Verzwakt immuunsysteem: Oorzaken van zwak afweersysteem

Het immuunsysteem (afweersysteem) beschermt het lichaam tegen ziekten en infecties dankzij een complex netwerk van cellen en organen. Sommige delen van het immuunsysteem, waaronder uw huid en slijmvliezen, proberen hard om infecties buiten te houden. Maar als een virus, parasiet of bacterie het lichaam binnendringt, zal het immuunsysteem terugvechten met witte bloedcellen. Om zijn vitale beschermende, genezende functies uit te voeren, moet het immuunsysteem sterk zijn. Bij patiënten bij wie het afweersysteem verzwakt is, ontstaat sneller een ziekte. Bovendien is er voor deze patiënten over het algemeen meer tijd nodig om te herstellen van een ziekte. Ook andere symptomen treden mogelijk op bij patiënten met een verminderde weerstand. Een gezonde levensstijl en enkele andere zelfzorgmaatregelen verhogen de weerstand.

• Aandoeningen en zwak afweersysteem
• Angst en stress
• Asplenie (afwezige milt) of hyposplenie (slecht werkende milt)
• Ernstige gecombineerde immuunstoornis
• Hiv
• Hormonale en metabole stoornissen
• Kanker
• Ondervoeding
• Wonden
• Omgevingsfactoren en verzwakt immuunsysteem
• Antibacteriële handgel en zeep
• Bepaalde medicijnen
• Beroep
• Leeftijd
• Onvoldoende slaap
• Overmatige beweging
• Roken
• Slechte voeding
• Symptomen van verminderde afweer
• Tips om weerstand te versterken

Aandoeningen en zwak afweersysteem

Het immuunsysteem is een groep mechanismen die samenwerken, maar sommige ziekten verzwakken dit proces.

Angst en stress

Naast fysieke symptomen van angst en stress, is ook een verminderde weerstand een mogelijk symptoom van angst en stress. Door deze psychische problemen komen namelijk hormonen vrij die het immuunsysteem doen verzwakken.

Asplenie (afwezige milt) of hyposplenie (slecht werkende milt)

Patiënten met asplenie (afwezige miltfunctie) of hyposplenie (verminderde miltfunctie) hebben een verhoogd risico op infecties. Vooral bij patiënten zonder miltfunctie is het infectierisico ernstig verhoogd. Een afwezige of slecht werkende milt ontstaat bij de geboorte of is later in het leven opgetreden, bijvoorbeeld na een splenectomie (chirurgische verwijdering van de milt).

Ernstige gecombineerde immuunstoornis

Bij deze aangeboren aandoening lopen kinderen constant het gevaar voor infecties door bacteriën, virussen en schimmels. Kinderen met deze immuunaandoening missen belangrijke witte bloedcellen. Onbehandeld is deze ziekte dodelijk.

Hiv

Hiv (humaan immunodeficiëntievirus) is een virus dat CD4-cellen aanvalt die het lichaam helpen infecties te bestrijden. Hierdoor wordt een patiënt kwetsbaarder voor andere infecties en ziekten. De verspreiding van het virus gebeurt door contact met bepaalde lichaamsvloeistoffen van een patiënt met hiv, meestal tijdens onbeschermde seks (seks zonder condoom), of door het delen van injectiemateriaal. Onbehandeld leidt hiv tot de ziekte aids (verworven immunodeficiëntiesyndroom).

Hormonale en metabole stoornissen

Verschillende hormonale en metabole stoornissen kunnen ook leiden tot immuundeficiëntie, waaronder bloedarmoede, een te traag werkende schildklier, diabetes mellitus (suikerziekte) en hypoglykemie (een lage bloedsuikerspiegel).

Kanker

Diverse soorten kanker leiden mogelijk tot immuunsuppressie (zwakker afweersysteem), en dan vooral beenmergkanker en kanker van de bloedcellen (leukemie, lymfoom, multipel myeloom).

Ondervoeding

Ondervoeding resulteert uit het eten van een voeding waarbij één of meer voedingsstoffen niet voldoende zijn, zodat de voeding gezondheidsproblemen veroorzaakt. Hierbij is er een onvoldoende inname inzake de calorieën, eiwitten, koolhydraten, vitaminen en/of mineralen. Als ondervoeding optreedt tijdens de zwangerschap of vóór de leeftijd van twee jaar, leidt dit tot permanente problemen met lichamelijke en geestelijke ontwikkeling. De symptomen van ondervoeding zijn afhankelijk van welk micronutriënt ontbreekt. Mogelijk kampt de patiënt met onder andere een opgezwollen buik, een te trage hartslag, een lage bloeddruk, dof, dun, broos haar of haaruitval, bleekheid, huidafwijkingen, een slechte wondgenezing, mondproblemen, nagelafwijkingen, een ontwikkelingsachterstand, geheugenverlies, droge ogen, skeletafwijkingen of spieratrofie (verlies van spieren, vooral in de billen en dijen). Mensen met ondervoeding krijgen ook vaak infecties en hebben het vaak koud.

Wonden

Brandwonden en gewone wonden zorgen ervoor dat ziekteverwekkers meteen het lichaam kunnen binnendringen, waardoor de weerstand lager is.

Omgevingsfactoren en verzwakt immuunsysteem

Ook enkele slechte gewoonten of omgevingsfactoren leiden tot een verzwakt immuunsysteem.

Antibacteriële handgel en zeep

Antibacteriële was- en reinigingsmiddelen maken het afweersysteem zwakker. Wanneer de omgevingsbacteriën namelijk gedood worden, is het immuunsysteem het niet meer zo alert is op deze indringers. Wanneer kinderen in vuil spelen, herkent het afweersysteem deze micro-organismen en blijft het actief. Zo verhoogt de weerstand, en zijn ze bestand tegen veel voorkomende ziekten en infecties.

Bepaalde medicijnen

Het gebruik van bepaalde medicijnen verlaagt tijdelijk de weerstand. Patiënten die een kankerbehandeling ondergaan, zoals radiotherapie en chemotherapie, zijn meer vatbaar voor een infectie. Dit geldt ook voor immunosuppressiva, medicijnen die het immuunsysteem onderdrukken. De arts zet deze medicijnen in voor de behandeling van auto-immuunziekten zoals lupus en reumatoïde artritis. Verder treedt een tijdelijk verworven immuundeficiëntie ook op bij mensen na orgaantransplantatie die medicijnen gebruiken om orgaanafstoting te voorkomen. Bovendien is het gebruik van ziektemodificerende antireumatische geneesmiddelen (disease-modifying antirheumatic drugs, DMARD’s) voor het behandelen van een chronische gewrichtsontsteking, geassocieerd met een slechter werkend afweersysteem. Tot slot is drugsmisbruik gekoppeld aan een verminderde afweer.

Beroep

Mensen die tewerkgesteld zijn in scholen en de kinderopvang, krijgen vaker te maken met actieve ziekteverwekkers waardoor ze een verzwakt immuunsysteem hebben.

Leeftijd

Bij baby’s werkt het afweersysteem nog niet zo goed. Ook ouderen hebben van nature een verminderde weerstand.

Onvoldoende slaap

Tijdens de slaap herstelt het lichaam schade aan spieren en weefsel. Een slaapgebrek leidt daarom sneller tot gezondheidsproblemen.

Overmatige beweging

Het is belangrijk om krachtig en veel te bewegen, maar overmatig bewegen leidt tot spierschade. Het lichaam heeft energie en tijd nodig om deze schade te herstellen. Omdat het immuunsysteem bezig is met het herstel van overbelaste spieren, komt de bescherming van het lichaam in het gedrang. Dit zorgt ervoor dat mensen meer vatbaar zijn voor een verkoudheid of andere infecties.

Roken

Roken leidt mogelijk tot tal van gezondheidsproblemen zoals onder andere aandoeningen aan of problemen met het hart, de bloedvaten, de ogen, de hersenen en de huid, kanker, een verminderde afweer en een slechtere mentale gezondheid.

Slechte voeding

Elk lichaamsdeel dus ook het afweersysteem heeft nood aan een gezonde, evenwichtige voeding. Wanneer mensen bewerkt voedsel eten dat vol zit met vet, suiker en zout, of wanneer ze overmatig veel alcohol drinken, krijgt het immuunsysteem niet de voedingsstoffen die het nodig heeft om goed werk te verrichten. Meer kruisbloemige groenten eten is belangrijk om het immuunsysteem te stimuleren. Mensen die niet via de voeding voldoende vitaminen en mineralen opnemen, nemen best vitaminesupplementen. Tot slot moeten mensen het alcoholgebruik beperken.

Symptomen van verminderde afweer

Mensen met een zwak immuunsysteem lijden vaker aan volgende symptomen:

• allergieën, zoals seizoensgebonden hooikoorts of een allergie voor kattenhaar
• bloedaandoeningen of afwijkingen, zoals bloedarmoede
• chronische stress
• een groei- of ontwikkelingsachterstand bij kinderen
• een langzame hersteltijd van een ziekte of wonde
• een ontsteking van de inwendige organen
• gewrichtspijn
• huidproblemen
• spijsverteringsproblemen zoals diarree, maagzweren, gas, een opgeblazen gevoel, buikkrampen of constipatie
• vaak ziek zijn
• vermoeidheid

Tips om weerstand te versterken

Enkele tips verstevigen de werking van het immuunsysteem:

• een gezond gewicht behouden
• een gezonde en gevarieerde voeding met veel fruit en groenten eten
• maatregelen treffen om een infectie te voorkomen, zoals regelmatig de handen wassen (goede handhygiëne) en vlees grondig koken
• mensen vermijden die ziek zijn (en zeker nauw contact)
• met mate alcohol drinken
• niet roken
• regelmatig huishoudelijke voorwerpen desinfecteren
• regelmatig probiotica nemen
• regelmatig sporten
• stress minimaliseren
• supplementen nemen bij vitaminetekorten (steeds in overleg met en opvolging van de arts)
• vaccinatieadviezen van de arts opvolgen
• voldoende slapen