Verzwakt immuunsysteem: Oorzaken van zwak afweersysteem

Het immuunsysteem, ook wel het afweersysteem genoemd, beschermt het lichaam tegen ziekten en infecties door middel van een complex netwerk van cellen en organen. Belangrijke onderdelen van het immuunsysteem, zoals de huid en slijmvliezen, hebben de taak om indringers zoals virussen, parasieten en bacteriën buiten te houden. Wanneer een ziekteverwekker het lichaam binnendringt, zal het immuunsysteem reageren door witte bloedcellen in te schakelen om de dreiging te bestrijden. Voor het behoud van deze vitale beschermende en genezende functies moet het immuunsysteem echter sterk en effectief zijn. Bij mensen met een verzwakt immuunsysteem ontstaan sneller ziektes en kan het herstel langer duren. Daarnaast kunnen er andere symptomen optreden bij patiënten met verminderde weerstand. Een gezonde levensstijl en zelfzorgmaatregelen kunnen de weerstand verbeteren en het immuunsysteem versterken.

• Aandoeningen en een verzwakt immuunsysteem
• Angst en stress
• Asplenie (afwezigheid van de milt) of hyposplenie (slecht werkende milt)
• Ernstige gecombineerde immuunstoornis
• Hiv
• Hormonale en metabole stoornissen
• Kanker
• Ondervoeding
• Wonden
• Omgevingsfactoren en een verzwakt immuunsysteem
• Antibacteriële handgel en zeep
• Bepaalde medicijnen
• Beroep
• Leeftijd
• Onvoldoende slaap
• Overmatige beweging
• Roken
• Slechte voeding
• Symptomen van een verzwakt immuunsysteem
• Tips om de weerstand te versterken
• Aanvullende preventieve maatregelen
• Hydratatie
• Gezond gewicht
• Natuurlijke supplementen
• Sociale contacten

Aandoeningen en een verzwakt immuunsysteem

Het immuunsysteem bestaat uit verschillende mechanismen die samenwerken. Echter, sommige aandoeningen kunnen deze mechanismen verzwakken.

Angst en stress

Naast de fysieke symptomen van angst en stress, kan een verminderde weerstand ook een symptoom zijn van angst en stress. Psychische problemen zoals angst en stress kunnen namelijk hormonen vrijmaken die het immuunsysteem verzwakken.

Asplenie (afwezigheid van de milt) of hyposplenie (slecht werkende milt)

Patiënten met asplenie (afwezigheid van de milt) of hyposplenie (verminderde werking van de milt) hebben een verhoogd risico op infecties. Dit risico is vooral ernstig bij mensen zonder miltfunctie, die door een splenectomie (chirurgische verwijdering van de milt) het risico op infecties sterk zien toenemen.

Ernstige gecombineerde immuunstoornis

Kinderen met een ernstige gecombineerde immuunstoornis lopen voortdurend gevaar voor infecties door bacteriën, virussen en schimmels. Deze aangeboren aandoening leidt tot een tekort aan belangrijke witte bloedcellen. Onbehandeld kan deze aandoening dodelijk zijn.

Hiv

Hiv (humaan immunodeficiëntievirus) valt de CD4-cellen aan die helpen bij het bestrijden van infecties. Hierdoor worden patiënten kwetsbaarder voor andere infecties en ziekten. Het virus verspreidt zich via contact met bepaalde lichaamsvloeistoffen van een hiv-positieve persoon, meestal door onbeschermde seks of het delen van injectiemateriaal. Onbehandeld leidt hiv tot aids (verworven immunodeficiëntiesyndroom).

Hormonale en metabole stoornissen

Verschillende hormonale en metabole stoornissen kunnen bijdragen aan immuundeficiëntie. Voorbeelden zijn bloedarmoede, een te trage schildklier, diabetes mellitus (suikerziekte) en hypoglykemie (lage bloedsuikerspiegel).

Kanker

Diverse soorten kanker kunnen leiden tot immuunsuppressie (een verzwakt afweersysteem), met name beenmergkanker en bloedkanker zoals leukemie, lymfoom en multipel myeloom.

Ondervoeding

Ondervoeding treedt op wanneer de voeding niet voldoende voedingsstoffen bevat, wat kan leiden tot gezondheidsproblemen. Dit kan een tekort aan calorieën, eiwitten, koolhydraten, vitaminen en/of mineralen omvatten. Ondervoeding, vooral tijdens de zwangerschap of in de vroege kindertijd, kan leiden tot blijvende problemen met lichamelijke en geestelijke ontwikkeling. Symptomen van ondervoeding variëren afhankelijk van welk micronutriënt ontbreekt en kunnen onder andere een opgezwollen buik, te trage hartslag, lage bloeddruk, dof, dun of broos haar, haaruitval, bleekheid, huidafwijkingen, slechte wondgenezing, mondproblemen, nagelafwijkingen, ontwikkelingsachterstand, geheugenverlies, droge ogen, skeletafwijkingen of spieratrofie (verlies van spiermassa, vooral in billen en dijen) omvatten. Mensen met ondervoeding zijn ook vaak vatbaar voor infecties en hebben vaak last van koud voelen.

Wonden

Brandwonden en andere wonden kunnen ziekteverwekkers binnenlaten, wat het immuunsysteem onder druk zet en de weerstand verlaagt.

Omgevingsfactoren en een verzwakt immuunsysteem

Ook bepaalde omgevingsfactoren en gewoonten kunnen het immuunsysteem verzwakken.

Antibacteriële handgel en zeep

Het frequent gebruik van antibacteriële handgels en zeep kan het afweersysteem verzwakken. Het doden van omgevingsbacteriën kan ervoor zorgen dat het immuunsysteem minder alert is op deze indringers. Wanneer kinderen in vuil spelen, herkent het immuunsysteem deze micro-organismen en blijft het actiever, wat bijdraagt aan een hogere weerstand tegen veelvoorkomende ziektes en infecties.

Bepaalde medicijnen

Het gebruik van bepaalde medicijnen kan de weerstand tijdelijk verlagen. Patiënten die een kankerbehandeling ondergaan, zoals radiotherapie of chemotherapie, zijn extra vatbaar voor infecties. Dit geldt ook voor immunosuppressiva, die het immuunsysteem onderdrukken en worden voorgeschreven voor de behandeling van auto-immuunziekten zoals lupus en reumatoïde artritis. Na orgaantransplantatie worden vaak immuunsuppressiva voorgeschreven om afstoting te voorkomen, wat ook tijdelijk de weerstand verlaagt. Bovendien kan het gebruik van ziektemodificerende antireumatische geneesmiddelen (disease-modifying antirheumatic drugs, DMARD’s) bij chronische gewrichtsontsteking leiden tot een verminderde afweer. Drugsmisbruik is ook geassocieerd met een verzwakt immuunsysteem.

Beroep

Mensen die werkzaam zijn in scholen en de kinderopvang hebben vaker contact met ziekteverwekkers en kunnen hierdoor een verzwakt immuunsysteem ontwikkelen.

Leeftijd

Bij baby’s is het immuunsysteem nog in ontwikkeling en daarom minder effectief. Ouderen hebben van nature vaak een verminderde weerstand door veroudering.

Onvoldoende slaap

Tijdens de slaap herstelt het lichaam van schade aan spieren en weefsels. Slaapgebrek kan daarom leiden tot een versnelde achteruitgang van de gezondheid.

Overmatige beweging

Regelmatige lichaamsbeweging is belangrijk voor de gezondheid, maar overmatige beweging kan leiden tot spierschade. Het lichaam heeft tijd en energie nodig om deze schade te herstellen, wat ten koste kan gaan van de werking van het immuunsysteem. Hierdoor kunnen mensen vatbaarder worden voor verkoudheden en andere infecties.

Roken

Roken wordt in verband gebracht met diverse gezondheidsproblemen, zoals hart- en vaatziekten, oogziekten, hersenaandoeningen, huidaandoeningen, kanker en een verminderde afweer. Roken heeft een negatieve impact op zowel de fysieke als mentale gezondheid.

Slechte voeding

Een gezonde, evenwichtige voeding is cruciaal voor het afweersysteem. Wanneer mensen bewerkt voedsel eten dat rijk is aan vet, suiker en zout, of overmatig alcohol drinken, krijgt het immuunsysteem niet de voedingsstoffen die het nodig heeft om goed te functioneren. Het is belangrijk om veel kruisbloemige groenten te eten om het immuunsysteem te stimuleren. Bij onvoldoende inname van vitaminen en mineralen via de voeding kunnen vitaminesupplementen nuttig zijn. Het beperken van alcoholgebruik is ook van groot belang voor een goede weerstand.

Symptomen van een verzwakt immuunsysteem

Mensen met een verzwakt immuunsysteem ervaren vaak de volgende symptomen:

• Allergieën, zoals seizoensgebonden hooikoorts of een allergie voor kattenhaar
• Bloedaandoeningen of afwijkingen, zoals bloedarmoede
• Chronische stress
• Een groei- of ontwikkelingsachterstand bij kinderen
• Langzaam herstel van ziekte of wonden
• Een ontsteking van inwendige organen
• Gewrichtspijn
• Huidproblemen
• Spijsverteringsproblemen zoals diarree, maagzweren, gas, een opgeblazen gevoel, buikkrampen of constipatie
• Frequent ziek zijn
• Vermoeidheid

Tips om de weerstand te versterken

Enkele tips om de werking van het immuunsysteem te verbeteren zijn:

• Behoud een gezond gewicht
• Eet een gezonde en gevarieerde voeding met veel fruit en groenten
• Neem maatregelen om infecties te voorkomen, zoals regelmatig de handen wassen (goede handhygiëne) en vlees grondig koken
• Vermijd contact met zieke mensen (en vooral nauw contact)
• Drink alcohol met mate
• Rook niet
• Desinfecteer regelmatig huishoudelijke voorwerpen
• Neem regelmatig probiotica
• Blijf actief met regelmatige lichaamsbeweging
• Minimaliseer stress
• Neem supplementen bij vitaminetekorten (altijd in overleg met een arts)
• Volg vaccinatieadviezen van de arts op
• Zorg voor voldoende slaap

Aanvullende preventieve maatregelen

Naast de bovengenoemde tips zijn er aanvullende maatregelen die kunnen bijdragen aan een sterk immuunsysteem:

Hydratatie

Zorg ervoor dat je voldoende water drinkt. Goede hydratatie is cruciaal voor de werking van het immuunsysteem, omdat het helpt bij het transport van voedingsstoffen en het verwijderen van afvalstoffen uit het lichaam.

Gezond gewicht

Een gezond gewicht helpt niet alleen om chronische ziekten te voorkomen, maar draagt ook bij aan een beter functionerend immuunsysteem. Overgewicht kan de werking van het immuunsysteem negatief beïnvloeden en het risico op infecties verhogen.

Natuurlijke supplementen

Overweeg het gebruik van natuurlijke supplementen zoals echinacea, vitamine C en zink, die bekend staan om hun immuunversterkende eigenschappen. Raadpleeg altijd een arts voordat je begint met nieuwe supplementen.

Sociale contacten

Het onderhouden van sociale contacten kan ook bijdragen aan een goede gezondheid. Positieve sociale interacties kunnen helpen stress te verminderen en bijdragen aan een sterker immuunsysteem.