn enkele synoniemen van dyshidrotisch eczeem. Een aantal artsen opteren voor volgende term: “acute en terugkerende handeczeem met blaarvorming”. Artsen kiezen voor de term “handeczeem” omdat 80% van de patiënten lijdt aan symptomen aan de handen terwijl 10% van de patiënten getroffen is aan de voeten. De andere 10% van de patiënten heeft blaren en blaasjes aan zowel de handen als de voeten.

Specifieke benamingen

Specifieke benamingen die duiden op de locatie van dyshidrotisch eczeem omvatten:

• cheiropompholyx (blaasjeseczeem aan de handen)
• handeczeem
• palmoplantaire eczeem (blaasjeseczeem aan de handpalmen en voetzolen)
• pedopompholyx (blaasjeseczeem aan de voeten)

Epidemiologie pompholyx

Dyshidrotisch eczeem komt vrij vaak voor, maar exacte cijfers zijn in de geraadpleegde literatuur niet te vinden. Overal ter wereld lijden patiënten mogelijk aan deze chronische huidziekte. In Aziatische populaties komt de ziekte echter minder vaak voor. Vooral mensen tussen de twintig en veertig jaar zijn aangetast. Deze aandoening treft vrouwen tot slot dubbel zo vaak als mannen.

Oorzaken

De oorzaak van dyshidrotisch eczeem is niet bekend. Tot voor 2009 namen artsen aan dat de symptomen van de niet-besmettelijke huidaandoening resulteerden uit een gestoorde zweetvorming. Een studie uit 2009 wijst echter uit dat zweetklieren zelf geen rol spelen in de totstandkoming van de klachten. Wel is overmatig zweten een verzwarende factor bij 40% van de patiënten met de ziekte.

Risicofactoren

Een aantal factoren verhogen het risico op de ontwikkeling van dyshidrotisch eczeem.

Aandoeningen

Dyshidrotisch eczeem komt sneller tot stand bij een aantal huidziekten:

• atopie
• atopische dermatitis (atopisch eczeem: huidziekte met jeuk)
• contactallergie (allergische reactie op bepaalde chemische stoffen of metalen)
• contact met chroomzouten (gebruikt bij de vervaardiging van cement, mortel, lederverf en anticorrosiemateriaal)
• contact met kobalt (in gemetalliseerde voorwerpen, in pigmenten in verven en lakken maar ook in voedingsmiddelen zoals schelpdieren, lever, noten, bieten, kool en chocolade)
• contact met nikkel (in gemetalliseerde sieraden (nikkelallergie) maar ook in voedingsproducten zoals chocolade, broccoli, peulvruchten en noten)
• een hiv-infectie
• een infectie met dermatofyten (schimmelinfectie op de huid)
• hooikoorts

Omgevingsfactoren
Enkele omgevingsfactoren dragen bij aan de totstandkoming van de ziekte:

• bepaalde behandelingen voor een verzwakt immuunsysteem (immunoglobuline)
• een reactie op medicijnen zoals het antibioticum ‘neomycine’, aspirine, orale anticonceptiva (anticonceptiepil)
• emotionele stress en spanning.
• stijgende temperaturen (zoals in het voorjaar of de zomer) / warm en vochtig weer
• vochtige handen en voeten (door overmatig zweten)

Symptomen: Blaasjes en blaren op handen en/of voeten

De symptomen van dyshidrotisch eczeem hebben de neiging om te komen en gaan. Meestal zijn bij de huidziekte op beide de handpalmen en/of voetzolen (voetknobbeltjes) letsels aanwezig, al zijn de (zijkanten van) de vingers of tenen soms ook getroffen. Op de handen en/of voeten bevinden zich gespannen, diepzittende blaasjes van een speldenkop groot. In een latere fase klonteren deze samen tot grotere blaren van één tot twee centimeter groot. Wanneer de letsels helen, is de huid vaak schilferig, rood, droog en/of gebarsten (gebarsten huid). De patiënt klaagt tevens soms over pijn, jeuk (jeukende voeten) of een brandend gevoel op de getroffen plaatsen (brandende voeten). Overmatig zweten (hyperhidrosis) is een ander frequent kenmerk, wat vooral tot uiting komt tijdens warme seizoenen en in (sub)tropische klimaten. De opflakkeringen van de eczeem variëren tussen één keer per maand tot één keer per jaar.

Diagnose en onderzoeken

De blaren van dyshidrotisch eczeem zijn niet altijd eenvoudig waar te nemen vanwege de dikke huid op de handpalmen en vingers. Daarnaast zijn de letsels in latere stadia vrijwel niet te onderscheiden van lichen simplex chronicus (huidziekte met jeuk door het krabben). Ook wijzen de symptomen soms op een schimmelinfectie zoals een voetschimmel (tinea pedis). Een huidbiopsie en een allergieonderzoek zijn daarom geïndiceerd om de diagnose te bevestigen.

Andere mogelijke differentiële diagnoses omvatten:

• acropustulosis
• allergische contactdermatitis (huiduitslag met roodheid en jeuk)
• contact urticariasyndroom
• dermatologische symptomen van herpes simplex
• epidermolysis bullosa (loslating van opperhuid en blaarvorming)
• erythema multiforme (reactie op medicatie of infectie met algemene symptomen en problemen met huid, slijmvliezen en ogen)
• irriterende contactdermatitis (huidontsteking door blootstelling aan stoffen)
• keratolysis exfoliativa
• parapemphigus (huidziekte met blaarvorming, vooral bij ouderen)
• parapemphigus gestationis
• pemphigus vulgaris (zweren en blaren aan huid en slijmvliezen)
• pityriasis rubra pilaris (huidaandoening met huiduitslag aan hele lichaam)
• subcorneale pustuleuze dermatose
• wrijving door blaren

Behandeling ziekte

Zelfzorg

De behandeling van dyshidrotisch eczeem gebeurt door het vermijden van identificeerbare uitlokkende factoren (medicijnen, materialen, producten, voeding, …). Indien mogelijk vermijdt de patiënt ook snelle veranderingen van de temperatuur en activiteiten waarbij hij snel en veel gaat zweten. Verder vermindert hij stress met relaxatietechnieken, biofeedback en/of andere alternatieve en/of medische therapieën. Bij ernstigere symptomen is het tot slot aangewezen om de handen te laten rusten.

Professionele medische zorg
Verder gebeurt een ondersteunende, medische behandeling van de eczeemopflakkeringen. Dit houdt in dat de arts zeer sterke topische (op de huid aangebrachte) corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers) voorschrijft. De patiënt gebruikt tevens koude kompressen voor het verminderen van de symptomen. Korte kuren met orale (via de mond ingenomen) steroïden of andere immunosuppressiva (geneesmiddelen die het immuunsysteem onderdrukken) zijn inzetbaar bij acute aanvallen. Lijdt de patiënt aan een bacteriële infectie die soms optreedt bij de blaarvorming, dan zijn antibiotica voorhanden om deze infectie te bestrijden. Wanneer de patiënt veel last heeft van de jeuk, dan zet de arts antihistaminica in. Sommige patiënten zijn bovendien gebaat bij teerzalf, onderhoudszalf, lichttherapie (fototherapie) of een botoxinjectie (Botulinum toxine). Tot slot draineert de arts bij een aantal patiënten het vocht uit een blaasje.

Prognose aandoening

De ziekte kent een variabel verloop. Af en toe herstelt de patiënt na drie tot vier weken nadat de behandeling is ingezet. Maar bij sommige patiënten houden de symptomen langer aan. Ook ervaren sommige patiënten opflakkeringen van de klachten.

Complicaties huidaandoening

Wanneer gele pus in de blaren aanwezig is in combinatie met korstvorming, pijn, roodheid en zwelling, is het verstandig om een arts te raadplegen. Deze symptomen wijzen namelijk op een infectie van de blaasjes. Een secundaire bacteriële infectie van de blaasjes en blaren bij dyshidrotisch eczeem leidt mogelijk tot cellulitis (huidinfectie met rode en gezwollen huid), lymfangitis (ontsteking van de lymfevaten, meestal veroorzaakt door bacteriën) en sepsis (bloedvergiftiging, wel zeldzaam). Voorts treden soms milde tot ernstige opflakkeringen op. Lopen op de voeten is hierdoor bijvoorbeeld bemoeilijkt. Wanneer ernstige opflakkeringen verschijnen aan de handen, is het moeilijk om bepaalde dagelijkse activiteiten uit te voeren, zoals het haar wassen of de afwas doen. De handen laten rusten of speciale handschoenen gebruiken, zijn in dat geval de beste alternatieven. Tot slot zijn nagelafwijkingen mogelijk bij langdurige klachten.

Preventie chronische huidziekte

Dyshidrotisch eczeem voorkomen is niet altijd mogelijk. Een goede huidverzorging is evenwel belangrijk. Dit doet een patiënt door gebruik te maken van hydraterende crèmes. Dagelijks baden met lauw water en een milde zeep, en de huid goed deppen (niet wrijven!) met een schone, zachte doek is ook nodig om de huid sterk te houden zodat de symptomen minder snel terugkeren of niet verergeren. Het dragen van zachte, loszittende kledij (zoals katoen) verzacht de klachten. Een luchtbevochtiger in koude en droge weersomstandigheden is nuttig. Bij de aanwezigheid van symptomen is het verstandig om de nagels kort te houden zodat krabletsels niet optreden.

Lees verder

• Blaren: Oorzaken en behandelingen van blaarvorming op huid
• Eczeem: Chronische huidziekte met droge en jeukende huid
• Handeczeem: Chronische huidziekte met droge, gebarsten huid
• Voetpijn: Oorzaken van pijnlijke voet of pijn aan voeten
• Blaasjes (blaren) op handen en voeten: Oorzaken blaarvorming