Schaal- en schelpdierenallergie: Soort voedselallergie

Één van de meest bekende voedselallergieën is een schaal- en schelpdierenallergie. Hierbij reageren patiënten bijvoorbeeld allergisch op krab, mosselen of inktvis. Bij deze levenslange aandoening reageert het immuunsysteem extreem fel op eiwitten die aanwezig zijn in deze voedingsmiddelen. De tekenen van allergische patiënten zijn erg variabel en bestaan uit bijvoorbeeld misselijkheid, netelroos en hoesten. In ernstige gevallen zijn de symptomen levensbedreigend (anafylactische shock) en is een spoedbehandeling nodig. Patiënten met dit type allergie kunnen tot slot het beste schaal- en schelpdieren vermijden.

• Bronnen van schaal- en schelpdieren
• Oorzaken van allergie voor schaaldieren en schelpdieren
• Risicofactoren van type voedselallergie
• Symptomen
• Tekenen
• Anafylaxie
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van schaal- en schelpdierenallergie
• Thuisbehandelingen
• Medicatie
• Immuunsysteem ‘heropvoeden’
• Prognose van allergische reactie

Bronnen van schaal- en schelpdieren

Schaaldieren zijn garnalen, krab en (rivier)kreeft. Deze veroorzaken het vaakst allergische reacties. Coquilles, mosselen, oesters, sint-jakobsschelpen en inktvis behoren tot de weekdieren (schelpdieren). Patiënten met een schaal- en schelpdierenallergie reageren echter mogelijk ook op ingrediënten van schaal- en schelpdieren die aanwezig zijn in bijvoorbeeld:

• compost of kunstmest
• cosmetische producten
• dierenvoeding
• hemCon-verbanden (een wondverband gemaakt van garnaalschalen)
• visvoer
• voedselsupplementen:
• calciumsupplementen gemaakt van oesterschelpen of koraal
• glucosamine
• omega-3 supplementen (meestal gemaakt van vis, maar soms gemaakt van schaaldieren)

Oorzaken van allergie voor schaaldieren en schelpdieren

Schaal- en schelpdierenallergieën treden op wanneer het immuunsysteem reageert tegen de eiwitten die zich in deze dieren bevinden. Het immuunsysteem gaat bij deze patiënten extreem hard werken en probeert dan vreemde indringers te bestrijden. Bij deze reactie komt histamine vrij, een chemische stof die leidt tot de tekenen van een allergische reactie.

Risicofactoren van type voedselallergie

Meestal ontstaat dit type voedselallergie pas in de volwassenheid, al beginnen de symptomen soms ook al in de kindertijd (en dan vooral jongens). Verder krijgen patiënten sneller te maken met een schaal- en schelpdierenallergie wanneer een familielid ook kampt met een allergie (welk type dan ook).

Symptomen

De milde tot ernstige tekenen van een allergie voor schaal- en schelpdieren ontstaan enkele seconden, minuten tot af en toe enkele uren na de inname. De symptomen zijn zeer variabel tussen patiënten maar ook variëren de tekenen en de ernst en de duur hiervan per allergische reactie. Verder reageren sommige patiënten op alle soorten schaal- en schelpdieren terwijl anderen enkel reageren op bepaalde soorten.

Tekenen

Bekende symptomen van een schaal- en schelpdierenallergie omvatten:

• ademhaling en longen: wheezing (piepend geluid bij de uitademing), hoesten, pijn op de borst, ademhalingsproblemen, kortademigheid, huid en spieren rond de ribben trekken naar binnen (bij baby’s)
• gezicht: een zwelling van lippen, de mond, de tong en de keel, de oogleden
• hersenen: een licht gevoel in het hoofd, duizeligheid, flauwvallen, verwardheid, bewustzijnsverlies, een verstopte neus
• huid: een bleke of blauwe verkleuring van de huid, netelroos, jeuk, een huiduitslag op het gezicht of lichaam
• keel: een strakke keel / beklemmend gevoel in de keel, een gezwollen keel, een hese stem
• maag en darmen: indigestie (maagklachten na het eten of drinken), misselijkheid, braken, diarree, buikpijn

Anafylaxie

Patiënten met zeer ernstige symptomen ervaren een anafylactische shock (anafylaxie). Zij hebben een spoedbehandeling nodig. Zij ervaren een ernstige zwelling van de keel met een vernauwing van de luchtwegen, ernstige ademhalingsproblemen, een snelle pols, een shock en duizeligheid.

Diagnose en onderzoeken

De arts beoordeelt de klinische geschiedenis van een patiënt grondig en voert daarna een huidpriktest uit. Ook is een meting van het voor schaaldieren specifieke IgE-niveau nodig via een bloedonderzoek. De orale voedseluitdagingstest, een test waarbij steeds grotere hoeveelheden voedsel aan een patiënt worden gegeven om te bepalen of hij een voedselallergie heeft, blijft de gouden standaard.

Behandeling van schaal- en schelpdierenallergie

Thuisbehandelingen

Actieve behandelingsopties die schaal- en schelpdieren-allergische patiënten ongevoelig maken, zijn anno oktober 2020 nog niet beschikbaar. Patiënten krijgen het advies om schaal- en schelpdieren die symptomen veroorzaken niet in te nemen. Hiervoor moeten ze zorgvuldig voedseletiketten lezen om onbedoelde consumptie te voorkomen. Diverse voedingsmiddelen bevatten mogelijk schaal- en schelpdieren zoals sambal, kroepoek en bouillabaisse. Plaatsen waar schaal- en schelpdieren verwerkt of bereid worden, vermijden patiënten tot slot eveneens (ook het aanraken of inademen van stoom van schaal- en schelpdieren leidt mogelijk tot een allergische reactie).

Medicatie

Verder kunnen patiënten antihistaminica nemen om milde symptomen te verlichten en een epinefrine auto-injector gebruiken bij een anafylactische shock. Deze injector is een soort handapparaat dat in een spier adrenaline levert zodat de luchtwegen kunnen ontspannen.

Immuunsysteem ‘heropvoeden’

Verder is voedseldesensibilisatie en tolerantie-inductie mogelijk. Hierbij wordt het immuunsysteem heropvoeden door kleine doses van het aanstootgevende voedsel te geven en dit in de loop van de tijd te verhogen. Deze methode is echter niet altijd even effectief, daarnaast duurt de behandeling lang (twee tot vijf jaar om te voltooien) wat snel leidt tot therapie-ontrouw en zijn er ook risico’s verbonden aan deze behandeling, zoals het ontwikkelen van allergische bijwerkingen.

Prognose van allergische reactie

Een schaal- en schelpdierenallergie blijft meestal het hele leven lang aanwezig.

Lees verder

• Allergieën en allergische reactie: Contact met allergenen
• Antihistaminica: Geneesmiddelen tegen allergische reacties
• Anafylaxie: Ernstige allergische reactie
• Voedselallergie en voedselintolerantie: Symptomen
• Loratadine: Medicijn voor behandeling allergie en netelroos