Vaginale jeuk of jeukende vagina: oorzaken en symptomen

Vaginale jeuk is kriebel in de vagina en/of een branderig gevoel in de vagina. Vaginale jeuk of jeukende vagina is een veel voorkomende klacht. Jeuk of irritatie kan zich overal op het lichaam voordoen en plaatselijk of over grotere gebieden ongemak veroorzaken. Maar wanneer jeuk of een branderig gevoel voorkomt in een gevoelig gebied zoals de vagina, dan kan het bijzonder ongemakkelijk en vervelend zijn. Vaginale jeuk en irritatie of een branderig gevoel in de vagina heeft meestal een relatief onschuldige oorzaak. Vaginale jeuk kan echter ook wijzen op een seksueel overdraagbare aandoening (soa) en in dat geval is het raadzaam je huisarts in te schakelen. Bij veel oorzaken van vaginale jeuk, een branderig gevoel in de vagina of irritatie in de vagina, helpt zelfzorg in combinatie met medische behandeling, indien nodig. Om vaginale jeuk te stoppen is goede hygiëne van belang, maar je kunt ook eenvoudige huismiddeltjes toepassen om tijdelijke verlichting van de klachten te krijgen.

• Vaginale jeuk
• Anatomie van de vagina: een blik op de bouw en functie in relatie tot vaginale jeuk
• Epidemiologie van vaginale jeuk in Nederland: feiten, cijfers en trends
• Oorzaken van een jeukende vagina
• Jeukende vagina door infecties
• Bacteriële vaginose
• Schimmelinfectie (vaginale candidiasis)
• Blaasontsteking
• Vaginale jeuk door een soa
• Chlamydia
• Trichomoniasis
• Genitale herpes
• Genitale wratten
• Gonorroe
• Jeukende vagina door hormonen
• Overgang
• Borstvoeding
• Zwangerschap
• Irriterende stoffen
• Crèmes, intiemsprays en wasmiddel
• Glijmiddel en condooms
• Huidaandoeningen
• Eczeem
• Psoriasis
• Lichen sclerosus
• Inwendige jeuk door stress
• Jeuk in de vagina door kanker
• Vaginakanker
• Baarmoederhalskanker
• Risicogroepen en -factoren voor een jeukende vagina: wie loopt meer risico?
• Symptomen vaginale jeuk
• Wanneer de huisarts raadplegen bij vaginale jeuk?
• Wanneer direct medische bijstand inschakelen (alarmsymptomen)?
• Onderzoek en diagnose
• Medische behandeling van vaginale jeuk
• Tips bij een jeukende vagina
• Zelfzorgmaatregelen bij jeukende vagina
• Appelazijn
• Koud kompres
• Zoutwaterbad
• Knoflook
• Yoghurt
• Prognose van jeukende vagina: Wat kun je verwachten?
• Complicaties
• Preventie van vaginale jeuk: Hoe houd je je intieme gezondheid in balans

Vaginale jeuk

Sophie zat tijdens een vergadering ongemakkelijk op haar stoel te schuiven. Ze probeerde zich te concentreren op de discussie, maar de jeuk die ze al een paar dagen voelde, was niet te negeren. "Misschien gaat het vanzelf wel over," dacht ze, terwijl ze zich schaamde om het onderwerp zelfs maar te overwegen. Vaginale jeuk is iets waar veel vrouwen vroeg of laat mee te maken krijgen, maar het is vaak een onderwerp waar weinig over gesproken wordt, ondanks dat het zo gewoon is.

Variërend in ernst
Vaginale jeuk kan variëren van een milde irritatie tot een intense, aanhoudende jeuk die je dagelijkse activiteiten verstoort. Hoewel het vaak onschuldig is, kan het ook een teken zijn van een onderliggende aandoening. De oorzaken van vaginale jeuk zijn divers en kunnen variëren van eenvoudige zaken zoals irritatie door zeep of strakke kleding, tot ernstiger problemen zoals een schimmelinfectie of seksueel overdraagbare aandoeningen. Andere oorzaken kunnen hormonale veranderingen zijn, zoals die tijdens de menopauze of zwangerschap, of zelfs stress, die de vaginale balans kan verstoren.

Het goede nieuws is dat de meeste oorzaken van vaginale jeuk goed te behandelen zijn. Door open over dit onderwerp te praten en tijdig medische hulp te zoeken, kan vaginale jeuk snel worden verholpen, zodat je weer zonder zorgen je dag door kunt komen.

Schimmel, soa's en irriterende stoffen
Hoewel vaginale jeuk het kenmerk is van schimmelinfecties en andere vaginale infecties (waaronder seksueel overdraagbare aandoeningen), heeft jeuk in de vagina en de vulva meerdere oorzaken. Vaginale jeuk kan ook ontstaan door chemische stoffen die irriteren en kunnen worden aangetroffen in wasmiddelen of zeep, vaginale douches en crèmes, toiletpapier, badproducten, producten voor vrouwelijke hygiëne en vaginale anticonceptiva (bijvoorbeeld NuvaRing®).

Overgang
Vrouwen in de overgang kunnen vaginale jeuk ervaren als gevolg van schommelingen in de oestrogeenspiegels. Naarmate de oestrogeenspiegels in de perimenopauze afnemen, wordt de vaginale wand dunner en droger en kan jeuk optreden.

Stress
Sommige studies hebben een verband aangetoond tussen psychologische stress en vaginale schimmelinfecties. Dit is waarschijnlijk te wijten aan het feit dat bekend is dat stress een negatief effect heeft op het immuunsysteem en mogelijk de kans op het krijgen van een schimmelinfectie bij vrouwen en mannen kan vergroten.

Anatomie van de vagina: een blik op de bouw en functie in relatie tot vaginale jeuk

De vagina is een opmerkelijk orgaan dat niet alleen een belangrijke rol speelt in het voortplantingssysteem, maar ook in het dagelijkse comfort en welzijn van vrouwen. De anatomie van de vagina en omliggende structuren is nauw verbonden met het ontstaan van vaginale jeuk, omdat zowel interne als externe factoren invloed kunnen hebben op de gezondheid van het vaginale weefsel. Om te begrijpen hoe vaginale jeuk ontstaat, is het essentieel om inzicht te hebben in de anatomie van de vagina en de verschillende lagen en functies ervan.

De vagina en haar structuren: een korte anatomische uitleg
De vagina is een elastische, gespierde buis die zich uitstrekt van de baarmoedermond (cervix) tot de buitenkant van het lichaam. Dit buisvormige orgaan is omgeven door tal van structuren die samenwerken om het lichaam te beschermen, te bevochtigen en te verdedigen tegen invloeden van buitenaf.

a. De vaginale wand
De vaginale wand bestaat uit drie belangrijke lagen:

• Mucosa (slijmvlies): Dit is de binnenste laag van de vagina en is bedekt met plooien, ook wel rugplooien genoemd. Deze plooien zorgen ervoor dat de vagina uitzet en samentrekt. Het slijmvlies is rijk aan klieren die een lichte, beschermende afscheiding produceren, waardoor de vagina vochtig en beschermd blijft.
• Spierlaag: De middelste laag bestaat uit gladde spieren die bijdragen aan de flexibiliteit en samentrekkingen van de vagina, bijvoorbeeld tijdens geslachtsgemeenschap of de bevalling.
• Bindweefsellaag: Dit is de buitenste laag en zorgt voor de verbinding tussen de vaginale wand en omliggende organen, zoals de blaas en het rectum.

De vaginale mucosa speelt een cruciale rol in de bescherming van de vagina tegen infecties door een natuurlijke barrière te vormen en een licht zure omgeving te behouden. Dit voorkomt dat ongewenste bacteriën of schimmels zich vermenigvuldigen.

b. De vulva
De vulva omvat de externe geslachtsorganen, waaronder de schaamlippen (labia), clitoris en de opening van de vagina. Deze buitenste delen van de vrouwelijke anatomie zijn net zo belangrijk in de bescherming van de interne structuren tegen infecties, irritaties en andere externe invloeden. De huid van de vulva is rijk aan zenuwuiteinden, wat deze regio gevoelig maakt voor aanraking, maar ook vatbaar voor irritatie en jeuk.

De schaamlippen (grote en kleine schaamlippen) beschermen de vaginale opening tegen vuil en bacteriën. De kleine schaamlippen zijn dun en gevoelig, en hebben minder talgklieren, wat betekent dat ze kwetsbaarder zijn voor uitdroging en irritatie.

c. Vaginale pH en de rol van lactobacillen
Een van de belangrijkste verdedigingsmechanismen van de vagina is de pH-waarde. De vaginale omgeving is van nature licht zuur, met een pH-waarde tussen 3,8 en 4,5, dankzij de aanwezigheid van melkzuurbacteriën (lactobacillen). Deze goede bacteriën helpen bij het in stand houden van de zure pH en beschermen tegen schadelijke micro-organismen, zoals bacteriën en schimmels.

Wanneer deze balans wordt verstoord – door hormonale schommelingen, het gebruik van antibiotica, zeep, of stress – kunnen schadelijke bacteriën of schimmels de overhand krijgen, wat kan leiden tot vaginale jeuk en andere symptomen.

Hoe de anatomie van de vagina in verband staat met vaginale jeuk
Vaginale jeuk kan door verschillende factoren worden veroorzaakt, en de anatomie van de vagina en vulva speelt hierin een centrale rol. Hieronder wordt beschreven hoe verschillende delen van de vaginale anatomie invloed kunnen hebben op het ontstaan van jeuk.

a. Verstoring van het vaginale ecosysteem
Zoals hierboven beschreven, zijn de lactobacillen verantwoordelijk voor het behoud van een gezonde, licht zure omgeving in de vagina. Wanneer de balans van bacteriën in de vagina wordt verstoord – door het gebruik van antibiotica, hormonale veranderingen zoals in de menopauze, of vaginale douches – kan de pH-waarde stijgen. Dit vermindert de bescherming van het vaginale slijmvlies, waardoor ongewenste bacteriën of schimmels zich kunnen vermenigvuldigen.

• Schimmelinfecties: Een veelvoorkomende oorzaak van vaginale jeuk is een schimmelinfectie, veroorzaakt door overmatige groei van de gist Candida albicans. Schimmels floreren in een minder zure omgeving en veroorzaken jeuk doordat ze ontstekingen en irritatie van het vaginale slijmvlies teweegbrengen.

b. Irritatie van de vulvaire huid
De buitenste laag van de vulva is bedekt met een dunne, gevoelige huid die gemakkelijk geïrriteerd kan raken. Gebruik van agressieve schoonmaakmiddelen, strakke kleding, of synthetisch ondergoed kan de huid van de vulva irriteren, wat leidt tot jeuk en roodheid. Omdat de huid in deze regio rijk is aan zenuwuiteinden, kan zelfs lichte irritatie een intens gevoel van jeuk veroorzaken.

• Allergische reacties: Parfum, zeep, wasmiddelen of zelfs spermiciden kunnen allergische reacties in de vulvaire huid veroorzaken, wat leidt tot ontstekingen, zwellingen en jeuk. De kleine schaamlippen, die dunner en gevoeliger zijn dan de grote schaamlippen, zijn hier vooral vatbaar voor.

c. Droogheid van het vaginale slijmvlies
Tijdens de menopauze of als gevolg van bepaalde medicijnen, kan de oestrogeenproductie afnemen, wat leidt tot vaginale droogheid. Dit vermindert de natuurlijke bevochtiging van het slijmvlies, waardoor de huid dunner en gevoeliger wordt voor scheurtjes, irritaties en jeuk.

• Vaginale droogheid door oestrogeendaling: Wanneer de vaginale slijmvliezen droger worden, is de kans groter dat er wrijving ontstaat tijdens dagelijkse activiteiten, zoals lopen of sporten. Deze wrijving kan de slijmvliezen verder irriteren en leiden tot chronische jeuk of branderigheid.

d. Ontsteking van de vaginale wand
Verschillende infecties, zoals bacteriële vaginose of seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA's), kunnen de vaginale wand ontsteken. Dit kan het vaginale slijmvlies kwetsbaar maken voor irritatie en jeuk. Wanneer bacteriën of andere pathogenen de vaginale cellen aanvallen, ontstaat er een ontstekingsreactie die niet alleen pijn, maar ook jeuk kan veroorzaken.

• Bacteriële vaginose: Deze aandoening, die wordt veroorzaakt door een overmatige groei van slechte bacteriën in de vagina, kan leiden tot symptomen zoals jeuk, een onaangename geur en afwijkende afscheiding. Omdat de bacteriën de natuurlijke pH-waarde verstoren, kunnen de vaginale slijmvliezen geïrriteerd raken.

Vaginale zelfverzorging: beschermen van de anatomie
Gezien de complexe anatomie en functie van de vagina, is het belangrijk om deze regio op de juiste manier te verzorgen om irritatie en jeuk te voorkomen. Hier zijn enkele tips om de vaginale gezondheid in balans te houden:

• Gebruik geen geparfumeerde producten: Vermijd zeep, deodorant of andere geparfumeerde producten in de vaginale omgeving, omdat deze de gevoelige huid en slijmvliezen kunnen irriteren.
• Draag ademend ondergoed: Kies voor katoenen ondergoed dat lucht laat circuleren en vocht absorbeert. Vermijd strakke kleding en synthetische materialen die wrijving en irritatie kunnen veroorzaken.
• Blijf gehydrateerd: Voldoende water drinken helpt het lichaam om afvalstoffen af te voeren en houdt het vaginale slijmvlies gehydrateerd, wat jeuk kan helpen voorkomen.
• Vermijd vaginale douches: Vaginale douches verstoren de natuurlijke balans van bacteriën in de vagina en kunnen leiden tot een verhoogd risico op infecties en jeuk.

Epidemiologie van vaginale jeuk in Nederland: feiten, cijfers en trends

Vaginale jeuk is een symptoom waar veel vrouwen in Nederland vroeg of laat mee te maken krijgen. Hoewel het vaak geen ernstig probleem is, kan het een bron van groot ongemak zijn en in sommige gevallen een signaal van een onderliggende aandoening. De epidemiologie van vaginale jeuk hangt samen met de diverse oorzaken, zoals schimmelinfecties, bacteriële vaginose, allergieën en hormonale veranderingen. Laten we dieper ingaan op de cijfers en trends rondom vaginale jeuk in Nederland.

Hoe vaak komt vaginale jeuk voor?
Vaginale jeuk is een van de meest voorkomende klachten bij vrouwen, en naar schatting ervaart meer dan 75% van de vrouwen in Nederland op een bepaald moment in hun leven een vorm van vaginale jeuk, vaak in combinatie met andere symptomen zoals veranderde vaginale afscheiding of pijn. Hoewel het voor veel vrouwen een eenmalige ervaring kan zijn, zijn er ook vrouwen die regelmatig te maken krijgen met terugkerende klachten.

• Schimmelinfecties: Een van de meest voorkomende oorzaken van vaginale jeuk is een schimmelinfectie, zoals een infectie door Candida albicans. In Nederland krijgt naar schatting 1 op de 3 vrouwen ooit in haar leven een schimmelinfectie, wat een van de grootste bijdragen levert aan vaginale jeuk.
• Bacteriële vaginose: Ongeveer 15% van de vrouwen in Nederland ontwikkelt op enig moment bacteriële vaginose, een aandoening waarbij de balans van de bacteriën in de vagina verstoord raakt. Dit gaat vaak gepaard met vaginale jeuk, een onaangename geur en veranderde afscheiding.

Wist je dat:

• Vaginale jeuk vaker voorkomt in de zomermaanden, omdat warm en vochtig weer de groei van schimmels en bacteriën bevordert? Dit verklaart waarom vrouwen vaker last hebben van schimmelinfecties na het dragen van natte zwemkleding of synthetisch ondergoed.
• Vrouwen die veel sporten of strakke kleding dragen, zoals leggings of sportkleding, een hoger risico lopen op vaginale irritatie en jeuk door de wrijving en vochtophoping die de huid irriteert?

Leeftijd en vaginale jeuk
Vaginale jeuk komt voor bij vrouwen van alle leeftijden, maar er zijn enkele levensfasen waarin het vaker voorkomt:

a. Jonge vrouwen en schimmelinfecties
Vrouwen tussen de 20 en 40 jaar hebben vaker last van schimmelinfecties, vooral door hormonale schommelingen tijdens de menstruatiecyclus, zwangerschap of het gebruik van anticonceptiemiddelen. Naar schatting heeft 50% van de vrouwen in de vruchtbare leeftijd minstens één keer een schimmelinfectie met bijbehorende jeuk. Het gebruik van hormonale anticonceptie, zoals de pil, kan ook de vaginale flora beïnvloeden, waardoor vrouwen gevoeliger worden voor infecties.

b. Menopauze en vaginale droogheid
Bij vrouwen in de overgang neemt de productie van oestrogeen sterk af, wat leidt tot vaginale droogheid. Dit kan een belangrijke oorzaak zijn van vaginale jeuk bij vrouwen boven de 50 jaar. Ongeveer 60% van de vrouwen in de menopauze meldt symptomen van vaginale droogheid, en bijna de helft van hen ervaart ook jeuk of irritatie. Droogheid maakt de vaginale slijmvliezen gevoeliger voor irritatie en infecties.

• Een 55-jarige vrouw in Nederland merkte dat ze steeds vaker last kreeg van vaginale jeuk na het bereiken van de menopauze. Ze ontdekte dat de droogheid van haar vaginale slijmvliezen de belangrijkste oorzaak was. Haar huisarts stelde vaginale oestrogeencrème voor, wat haar symptomen aanzienlijk verminderde.

Regionale verschillen en levensstijl
Ofschoon vaginale jeuk door verschillende oorzaken overal in Nederland voorkomt, kunnen bepaalde levensstijlgewoonten, zoals kledingkeuze, dieet en persoonlijke hygiëne, de incidentie beïnvloeden. Zo kunnen vrouwen die vaak strakke synthetische kleding dragen of frequent sporten, gevoeliger zijn voor vaginale irritatie en schimmelinfecties.

• Voeding en suikerinname: Een hoog suikergehalte in het dieet kan bijdragen aan de groei van schimmels zoals Candida. Vrouwen die veel suikerhoudende producten consumeren, hebben een iets verhoogd risico op het ontwikkelen van schimmelinfecties, wat op zijn beurt kan leiden tot vaginale jeuk.
• Hygiëneproducten: Overmatig gebruik van agressieve hygiëneproducten, zoals geparfumeerde zeep of vaginale douches, kan de natuurlijke balans van de vaginale flora verstoren. Uit onderzoek blijkt dat ongeveer 20% van de Nederlandse vrouwen deze producten gebruikt, ondanks dat dit vaak geassocieerd wordt met verhoogde klachten van jeuk en irritatie.

Wist je dat:

• Vrouwen in stedelijke gebieden vaker cosmetische producten gebruiken die vaginale klachten kunnen veroorzaken, terwijl vrouwen in landelijke gebieden meer last kunnen hebben van vaginale jeuk door verminderde toegang tot zorg?
• Vaginale douches, vaak gebruikt om geurtjes te maskeren, juist het tegenovergestelde effect kunnen hebben door de beschermende vaginale flora te verstoren?

Vaginale jeuk en medische zorg in Nederland
Vaginale jeuk is een veelvoorkomende reden voor vrouwen om hun huisarts te bezoeken. Volgens cijfers van het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) zijn 1 op de 10 consulten bij vrouwen gerelateerd aan vaginale klachten, waarvan jeuk een van de meest genoemde symptomen is. Vrouwen zoeken vooral medische hulp wanneer de jeuk samengaat met andere symptomen, zoals veranderde afscheiding of pijn bij het plassen.

Schimmelinfecties: Bij vrouwen die zich bij de huisarts melden met vaginale jeuk, blijkt in 70% van de gevallen een schimmelinfectie de boosdoener te zijn. Huisartsen schrijven hiervoor vaak antischimmelcrèmes of -tabletten voor, die in de meeste gevallen effectief zijn.

• Een 28-jarige vrouw uit Utrecht meldde zich bij de huisarts met aanhoudende jeuk en dikke, witte afscheiding. Na een kort lichamelijk onderzoek en een kweek van haar vaginale afscheiding, bevestigde de arts een schimmelinfectie. Een eenvoudige kuur met antischimmelmedicatie zorgde binnen enkele dagen voor verlichting van de klachten.

Oorzaken van een jeukende vagina

Vaginale jeuk of een jeukende vagina is een ongemakkelijk en soms pijnlijk symptoom dat vaak optreedt als gevolg van irriterende stoffen, infecties of overgang. Het kan ook optreden als gevolg van bepaalde huidaandoeningen of seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's). In zeldzame gevallen kan vaginale jeuk ontstaan door stress of vaginakanker.

De meeste vormen van vaginale jeuk, zijn geen reden tot bezorgdheid. Je moet echter contact opnemen met je huisarts of gynaecoloog als de jeuk ernstig is of als je vermoedt dat er sprake is van een onderliggende aandoening. De arts kan de oorzaak van de vaginale jeuk vaststellen door middel van onderzoek en testen. Hij of zij kan ook geschikte behandelingen aanbevelen voor deze vervelende klacht.

Jeukende vagina door infecties

Bacteriële vaginose

Bij bacteriële vaginose is er sprake van overgroei van normale bacteriën in de vagina, hetgeen bij een aantal vrouwen tot allerlei klachten en symptomen leidt. Veelvoorkomende symptomen zijn abnormale afscheiding en een vieze geur uit de vagina (een visachtige geur). Bacteriële vaginose is geen besmettelijke aandoening of soa, maar een infectie die wordt veroorzaakt door een verstoring van de zuurgraad in de vagina. Als gevolg van de verstoorde zuurgraad krijgen bepaalde bacteriën, die normaliter slechts in kleine aantallen in de vagina leven, de kans om zich sterk uit te breiden. Het vaginale evenwicht kan verstoord raken door bijvoorbeeld een nieuwe seksuele partner, het plaatsen van een spiraaltje, het gebruik van antibiotica, of door je vagina te wassen met zeep. Deze factoren vergoten de kans op het ontwikkelen van bacteriële vaginose. Daarnaast zijn factoren als leeftijd, afkomst en hormoonspiegels ook van invloed op de zuurgraad in de vagina.

Schimmelinfectie (vaginale candidiasis)

Ongeveer drie op de vier vrouwen ontwikkelt een schimmelinfectie ergens in hun leven. Schimmelinfecties kunnen optreden wanneer de gist, Candida albicans (een gistachtige schimmel die van nature aanwezig is in en op het menselijk lichaam), overmatig groeit in de vagina en vulva. Factoren die een infectie in de hand kunnen werken zijn zwangerschap, geslachtsgemeenschap, antibioticagebruik en een verzwakt immuunsysteem. Er ontstaat een toename van vaginale afscheiding, welke wit of gelig van kleur is, iets brokkelig en reukloos is. Het kan iets weg hebben van een kaasachtige afscheiding. Je kunt ook last krijgen van een branderig of jeukend gevoel in de vagina en de huid rond de vagina kan wat geïrriteerd zijn, wat zich uit in roodheid en (soms flinke) jeuk. Geslachtsgemeenschap kan bij een schimmelinfectie een pijnlijke ervaring zijn.

Blaasontsteking

Blaasontsteking komt vaak voor, vooral bij vrouwen. Bij een blaasontsteking is het slijmvlies van de blaas ontstoken als gevolg van bacteriën, die zich normaal gesproken vooral ophouden in de endeldarm en rond de anus. Deze lastpakken kunnen op verschillende manieren in de plasbuis en de blaas komen, bijvoorbeeld als je je anus van achter naar voren afveegt na het poepen, en tijdens het vrijen. Van een blaasontsteking moet je vaak kleine beetjes plassen en daarnaast voelt het plassen vaak branderig aan. Ook kun je pijn voelen in je onderbuik en het kan voorkomen dat je bloed plast.

Vaginale jeuk door een soa

Seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's) als chlamydia, genitale herpes, genitale wratten, trichomoniasis en gonorroe, kunnen bij een vrouw onder meer vaginale jeuk en irritatie veroorzaken.

Chlamydia

Chlamydia komt het vaakst voor. Bij de meerderheid van de vrouwen verloopt een infectie zonder symptomen. Meestal ontstaan klachten binnen één tot drie weken na besmetting met de bacterie. Klachten bij vrouwen zijn pijn of een branderig gevoel bij het plassen; vaginale afscheiding; tussentijdse bloedingen; pijn of bloedverlies tijdens of na seksuele gemeenschap; pijn in de onderbuik of juist rechtsboven in de buik.

Trichomoniasis

Trichomoniasis wordt veroorzaakt wordt door de parasiet Trichomonas vaginalis. Je krijgt het door onbeschermd seksueel contact, maar mogelijk ook door een gedeelde handdoek. Klachten ontstaan enkele dagen tot weken na besmetting. Vrouwen hebben vaak geen klachten. Als je wel last krijgt, dan bestaan de klachten vaak uit een ontstoken vagina, rode en geïrriteerde huid, het plassen kan pijnlijk en schuimend zijn.

Genitale herpes

Genitale herpes is één van de meest voorkomende soa's in Nederland. Vrouwen die genitale herpes hebben, hoeven geen symptomen te voelen. Het virus slaapt en wanneer het virus actief wordt, komt er pas een herpesuitbraak.

Genitale wratten

Genitale wratten zijn een heel besmettelijke soa Een virus is de boosdoener. Er ontstaan groepjes rozerode tot grijswitte wratten rond de vagina en je kunt ook last hebben van jeuk, pijn of een brandend gevoel.

Gonorroe

Gonorroe (druiper) is een soa die veroorzaakt door een bacterie, de neisseria gonorrohoeae ofwel gonokok. Vrouwen merken vaak weinig of niets van gonorroe. Zij kunnen last krijgen van branderig plassen en ruikende groen-gele afscheiding uit de vagina.

Jeukende vagina door hormonen

Hormonale schommelingen kunnen vaginale jeuk veroorzaken.

Overgang

Vaginale droogheid kan ook klachten als jeuk veroorzaken. Vaginale droogheid wordt vooral veroorzaakt door een afname van de hoeveelheid oestrogeen in het lichaam. Tijdens de overgang daalt de oestrogeenproductie, hetgeen kan leiden tot jeuk en irritatie. Een geneesmiddel als Estradiol vult de hoeveelheid oestrogenen in het vaginaslijmvlies aan, wat een gunstige invloed heeft op de irritatie, pijn en jeukklachten in de vagina door een tekort aan oestrogeen. Een afname van de hoeveelheid oestrogeen in het lichaam, kan ook optreden tijdens de menstruele cyclus en tijdens een periode borstvoeding geven.

Borstvoeding

Een jeukende vagina kan soms het gevolg zijn van te lage oestrogeenspiegels hetgeen optreedt tijdens het geven van borstvoeding.

Zwangerschap

Een van de redenen waarom je last kunt krijgen van vaginale jeuk tijdens de zwangerschap, is dat je lichaam dan meer vocht nodig heeft. Hierdoor kunnen de vaginale weefsels droger zijn dan normaal. Dit kan leiden tot jeuk en zelfs pijn en als je krabt, wordt het erger. Een andere oorzaak is overmatig zweet dat zich kan verzamelen in de spleten rond de vulva, plooien van de benen en toegang tot de vagina. Warme vochtige gebieden kunnen gemakkelijk geïrriteerd raken en jeuk veroorzaken. Bepaalde producten die je normaal dagelijks gebruikt, kunnen het vaginale gebied tijdens de zwangerschap verstoren. Producten zoals zeep met parfums, wasverzachter, wasmiddel, condooms en vaginale douches zijn vaak irriterend voor de vagina tijdens de zwangerschap, omdat het weefsel gevoeliger is. Enkele andere oorzaken van vaginale jeuk tijdens de zwangerschap zijn de volgende:

• bacteriële vaginose
• vaginale schimmelinfectie
• seksueel overdraagbare aandoeningen
• urineweginfectie

Irriterende stoffen

Crèmes, intiemsprays en wasmiddel

Bepaalde chemische stoffen die je aantreft in crèmes, shampoos, zaaddodende middelen, glijmiddelen, intiemsprays, condooms, wasmiddel, zeep, geparfumeerd wc-papier en wasverzachter, kunnen de vagina irriteren en jeuk veroorzaken. Sommige vrouwen hebben mogelijk een allergische reactie op latexcondooms, wat kan resulteren in vaginale jeuk of irritatie. Het is verstandig om één keer per dag de vagina te wassen met lauw water, gebruik daarbij geen zeep. Zeep is slecht voor de vagina. In de vagina wordt een melkzuur aangemaakt, wat beschermt tegen alle mogelijke invloeden van buitenaf. Deze balans kan echter verstoord raken door bijvoorbeeld je vagina te wassen met gewone zeep. Deze heeft een pH van 7 en als je hiermee je vagina reinigt, verstoor je de zuurgraad. Niet doen dus.

Glijmiddel en condooms

Als je onlangs een nieuw smeermiddel hebt geprobeerd met je partner of als je niet genoeg glijmiddel hebt gebruikt (in geval van een droge vagina), kan dit vaginale jeuk en ongemak veroorzaken. Veel glijmiddelen bevatten alcohol, wat erg irriterend kan zijn voor de vagina en sommige mensen kunnen allergisch zijn voor iets dat ze gebruiken, inclusief latex, dat voorkomt in de meeste soorten condooms. Geslachtsgemeenschap terwijl de vagina niet vochtig genoeg is, kan wrijving veroorzaken met jeuk en pijn tot gevolg. Als je geen condooms gebruikt, kun je kokosolie als natuurlijk glijmiddel gebruiken. Houd er rekening mee dat olie de kwaliteit van latex vermindert en het risico op gescheurde condooms vergroot. Als je condooms gebruikt, kies dan voor een glijmiddel op waterbasis dat geurvrij is om het genot te vergroten. Overweeg polyisopreen (latexvrije) condooms als je een latexallergie hebt.

Huidaandoeningen

Sommige huidaandoeningen, zoals eczeem en psoriasis, kunnen roodheid en jeuk in het genitale gebied veroorzaken.

Eczeem

Eczeem is een uitslag die voornamelijk voorkomt bij mensen met astma of allergieën. Bij sommige vrouwen met eczeem kan het zich naar de vagina verspreiden.

Psoriasis

Psoriasis is een niet-besmettelijke huidaandoening, waarbij rode en schilferende plekken op de voorgrond staan. Deze plekken kunnen verspreid over het hele lichaam voorkomen, zo ook rond de vagina. De precieze oorzaak van psoriasis is niet bekend.

Lichen sclerosus

Lichen sclerosus is een chronische huidafwijking, die zich meestal voordoet op de schaamlippen, de ingang van de vagina, de anus, de eikel of de voorhuid. Je krijgt last van jeuk, het voelt vast en strak aan en er verschijnen witte plekjes.

Inwendige jeuk door stress

Lichamelijke en emotionele stress kan inwendige jeuk, vaginale jeuk en irritatie veroorzaken, hoewel dit niet erg gebruikelijk is. Het kan voorkomen wanneer stress je immuunsysteem verzwakt, waardoor je meer vatbaar wordt voor infecties die jeuk veroorzaken.

Jeuk in de vagina door kanker

Vaginakanker

In zeldzame gevallen kan vaginale jeuk een symptoom zijn van vaginakanker. In een vroeg stadium hoeft vaginakanker geen tekenen en symptomen te veroorzaken. Naarmate het ziekteproces vordert, kan vaginakanker klachten en symptomen veroorzaken zoals:

• ongebruikelijke vaginale bloedingen, bijvoorbeeld na geslachtsgemeenschap of na de overgang
• waterige vaginale afscheiding
• wen knobbeltje of zwelling in je vagina
• pijn bij het plassen
• frequent urineren
• obstipatie
• bekkenpijn

Baarmoederhalskanker

Baarmoederhalskanker is een vorm van kanker die voorkomt in de cellen van de baarmoederhals, het onderste deel van de baarmoeder dat aansluit op de vagina. Verschillende stammen van het humaan papillomavirus (HPV), een seksueel overdraagbare aandoening, spelen een rol bij het veroorzaken van de meeste gevallen van baarmoederhalskanker. In een vroeg stadium veroorzaakt baarmoederhalskanker over het algemeen geen tekenen of symptomen. Symptomen van meer gevorderde baarmoederhalskanker zijn onder andere:

• vaginale bloeding na geslachtsgemeenschap, tussen menstruatie of na de menopauze
• waterige, bloederige vaginale afscheiding die zwaar kan zijn en een vieze geur kan hebben
• bekkenpijn of pijn tijdens geslachtsgemeenschap

Risicogroepen en -factoren voor een jeukende vagina: wie loopt meer risico?

Vaginale jeuk kan iedereen treffen, maar er zijn bepaalde risicogroepen en factoren die de kans op dit vervelende symptoom verhogen. De oorzaken van vaginale jeuk variëren van onschuldige irritaties tot ernstigere medische aandoeningen zoals infecties. Hieronder vind je een overzicht van de belangrijkste risicogroepen en factoren die het risico op een jeukende vagina vergroten.

Vrouwen in de vruchtbare leeftijd
Vrouwen in hun vruchtbare jaren (ongeveer 15 tot 45 jaar) lopen een hoger risico op vaginale jeuk vanwege hormonale schommelingen die invloed hebben op de vaginale flora en slijmvliezen.

• Schimmelinfecties: Schimmelinfecties, zoals Candida albicans, komen veel voor bij vrouwen in de vruchtbare leeftijd. Ongeveer 75% van de vrouwen krijgt op enig moment in hun leven een schimmelinfectie, vaak veroorzaakt door een verstoring van de vaginale flora. Hormonale veranderingen tijdens de menstruatiecyclus, zwangerschap of het gebruik van anticonceptiepillen kunnen bijdragen aan deze infecties.
• Bacteriële vaginose: Ook bacteriële vaginose komt vaker voor bij vrouwen in deze leeftijdsgroep, vooral bij diegenen die seksueel actief zijn. Het gaat gepaard met een onbalans van bacteriën in de vagina, wat leidt tot jeuk, een onaangename geur en veranderde afscheiding.

Vrouwen in de overgang
Tijdens de menopauze en perimenopauze (de jaren voorafgaand aan de menopauze) dalen de oestrogeenniveaus, wat kan leiden tot vaginale droogheid en dunner wordende vaginale slijmvliezen. Dit maakt de vagina gevoeliger voor irritatie en jeuk.

1. Vaginale atrofie: Dit is een veelvoorkomende aandoening bij postmenopauzale vrouwen, waarbij de vaginale wanden dunner en droger worden. Hierdoor kan wrijving sneller irritatie veroorzaken en neemt de kans op jeuk en pijn toe.
   

Verminderde beschermende flora: Door de daling van oestrogeen kunnen de lactobacillen (nuttige bacteriën) in de vagina afnemen, wat het risico op infecties zoals bacteriële vaginose of schimmelinfecties vergroot. Seksueel actieve vrouwen
Seksuele activiteit brengt enkele specifieke risicofactoren met zich mee voor vaginale jeuk:

• Seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA's): Infecties zoals chlamydia, gonorroe, herpes en trichomoniasis kunnen allemaal vaginale jeuk veroorzaken, samen met andere symptomen zoals pijn, branderigheid en abnormale afscheiding. Onbeschermde seks verhoogt het risico op SOA's.
• Irritatie door condooms of glijmiddelen: Sommige vrouwen kunnen een allergische reactie ontwikkelen op latexcondooms of op bepaalde ingrediënten in glijmiddelen, wat kan leiden tot jeuk en irritatie van de vulva en vagina.

Vrouwen die bepaalde medicijnen gebruiken
Bepaalde medicijnen kunnen de balans van de vaginale flora verstoren, waardoor het risico op jeuk toeneemt.

• Antibiotica: Het gebruik van antibiotica kan de goede bacteriën in de vagina verminderen, wat leidt tot een overgroei van schimmels zoals Candida, wat vaginale jeuk veroorzaakt.
• Hormonale medicatie: Vrouwen die hormonale behandelingen ondergaan, zoals anticonceptiepillen, hormonale therapie of bepaalde vruchtbaarheidsbehandelingen, kunnen hormonale schommelingen ervaren die vaginale droogheid en jeuk veroorzaken.

Vrouwen met een sedentaire levensstijl of slechte hygiëne
Sommige levensstijlgewoonten kunnen bijdragen aan vaginale jeuk.

• Langdurig zitten in strakke of synthetische kleding: Dit kan leiden tot wrijving en vochtophoping rond de vulva, wat de huid irriteert en schimmels of bacteriën de kans geeft om te groeien.
• Gebrek aan goede hygiëne: Slechte hygiëne, zoals het niet regelmatig verschonen van ondergoed of het niet wassen van de genitale zone na seks of sporten, kan leiden tot bacteriële groei en irritatie van de vulva en vagina.

Vrouwen die vaak gebruikmaken van irriterende producten
Producten die bedoeld zijn voor verzorging of hygiëne kunnen soms meer kwaad dan goed doen als ze de gevoelige vaginale huid irriteren.

• Geparfumeerde zepen of vaginale douches: Overmatig gebruik van vaginale douches, geparfumeerde zeep, of andere verzorgingsproducten kan de natuurlijke balans van bacteriën verstoren en irritatie veroorzaken.
• Wasverzachters en wasmiddelen: Sommige vrouwen reageren allergisch op bepaalde chemicaliën in wasmiddelen of wasverzachters, vooral als deze producten veel parfums bevatten.

Vrouwen met bepaalde chronische aandoeningen
Chronische ziekten kunnen een rol spelen bij de gezondheid van de vaginale flora en het immuunsysteem, wat het risico op jeuk kan vergroten.

• Diabetes: Vrouwen met diabetes mellitus hebben een hoger risico op schimmelinfecties en bacteriële vaginose, omdat hoge bloedsuikerspiegels kunnen bijdragen aan de groei van schimmels in de vagina. Ongecontroleerde diabetes kan leiden tot terugkerende jeuk en infecties.
• Auto-immuunziekten: Ziekten zoals lupus of Sjögren-syndroom, die het immuunsysteem en de vochtproductie beïnvloeden, kunnen vaginale droogheid en daardoor jeuk veroorzaken.

Zwangere vrouwen
Zwangerschap kan hormonale veranderingen teweegbrengen die de vaginale flora beïnvloeden. Hierdoor kunnen zwangere vrouwen vaker last krijgen van vaginale jeuk, vooral door schimmelinfecties. Het verhoogde oestrogeenniveau tijdens de zwangerschap zorgt voor een vochtiger omgeving, wat een perfecte voedingsbodem kan zijn voor schimmels.

Vrouwen met overgewicht
overgewicht of obesitas kan het risico op vaginale jeuk verhogen door meerdere factoren:

• Vocht en wrijving: Extra huidplooien en wrijving in de liesstreek kunnen leiden tot vochtophoping en irritatie van de vulva, waardoor schimmels en bacteriën gemakkelijker groeien.
• Hogere kans op diabetes: Vrouwen met overgewicht hebben een verhoogd risico op diabetes, wat op zijn beurt het risico op vaginale schimmelinfecties en jeuk vergroot.

Vrouwen die hormonale veranderingen doormaken
Hormonale veranderingen die optreden tijdens de puberteit, zwangerschap, het gebruik van anticonceptie, en de menopauze kunnen de natuurlijke balans van bacteriën in de vagina beïnvloeden, wat leidt tot vaginale jeuk.

• Carla, een vrouw van 48, merkte dat ze vaker last kreeg van vaginale jeuk naarmate ze dichter bij de menopauze kwam. Haar arts legde uit dat de daling van haar oestrogeenniveau de vaginale huid dunner en gevoeliger maakte, wat de oorzaak was van haar klachten. Een vaginale oestrogeencrème bracht snel verlichting.

Symptomen vaginale jeuk

Stel je voor: je hebt een drukke werkdag, maar wordt plotseling afgeleid door een aanhoudende jeuk die ongemakkelijk en storend is. Het is misschien verleidelijk om te denken dat het vanzelf wel overgaat, maar vaginale jeuk kan veel meer zijn dan slechts een tijdelijke irritatie. Vaak is het een signaal van je lichaam dat er iets uit balans is, en het kan gepaard gaan met een reeks andere symptomen die je aandacht vragen.

Vaginale jeuk is geen aandoening op zichzelf, maar eerder een symptoom van een onderliggend probleem. Het kan variëren van mild en incidenteel tot intens en aanhoudend, en het komt vaak samen met andere tekenen van ongemak in de vaginale regio. Hieronder gaan we dieper in op de meest voorkomende symptomen die samen met vaginale jeuk kunnen optreden, en wat ze mogelijk betekenen.

In vogelvlucht
Vaginale jeuk is een symptoom en géén aandoening. Jeuk in de vagina gaat vaak gepaard met andere klachten in de schaamstreek. De belangrijkste symptomen van vaginale jeuk zijn:

• rode, gezwollen schaamlippen
• branderig gevoel of irritatie
  Vaginale jeuk en pijn in onderbuik / Bron: Istock.com/Wavebreakmedia
• vaginale droogheid of droge vagina
• veranderde vaginale afscheiding (afwijkende kleur, hoeveelheid afscheiding, geur en structuur)
• abnormaal vaginaal bloedverlies
• pijn of irritatie bij het vrijen
• een vaginale zwelling
• pijn in de onderbuik
• roodheid van schaamlippen

Rode, gezwollen schaamlippen
Een veelvoorkomend symptoom dat gepaard gaat met vaginale jeuk is roodheid en zwelling van de schaamlippen. Dit kan duiden op irritatie of ontsteking van de huid, vaak veroorzaakt door externe factoren zoals zeep, wasmiddelen, of zelfs synthetisch ondergoed. In ernstigere gevallen kan dit wijzen op een infectie, zoals een schimmelinfectie of bacteriële vaginose.

• Lisa merkte dat haar schaamlippen rood en opgezwollen waren na een dagje strand. Ze dacht eerst dat het door het zand kwam, maar de jeuk werd steeds erger. Een bezoek aan haar huisarts bevestigde dat ze een schimmelinfectie had, waarschijnlijk verergerd door het dragen van een natte badkleding voor langere tijd.

Branderig gevoel of irritatie
Naast jeuk ervaren veel vrouwen ook een branderig gevoel in de vaginale omgeving. Dit kan vooral vervelend zijn bij het plassen of tijdens beweging. Dit symptoom wijst vaak op een ontsteking van het vaginale weefsel, die kan ontstaan door een infectie of door wrijving van kleding.

Branderig gevoel bij het plassen kan ook een teken zijn van een urineweginfectie, vooral wanneer het gepaard gaat met een dringende behoefte om vaak te plassen. In combinatie met vaginale jeuk kan dit wijzen op een bredere verstoring van de balans in de intieme zone.

Vaginale droogheid
Droogheid in de vagina kan een bron zijn van jeuk en irritatie. Dit is vooral een veelvoorkomend symptoom tijdens of na de menopauze, wanneer de natuurlijke oestrogeenniveaus dalen en het vaginale slijmvlies dunner en droger wordt. Maar ook jongere vrouwen kunnen vaginale droogheid ervaren, bijvoorbeeld door het gebruik van bepaalde anticonceptiemiddelen, medicatie of stress.

Vaginale droogheid kan leiden tot jeuk, omdat de huid en slijmvliezen kwetsbaarder zijn voor irritatie en kleine scheurtjes kunnen ontstaan.

Veranderde vaginale afscheiding
Een duidelijke verandering in vaginale afscheiding is een belangrijke aanwijzing dat er mogelijk een infectie aanwezig is. Normale afscheiding is meestal helder of wit, zonder een sterke geur. Wanneer je afscheiding echter een afwijkende kleur krijgt (bijvoorbeeld geel, groen of grijs), een onaangename geur heeft (visachtig of zuur), of de consistentie verandert (dik en klonterig zoals cottage cheese), kan dit wijzen op een probleem zoals een schimmelinfectie of bacteriële vaginose.

Geurige afscheiding: Een sterke, onaangename geur kan vaak wijzen op bacteriële vaginose, waarbij de balans van bacteriën in de vagina verstoord is.

• Sanne had altijd een normale vaginale afscheiding, maar ineens merkte ze dat de afscheiding dik en klonterig was, en ze had last van intense jeuk. Bij de dokter bleek het een vaginale schimmelinfectie te zijn, een veelvoorkomende oorzaak van deze veranderingen.

Abnormaal vaginaal bloedverlies
Hoewel vaginale jeuk op zichzelf geen bloedingen veroorzaakt, kan abnormaal vaginaal bloedverlies een belangrijk symptoom zijn dat gepaard gaat met andere problemen zoals vaginale droogheid of infecties. Dit kan vooral optreden na de geslachtsgemeenschap of buiten de normale menstruatiecyclus om.

Spotting tussen menstruaties of lichte bloedingen na seks kunnen wijzen op een vaginale infectie of zelfs precancereuze veranderingen, zoals cervicale dysplasie. In elk geval is dit een signaal om contact op te nemen met je arts.

Pijn of irritatie bij het vrijen (dyspareunie)
Vrouwen die last hebben van vaginale jeuk ervaren vaak ook pijn of ongemak tijdens het vrijen. Deze pijn kan te wijten zijn aan vaginale droogheid, ontsteking of infectie, en kan een grote impact hebben op het seksueel welzijn.

Dyspareunie, of pijn bij het vrijen, kan voortkomen uit de combinatie van geïrriteerde weefsels en een verminderd vermogen van de vagina om op natuurlijke wijze vocht aan te maken. Dit symptoom is vaak een teken van onderliggende vaginale problemen zoals een infectie of hormonale disbalans.

Vaginale zwelling
Een vaginale zwelling kan ontstaan door een ontsteking, infectie of cyste. Wanneer de klieren rond de vagina geïrriteerd raken, kunnen ze gezwollen en pijnlijk aanvoelen. Dit komt vaak voor in combinatie met jeuk en kan wijzen op aandoeningen zoals een Bartholin-cyste of vulvitis (ontsteking van de vulva).

Pijn in de onderbuik
Vaginale jeuk kan soms gepaard gaan met een zeurende pijn in de onderbuik. Dit symptoom kan wijzen op een dieper gelegen infectie, zoals bekkenontsteking (pelvic inflammatory disease, PID) of endometriose. Hoewel vaginale jeuk meestal oppervlakkig is, kan pijn in de onderbuik een indicatie zijn dat het probleem complexer is en diepere delen van het voortplantingssysteem aantast.

• Mira had een paar dagen last van vaginale jeuk en lichte buikpijn. Ze dacht dat het vanzelf zou overgaan, maar toen de pijn in haar onderbuik erger werd, besloot ze toch naar de dokter te gaan. Na onderzoek bleek ze een bekkenontsteking te hebben die vroegtijdige behandeling vereiste.

Roodheid van de schaamlippen
De huid rond de schaamlippen kan rood worden door irritatie of ontsteking, vooral bij vrouwen die last hebben van allergieën of overgevoeligheid voor producten zoals zeep, geparfumeerde lotions of latex. Deze roodheid kan samen met jeuk optreden en is vaak een eerste teken dat de huid extra gevoelig is voor externe factoren.

Wanneer de huisarts raadplegen bij vaginale jeuk?

Vaginale jeuk kan soms vanzelf overgaan, maar er zijn situaties waarin het raadzaam is om een huisarts te raadplegen. Dit geldt vooral als de jeuk langer aanhoudt of gepaard gaat met andere symptomen die kunnen wijzen op een onderliggende aandoening.

Je moet een afspraak maken met de huisarts als je last hebt van:

• Aanhoudende of terugkerende jeuk: Als de jeuk langer dan een paar dagen aanhoudt of steeds terugkomt, is het belangrijk om een arts te raadplegen om te achterhalen of er een onderliggende oorzaak is, zoals een schimmelinfectie of bacteriële vaginose.
• Veranderde vaginale afscheiding: Als de vaginale afscheiding een afwijkende kleur (zoals geel, groen, of grijs), geur (bijvoorbeeld visachtig) of textuur (dik, klonterig of schuimig) heeft, kan dit wijzen op een infectie. Dit gaat vaak gepaard met jeuk en moet door een arts worden beoordeeld.
• Vaginale droogheid: Als je last hebt van jeuk door vaginale droogheid, vooral tijdens of na de menopauze, kan de huisarts vaginale oestrogeencrèmes of andere behandelingen voorschrijven om de symptomen te verlichten.
• Pijn of ongemak bij het vrijen: Als de jeuk samengaat met pijn tijdens geslachtsgemeenschap, kan dit wijzen op vaginale droogheid, een infectie of andere aandoeningen die behandeling vereisen.
• Bloedingen buiten de menstruatie: Als je naast jeuk ook last hebt van onregelmatig of abnormaal bloedverlies (buiten de menstruatieperiode om of na de menopauze), is het belangrijk om medische hulp in te schakelen.
• Schaamte of onzekerheid over symptomen: Als je twijfelt over de aard van je klachten, of onzeker bent over je symptomen, is het altijd goed om een huisarts te raadplegen voor advies en geruststelling.

Wanneer direct medische bijstand inschakelen (alarmsymptomen)?

Er zijn situaties waarin vaginale jeuk of bijbehorende symptomen wijzen op een ernstiger probleem dat onmiddellijk medische aandacht vereist. Schakel direct medische hulp in bij de volgende alarmsymptomen:

• Hevige pijn in de onderbuik of bekken: Aanhoudende, scherpe pijn in de onderbuik of het bekkengebied in combinatie met vaginale jeuk kan wijzen op een ernstige infectie, zoals een bekkenontsteking (pelvic inflammatory disease, PID). Dit vereist snelle medische behandeling om complicaties te voorkomen.
• Koorts of koude rillingen: Als je naast vaginale jeuk last krijgt van koorts, koude rillingen of algehele malaise, kan dit duiden op een ernstige infectie zoals PID of een urineweginfectie die zich naar de nieren heeft uitgebreid. Deze symptomen vereisen direct medisch ingrijpen.
• Hevig brandend gevoel bij het plassen: Als je naast jeuk een intens brandend gevoel hebt tijdens het plassen, en dit gepaard gaat met bloed in de urine of frequent aandrang om te plassen, kan dit wijzen op een urineweginfectie (zoals een blaasontsteking) die snel behandeld moet worden.
• Zwelling of abces in de schaamstreek: Als je naast jeuk een pijnlijke zwelling, bult of abces opmerkt in de schaamstreek of vulva, kan dit wijzen op een infectie of ontsteking van de klieren (zoals een Bartholin-cyste). Dit kan pijn veroorzaken en vereist mogelijk een ingreep of antibiotica.
• Vaginale jeuk na seksueel contact met nieuwe partner: Als je na onbeschermde geslachtsgemeenschap met een nieuwe partner vaginale jeuk ontwikkelt, vooral als dit gepaard gaat met pijn, branderigheid, of afscheiding, kan dit wijzen op een seksueel overdraagbare aandoening (SOA) zoals chlamydia, gonorroe of trichomoniasis. Dit moet onmiddellijk worden onderzocht en behandeld om complicaties te voorkomen.
• Plotselinge, ernstige jeuk die gepaard gaat met huiduitslag: Als de jeuk zich snel ontwikkelt en gepaard gaat met huiduitslag of blaren rond de schaamstreek, kan dit wijzen op een allergische reactie, herpesinfectie of een andere huidinfectie die onmiddellijke medische aandacht vereist.

Onderzoek en diagnose

Wanneer je last hebt van vaginale jeuk, kan het verleidelijk zijn om te hopen dat het vanzelf verdwijnt. Maar als de klachten aanhouden of verergeren, is het tijd om de volgende stap te zetten en je klachten te laten onderzoeken. De weg naar de juiste diagnose begint vaak bij een bezoek aan de huisarts, die met zorg en discretie je klachten in kaart brengt en de juiste onderzoeken inzet om achter de oorzaak van de jeuk te komen.

Vaginale jeuk kan veel verschillende oorzaken hebben – van een simpele irritatie door zeep tot een schimmelinfectie of hormonale veranderingen. Daarom is een grondig onderzoek belangrijk om de oorzaak te achterhalen en een passende behandeling in te zetten.

Anamnese: het verhaal achter je klachten
Het eerste wat je arts zal doen, is vragen stellen over je klachten. Dit is het begin van de "speurtocht" naar de oorzaak van de jeuk. De arts vraagt naar details zoals:

• Hoe lang je al last hebt van de jeuk.
• Waar precies de jeuk zich bevindt (intern in de vagina of aan de buitenkant rond de schaamlippen).
• Of je last hebt van andere symptomen, zoals veranderde afscheiding, een branderig gevoel, pijn bij het plassen of tijdens de geslachtsgemeenschap.
• Of je mogelijk nieuwe verzorgingsproducten gebruikt die irritatie kunnen veroorzaken, zoals nieuwe zepen, wasmiddelen of intieme producten.
• Of er sprake is van seksuele activiteit, en of je onlangs een nieuwe partner hebt gehad, wat kan wijzen op een seksueel overdraagbare aandoening (SOA).
• Of je medicatie gebruikt of veranderingen in je gezondheid hebt opgemerkt, zoals tijdens de menopauze, die hormonale schommelingen kan veroorzaken.

Deze vragen helpen de arts om te bepalen welke richting het onderzoek moet inslaan.

• Anna, een vrouw van 32, merkte dat ze sinds het wisselen van douchegel steeds vaker last kreeg van vaginale jeuk. Tijdens haar afspraak bij de huisarts vertelde ze dat de jeuk vooral aan de buitenkant van de schaamlippen zat en gepaard ging met een branderig gevoel. Dit gaf de huisarts al een aanwijzing dat de irritatie mogelijk door een allergische reactie op de nieuwe douchegel werd veroorzaakt.

Lichamelijk onderzoek: een zorgvuldige inspectie
Na de anamnese volgt vaak een lichamelijk onderzoek. Dit onderzoek is bedoeld om de vaginale omgeving zorgvuldig te bekijken en te beoordelen of er tekenen zijn van irritatie, ontsteking, of afwijkingen.

De arts kan de vulva inspecteren om te zien of er sprake is van roodheid, zwelling, blaasjes of andere zichtbare tekenen van irritatie.
Vervolgens kan een inwendig onderzoek (met een speculum) worden uitgevoerd om de binnenkant van de vagina en de baarmoedermond te beoordelen. De arts kijkt hierbij naar de conditie van het vaginale slijmvlies en de afscheiding.
Bij sommige vrouwen kan dit onderzoek wat ongemakkelijk aanvoelen, maar de arts zorgt ervoor dat het zo prettig en vlot mogelijk verloopt.

• Bij het lichamelijk onderzoek van Eva, die al enkele weken last had van jeuk en dikkere afscheiding, zag de arts dat haar vaginale slijmvlies rood en geïrriteerd was, en dat de afscheiding wit en klonterig leek. Dit bevestigde het vermoeden van een schimmelinfectie.

Laboratoriumonderzoek: de oorzaak onder de microscoop
Om een duidelijker beeld te krijgen van de oorzaak van de jeuk, kan de arts besluiten om aanvullend onderzoek te doen. Dit kan betekenen dat er een klein monster van de vaginale afscheiding wordt afgenomen. Dit monster wordt onder een microscoop onderzocht om te controleren op:

• Schimmelinfecties: Zoals Candida albicans, de meest voorkomende oorzaak van vaginale schimmelinfecties.
• Bacteriële vaginose: Een verstoorde balans van de bacteriën in de vagina, wat vaak wordt gekenmerkt door een dunne, grijs-witte afscheiding met een onaangename geur.
• SOA's: Zoals chlamydia, gonorroe of trichomoniasis, die ook vaginale jeuk kunnen veroorzaken.
• Soms kan ook een urineonderzoek nodig zijn, vooral als de jeuk gepaard gaat met branderigheid bij het plassen, om te controleren op een urineweginfectie.

• Na het afnemen van een uitstrijkje bij Sanne, werd onder de microscoop vastgesteld dat zij een bacteriële vaginose had. Dit verklaarde niet alleen haar jeuk, maar ook de afwijkende geur van de afscheiding die ze had opgemerkt.

Bloedonderzoek: bij vermoeden van hormonale oorzaken
Als de jeuk lijkt samen te hangen met hormonale veranderingen, bijvoorbeeld bij vrouwen in de menopauze, kan de arts een bloedonderzoek laten doen om je hormoonspiegels te meten. Oestrogeendeficiëntie kan namelijk leiden tot vaginale droogheid, wat op zijn beurt weer jeuk en irritatie veroorzaakt.

Diagnose: de juiste oorzaak gevonden
Na het verzamelen van alle informatie – de anamnese, het lichamelijk onderzoek en de testresultaten – stelt de arts een diagnose. Deze diagnose geeft inzicht in de oorzaak van je vaginale jeuk en helpt om een passende behandeling in te zetten. Of het nu gaat om een schimmelinfectie, bacteriële vaginose, een allergische reactie of een andere onderliggende oorzaak, de arts zorgt ervoor dat je precies weet wat er aan de hand is.

• Bij Jolanda, een vrouw van 52, werd na bloedonderzoek vastgesteld dat haar vaginale jeuk te wijten was aan de overgang. De afgenomen hormoonspiegels toonden aan dat haar oestrogeenniveau laag was, wat de droogheid en irritatie veroorzaakte. De arts schreef een oestrogeencrème voor om de symptomen te verlichten.

Medische behandeling van vaginale jeuk

Vaginale jeuk kan veel oorzaken hebben, variërend van eenvoudige irritaties tot complexere onderliggende aandoeningen. Zodra de arts de oorzaak van je vaginale jeuk heeft vastgesteld, zal een gerichte behandeling worden voorgesteld om de symptomen te verlichten en de oorzaak aan te pakken. De behandeling kan variëren afhankelijk van de diagnose en de specifieke omstandigheden, zoals je leeftijd, medische geschiedenis en andere factoren. Hieronder volgt een uitgebreide beschrijving van de verschillende behandelopties voor de meest voorkomende oorzaken van vaginale jeuk.

Behandeling van vaginale schimmelinfecties
Vaginale schimmelinfecties, meestal veroorzaakt door Candida albicans, zijn een van de meest voorkomende oorzaken van vaginale jeuk. Deze infecties kunnen gemakkelijk worden behandeld met antischimmelmiddelen, die verkrijgbaar zijn in verschillende vormen:

• Crèmes en zalven: Deze worden rechtstreeks op de getroffen huid en vaginale gebieden aangebracht. Antischimmelcrèmes zoals miconazol of clotrimazol zijn effectieve opties die je zonder recept bij de apotheek kunt krijgen. Ze helpen om de schimmelgroei te stoppen en verlichten de jeuk binnen enkele dagen.
• Vaginale zetpillen: Dit zijn kleine, medicinale zetpillen die in de vagina worden ingebracht. Ze lossen op en bestrijden de infectie van binnenuit. Deze methode is handig voor vrouwen die liever geen orale medicatie nemen of ernstige lokale jeuk ervaren.
• Orale antischimmelmedicatie: Bij ernstigere of terugkerende schimmelinfecties kan je arts orale antischimmelmedicatie voorschrijven, zoals fluconazol. Deze tabletten werken systemisch en zijn effectief voor het bestrijden van hardnekkige infecties. Meestal is een enkele dosis voldoende, maar bij terugkerende infecties kan een langere behandeling nodig zijn.

Neem dit voorbeeld:

• Lisa, een jonge vrouw van 25, had last van intense jeuk en dikke, witte afscheiding. Haar arts stelde vast dat ze een schimmelinfectie had en schreef een vaginale crème en orale fluconazol voor. Binnen enkele dagen merkte ze een aanzienlijke verbetering, en de symptomen verdwenen volledig binnen een week.

Behandeling van bacteriële vaginose
Bacteriële vaginose (BV) is een andere veelvoorkomende oorzaak van vaginale jeuk, veroorzaakt door een overgroei van slechte bacteriën die de natuurlijke balans in de vagina verstoren. De behandeling richt zich op het herstellen van deze balans met antibiotica:

• Metronidazol: Dit antibioticum kan zowel oraal als in de vorm van een vaginale gel worden toegediend. Een orale kuur duurt meestal vijf tot zeven dagen. Vaginale gels worden gedurende enkele dagen voor het slapen ingebracht en zijn net zo effectief als orale medicatie.
• Clindamycine: Een alternatief antibioticum voor BV, beschikbaar als crème of vaginale zetpil. Deze middelen helpen om de schadelijke bacteriën te bestrijden en de natuurlijke vaginale flora te herstellen.

Terugvalpreventie:
Na de behandeling kan BV terugkeren. Het is belangrijk om goede hygiënische gewoontes aan te houden en het gebruik van vaginale douches te vermijden, omdat deze de bacteriële balans kunnen verstoren. Probiotische supplementen kunnen ook helpen om de balans van de vaginale flora te ondersteunen en terugkerende BV te voorkomen.

• Nathalie, een 35-jarige vrouw, kreeg last van vaginale jeuk en een dunne afscheiding met een onaangename geur. De arts stelde vast dat ze BV had en schreef een metronidazol-kuur voor. Binnen een paar dagen merkte ze dat de jeuk verminderde en haar afscheiding weer normaal werd.

Behandeling van seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA's)
SOA's zoals chlamydia, gonorroe, trichomoniasis en genitale herpes kunnen vaginale jeuk veroorzaken. De behandeling van SOA's is afhankelijk van de specifieke ziekteverwekker:

• Chlamydia en gonorroe: Deze bacteriële infecties worden behandeld met antibiotica zoals azithromycine of doxycycline. Het is belangrijk om de volledige kuur af te maken en ervoor te zorgen dat ook je seksuele partner wordt behandeld om herinfectie te voorkomen.
• Trichomoniasis: Deze parasitaire infectie wordt behandeld met metronidazol of tinidazol, die effectief zijn bij het doden van de parasiet. Net als bij andere SOA's moet ook de partner behandeld worden om herinfectie te voorkomen.
• Genitale herpes: Herpes wordt veroorzaakt door het herpes simplex-virus en kan niet volledig worden genezen. Antivirale medicatie zoals aciclovir of valaciclovir kan de symptomen echter onderdrukken en de duur van uitbraken verkorten. Deze medicatie vermindert ook de kans op het overdragen van het virus op anderen.

Nazorg en preventie:
Na de behandeling van een SOA is het belangrijk om veilige seksuele praktijken aan te houden, zoals het consistent gebruiken van condooms, om herinfectie of verspreiding van de ziekte te voorkomen.

• Marja had vaginale jeuk en pijn bij het plassen. Na een SOA-test bleek ze chlamydia te hebben. Ze kreeg een antibioticakuur voorgeschreven en haar partner werd ook behandeld. Na de kuur verdwenen haar symptomen en voelde ze zich weer comfortabel.

Behandeling van overgangsgerelateerde jeuk
Tijdens de overgang kan de afname van oestrogeen leiden tot vaginale droogheid en atrofie, wat vaak jeuk en ongemak veroorzaakt. De behandeling richt zich op het herstellen van de vochtbalans en het bevorderen van gezond vaginale weefsel.

• Oestrogeencrème: Een lokale oestrogeencrème kan worden aangebracht in de vagina om het slijmvlies te versterken, de bloedtoevoer te verbeteren en de vaginale wanden vochtig te houden. Dit vermindert jeuk en andere ongemakken die gepaard gaan met vaginale atrofie.
• Vaginale ring: Een oestrogeen bevattende vaginale ring (zoals de Estring) kan continu lage doses oestrogeen afgeven, wat helpt bij het hydrateren van de vaginale wanden en het verlichten van jeuk en droogheid.
• Oestrogeen tabletten: Deze worden in de vagina ingebracht en helpen op een vergelijkbare manier als de crème om de vaginale wanden te herstellen en jeuk te verminderen. Ze kunnen handig zijn voor vrouwen die geen systemische hormonale therapie willen of mogen gebruiken.

• Irene, een 52-jarige vrouw in de overgang, ervaarde ernstige vaginale jeuk en droogheid. Haar arts schreef een oestrogeencrème voor, die ze dagelijks in de vagina moest aanbrengen. Binnen een paar weken voelde ze aanzienlijk meer comfort en was de jeuk verdwenen.

Behandeling van allergieën en irritaties
Vaginale jeuk kan ook worden veroorzaakt door contactallergieën of irritaties door producten zoals geparfumeerde zepen, wasmiddelen, glijmiddelen of latex condooms. In deze gevallen ligt de behandeling in het vermijden van de irriterende stoffen en het verzachten van de huid:

• Corticosteroïden: Bij ernstige irritaties of allergieën kan de arts een milde corticosteroïde crème voorschrijven om de ontsteking en jeuk te verminderen. Dit wordt vaak gebruikt als er sprake is van een ontstekingsreactie op de vulvaire huid.
• Vermijden van irriterende stoffen: Het vermijden van het gebruik van geparfumeerde zeep, vaginale douches, en agressieve wasmiddelen kan helpen om jeuk door irritatie te voorkomen. Gebruik milde, ongeparfumeerde producten en draag ademend katoenen ondergoed om de gevoelige huid rond de vagina te beschermen.
• Antihistaminica: Bij een allergische reactie kan een antihistaminicum helpen om de jeuk te verminderen.

Behandeling van vaginale droogheid door medicatie
Sommige medicijnen, zoals antihistaminica of antidepressiva, kunnen vaginale droogheid veroorzaken, wat weer kan leiden tot jeuk. In dergelijke gevallen kan de arts de medicatie aanpassen of aanvullende maatregelen nemen om de droogheid te bestrijden:

• Vaginale moisturizers: Deze over-the-counter producten helpen de vaginale weefsels vochtig te houden en kunnen worden gebruikt als aanvulling op andere behandelingen. Ze bieden verlichting van jeuk en droogheid zonder hormonale ingrediënten.

Tips bij een jeukende vagina

Je kunt de meeste oorzaken van vaginale jeuk voorkomen door goede hygiëne te betrachten en bepaalde leefstijlgewoonten. Er zijn verschillende stappen die je thuis kunt ondernemen om vaginale irritatie en infectie te voorkomen:

• Vagina wassen met lauw water en gebruik geen gewone zeep want dat verstoort de zuurgraad van de vagina.
• Vermijd geurende zepen, lotions en bubbelbaden.
• Vermijd het gebruik van producten voor vrouwelijke hygiëne, zoals vaginale sprays en douches.
• Direct omkleden bij natte of vochtige kleding direct na het zwemmen of sporten.
• Draag katoenen ondergoed en verwissel je ondergoed elke dag.
• Eet yoghurt met actieve culturen om de kans op het krijgen van schimmelinfecties te verkleinen.
• Gebruik condooms tijdens geslachtsgemeenschap.
• Veeg altijd je billen van voor naar achter na het poepen.

Zelfzorgmaatregelen bij jeukende vagina

Appelazijn

Appelazijn is een goede remedie tegen vaginale jeuk vanwege de antibacteriële en schimmelwerende eigenschappen. Het helpt ook om de natuurlijke pH-balans van je vagina te herstellen. Voeg 2 eetlepels troebele, ongefilterde appelazijn toe aan een glas warm water. Gebruik deze oplossing om je vagina tweemaal daags gedurende een paar dagen te wassen. Voeg ook 1 eetlepel troebele, ongefilterde appelazijn en 1 theelepel rauwe honing toe aan een glas warm water en drink het twee keer per dag.

Koud kompres

Gebruik een koud kompres om onmiddellijke verlichting te krijgen van vaginale jeuk. Het zal helpen het gebied te verdoven en jeuk en ontsteking te verminderen. Je kunt het vaginale gebied ook een paar keer per dag spoelen met koud water.

Zoutwaterbad

Genieten van een zoutwaterbad kan ook vaginale jeuk verlichten. Zout remt de groei van de microben die infectie veroorzaken en vermindert op zijn beurt jeuk en andere ongemakken. Voeg 1 eetlepel zout toe aan een glas water en gebruik het om je vagina te wassen wanneer je jeuk voelt. Dit geeft je onmiddellijke verlichting. Of vul je badkuip met warm water en voeg er een halve kop zout aan toe. Ga zitten in het water in een gehurkte positie gedurende 10 tot 15 minuten. Herhaal 2 of 3 keer per dag gedurende enkele dagen voor het beste resultaat. Gebruik geen zoutremedies als je (open) wondjes hebt.

Knoflook

Knoflook bevat zowel antibacteriële als antibiotische eigenschappen die bacteriën en gisten kunnen doden. Het verbetert ook het immuunsysteem en helpt het lichaam infecties te bestrijden. Verdun een paar druppels knoflookolie met 1 theelepel vitamine E-olie en breng het op het aangetaste gebied aan. Wacht 10 minuten en spoel vervolgens af met lauw water. Gebruik deze remedie twee keer per dag gedurende een paar weken. Eet ook dagelijks 3 teentjes rauwe knoflook. Als alternatief kun je ook knoflooksupplementen nemen.

Yoghurt

Gewone, ongezoete yoghurt met actieve culturen is een andere goede remedie om jeuk en branderigheid in en rond je vagina te stoppen. De actieve culturen kunnen de verspreiding van de infectie in het lichaam tegengaan. Het helpt ook om gist en slechte bacteriën in de vagina te doden en de groei van goede bacteriën te bevorderen. Dompel een tampon in yoghurt en plaats deze gedurende twee uur in de vagina. Doe dit tweemaal daags tot je verlichting van de klachten ervaart. Eet ook elke dag een paar kopjes ongezoete yoghurt.

Prognose van jeukende vagina: Wat kun je verwachten?

De prognose voor vaginale jeuk hangt grotendeels af van de onderliggende oorzaak en de snelheid waarmee deze wordt behandeld. In de meeste gevallen is vaginale jeuk goed te behandelen en verdwijnen de symptomen volledig zodra de juiste behandeling is gestart. De meeste vrouwen ervaren binnen een paar dagen tot weken verlichting, afhankelijk van de oorzaak en de gekozen behandeling. Hieronder bespreken we de prognose voor de meest voorkomende oorzaken van vaginale jeuk.

Prognose bij vaginale schimmelinfecties
Vaginale schimmelinfecties, zoals veroorzaakt door Candida albicans, reageren over het algemeen goed op antischimmelmedicatie. De jeuk en andere symptomen, zoals een branderig gevoel en afwijkende afscheiding, beginnen vaak binnen een paar dagen na de start van de behandeling te verminderen.

• Acute schimmelinfecties: De meeste acute schimmelinfecties verdwijnen binnen één tot twee weken met de juiste behandeling. Crèmes, zetpillen of orale antischimmelmiddelen werken snel om de schimmel te elimineren, en vrouwen ervaren vaak al na enkele dagen verlichting van de jeuk.
• Terugkerende schimmelinfecties: Sommige vrouwen kunnen last krijgen van terugkerende schimmelinfecties, vooral als er sprake is van onderliggende factoren zoals diabetes of het gebruik van antibiotica. In dergelijke gevallen kan een langdurige behandeling nodig zijn om terugval te voorkomen. Vrouwen met terugkerende infecties hebben vaak een goede prognose met preventieve maatregelen, zoals probiotica of langere medicatiekuren.

Prognose bij bacteriële vaginose
Bacteriële vaginose (BV) is meestal goed te behandelen met antibiotica. Bij de meeste vrouwen verdwijnen de symptomen, waaronder jeuk, binnen enkele dagen na het starten van de behandeling.

• Herstel: Bij vrouwen die antibiotica zoals metronidazol of clindamycine gebruiken, verbetert de vaginale jeuk doorgaans binnen vijf tot zeven dagen.
• Terugkerende BV: Bij sommige vrouwen kan bacteriële vaginose echter terugkeren, vooral als de vaginale flora opnieuw uit balans raakt. Hoewel de jeuk snel verlicht wordt door medicatie, kan het handhaven van goede vaginale hygiëne en het vermijden van vaginale douches helpen om terugval te voorkomen. Bij regelmatig terugkerende gevallen kan langdurige onderhoudsbehandeling nodig zijn.

Prognose bij seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA's)
De prognose voor vaginale jeuk veroorzaakt door een seksueel overdraagbare aandoening (SOA) hangt af van het type infectie en hoe snel deze wordt behandeld.

• Chlamydia en gonorroe: Deze bacteriële SOA's zijn goed te behandelen met antibiotica, en de jeuk verdwijnt doorgaans binnen enkele dagen na het starten van de medicatie. Vrouwen die op tijd behandeld worden, hebben meestal een uitstekende prognose zonder blijvende klachten.
• Trichomoniasis: Deze parasitaire infectie reageert goed op metronidazol en de symptomen, waaronder jeuk, verdwijnen snel. Een snelle behandeling voorkomt verdere verspreiding en complicaties.
• Genitale herpes: Omdat herpes veroorzaakt wordt door een virus, kan het niet volledig genezen worden. De jeuk kan echter goed onder controle worden gehouden met antivirale medicatie, waardoor de frequentie en ernst van uitbraken afnemen. De prognose voor vrouwen met herpes is dat zij met medicatie goed in staat zijn om de symptomen te beheersen en de jeuk te verminderen.

Prognose bij overgangsgerelateerde jeuk
Vaginale jeuk veroorzaakt door hormonale veranderingen tijdens de overgang kan worden verlicht door oestrogeencrèmes, vaginale ringen of andere hormoonvervangende therapieën.

• Langetermijnbehandeling: Voor vrouwen die last hebben van vaginale droogheid en atrofie door een daling in oestrogeen, is de prognose meestal goed als ze regelmatig oestrogeencrème of andere hormonale behandelingen gebruiken. De jeuk en droogheid verdwijnen meestal binnen enkele weken na het starten van de therapie, en continu gebruik kan de klachten blijvend onder controle houden.
• Niet-hormonale behandelingen: Voor vrouwen die geen hormonen kunnen of willen gebruiken, kunnen niet-hormonale moisturizers ook langdurige verlichting bieden. De prognose met deze behandeling is doorgaans goed, hoewel de jeuk mogelijk vaker terugkeert zonder hormoonondersteuning.

Prognose bij allergieën en irritaties
Vaginale jeuk door allergieën of irritaties, zoals door zeep, wasmiddelen of latex, verdwijnt doorgaans snel zodra de irriterende factor wordt geëlimineerd.

• Snelle verlichting: Zodra de irriterende stof is geïdentificeerd en vermeden, verdwijnt de jeuk vaak binnen enkele dagen. Topische corticosteroïden kunnen helpen om ontstekingen sneller te verminderen.
• Langdurige irritatie: Als de irriterende stof langere tijd is gebruikt, kan het vaginale weefsel langer geïrriteerd blijven, maar ook in deze gevallen is de prognose positief zodra de oorzaak is weggenomen.

Prognose bij vaginale droogheid door medicatie
Medicijnen zoals antihistaminica of antidepressiva kunnen vaginale droogheid veroorzaken, wat weer kan leiden tot jeuk. De jeuk kan vaak worden verlicht door vaginale moisturizers of, indien nodig, hormonale behandelingen.

• Aanpassing van medicatie: Wanneer de arts de medicatie aanpast of vaginale moisturizers aanbeveelt, verbeteren de klachten doorgaans binnen enkele weken. De jeuk verdwijnt meestal zodra de vaginale droogheid is verholpen.

Prognose bij diabetes en chronische aandoeningen
Vrouwen met diabetes of andere chronische aandoeningen hebben mogelijk vaker last van schimmelinfecties of bacteriële vaginose. Wanneer de onderliggende aandoening goed onder controle is, verbeteren de vaginale klachten doorgaans ook.

• Verbeterde controle: Door de bloedsuikerspiegel goed te beheersen, kunnen vrouwen met diabetes de frequentie van schimmelinfecties en jeuk verminderen. De prognose is over het algemeen goed, zolang de onderliggende aandoening goed wordt beheerd.

Complicaties

Ofschoon vaginale jeuk vaak onschuldig en goed te behandelen is, kunnen er complicaties ontstaan als de onderliggende oorzaken niet tijdig worden behandeld. Deze complicaties kunnen variëren van langdurig ongemak en fysieke schade tot ernstigere gezondheidsproblemen zoals bekkenontstekingen en vruchtbaarheidsproblemen. Hieronder een uitgebreid overzicht van mogelijke complicaties, ondersteund met cijfers uit Nederland en België, en een voorbeeld om het concreet te maken.

Terugkerende infecties
Een van de meest voorkomende complicaties van vaginale jeuk, vooral veroorzaakt door schimmelinfecties of bacteriële vaginose (BV), is dat de infectie terugkeert. Dit kan vooral problematisch zijn bij vrouwen met onderliggende aandoeningen zoals diabetes of een verzwakt immuunsysteem.

Cijfers Nederland en België: In Nederland ervaart ongeveer 5 tot 10% van de vrouwen die een vaginale schimmelinfectie hebben gehad, terugkerende infecties. Deze vrouwen krijgen meestal meer dan vier infecties per jaar. In België ligt dit percentage ook rond de 5%, vooral onder vrouwen die antibiotica gebruiken of hormonale veranderingen doormaken.

• Laura, een vrouw van 30, kreeg in een jaar tijd vijf keer een schimmelinfectie. De eerste infectie verdween snel na behandeling met een antischimmelcrème, maar de jeuk en ongemakken kwamen steeds terug. Uiteindelijk stelde haar arts voor om een langdurige onderhoudsbehandeling met orale fluconazol te starten, wat effectief bleek om de terugkerende infecties te voorkomen.

Bekkenontstekingsziekte (PID)
Bij vaginale jeuk veroorzaakt door een seksueel overdraagbare aandoening (SOA), zoals chlamydia of gonorroe, kan onbehandelde infectie leiden tot ernstige complicaties, waaronder een bekkenontstekingsziekte (PID). Dit is een ontsteking van de voortplantingsorganen, zoals de baarmoeder, eierstokken en eileiders.

Cijfers Nederland en België: In Nederland krijgen jaarlijks ongeveer 17.000 vrouwen PID, vaak als gevolg van onbehandelde chlamydia-infecties. Ongeveer 1 op de 10 vrouwen met een onbehandelde SOA ontwikkelt PID. In België ligt het aantal PID-gevallen op ongeveer 6.000 vrouwen per jaar.

• Sophie had last van vaginale jeuk en pijn bij het vrijen, maar stelde een bezoek aan de dokter steeds uit. Pas toen ze hevige buikpijn kreeg, besloot ze een afspraak te maken. De arts ontdekte dat ze een SOA had die inmiddels had geleid tot PID. Hoewel antibiotica de ontsteking onder controle bracht, had Sophie een verhoogd risico op vruchtbaarheidsproblemen door de schade aan haar eileiders.

Vruchtbaarheidsproblemen
Complicaties zoals PID kunnen, indien onbehandeld, leiden tot littekenvorming in de eileiders, wat kan resulteren in verminderde vruchtbaarheid of zelfs onvruchtbaarheid. Dit komt doordat de ontsteking de voortplantingsorganen aantast en de doorgang van de eicellen belemmert.

Cijfers Nederland en België: In Nederland wordt geschat dat ongeveer 20% van de vrouwen met PID later problemen ondervindt met hun vruchtbaarheid. In België is het percentage vergelijkbaar. Onbehandelde SOA's, zoals chlamydia en gonorroe, zijn verantwoordelijk voor veel van deze vruchtbaarheidsproblemen.

• Na haar behandeling voor PID probeerde Anne enkele jaren zwanger te raken, zonder succes. Ze ontdekte dat de littekens in haar eileiders, veroorzaakt door de ontsteking, de oorzaak waren van haar vruchtbaarheidsproblemen. Hoewel IVF een optie was, realiseerde ze zich dat een tijdige behandeling van haar SOA veel leed had kunnen voorkomen.

Chronische vulvovaginale irritatie
Langdurige vaginale jeuk, veroorzaakt door chronische aandoeningen of aanhoudende infecties, kan leiden tot vulvovaginale irritatie en pijn. Dit kan het dagelijks leven en seksuele welzijn van vrouwen ernstig verstoren.

Cijfers Nederland en België: Chronische vulvovaginale pijn, zoals vulvodynie, treft ongeveer 8 tot 10% van de vrouwen in Nederland en België. Vrouwen die herhaaldelijk vaginale jeuk en infecties ervaren, lopen een hoger risico op het ontwikkelen van deze chronische aandoeningen.

• Maria, een vrouw van 45, leed al jarenlang aan vaginale jeuk en irritatie. Na talloze behandelingen zonder succes, kreeg ze de diagnose vulvodynie. Haar dagelijks leven en seksuele relaties werden ernstig beïnvloed door de constante pijn en jeuk, en hoewel behandeling verlichting bood, was het moeilijk om de symptomen volledig te beheersen.

Verhoogde vatbaarheid voor andere infecties
Vaginale jeuk kan ook gepaard gaan met een verstoorde vaginale flora, wat vrouwen vatbaarder maakt voor andere infecties, zoals urineweginfecties (UWI's). De irritatie en ontsteking in de vagina kunnen ervoor zorgen dat bacteriën gemakkelijker naar de urinewegen migreren, wat kan leiden tot pijn en ongemak bij het plassen.

Cijfers Nederland en België: In Nederland krijgt ongeveer 25% van de vrouwen minstens één keer per jaar een UWI. Vrouwen met vaginale infecties lopen een verhoogd risico op terugkerende UWI's. In België zijn de cijfers vergelijkbaar, met veelvoorkomende gevallen van UWI's in combinatie met vaginale klachten.

• Liesbeth merkte dat ze na elke vaginale schimmelinfectie ook last kreeg van pijn bij het plassen en frequente UWI’s. Haar arts legde uit dat de irritatie van de vaginale flora haar kwetsbaarder maakte voor bacteriële infecties in de urinewegen. Door zowel haar vaginale schimmelinfecties als UWI's te behandelen, kon ze de vicieuze cirkel doorbreken.

Psychologische en sociale gevolgen
Hoewel vaginale jeuk fysiek ongemak veroorzaakt, kunnen de complicaties ook psychologische en sociale gevolgen hebben. Chronische jeuk of irritatie kan leiden tot gevoelens van frustratie, schaamte en angst, vooral wanneer het gepaard gaat met SOA's of terugkerende infecties. Dit kan het zelfvertrouwen van vrouwen aantasten en invloed hebben op hun relaties en seksuele gezondheid.

Cijfers Nederland en België: Psychologische klachten zoals angst en depressie als gevolg van chronische vaginale klachten komen vaak voor. In Nederland heeft ongeveer 20% van de vrouwen die last hebben van chronische vaginale klachten ook psychologische klachten, zoals stress of een verlaagd zelfbeeld.

• Jolien, een 40-jarige vrouw uit België, schaamde zich zo voor haar aanhoudende vaginale jeuk dat ze haar sociale leven begon te vermijden. Ze voelde zich ongemakkelijk tijdens intieme momenten met haar partner en begon zelfs angstig te worden voor nieuwe uitbraken van infecties. Met de juiste behandeling en begeleiding van haar arts en therapeut, leerde ze om beter met haar klachten om te gaan en haar zelfvertrouwen terug te vinden.

Preventie van vaginale jeuk: Hoe houd je je intieme gezondheid in balans

Vaginale jeuk kan vaak worden voorkomen door een combinatie van goede hygiëne, gezonde levensstijlkeuzes en aandacht voor je intieme gezondheid. Hoewel de oorzaken van vaginale jeuk uiteenlopen – van schimmelinfecties tot allergieën en hormonale schommelingen – zijn er verschillende preventieve maatregelen die je kunt nemen om jeuk te voorkomen en je vaginale omgeving in balans te houden. Hieronder vind je een uitgebreide gids voor de preventie van vaginale jeuk.

Goede hygiënepraktijken
Het handhaven van een goede hygiëne is de basis voor het voorkomen van vaginale jeuk. Je vagina is van nature zelfreinigend, dus het is belangrijk om deze natuurlijke processen niet te verstoren met agressieve producten of overmatige reiniging.

• Vermijd vaginale douches: Vaginale douches verstoren de natuurlijke pH-balans van de vagina en kunnen nuttige bacteriën wegspoelen, waardoor je vatbaarder wordt voor infecties zoals bacteriële vaginose of schimmelinfecties. Gebruik nooit douches of agressieve schoonmaakmiddelen, en laat de vagina zichzelf op natuurlijke wijze reinigen.
• Gebruik ongeparfumeerde, milde zeep: Was alleen de buitenste delen van je genitaliën (de vulva) met een zachte, ongeparfumeerde zeep of enkel water. Vermijd het gebruik van geparfumeerde producten, die kunnen leiden tot irritatie en allergische reacties.
• Draag ademend katoenen ondergoed: Kies voor katoenen ondergoed dat de huid laat ademen en vocht absorbeert. Synthetische stoffen kunnen warmte en vocht vasthouden, wat een perfecte omgeving creëert voor de groei van bacteriën en schimmels.
• Regelmatig verschonen van ondergoed: Verschoon dagelijks je ondergoed, vooral na het sporten of na een lange dag waarbij je veel hebt gezweet. Dit vermindert het risico op vaginale irritatie.

Neem dit voorbeeld:

• Sophie merkte dat ze na het sporten vaak last kreeg van jeuk. Haar arts adviseerde haar om direct na het sporten van kleding te wisselen en katoenen ondergoed te dragen. Dit hielp haar symptomen aanzienlijk te verminderen.

Voorkom irritaties door producten
Verschillende verzorgingsproducten en materialen kunnen de vaginale huid irriteren, wat leidt tot jeuk. Hier zijn enkele manieren om dit te voorkomen:

• Vermijd geparfumeerde producten: Geparfumeerde inlegkruisjes, maandverband, tampons, of toiletpapier kunnen de huid en slijmvliezen irriteren. Kies altijd voor ongeparfumeerde producten.
• Pas op met badproducten: Geparfumeerde badschuim, oliën en gels kunnen irriterend zijn voor de vulvaire huid. Gebruik milde, ongeparfumeerde producten en spoel goed af met schoon water.
• Geen agressieve wasmiddelen: Gebruik milde wasmiddelen zonder parfum om je ondergoed te wassen. Restanten van wasmiddelen op textiel kunnen irritatie veroorzaken bij contact met de gevoelige huid rond de vagina.
• Vermijd strakke kleding: Strakke jeans of leggings kunnen wrijving en irritatie veroorzaken, vooral als ze van synthetische materialen zijn gemaakt. Kies voor loszittende kleding en ademende stoffen om irritatie te minimaliseren.

Zorg voor een gezonde vaginale flora
Je vagina heeft een natuurlijke balans van bacteriën die helpt om infecties te voorkomen. Het behouden van deze balans is cruciaal voor het voorkomen van jeuk, infecties en andere ongemakken.

• Probiotica: Overweeg het nemen van probiotische supplementen of voedingsmiddelen zoals yoghurt die rijk zijn aan lactobacillen, de goede bacteriën die de vaginale flora ondersteunen. Dit kan vooral nuttig zijn na een antibioticakuur, die de balans van bacteriën kan verstoren.
• Beperk antibiotica: Antibiotica kunnen de goede bacteriën in je lichaam doden, waardoor schimmelinfecties en bacteriële vaginose kunnen optreden. Gebruik antibiotica alleen wanneer voorgeschreven door je arts, en volg altijd de volledige kuur om het risico op infecties te minimaliseren.
• Hydratatie: Voldoende water drinken helpt bij het handhaven van een gezond vochtgehalte in de vaginale weefsels en ondersteunt de natuurlijke afweermechanismen van de vagina. Dit is vooral belangrijk bij het voorkomen van vaginale droogheid, wat kan leiden tot irritatie en jeuk.

Seksuele gezondheid en veilige praktijken
Seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA's) zijn een veelvoorkomende oorzaak van vaginale jeuk en kunnen ernstige complicaties veroorzaken als ze niet tijdig worden behandeld. Veiligheid en hygiëne zijn belangrijk om het risico op SOA's te verminderen.

• Gebruik condooms: Condooms bieden bescherming tegen veel SOA's zoals chlamydia, gonorroe en trichomoniasis, die allemaal vaginale jeuk kunnen veroorzaken. Gebruik altijd een condoom bij geslachtsgemeenschap, vooral bij nieuwe of wisselende partners.
• Let op je seksuele gezondheid: Regelmatige SOA-tests zijn belangrijk, vooral als je seksueel actief bent met meerdere partners. Vroegtijdige detectie van een SOA kan complicaties en symptomen, zoals jeuk, voorkomen.
• Voorkom vaginale droogheid bij seks: Als je last hebt van vaginale droogheid, bijvoorbeeld door de overgang, gebruik dan een glijmiddel op waterbasis tijdens het vrijen. Dit vermindert wrijving, voorkomt irritatie en vermindert de kans op jeuk na geslachtsgemeenschap.

Neem Marloes:

• Marloes, een vrouw van 40, begon vaginale jeuk te ervaren na het gebruik van geparfumeerde condooms. Na overleg met haar arts stapte ze over op ongeparfumeerde condooms en gebruikte ze een glijmiddel op waterbasis, wat haar klachten aanzienlijk verminderde.

Hormonale balans behouden
Hormonale veranderingen tijdens de menstruatiecyclus, zwangerschap, en menopauze kunnen vaginale droogheid, irritatie en jeuk veroorzaken. Het behouden van een gezonde hormonale balans kan helpen om jeuk te voorkomen.

• Behandeling tijdens de menopauze: Vaginale droogheid komt veel voor tijdens de menopauze vanwege een afname van oestrogeen. Dit kan worden verlicht door het gebruik van vaginale oestrogeencrèmes, zetpillen, of een oestrogeenhoudende vaginale ring. Deze opties helpen de vaginale wanden te hydrateren en de jeuk te verminderen.
• Vermijd hormonale schommelingen: Bij gebruik van hormonale anticonceptie, zoals de pil, kunnen sommige vrouwen vaginale droogheid of jeuk ervaren. Overleg met je arts over andere anticonceptiemethoden als je vermoedt dat hormonen je klachten veroorzaken.

Preventie van schimmelinfecties
Schimmelinfecties zoals candidiasis zijn een veelvoorkomende oorzaak van vaginale jeuk. Ze ontstaan wanneer de balans van gisten en bacteriën in de vagina verstoord raakt. Hieronder staan enkele maatregelen om schimmelinfecties te voorkomen:

• Blijf droog: Schimmels gedijen in vochtige omgevingen. Zorg ervoor dat je jezelf goed droogt na het douchen en vermijd langdurig dragen van natte zwemkleding of bezwete sportkleding.
• Vermijd overmatige suikerconsumptie: Een dieet met veel suiker kan schimmelinfecties bevorderen, omdat gist zich voedt met suiker. Door je suikerinname te beperken, kun je het risico op schimmelinfecties verlagen.
• Gebruik van antibiotica: Antibiotica doden niet alleen slechte bacteriën, maar ook de goede bacteriën die je vagina gezond houden. Vraag je arts om preventieve maatregelen, zoals probiotica, als je een antibioticakuur nodig hebt.

Voorbeeld:

• Anja, een vrouw van 28, kreeg regelmatig schimmelinfecties na antibiotica. Haar arts adviseerde haar om tijdens antibiotica altijd probiotica te nemen en direct na het sporten van kleding te wisselen. Hierdoor verminderden haar infecties drastisch.

Preventie van bacteriële vaginose (BV)
Bacteriële vaginose ontstaat wanneer de balans tussen de goede en slechte bacteriën in de vagina verstoord raakt. Het kan jeuk en een onaangename geur veroorzaken, maar kan worden voorkomen door enkele eenvoudige maatregelen:

• Vermijd vaginale douches: Zoals eerder genoemd, kunnen vaginale douches de balans van bacteriën in de vagina verstoren, waardoor het risico op BV toeneemt.
• Veilige seks: Onbeschermde seks, vooral met nieuwe partners, kan het risico op BV vergroten. Condoomgebruik kan helpen de vaginale flora in balans te houden.
• Probiotica: Net als bij de preventie van schimmelinfecties kunnen probiotische supplementen helpen om de balans van bacteriën in de vagina te handhaven, vooral als je gevoelig bent voor terugkerende BV.

Algemene gezonde levensstijl
Een algehele gezonde leefstijl ondersteunt niet alleen je algehele gezondheid, maar kan ook helpen bij het voorkomen van vaginale jeuk. Gezonde voeding, regelmatige lichaamsbeweging en stressmanagement dragen

Lees verder

• Jeukende vulva (clitoris en schaamlippen): oorzaken van jeuk
• Ontsteking vulva (vulvitis): vagina, schaamlippen & clitoris
• Focale vulvitis: oorzaken van roodheid en pijn rondom vagina
• Schimmelinfectie vagina: schimmel vagina vrouw behandelen
• Pijn en jeuk in clitoris, vagina, schaamlippen en vulva