Vaginale krampen: steken, pijn en kramp in de vagina

Vaginale pijn of krampende pijn in de vagina kan een verontrustend symptoom zijn. Vaginale pijn of krampen in de vagina kunnen aanvoelen als sterke, pijnlijke spiercontracties. Terwijl milde vaginale pijn vaak wijst op menstruatie, kan meer ernstige pijn komen door een onderliggende aandoening. Het is belangrijk om je huisarts in te schakelen bij tekenen van infectie, zoals koorts of koude rillingen of als je last hebt van hevige vaginale pijn of krampen of aanhoudende symptomen. Ook bij vermoeden van een seksueel overdraagbare aandoening (soa), is het verstandig direct een afspraak te maken met de huisarts. Om de oorzaak van vaginale pijn te achterhalen, zal de arts vragen stellen over je klachten en een lichamelijk onderzoek uitvoeren. De behandeling van vaginale pijn is afhankelijk van de oorzaak. De meeste oorzaken van vaginale pijn kunnen goed worden behandeld en hebben een uitstekende prognose.

• Wat zijn vaginale krampen?
• Vrouwelijk voortplantingssysteem
• Vrouwelijke geslachtsorganen
• Hormonen
• Spieren en ligamenten
• Epidemiologie
• Ontstaansmechanisme
• Symptomen van vaginale pijn
• Oorzaken van pijnlijke krampen in de vagina
• Menstruatie
• Menstruatiepijn
• Dysmenorroe (pijnlijke menstruatie)
• Vaginale infecties
• Bacteriële vaginose
• Vaginale schimmelinfectie
• Trichomoniasis
• Vaginitis
• Vulvodynie
• Pijn bij het vrijen (dyspareunie)
• Endometriose en adenomyose
• Endometriose
• Adenomyose
• Eierstokcyste
• Bekkenbodem
• Bekkenbodemaandoeningen
• Pelvic inflammatory disease (PID)
• Vleesbomen
• Zwangerschap
• Vaginale krampen tijdens de zwangerschap
• Miskraam
• Buitenbaarmoederlijke zwangerschap
• Vroeggeboorte
• Baarmoederhalsontsteking
• Andere oorzaken van vaginakrampen
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Onderzoek en diagnose
• Onderzoek en diagnose van vaginale krampen
• Medische geschiedenis en klachtenpatroon
• Lichamelijk onderzoek
• Echografie (bekken of transvaginaal)
• Urineonderzoek
• Bloedonderzoek
• Bekkenbodemspanningstest
• Laparoscopie
• Magnetic Resonance Imaging (MRI)
• Psychologisch onderzoek
• Zeldzamere onderzoeken: Biopsie en zenuwgeleidingsstudies
• Behandeling van vaginale krampen
• Medicijnen
• Chirurgie
• Biofeedback
• Vaginaal glijmiddel
• Bekkenbodemoefeningen
• Psychotherapie
• Innovatieve behandelingen
• Massage-therapie
• Prognose
• Preventie van vaginale pijn

Wat zijn vaginale krampen?

Marieke had het nooit echt eerder gevoeld, maar plotseling overviel het haar. Terwijl ze zich klaarmaakte om naar bed te gaan, voelde ze een scherpe, ongrijpbare kramp in haar onderbuik. Eerst dacht ze dat het misschien iets met haar darmen was, maar toen de kramp zich steeds dieper verplaatste, begreep ze dat het anders was – vaginale krampen, iets waarvan ze dacht dat het alleen maar een bijwerking was van zware menstruaties. Verrast en wat onzeker bleef ze liggen, de krampen kwamen en gingen, alsof ze niets anders deden dan haar een mysterieus bezoekje brengen. De volgende dag vroeg ze haar beste vriendin of ze dit kende. "Oh, absoluut!" lachte haar vriendin. "En altijd als je het niet verwacht. Het is een vreemde, maar meestal onschuldige spierkramp. Misschien moet je even wat meer ontspannen!" Marieke grinnikte; soms is het lichaam net zo grillig als het leven zelf.

Vaginale krampen zijn krampen die in de vagina worden gevoeld. Vaginale pijn of krampen kan gepaard gaan met vaginale afscheiding. Het komt voor bij meisjes en vrouwen van etnische achtergronden en leeftijden. De exacte oorzaak van vaginale pijn of kram is niet altijd duidelijk. Vaginale pijn kan constant of intermitterend zijn en kan een paar dagen aanhouden of kan chronisch van aard zijn.

Vrouwelijk voortplantingssysteem

Het vrouwelijk voortplantingssysteem is een complex geheel dat nauwkeurig wordt gereguleerd door organen, hormonen, spieren en ligamenten die samen werken om processen zoals menstruatie, voortplanting en hormonale balans in goede banen te leiden. Wanneer de balans wordt verstoord of spieren overmatig worden aangespannen, kan dit leiden tot klachten zoals vaginale krampen. Hieronder een gedetailleerd overzicht van het systeem en hoe vaginale krampen ermee in verband staan.

Vrouwelijke geslachtsorganen

Het vrouwelijk voortplantingssysteem omvat een reeks geslachtsorganen die gezamenlijk de voortplanting mogelijk maken. Dit systeem bestaat uit de vulva, vagina, baarmoederhals, baarmoeder, eileiders en eierstokken. Elk van deze organen heeft een specifieke rol. De vagina bijvoorbeeld, verbindt de buitenwereld met de baarmoeder en dient als doorgang voor zowel menstruatiebloed als voor de bevalling. Dit kanaal bestaat uit verschillende spierlagen die kunnen samentrekken, wat een normaal onderdeel is van bijvoorbeeld seksuele opwinding of het baringsproces, maar die soms ook onverwacht kunnen krampen veroorzaken. Vaginale krampen kunnen ontstaan door spanning of prikkels in deze spieren, of door irritatie aan omliggende organen.

Hormonen

Hormonen vormen de motor achter het functioneren van het vrouwelijke voortplantingsstelsel. Vijf hormonen spelen hierbij een belangrijke rol:

• oestrogeen (stimuleert de ontwikkeling van vrouwelijke geslachtskenmerken en reguleert de menstruatiecyclus) progesteron (bereidt het baarmoederslijmvlies voor op een eventuele zwangerschap en stabiliseert de cyclus) gonadotropin-releasing hormone (GnRH, stimuleert de aanmaak van FSH en LH) follikelstimulerend hormoon (FSH, laat eicellen rijpen in de eierstokken) luteïniserend hormoon (LH, triggert de eisprong en ondersteunt een vroege zwangerschap)

Wanneer de hormoonspiegels schommelen, vooral rond de menstruatie of ovulatie, kan dit tot spierkrampen en samentrekkingen leiden in de bekkenbodem en vagina. Veel vrouwen ervaren bijvoorbeeld verhoogde spanning in het bekkengebied rond hun menstruatie, wat vaginale krampen kan veroorzaken. Deze hormonale invloeden zorgen ervoor dat de spieren in het voortplantingssysteem soms onwillekeurig samentrekken, wat kan aanvoelen als scherpe of zeurende krampen.

Spieren en ligamenten

De voortplantingsorganen worden stevig op hun plek gehouden door een reeks spieren en ligamenten. Deze structuren zijn flexibel en rekbaar, waardoor ze meebewegen met de veranderingen in het lichaam, bijvoorbeeld tijdens de menstruatiecyclus of zwangerschap. Ligamenten zoals het ronde ligament houden de baarmoeder op haar plek, terwijl bekkenbodemspieren de basis vormen van het voortplantingsstelsel en bijdragen aan stabiliteit en ondersteuning.

De spieren rondom de vagina en baarmoeder kunnen om verschillende redenen verkrampen. Bijvoorbeeld, bij stress of spanning in het lichaam trekken de bekkenbodemspieren vaak onwillekeurig samen. Dit kan leiden tot pijnlijke vaginale krampen die aanvoelen als een intense, plotselinge spanning in de onderbuik of het vaginale gebied. Daarnaast kunnen aandoeningen zoals vaginisme – waarbij de vaginale spieren zich automatisch samentrekken – vaginale krampen veroorzaken, vooral tijdens seksuele activiteit of bij inspanning.

Vaginale krampen kunnen dus zowel door hormonale veranderingen als door fysieke belasting van de bekkenbodemspieren en omliggende ligamenten worden veroorzaakt. Of je nu menstruatiekrampen, vaginisme of ongemak ervaart tijdens fysieke inspanning, het vrouwelijk voortplantingssysteem werkt nauw samen met de hormonale en spiersystemen om deze complexe processen in balans te houden.

Epidemiologie

Voorkomen en demografie: wie ervaart vaginale krampen?
Vaginale krampen komen vaak voor bij vrouwen in de vruchtbare leeftijd, vooral rondom de menstruatiecyclus. Schattingen wijzen uit dat bijna 60% van de vrouwen ooit last heeft gehad van menstruatie-gerelateerde krampen die zich uitbreiden naar het vaginale gebied. Ernstige krampen komen vaker voor bij jongere vrouwen tussen de 15 en 30 jaar, vooral bij vrouwen die nog niet zijn bevallen. Uit onderzoek blijkt dat 30-40% van de vrouwen met pijnlijke menstruaties ook vaginale krampen ervaart. Bij vrouwen na de menopauze komt het minder vaak voor, tenzij het wordt veroorzaakt door aandoeningen zoals vaginisme of bekkenbodemaandoeningen.

Vaginale krampen worden uitsluitend bij vrouwen gerapporteerd, maar mannen kunnen soms soortgelijke klachten ervaren in het bekkengebied door aandoeningen zoals prostaatproblemen of blaasontstekingen. Echter, de specifieke klachten van vaginale krampen zijn uniek voor het vrouwelijk lichaam.

Leeftijd: van adolescenten tot menopauzale vrouwen
De meeste gevallen van vaginale krampen doen zich voor bij meisjes en vrouwen tussen de puberteit en de menopauze. In Nederland heeft ongeveer 25% van de jonge vrouwen (15-24 jaar) regelmatig last van deze krampen, vaak als onderdeel van dysmenorroe (pijnlijke menstruatie). Ook bij jonge meisjes die net beginnen te menstrueren, is het risico op krampen hoger vanwege hormonale schommelingen. Naarmate vrouwen ouder worden, nemen deze klachten vaak af. Bij vrouwen na de menopauze (boven de 50 jaar) komen vaginale krampen minder voor, maar klachten kunnen zich voordoen door andere aandoeningen zoals vulvodynie of atrofie van de bekkenbodem.

Klimaat en geografische verschillen
Klimaat heeft invloed op hoe vaak vaginale krampen voorkomen, voornamelijk door veranderingen in luchtvochtigheid, temperatuur en licht. Uit onderzoek blijkt dat vrouwen in koudere, vochtige klimaten (zoals Noord-Europa) meer kans hebben op menstruatiekrampen, mogelijk door verminderde doorbloeding in koude weersomstandigheden. In de tropische overzeese gebieden van Nederland, zoals Aruba en Curaçao, worden vaginale krampen soms geassocieerd met uitdroging en een hoge zoutinname door het warme klimaat. Vrouwen in België en Nederland rapporteren echter grotendeels dezelfde klachten en incidentie. Wereldwijd zijn er verschillen: Aziatische en Afrikaanse landen rapporteren lagere percentages van vaginale krampen, hoewel genetische factoren en culturele rapportageverschillen mogelijk een rol spelen.

Genetische factoren en familiegeschiedenis
Genetica speelt een rol in het risico op vaginale krampen. Vrouwen van wie de moeder of zussen last hebben van menstruatie-gerelateerde krampen, hebben een 30% grotere kans om zelf ook ernstige krampen te ontwikkelen. Studies wijzen uit dat genetische aanleg bijdraagt aan de gevoeligheid voor hormonale schommelingen en bekkenpijn. Mensen met een familiaire aanleg voor aandoeningen zoals endometriose of bekkenbodemdisfunctie lopen een verhoogd risico op vaginale krampen.

Leefstijl en voeding: invloed van dieet en beweging
Leefstijl heeft een aanzienlijke impact op het risico van vaginale krampen. Zo blijkt dat vrouwen die regelmatig sporten en een gezond lichaamsgewicht behouden, minder kans hebben op pijnlijke menstruaties en vaginale krampen. Daarentegen worden roken en hoge cafeïneconsumptie geassocieerd met een toename van deze klachten. Een onderzoek onder Nederlandse vrouwen toont aan dat 35% van de vrouwen met een ongezonde leefstijl, zoals een gebrek aan beweging en een voeding rijk aan suikers en vetten, meer kans heeft op krampen tijdens de menstruatie.

Voeding speelt ook een belangrijke rol. Een dieet rijk aan omega-3-vetzuren, zoals uit vette vis, kan de kans op krampen verlagen doordat het ontstekingen in het lichaam vermindert. Vrouwen die daarentegen veel zout, cafeïne en alcohol consumeren, ervaren vaker krampen. In Nederland en België wordt momenteel onderzocht of magnesiumsupplementen verlichting kunnen geven bij menstruatiepijn en vaginale krampen, aangezien lage magnesiumwaarden geassocieerd worden met spierkrampen.

Psychosociale factoren: stress en mentale gezondheid
Stress is een belangrijke factor bij het optreden van vaginale krampen. Vrouwen met chronische stress, angststoornissen of depressie hebben een verhoogd risico op bekkenbodemproblemen en vaginale krampen. Stress kan de spierspanning in de bekkenbodem vergroten, wat krampen kan veroorzaken. Studies wijzen uit dat vrouwen die veel stress ervaren, zoals studenten of jonge moeders, vaker last hebben van vaginale krampen. Ontspanningstechnieken kunnen helpen om deze klachten te verminderen.

Ontstaansmechanisme

Het ontstaansmechanisme van vaginale krampen is complex en hangt samen met verschillende fysiologische processen, hormonale invloeden en spiersamentrekkingen. Vaginale krampen kunnen ontstaan door de interactie van spieren, zenuwen en hormonale fluctuaties in het vrouwelijke voortplantingssysteem. Hieronder wordt het mechanisme in stappen uitgelegd:

Samentrekking van de baarmoeder en bekkenbodemspieren
Tijdens de menstruatie trekken de spieren in de baarmoeder samen om het opgebouwde baarmoederslijmvlies af te voeren. Deze samentrekkingen zijn bij veel vrouwen de oorzaak van menstruatiekrampen, die vaak als pijn in de onderbuik worden gevoeld, maar soms ook uitstralen naar het vaginale gebied. Deze krampen zijn vaak heviger bij vrouwen die last hebben van dysmenorroe (ernstige menstruatiepijn) en kunnen leiden tot vaginale krampen als de spieren rond de vagina mee samentrekken.

Hormonen en hun invloed op de spieren
Hormonen zoals oestrogeen en progesteron spelen een belangrijke rol bij het reguleren van de spiercontracties in het voortplantingssysteem. In de tweede helft van de menstruatiecyclus (de luteale fase) stijgen de niveaus van progesteron, wat leidt tot een verhoogde spierspanning in het bekkengebied. Dit kan krampen veroorzaken of verergeren, vooral vlak voor of tijdens de menstruatie. Verhoogde spierspanning in de bekkenbodem en rondom de vagina kan hierdoor resulteren in vaginale krampen.

Bekkenbodemspieren en vaginale zenuwen
De bekkenbodemspieren ondersteunen de baarmoeder, blaas en darmen, en spelen een cruciale rol in het stabiel houden van deze organen. Wanneer deze spieren overactief worden – bijvoorbeeld door spanning, stress of chronische overbelasting – kunnen ze vaginale krampen veroorzaken. Stress en angst kunnen deze spieren automatisch aanspannen, wat vaginale pijn en krampen veroorzaakt, ook wel bekend als vaginisme. Vaginisme is vaak een reactie van de bekkenbodemspieren die uit zich als een automatische reflex, waardoor penetratie ongemakkelijk of pijnlijk kan zijn.

Zenuwen en pijnperceptie
In het bekkengebied bevinden zich veel zenuwen die betrokken zijn bij de pijnperceptie. Bij aandoeningen zoals vulvodynie of endometriose raken deze zenuwen vaak geïrriteerd, wat kan leiden tot een verhoogde gevoeligheid en pijnsignalen, zelfs bij lichte aanraking. Bij vulvodynie ervaren vrouwen vaak een brandend of stekend gevoel rond de vulva en de vaginale opening. Omdat de zenuwen rond de vagina en de bekkenbodem direct verbonden zijn met het centrale zenuwstelsel, kan zenuwpijn zich uitbreiden naar de vaginale regio en krampen veroorzaken.

Invloed van aandoeningen en ontstekingen
Aandoeningen zoals endometriose, waarbij baarmoederweefsel zich buiten de baarmoeder bevindt, kunnen krampen veroorzaken als het weefsel reageert op de menstruatiecyclus. Bij endometriose worden de zenuwen en weefsels rond de baarmoeder en eileiders vaak geprikkeld, wat kan leiden tot vaginale krampen. Andere aandoeningen, zoals vaginale infecties en bekkenontstekingen, kunnen ook leiden tot krampen door ontstekingen en de bijbehorende zwelling van de vaginale en bekkenstructuren.

Zwangerschap en hormonale veranderingen
Tijdens de zwangerschap vinden er enorme hormonale veranderingen plaats die van invloed zijn op de bekkenbodemspieren en de baarmoeder. Naarmate de zwangerschap vordert, neemt de druk van de groeiende baarmoeder toe op de omliggende organen en structuren, wat kan resulteren in krampen en ongemak in het vaginale gebied. Deze krampen kunnen ook worden veroorzaakt door ligamenten die zich uitrekken om het groeiende gewicht van de baarmoeder te ondersteunen.

Symptomen van vaginale pijn

Vaginapijn kan de volgende uitingsvormen hebben en/of gepaard gaan met de volgende klachten:

• krampende pijn
• stekende pijn
• zeurderige pijn
• branderige pijn in vagina
• scherpe pijn
• pijn ervaren in rust
• pijn ervaren tijdens lichamelijke activiteit
• vaginale jeuk
• vaginale droogheid
• vaginale afscheiding

Oorzaken van pijnlijke krampen in de vagina

Vaginale krampen zijn een veelvoorkomende klacht bij vrouwen, die verschillende oorzaken kan hebben. Deze krampachtige pijn kan optreden in het vaginale gebied, maar soms ook uitstralen naar de onderbuik of het bekken. Voor veel vrouwen is het gevoel van vaginale krampen bekend tijdens de menstruatie, als gevolg van samentrekkingen in de baarmoeder. Maar vaginale krampen kunnen ook los van de menstruatie voorkomen en zijn soms het gevolg van andere fysiologische, hormonale of medische factoren.

De oorzaken van vaginale pijn lopen sterk uiteen en kunnen variëren van tijdelijke, onschuldige spierkrampen tot complexe medische aandoeningen zoals endometriose of bekkenbodemdisfunctie. Factoren zoals hormonale schommelingen, vaginale infecties, bekkenaandoeningen of zelfs emotionele stress kunnen een rol spelen bij het ontstaan van deze krampen. Vaginale krampen kunnen zich ook voordoen als reactie op lichamelijke prikkels zoals seksuele activiteit, bepaalde bewegingen of het inbrengen van een tampon.

Daarnaast kan pijnlijke krampende pijn in de vagina een gevolg zijn van een overactieve bekkenbodem of spierspanning door bijvoorbeeld stress of angst. Dit maakt het belangrijk om alert te zijn op patronen of onderliggende factoren die een rol kunnen spelen bij het ontstaan van vaginale krampen. Hieronder bespreken we enkele van de meest voorkomende oorzaken, zodat je inzicht krijgt in wat er mogelijk in het lichaam gebeurt als deze krampen optreden en welke factoren een rol kunnen spelen.

Menstruatie

Menstruatiepijn

Vaginale krampen en pijn is een veel voorkomend symptoom van menstruatie. Het doet zich voor als de baarmoeder samentrekt om de baarmoederslijmvlies af te voeren. Hoewel krampen hoger in het bekkengebied relatief vaker voorkomen, is het niet ongewoon om kramp in de vagina te voelen. Hoewel je tijdens menstruatie enige milde krampen kan verwachten, zijn ernstige bekkenpijn en flink bloedverlies geen typische verschijnselen die bij een gewone menstruatie horen. Een huisarts kan medicijnen voorschrijven, zoals anticonceptiepillen, om de pijn en ongemak als gevolg van menstruatie te verminderen.

Dysmenorroe (pijnlijke menstruatie)

Dysmenorroe is hevige pijn die optreedt tijdens je menstruatie. Een niet onaanzienlijk deel van de meisjes en vrouwen kampt met pijn of krampen tijdens de menstruatie tijdens hun vruchtbare jaren. Bij een deel van deze vrouwen is de pijn ernstig. Er zijn twee soorten dysmenorroe:

• Primaire dysmenorroe. Dit gebeurt tijdens je menstruatie, wanneer je baarmoeder samentrekt en het opgebouwde slijmvlies loslaat, zonder dat daarbij sprake is van een onderliggende bekkenaandoening.
• Secundaire dysmenorroe. Dit wordt veroorzaakt door een onderliggende aandoening, zoals endometriose, adenomyose of vleesbomen in de baarmoeder.

De pijn van primaire dysmenorroe begint meestal een of twee dagen vóórdat de menstruatie intreedt of wanneer je begint te bloeden. Je voelt het in je onderbuik (pijn in de onderbuik). Andere veel voorkomende symptomen zijn:

• misselijkheid
• braken
• vermoeidheid
• diarree

Pijn van secundaire dysmenorroe begint eerder in je menstruatiecyclus en het duurt langer dan de typische krampen die bij primaire dysmenorroe optreden.

Vaginale infecties

Vaginale infecties kunnen vaginale pijn (in het bijzonder scherpe pijn), vaginale, ontsteking en ongemak veroorzaken. Veel voorkomende soorten vaginale infecties zijn onder meer:

• bacteriële vaginose
• seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's), zoals trichomonas
• urineweginfecties
• schimmelinfecties

Bacteriële vaginose

Bacteriële vaginose is een ontsteking die wordt veroorzaakt door een overgroei van 'slechte' bacteriën in de vagina en het is een van de meest voorkomende oorzaken van vaginale infecties bij vrouwen.

Vaginale schimmelinfectie

Vaginale schimmelinfecties worden meestal veroorzaakt door de schimmel Candida albicans.

Trichomoniasis

Trichomoniasis is een seksueel overdraagbare aandoening (soa) die wordt veroorzaakt door de parasiet Trichomonas vaginalis en verkregen kan worden door (onbeschermd) seksueel contact.

Vaginitis

Een meisje of vrouw met vaginisme spant onbewust de spieren rond de vagina aan, waardoor ze stelselmatig problemen heeft om een vinger, tampon, mannelijk geslachtsdeel of iets anders in haar vagina te brengen. Het kan optreden tijdens seks, bekkenonderzoek of wanneer je een tampon inbrengt. Het spannen van de spieren veroorzaakt pijn die ernstig kan zijn. Andere symptomen van vaginisme zijn pijn tijdens seks of andere vormen van vaginale penetratie, en verlies van seksueel verlangen.

Vulvodynie

Vulvodynie duidt op vulvaire pijn oftewel pijn aan de vulva, vaak een branderige pijn. De vulva is het uitwendige vrouwelijke genitale gebied dat de opening naar de vagina bevat. Deze pijn is typisch chronisch van aard en duurt ten minste drie maanden. Hoewel er geen voor de hand liggende oorzaak is, kan dit te wijten zijn aan:

• een verwonding aan de zenuwen rond de vulva
• infecties
• gevoelige huid

Deze aandoening treft meer dan 8 procent van de meisjes en vrouwen uit alle leeftijdsgroepen. De pijn is een brandend, stekend of kloppend gevoel. De pijn kan komen en gaan. Andere symptomen zijn onder meer:

• jeuk
• roodheid
• milde zwelling van de vulva

Pijn bij het vrijen (dyspareunie)

Dyspareunie is de medische term voor pijn bij het vrijen. Deze pijn kan optreden tijdens of direct na de seks. Dyspareunie voelt typisch aan als menstruatiekrampen met daarbij een diepe, brandende pijn in het bekken. Het kan vele oorzaken hebben en is meestal multifactorieel bepaald.

Endometriose en adenomyose

Endometriose

Endometriose is een aandoening die optreedt wanneer cellen die lijken op baarmoederslijm buiten de baarmoeder groeien. Dit weefsel trekt samen en bloedt tijdens de menstruatie, maar het kan evenwel het lichaam niet verlaten. Dit kan leiden tot aanzienlijke pijn en krampen tijdens de menstruatieperiode. Als endometriose in de vagina optreedt, kun je last krijgen van vaginale pijn en krampen.

Adenomyose

Adenomyose is een vorm van endometriose, maar bij adenomyose bevindt zich ook baarmoederslijmvlies in de spierlaag van de baarmoeder. Elke maand, tijdens je menstruatie, zwelt dit weefsel op en doordat het weefsel nergens heen kan, veroorzaakt het ernstige kramppijn tijdens de menstruatie. Andere symptomen zijn onder meer:

• hevig bloeden tijdens de menstruatie
• verliezen van bloedstolsels tijdens een menstruatie
• pijn tijdens seks
• een vergrote baarmoeder, waardoor de buik kan opzwellen (opgeblazen buik)

Eierstokcyste

Een cyste is een met vocht gevulde holte. Er kunnen ook cysten ontstaan in de eierstokken. Tussen 8 en 18 procent van de vrouwen heeft een eierstokcyste. Dergelijke cysten veroorzaken meestal geen symptomen en verdwijnen uiteindelijk vanzelf. Een grote cyste of een die scheurt kan echter aanzienlijke pijn veroorzaken. De pijn van eierstokcysten is vaak gecentreerd in je onderbuik aan de kant waar de cyste van de eierstokken zich voordoet. De pijn kan dof of scherp zijn en zeer intens aanvoelen. Andere symptomen zijn onder meer:

• een opgeblazen buik
• een gevoel van volheid
• onregelmatige menstruatie
• misselijkheid en braken

Bekkenbodem

De bekkenbodem bestaat uit een groep spieren die de onderkant van het bekken afsluit en bestaat uit verschillende spierlagen en bindweefsel. de bekkenbodem ligt rondom de plasbuis, vagina en anus. Problemen met de bekkenbodem kan pijn veroorzaken, wat soms gevoeld wordt als een pijnlijke vagina.

Bekkenbodemaandoeningen

Bekkenbodemaandoeningen zijn aandoeningen die pijn, krampen en andere symptomen in de bekkenbodemspieren veroorzaken, die de blaas, het rectum en de baarmoeder ondersteunen. Deze stoornissen kunnen optreden nadat een vrouw is bevallen, omdat de bevalling de bekkenbodem kan verzwakken. Behalve vaginale pijn en krampen, kunnen bekkenbodemaandoeningen leiden tot obstipatie (verstopping), pijn tijdens het vrijen en een zwakke urinestraal.

[

Pelvic inflammatory disease (PID)

Pelvic inflammatory disease, afgekort als 'PID', duidt op een ontsteking in het kleine bekken ten gevolge van verspreiding van micro-organismen. De symptomen kunnen variëren van mild tot ernstig, en kunnen bestaan uit:

• bloedverlies tussen de menstruaties door
• pijn in de onderbuik
• pijn tijdens seks
• ongewone afscheiding uit de vagina of een vieze geur (stinkende vagina)
• vaginale krampen

Mensen met soa's, zoals gonorroe of chlamydia, hebben meer kans om PID te krijgen.

Vleesbomen

Vleesbomen zijn niet-kankerachtige gezwellen die zich in de baarmoederwand ontwikkelen. Ze komen het meest voor bij vrouwen die tussen de 30 en 40 jaar oud zijn. Na de overgang verdwijnen vleesbomen vaak. Baarmoederbomen kunnen zware bloedingen, vaginale pijn en krampen, pijn tijdens de seks en een gevoel van volheid of druk in de onderbuik veroorzaken.

Zwangerschap

Vaginale krampen tijdens de zwangerschap

Vaginale pijn en krampen kunnen om verschillende reden tijdens de zwangerschap optreden. Milde pijn of krampen kunnen komen door celveranderingen aan de baarmoederhals. Tevens kan de groter wordende baarmoeder druk uitoefenen op de omliggende bekkenorganen, wat enig ongemak veroorzaakt. Vaginale krampen in de eerste 20 weken van de zwangerschap kunnen wijzen op een miskraam als het gepaard gaat met bloedingen. Soms kunnen vaginale krampen tijdens de zwangerschap erop wijzen dat de bevalling van de baby op handen is. Als dit gebeurt bij minder dan 37 weken zwangerschap, is het raadzaam om een ​​arts te bellen om ervoor te zorgen dat de symptomen niet wijzen op vroeggeboorte. Samen met contracties helpt vaginale kramp om veranderingen in de baarmoederhals aan te brengen om het lichaam voor te bereiden op de bevalling. Vaginale krampen kort voor de bevalling kan resulteren in scherpe of stekende pijnen, wat erop kan duiden dat de baarmoedermond zich aan het verwijden is ter voorbereiding op de bevalling.

Miskraam

Bij een miskraam stopt de groei van het vruchtje in de eerste drie maanden van de zwangerschap en behalve vaginale krampen kan een miskraam aanleiding zijn tot spotting of bloeding en pijn in de buik.

Buitenbaarmoederlijke zwangerschap

Een buitenbaarmoederlijke zwangerschap duidt op een zwangerschap die zich buiten de baarmoeder bevindt, bijvoorbeeld in de eileider. Het eerste teken van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap kan pijn in het bekken of de buik zijn. Andere tekens zijn onder meer:

• spotting
• krampen die aanvoelen als een drang om te poepen
• duizeligheid of flauwvallen
• pijn in de schouder

Een buitenbaarmoederlijke zwangerschap kan een medisch noodgeval zijn. Een bevruchte eicel kan zich niet ontwikkelen tot een levensvatbare foetus buiten de baarmoeder. Als de zwangerschap doorgaat, kan het de eileider scheuren en leiden tot levensbedreigende bloedingen en andere complicaties bij de moeder.

Vroeggeboorte

Je zwangerschap wordt na 37 weken als voldragen beschouwd. Voor die tijd bevallen, wordt premature bevalling of vroeggeboorte genoemd. Vroeggeboorte kan tot veel complicaties leiden. Baby's die te vroeg zijn geboren, zijn mogelijk niet voldoende volgroeid en ontwikkeld om 'zelfstandig' te overleven. Symptomen van vroeggeboorte zijn onder meer:

• druk, krampen of pijn in je onderbuik
• een doffe lage rugpijn
• een verandering in de consistentie of kleur van je vaginale afscheiding
• vroegtijdige weeën en vroegtijdig gebroken vliezen

Baarmoederhalsontsteking

De baarmoederhals is een smal kanaal dat taps toeloopt en ongeveer 2,5 centimeter lang is. De baarmoederhals kan ontstoken raken, hetgeen een baarmoederhalsontsteking wordt genoemd. Het kan worden veroorzaakt door bacteriële infecties en allergische reacties, maar het wordt meestal veroorzaakt door een soa, zoals gonorroe of chlamydia. Een baarmoederhalsontsteking veroorzaakt vaak geen symptomen. Symptomen kunnen bestaan uit:

• pijn tijdens vrijen
• groene, bruine of gele vaginale afscheiding
• stinkende afscheiding
• bloederige afscheiding
• frequent urineren
• pijn bij het plassen (als de urethra ook geïnfecteerd is)
• bloeden na seks die niet wordt veroorzaakt door een menstruatie

Andere oorzaken van vaginakrampen

Naast de genoemde oorzaken kunnen er nog enkele andere factoren zijn die vaginale krampen kunnen veroorzaken. Hier zijn nog enkele aanvullende oorzaken:

• Verstopping of obstipatie: Door druk op de vaginale en bekkenbodemspieren kunnen verstoppingen in de darmen leiden tot pijn en krampen in de onderbuik en vaginale regio. Dit kan vooral merkbaar zijn bij langdurige obstipatie of harde ontlasting.
• Postpartum herstel: Na de bevalling kunnen sommige vrouwen krampen ervaren als gevolg van het herstel van de bekkenbodemspieren en de veranderingen in het vaginale weefsel. Dit kan aanvoelen als diepe, krampachtige pijn in het vaginale gebied.
• Ovariumtorsie (eierstokdraaiing): Dit is een zeldzame maar ernstige aandoening waarbij een eierstok rond de ophangband draait, waardoor de bloedtoevoer wordt beperkt. Dit veroorzaakt intense, krampende pijn die kan uitstralen naar het vaginale gebied. Een torsie vereist directe medische aandacht.
• Spanningskrampen door stress: Stress kan de bekkenbodemspieren doen verkrampen, wat zich kan uiten als een gevoel van druk of kramp in de vagina. Dit kan voorkomen bij vrouwen die regelmatig last hebben van stress of angst.
• Blindedarmontsteking: Hoewel de pijn van een blindedarmontsteking meestal in de rechter onderbuik voorkomt, kan deze soms uitstralen naar de bekkenregio en vaginale krampen veroorzaken. Vaak gaat dit gepaard met misselijkheid en koorts.
• Bekkencongestiesyndroom: Bij dit syndroom zijn de aderen rondom de baarmoeder en eierstokken verwijd, wat pijn in het bekkengebied veroorzaakt. De symptomen kunnen verergeren na langdurig staan en worden soms als vaginale krampen ervaren.

Risicofactoren

Hormonale schommelingen
Hormonale schommelingen vormen een belangrijke risicofactor voor vaginale krampen, vooral tijdens de menstruatiecyclus. De hormonen oestrogeen en progesteron fluctueren door de maand heen, wat invloed heeft op de spanning van de baarmoeder- en bekkenbodemspieren. Tijdens de menstruatie ervaren veel vrouwen krampen die uitstralen naar het vaginale gebied. Cijfers laten zien dat ongeveer 60-70% van de vrouwen tussen de 15 en 45 jaar last heeft van menstruatiegerelateerde krampen, waarbij bij een deel van deze groep ook vaginale krampen optreden. Voorbeeld: vrouwen met hevige menstruatiekrampen (dysmenorroe) hebben 2 tot 3 keer meer kans om ook vaginale krampen te ervaren.

Chronische stress en spierspanning
Stress kan een directe invloed hebben op de spanning van de bekkenbodemspieren, die het vaginale en bekkengebied ondersteunen. Bij langdurige of intense stress reageren de bekkenbodemspieren vaak door zich samen te trekken, wat kan leiden tot vaginale krampen. Onderzoek toont aan dat vrouwen die regelmatig hoge stressniveaus ervaren, een verhoogde kans hebben op bekkenbodemklachten. Een weetje: vrouwen die dagelijks stress ondervinden, lopen ongeveer 20% meer kans op vaginale krampen of ongemak in het bekkengebied door aanhoudende spierspanning.

Leefstijl: Roken en overmatige cafeïne-inname
Roken en hoge cafeïne-inname zijn risicofactoren voor vaginale krampen. Deze stoffen verhogen de gevoeligheid van spieren en zenuwen, wat kan leiden tot een verhoogde spierspanning en dus een grotere kans op krampen. Roken vermindert bovendien de doorbloeding van de spieren en weefsels in het bekkengebied, waardoor het herstel bij krampen vertraagd kan worden. Studies suggereren dat vrouwen die roken tot wel 25% meer kans hebben op bekken- en vaginale krampen, vooral rondom de menstruatieperiode.

Medische aandoeningen
Aandoeningen zoals endometriose, bekkenontstekingsziekte (PID) en vulvodynie verhogen het risico op vaginale krampen aanzienlijk. Endometriose bijvoorbeeld, waarbij baarmoederachtig weefsel buiten de baarmoeder groeit, kan hevige bekken- en vaginale pijn veroorzaken. Ongeveer 10% van de vrouwen wereldwijd heeft last van endometriose, en van deze groep ervaart 50-60% regelmatig vaginale krampen. Andere aandoeningen, zoals een overactieve blaas of bekkenbodemdisfunctie, kunnen ook bijdragen aan het ontstaan van deze pijnklachten.

Fysieke belasting en bepaalde activiteiten
Zware fysieke inspanning, zoals krachttraining of het dragen van zware gewichten, kan de bekkenbodem en omliggende spieren belasten. Dit leidt soms tot overmatige spierspanning en kan krampachtige pijn veroorzaken, vooral als de spieren niet goed getraind of overbelast zijn. Een weetje: vrouwen die regelmatig intense lichamelijke activiteit uitoefenen zonder bekkenbodemtraining, lopen 15-20% meer kans op vaginale krampen en ongemakken.

Risicogroepen

Jonge vrouwen en adolescenten
Vrouwen en meisjes in hun tienerjaren en vroege twintiger jaren vormen een belangrijke risicogroep voor vaginale krampen, vooral door de invloed van hormonale veranderingen tijdens de puberteit en de start van de menstruatiecyclus. Jongere vrouwen rapporteren vaker klachten van menstruatiepijn en bekkenpijn, die soms uitstralen naar het vaginale gebied. Studies laten zien dat ongeveer 70% van de jonge vrouwen tussen 15 en 25 jaar last heeft van krampen rondom hun menstruatie. Bij deze leeftijdsgroep is de kans op vaginale krampen groter doordat hun lichaam nog in balans moet komen met hormonale schommelingen en menstruatiecycli.

Vrouwen met chronische stress of angststoornissen
Chronische stress en angst kunnen de bekkenbodemspieren doen aanspannen, wat kan leiden tot vaginale krampen. Vrouwen die dagelijks veel stress ervaren of kampen met angststoornissen, hebben een verhoogde kans op spierspanning in het bekkengebied, wat vaginale krampen kan veroorzaken of verergeren. Uit cijfers blijkt dat vrouwen met angststoornissen bijna twee keer zo vaak bekkenpijn en vaginale krampen rapporteren als vrouwen zonder deze psychische klachten. Voor deze groep kan ontspanningstechnieken en bekkenbodemtherapie verlichting bieden.

Vrouwen met bekkenbodemaandoeningen
Bekkenbodemaandoeningen, zoals bekkenbodemdisfunctie, vaginisme en vulvodynie, vergroten het risico op vaginale krampen. Vaginisme, waarbij de spieren rond de vagina onwillekeurig samentrekken, komt voor bij ongeveer 1-2% van de vrouwen en kan leiden tot pijnlijke krampen bij elke vorm van vaginale penetratie. Vrouwen met bekkenbodemaandoeningen ervaren vaak een verhoogde spierspanning in de bekkenbodem, wat kan resulteren in vaginale pijn en krampen, vooral tijdens activiteiten zoals seks of inspanning.

Vrouwen met medische aandoeningen zoals endometriose en PID
Endometriose en Pelvic Inflammatory Disease (PID) zijn aandoeningen die ernstige bekken- en vaginale pijn kunnen veroorzaken. Bij endometriose groeit baarmoederachtig weefsel buiten de baarmoeder, wat tijdens de menstruatie heftige pijn en krampen kan veroorzaken. Bij PID, een ontsteking van de voortplantingsorganen, kan zich een aanhoudende pijn in het bekkengebied ontwikkelen. Onderzoek toont aan dat 30-40% van de vrouwen met endometriose regelmatig vaginale krampen ervaart, vooral tijdens de menstruatie.

Zwangere vrouwen
Tijdens de zwangerschap, vooral in de latere stadia, kunnen vaginale krampen optreden door de druk van de groeiende baarmoeder en de veranderingen in het bekkengebied. Deze krampen kunnen worden veroorzaakt door de rek van ligamenten en spieren rondom de baarmoeder en door hormonale veranderingen. Ongeveer 20% van de zwangere vrouwen rapporteert regelmatig ongemak of krampen in het vaginale gebied tijdens het tweede en derde trimester, vaak door de verhoogde druk en hormonen die het lichaam voorbereiden op de bevalling.

Vrouwen die zware fysieke arbeid of intensieve sporten beoefenen
Zware fysieke activiteiten, zoals krachttraining of lange periodes van zwaar tillen, kunnen de bekkenbodemspieren belasten. Vrouwen die deze vormen van inspanning regelmatig beoefenen zonder gerichte bekkenbodemtraining, lopen een verhoogd risico op spierspanning en krampen in het bekkengebied. Studies tonen aan dat vrouwen die intensief sporten zonder gerichte aandacht voor hun bekkenbodemspieren, 15-20% meer kans hebben op vaginale krampen, vooral na zware inspanningen.

Onderzoek en diagnose

Onderzoek en diagnose van vaginale krampen

Het vaststellen van de oorzaken van vaginale krampen vereist vaak een combinatie van onderzoek en gesprekken om een goed beeld te krijgen van je klachten en medische geschiedenis. Van lichamelijk onderzoek tot specifieke tests, een reeks diagnostische methoden helpt artsen om tot een gedetailleerde diagnose te komen en om andere aandoeningen uit te sluiten die mogelijk een rol spelen. Vaginale krampen kunnen veroorzaakt worden door uiteenlopende factoren, variërend van spierproblemen tot infecties en hormonale schommelingen. Hieronder vind je een uitgebreid overzicht van de mogelijke onderzoeken en diagnostische methoden.

Medische geschiedenis en klachtenpatroon

Het begint bij een grondig gesprek over je medische voorgeschiedenis, waarbij de arts je vragen stelt over de frequentie en intensiteit van de krampen, mogelijke triggers en hoe lang de klachten aanhouden. Worden de krampen bijvoorbeeld heviger rond de menstruatie of tijdens seksuele activiteit? Heb je een geschiedenis van bekkenproblemen, menstruatiepijn of psychische stress? Dit kan belangrijke aanwijzingen geven over de oorzaak van de krampen. Daarnaast is informatie over andere symptomen, zoals vaginale afscheiding, vermoeidheid of pijn bij het plassen, nuttig voor een eerste inschatting van de mogelijke oorzaken.

Lichamelijk onderzoek

Tijdens het lichamelijk onderzoek kan de arts aandacht besteden aan de bekken- en buikregio en mogelijke gevoeligheid of spanning in de bekkenbodemspieren controleren. Een gynaecologisch onderzoek kan helpen bij het opsporen van fysieke oorzaken, zoals infecties, zwellingen, littekens of andere abnormale veranderingen in de vaginawand en de omgeving. Bij dit onderzoek gebruikt de arts soms een speculum (eendenbek) om de vaginawand en baarmoedermond beter te kunnen inspecteren. Dit onderzoek kan nuttige informatie opleveren over pijnlijke plekken en afwijkingen die bijdragen aan de krampen.

Echografie (bekken of transvaginaal)

Een echografie kan de structuur van de voortplantingsorganen in beeld brengen en geeft een helder beeld van de baarmoeder, eileiders, eierstokken en andere bekkenorganen. Dit onderzoek kan helpen om aandoeningen zoals endometriose, eierstokcysten of vleesbomen (myomen) op te sporen. Bij een transvaginale echo, waarbij een kleine echokop in de vagina wordt ingebracht, kan de arts gedetailleerde beelden krijgen van de binnenkant van de bekkenorganen. Echografie is pijnloos en geeft vaak binnen enkele minuten nuttige informatie over de mogelijke oorzaak van de klachten.

Urineonderzoek

Aangezien urineweginfecties soms kunnen leiden tot krampachtige pijn in de onderbuik en het vaginale gebied, kan de arts besluiten om een urineonderzoek uit te voeren. Door te kijken naar de aanwezigheid van bacteriën, witte bloedcellen en andere indicatoren kan een infectie snel worden opgespoord. Dit onderzoek is eenvoudig en helpt vaak om een urineweginfectie als oorzaak uit te sluiten of te bevestigen.

Bloedonderzoek

Bloedonderzoek kan nuttig zijn om te kijken naar hormonale waarden, ontstekingsmarkers en andere relevante indicatoren zoals vitamine- en mineraalniveaus. Aandoeningen zoals endometriose en andere bekkenontstekingen kunnen vaak worden gekoppeld aan verhoogde ontstekingswaarden in het bloed. Hormonale testen kunnen een afwijkend patroon laten zien, vooral wanneer klachten rond de menstruatie of tijdens andere hormonale veranderingen toenemen. Ook kan bloedonderzoek helpen om onderliggende hormonale onevenwichtigheden te ontdekken, wat nuttig is bij het opstellen van een behandelingsplan.

Bekkenbodemspanningstest

Een zeldzamer maar nuttig onderzoek bij vaginale krampen is de bekkenbodemspanningstest. Deze test wordt vaak uitgevoerd door een fysiotherapeut of specialist in bekkenbodemgezondheid. Met speciale apparatuur wordt de spierspanning van de bekkenbodemspieren gemeten, om te zien of er sprake is van overactiviteit of verkramping. Overactieve bekkenbodemspieren kunnen verantwoordelijk zijn voor vaginale krampen, en deze test geeft concrete informatie over de spieractiviteit in rust en bij spanning.

Laparoscopie

Bij verdenking op complexe aandoeningen zoals endometriose kan een laparoscopie worden aanbevolen. Dit is een kijkoperatie waarbij via kleine sneetjes in de buik een camera wordt ingebracht, zodat de arts de binnenkant van het bekken kan bekijken. Laparoscopie is zeer effectief bij het opsporen van endometriosehaarden, bekkenontstekingen en andere aandoeningen die met standaard onderzoeken moeilijk zichtbaar zijn. Hoewel dit een invasieve procedure is, biedt het vaak een definitief inzicht in de toestand van het bekkengebied en kan het helpen om een nauwkeurige diagnose te stellen.

Magnetic Resonance Imaging (MRI)

Een MRI-scan wordt soms gebruikt om gedetailleerde beelden van de bekkenorganen te verkrijgen. Dit onderzoek is vooral nuttig wanneer echografie en andere methoden niet afdoende informatie opleveren, bijvoorbeeld bij diepe infiltratieve endometriose of andere complexe bekkenproblemen. Een MRI-scan is niet-invasief en geeft zeer gedetailleerde beelden die helpen bij het nauwkeurig lokaliseren van afwijkingen in de weefsels.

Psychologisch onderzoek

Omdat stress en psychologische factoren een belangrijke rol kunnen spelen bij vaginale krampen, kan een psychologisch onderzoek bijdragen aan het begrijpen van de impact van stress en mentale gezondheid. Vrouwen met chronische stress, angst of een geschiedenis van trauma kunnen baat hebben bij psychologische ondersteuning als onderdeel van het diagnostisch proces. Een psycholoog of psychotherapeut kan inzicht geven in emotionele factoren die bijdragen aan de klachten en helpen bij het ontwikkelen van strategieën om beter met stress om te gaan.

Zeldzamere onderzoeken: Biopsie en zenuwgeleidingsstudies

In zeer zeldzame gevallen, bijvoorbeeld bij aanhoudende, onverklaarbare pijn, kan de arts besluiten om een biopsie van het vaginale of baarmoederweefsel te nemen om op zoek te gaan naar weefselafwijkingen, zoals ontstekingen of zeldzame infecties. Een zenuwgeleidingsstudie kan worden uitgevoerd om de functie van de zenuwen in het bekkengebied te evalueren, vooral wanneer er vermoeden bestaat van zenuwbeschadiging of neuropathische pijn. Deze studies zijn minder gebruikelijk, maar kunnen waardevol zijn bij het vaststellen van zeldzame oorzaken van vaginale krampen.

Behandeling van vaginale krampen

Vaginale krampen kunnen zeer vervelend en beperkend zijn, en de behandeling varieert afhankelijk van de oorzaak. Omdat de oorzaken uiteenlopend zijn, van spierproblemen tot hormonale disbalans en infecties, wordt vaak een combinatie van behandelmethoden toegepast om verlichting te bieden. Hieronder vind je een overzicht van de verschillende behandelingsmogelijkheden, waaronder ook innovatieve en minder bekende therapieën die kunnen helpen bij het aanpakken van de onderliggende oorzaak van vaginale krampen.

Medicijnen

Medicijnen spelen vaak een essentiële rol bij de behandeling van vaginale krampen. Afhankelijk van de oorzaak kunnen verschillende soorten medicijnen worden voorgeschreven:

• Antibiotica: Als de krampen veroorzaakt worden door een bacteriële infectie, zoals een vaginale of bekkeninfectie, zijn antibiotica de eerste keuze. Ze helpen om de infectie te bestrijden en kunnen zo de pijn en krampen verminderen.
• Antidepressiva en anticonvulsiva: Voor chronische vaginale pijn en krampen die veroorzaakt worden door zenuwpijn of overmatige spierspanning, kunnen antidepressiva en anticonvulsiva helpen. Deze medicijnen verlagen de pijnperceptie en verminderen soms ook spierkrampen.
• Hormonale therapie: Hormonale behandelingen zoals anticonceptiepillen, hormoonpleisters of hormooninjecties worden vaak voorgeschreven om hormonale schommelingen te stabiliseren die bijdragen aan menstruatiekrampen. Deze therapieën helpen om de baarmoederspieren en bekkenbodemspieren te ontspannen en verminderen pijn tijdens de menstruatie.
• Innovatieve medicatie: Recent onderzoek wijst uit dat medicijnen zoals selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI's) niet alleen bij angst en depressie, maar ook bij chronische vaginale pijn effectief kunnen zijn. Ook worden ontstekingsremmers en spierontspanners soms off-label gebruikt om pijn en krampen te verlichten.

Chirurgie

In sommige gevallen is een chirurgische ingreep noodzakelijk, vooral bij aandoeningen zoals endometriose, vleesbomen of ernstige cysten. Deze ingrepen kunnen variëren van het verwijderen van endometriosehaarden of myomen tot een laparoscopische operatie om verklevingen los te maken. Bij zeer ernstige bekkenbodemproblemen kan een operatie aan de bekkenbodemstructuren nodig zijn. Hoewel chirurgie meestal een laatste redmiddel is, kan het in sommige gevallen langdurige verlichting van de klachten bieden.

Biofeedback

Biofeedback is een innovatieve en effectieve therapie voor vrouwen met vaginale krampen die worden veroorzaakt door gespannen bekkenbodemspieren. Tijdens een biofeedbacksessie wordt je via een beeldscherm geïnformeerd over de reacties van je lichaam, zoals spierspanning. Met deze visuele feedback leer je hoe je de bekkenbodemspieren kunt ontspannen en bewust kunt aansturen. Biofeedback is vooral nuttig bij aandoeningen zoals vaginisme, waarbij de spieren onbewust aanspannen, en kan helpen om vaginale pijn te verminderen door betere controle over de spieren.

Vaginaal glijmiddel

Vaginale droogheid kan krampen en pijn verergeren, vooral tijdens geslachtsgemeenschap. Een goed glijmiddel, bij voorkeur op water- of siliconenbasis, kan helpen om het vaginale gebied te bevochtigen en wrijving te verminderen. Hierdoor kan ongemak tijdens seks of andere activiteiten worden verminderd. Daarnaast zijn er nu glijmiddelen die zijn verrijkt met ingrediënten die verzachting of kalmering bieden, zoals aloë vera of kamille, wat de irritatie en pijn kan verlichten.

Bekkenbodemoefeningen

Bekkenbodemoefeningen zijn een belangrijk onderdeel van de behandeling van vaginale krampen die veroorzaakt worden door gespannen bekkenbodemspieren. Door de bekkenbodemspieren te versterken en te leren ontspannen, kunnen vrouwen beter controle krijgen over hun spieren, wat krampen en pijn helpt voorkomen. Een fysiotherapeut gespecialiseerd in bekkenbodemtherapie kan oefeningen aanleren die gericht zijn op het ontspannen van de bekkenbodem, zoals de Kegel-oefeningen. Een recent alternatief zijn electrostimulatie-oefeningen, waarbij lichte elektrische impulsen helpen om gespannen spieren te ontspannen.

Psychotherapie

In sommige gevallen kunnen vaginale krampen te maken hebben met emotionele of psychische factoren, zoals stress, angst of seksuele trauma’s. Psychotherapie biedt dan een uitkomst, vooral wanneer de krampen samenhangen met vaginisme, vulvodynie of bekkenpijnsyndroom. In een therapie, zoals cognitieve gedragstherapie of mindfulness, leert de vrouw hoe ze beter kan omgaan met stress en angst, wat kan helpen om de spierspanning in het bekkengebied te verminderen. Daarnaast wordt soms relatietherapie ingezet, vooral wanneer de klachten een negatieve invloed hebben op het seksueel welzijn binnen de relatie.

Innovatieve behandelingen

• Lasertherapie: Lasertherapie wordt steeds populairder bij de behandeling van vaginale pijn en krampen. Hierbij wordt gebruikgemaakt van een speciale laser die inwerkt op het vaginale slijmvlies en het weefsel rondom de vaginawand. De behandeling stimuleert het herstel van het weefsel, verhoogt de elasticiteit van de vaginawand en kan ook effectief zijn bij klachten zoals vaginale droogheid en pijn door atrofie. Deze therapie wordt vaak toegepast bij vrouwen na de menopauze, maar kan ook effectief zijn bij jonge vrouwen met chronische vaginale krampen.
• Botox-injecties: Botox, bekend als middel tegen rimpels, wordt nu ook ingezet voor medische doeleinden bij bekkenbodemaandoeningen. Botox-injecties in de bekkenbodemspieren zorgen ervoor dat de spieren tijdelijk ontspannen, wat de spanning en pijn kan verlichten. Deze behandeling is vooral nuttig bij ernstige vaginisme en bekkenbodempijn, waar andere behandelingen niet voldoende effect hebben. De behandeling moet meestal elke paar maanden worden herhaald.
• Radiofrequentietherapie: Deze innovatieve behandeling maakt gebruik van radiofrequentiegolven om de bekkenbodemspieren te ontspannen en de bloedcirculatie in het vaginale gebied te verbeteren. Radiofrequentietherapie kan helpen om vaginale krampen te verminderen door een diepere warmte af te geven aan het spierweefsel en zo de spierfunctie te optimaliseren. Het effect houdt vaak enkele maanden aan en wordt met name toegepast bij vrouwen met chronische bekkenpijnsyndromen.

Massage-therapie

Een gespecialiseerde massage van de bekkenbodem en omliggende spieren kan verlichting bieden bij vrouwen met vaginale krampen die worden veroorzaakt door gespannen spieren. Een bekkenbodemtherapeut of massagetherapeut kan helpen om spanning in dit gebied te verlichten.

Prognose

De prognose voor vrouwen met vaginale krampen varieert sterk en hangt af van de onderliggende oorzaak en hoe snel de juiste diagnose en behandeling worden gesteld. In veel gevallen, zoals bij vaginale krampen veroorzaakt door menstruatie of tijdelijke hormonale schommelingen, zijn de vooruitzichten over het algemeen gunstig. Met aanpassingen in leefstijl, medicatie, en soms hormonale therapie, kunnen veel vrouwen verlichting vinden en klachten beter beheersen.

Bij chronische aandoeningen zoals endometriose, bekkenbodemdysfunctie of vulvodynie kan het behandeltraject langer en complexer zijn. De juiste combinatie van behandelingen – waaronder biofeedback, medicatie, en soms innovatieve opties zoals lasertherapie of botox-injecties – kan een grote verbetering bieden, maar vraagt om geduld en afstemming. Voor sommige vrouwen met complexe chronische pijn kan het volledig verdwijnen van de klachten lastig zijn, maar een aanzienlijke vermindering van de pijn is in veel gevallen haalbaar. Ongeveer 60-80% van de vrouwen met bekkenbodem- of vaginale klachten ervaart na behandeling merkbare verlichting.

Innovatieve en opkomende therapieën, zoals radiofrequentietherapie en biofeedback, dragen bij aan een positieve prognose voor vrouwen met hardnekkige klachten. Vrouwen die baat hebben bij multidisciplinaire aanpakken, zoals bekkenbodemtherapie in combinatie met psychologische begeleiding, zien vaak verbeteringen in hun pijnniveau en algemene levenskwaliteit.

Preventie van vaginale pijn

Hoewel niet alle oorzaken van vaginale pijn en krampen kunnen worden voorkomen, kun je wel maatregelen nemen om de kans erop te verkleinen. De te nemen voorzorgsmaatregelen om vaginale krampen te voorkomen zijn:

• het dragen van een schoon katoenen slipje
• te vaak fietsen en paardrijden vermijden
• dagelijks lauwwarme baden nemen gedurende 10 minuten
• direct contact vermijden van shampoo en zeep in de vulvaire regio
• glijmiddelen gebruiken tijdens geslachtsgemeenschap als je te droog bent
• de vulva afspoelen met koud water na het plassen en na de geslachtsgemeenschap
• vermijd het dragen van zeer strakke jeans die vulvodynie kunnen veroorzaken (een brandend gevoel in de vulvaregio)

Lees verder

• Vaginaal bloedverlies: oorzaken abnormale bloedingen
• Pijn in de vagina: een stekende of branderige vaginale pijn
• Vaginaverzakking: vaginale verzakking klachten & behandeling
• Pijnlijke vagina: oorzaken en symptomen van pijn in vagina
• Vaginale schimmelinfectie: symptomen, oorzaken & behandeling