Blaaspijnsyndroom: symptomen, oorzaken en behandeling

Het blaaspijnsyndroom, ook wel interstitiële cystitis genoemd, is een pijnlijke vorm van chronische blaasontsteking die vooral bij vrouwen gezien wordt. Kenmerkend is aanhoudende, heftige pijn in de blaas, die meestal vermindert door te plassen. Naast pijn bestaan de klachten uit vaak moeten plassen, zowel overdag als 's nachts, stekende pijn in de onderbuik, vaak ook in de schede wat pijn bij het vrijen geeft. De pijn kan ook naar de liezen en de rug trekken. Zowel mannen als vrouwen kunnen last krijgen van het blaaspijnsyndroom, ofschoon 90% van de gevallen bestaat uit vrouwen en 10% van de gevallen uit mannen. Het interfereert met het dagelijkse leven en kan behoorlijk belastend zijn. Het blaaspijnsyndroom is niet te genezen, maar behandeling kan de klachten aanzienlijk verminderen.

• Wat is het blaaspijnsyndroom?
• Oorzaken van het blaaspijnsyndroom
• Symptomen van het blaaspijnsyndroom
• Verschijnselen
• Toenemende klachten
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling blaaspijnsyndroom
• Medicijnen
• Blaasspoelingen
• PTNS - neurostimulatie
• Laserbehandeling
• Botox-injecties
• Operatie
• Dieet bij blaaspijnsyndroom
• Zelfzorg
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Wat is het blaaspijnsyndroom?

Het blaaspijnsyndroom is een pijnlijke, chronische ontsteking van de wand van de urineblaas, welke vooral voorkomt bij vrouwen van boven de veertig jaar. De wand van de blaas is geïrriteerd, als gevolg waarvan deze minder gemakkelijk oprekt en de
capaciteit van de urineblaas afneemt. Hierdoor heb je sneller het gevoel dat je blaas vol zit, waardoor je aandrang krijgt.

Oorzaken van het blaaspijnsyndroom

De oorzaak van het blaaspijnsyndroom is anno 2024 onbekend. Mogelijk spelen meerdere factoren een rol, al dan niet in combinatie met elkaar. Soms is de aandoening het gevolg van steeds weer terugkerende blaasontstekingen of een ernstige blaasontsteking of treedt het op na een operatie, bijvoorbeeld aan de baarmoeder of (bij mannen) de prostaat. Men vermoedt dat de aandoening kan ontstaan doordat het afweersysteem antistoffen tegen de eigen urine aanmaakt (auto-immuunreactie). Daarnaast kan een verhoogde doorlaatbaarheid van de bekleding van de blaas, een allergie voor bepaalde stoffen in de urine of blaaswandbeschadiging door vrije zuurstofradicalen een rol spelen. Hoe dan ook, er is nog veel onduidelijk omtrent het ontstaan van dit syndroom.

Symptomen van het blaaspijnsyndroom

Verschijnselen

Veel voorkomende symptomen en klachten van het blaaspijnsyndroom zijn:

• aandrang om te plassen;
• frequent plassen;
• het steeds voelen van aandrang;
• blaaspijn, vooral als de blaas wat voller is (plassen vermindert deze pijnklachten);
• branderigheid in het gebied rondom de geslachtsorganen (ook de plasbuis en de vagina zijn pijnlijk — vrouwelijke patiënten hebben vaak pijnlijke steken in de vagina (of bekkenpijn); mannen in de penis, testikels, scrotum en perineum), uitstralend naar de onderbuik, rug en soms ook de benen;
• pijn bij het ophouden van de plas;
• pijn bij het vrijen (dyspareunie): soms is seksuele gemeenschap (coïtus) niet meer mogelijk omdat de plasbuis en de blaas te pijnlijk zijn.

Toenemende klachten

Aanvankelijk zie je vaak dezelfde verschijnselen optreden als bij een gewone blaasontsteking, maar geleidelijk kunnen de klachten toenemen. Ofschoon de klachten sterk lijken op die van een blaasontsteking, zie je bij het blaaspijnsyndroom dat er steeds steriele urine wordt gevonden. Doordat je bij het blaaspijnsyndroom vaak naar het toilet moet, wordt je enorm beperkt in reizen, op visite gaan of winkelen. Ook kan de pijn allesoverheersend zijn. Deze aandoening kan daarom in ernstige mate sociale en psychische problemen veroorzaken. Spanningen en stress kunnen de klachten doen verergeren.

Onderzoek en diagnose

Bij vermoeden van het blaaspijnsyndroom, zal de huisarts je verwijzen naar een uroloog. De uroloog kan met een cystoscoop in de blaas kijken op zoek naar bloedingen in de blaaswand (zweertjes van Hunner), welke kenmerkend zijn voor het blaaspijnsyndroom. Als aanvulling op de cystoscopie, kan onder narcose een zogeheten provocatietest worden gedaan. De blaas wordt hierbij helemaal gevuld met een vloeistof en op deze manier enige tijd onder spanning gehouden. Daarna laat men de blaas plotseling leeglopen. Bij het blaaspijnsyndroom ontstaat een zogeheten 'huilende blaas', waarbij in de gehele blaas kleine bloedingen zichtbaar zijn. Tijdens het inwendig bekijken van de blaas kan de uroloog ook besluiten om stukjes weefsel uit de wand van de blaas te nemen om onder de microscoop te onderzoeken. Door dit onderzoek kan de uroloog onder meer eventuele andere blaasziekten uitsluiten.

Behandeling blaaspijnsyndroom

Het blaaspijnsyndroom is een chronische aandoening. De behandeling is daarom gericht op verlichting van en leren omgaan met de klachten. Behandeling kan bestaan uit:

Medicijnen

Het slikken van pijnmedicatie en ontstekingsremmers, waardoor de blaas zich ontspant en de aandrang vermindert.

Blaasspoelingen

Hierbij worden medicijnen met een katheter in de blaas gebracht. Er zijn goede ervaringen opgedaan met glycosaminoglycaan (GAG) blaasspoelingen. Deze bevatten moleculen die als het ware een extra beschermlaag vormen. Hierdoor kan de blaaswand herstellen en nemen de klachten af.

PTNS - neurostimulatie

PTNS staat voor Percutane Tibial Nerve Stimulation. Bij deze behandelmethode worden de zenuwen die de blaas aansturen met zachte elektrische pulsen gestimuleerd. Hierdoor neemt de aandrang vaak af.

Laserbehandeling

De pijnplekken en eventuele zweertjes in de blaas kunnen behandeld worden met een laser.

Botox-injecties

Deze botox-injecties worden in het blaasslijmvlies ingebracht.

Operatie

In ernstige gevallen is een operatie nodig, waarbij de blaas wordt verwijderd. De uroloog legt dan een urinestoma aan of er kan een nieuwe blaas worden gemaakt van het laatste deel van de dunne darm en het eerste deel van de dikke darm, welke uitmondt in een kleine opening in de buikwand. Je hoeft dan geen stomazakje te dragen, maar je kunt met een katheter de nieuwe blaas legen.

Dieet bij blaaspijnsyndroom

Er bestaat anno 2024 nog geen wetenschappelijk bewijs voor, maar vele patiënten met het blaaspijnsyndroom hebben ondervonden dat ze geholpen zijn met een dieet arm aan alcohol, cafeïne, chocolade, specerijen en citrusvruchten. Het beste kun je zelf uitproberen welke voedingsmiddelen de klachten doen verergeren. Voor patiënten met het blaaspijnsyndroom is er geen reden om extra veel te drinken.

Zelfzorg

De ervaring leert dat kou door de bank genomen een slechte invloed heeft op de klachten en warmte een goede. Draag daarom warme (onder)kleding en maak een kruik of gebruik een elektrische deken om de klachten te verlichten. Een warm zitbad gedurende twintig tot dertig minuten kan ook verlichting van de pijnklachten geven. Bij pijn bij het vrijen kan een langdurig zitbad voordat je seks hebt ook helpen, eventueel gecombineerd met een pijnstiller of zetpil.

Prognose

Het blaaspijnsyndroom is een chronische aandoening die meestal een wisselend beloop heeft en wordt gekenmerkt door perioden van exacerbaties en remissies; het gaat dus op en neer. In zeldzame gevallen ervaren patiënten echter chronische progressie naar een blaas met een kleine capaciteit, met als gevolg ernstige symptomen van de onderste urinewegen en het risico op achteruitgang van de bovenste urinewegen.

Helaas reageert het blaaspijnsyndroom in veel gevallen slecht op de behandeling. Tot op heden (2023) is er nog niet aangetoond dat behandeling de ziekteprogressie vermindert; daarom is het doel van de behandeling om de symptomen te verzachten en te verlichten.

Complicaties

Mogelijke complicaties van het blaaspijnsyndroom zijn een verminderde blaascapaciteit, een lagere levenskwaliteit en seksuele en emotionele problemen.

Preventie

Helaas kun je niets doen om het blaaspijnsyndroom te voorkomen. Als je echter blaaspijnsyndroom hebt, dan zijn er maatregelen die je kunt nemen om de symptomen onder controle te houden en om de pijn en het ongemak van te verminderen.

Lees verder

• Overactieve blaas: symptomen, oorzaken en behandeling
• Pijn in buik na plassen of buikpijn na plassen: oorzaken
• Pijn bij het plassen bij man en vrouw: symptomen en oorzaak
• Blaasontsteking bij mannen en vrouwen: oorzaken en symptomen
• Pijn aan de blaas: symptomen en oorzaken van blaaspijn