Verzakking endeldarm: operatie, symptomen en behandeling

Verzakking endeldarm: operatie, symptomen en behandeling Een verzakking van de endeldarm wordt endeldarmverzakking of rectumprolaps genoemd. Oorzaken van deze aandoening zijn langdurige obstipatie, zwangerschap en bevalling of aanhoudende diarree. Symptomen van een verzakking van de endeldarm zijn pijn tijdens het poepen, slijm of bloedafscheiding van het uitstekende weefsel, ontlastingsincontinentie, een verlies van drang om te poepen en bemerken dat er iets uit de anus steekt na het afvegen. Behandeling van een endeldarmverzakking bestaat in milde gevallen uit dieetmaatregelen en medicatie. In ernstiger gevallen biedt een operatie uitkomst.

Wat is een endeldarmverzakking?

Een endeldarmverzakking wordt ook wel een rectumprolaps genoemd en is een verzakking van de endeldarm of het rectum. We spreken van een prolaps als weefsel dat zich normaal binnen in het lichaam bevindt, door een bestaande opening naar buiten uitpuilt. De dikke darm gaat over in de endeldarm (rectum), welke vlak boven de anus ligt. De endeldarm is een tijdelijke opslagplaats voor ontlasting. Wanneer de endeldarm vol is, ontstaat het gevoel van aandrang. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen een inwendige en een uitwendige rectumprolaps, waarbij de endeldarm naar buiten komt. Bij een inwendige rectumprolaps blijft de endeldarm in het lichaam.

Vóórkomen

Een verzakking van de endeldarm komt niet vaak voor en treft vooral ouderen. Het is zeldzaam bij kinderen. Getroffen kinderen zijn meestal jonger dan 3 jaar. Mannen ontwikkelen de aandoening veel minder vaak dan vrouwen.

Soorten

Er zijn drie soorten endeldarmverzakking:

Gedeeltelijke verzakking

Een gedeeltelijke verzakking wordt ook mucosale prolaps genoemd. Hierbij zakt alleen het slijmvlies van de endeldarm uit en komt tijdens het poepen met het persen naar buiten.

Volledige verzakking

De hele wand van het rectum is verzakt en steekt meestal uit de anus. In het begin kan dit alleen tijdens de stoelgang optreden. Uiteindelijk kan het ook plaatsvinden wanneer je staat of loopt. En in sommige gevallen kan het verzakte weefsel de hele tijd buiten het lichaam blijven.

Interne verzakking

Een interne verzakking of intussusceptie van het rectum is een verzakking van de rectumwand zonder uitstulping door de anus naar buiten.

Zwangerschap verhoogt het risico op een verzakking van de endeldarm  / Bron: Greyerbaby, PixabayZwangerschap verhoogt het risico op een verzakking van de endeldarm / Bron: Greyerbaby, Pixabay

Oorzaken van een verzakking van de endeldarm

Een endeldarmverzakking wordt veroorzaakt door verzwakking van de spieren en gewrichtsbanden die het rectum op zijn plaats houden. Bij de meeste mensen met een verzakte endeldarm, is de anale sluitspier zwak. De precieze oorzaak hiervan is onbekend. Deze kwetsbaarheid kan aangeboren zijn maar ook veroorzaakt worden door onder meer zwaar tillen, krachtsport en hevig persen bij het poepen. Een endeldarmverzakking wordt geassocieerd met de volgende factoren en omstandigheden:
  • (meerdere) vaginale bevallingen (daardoor kan het (steun)weefsel sterk uitrekken en zelfs inscheuren);
  • gevorderde leeftijd (met het ouder worden neemt de elasticiteit en spierkracht van de steunweefsels af, maar ook de verminderde aanmaak van vrouwelijke geslachtshormonen tijdens de overgang kan van invloed zijn omdat de weefsels dan wat dunner en zwakker worden);
  • langdurige obstipatie (verstopping);
  • langdurige diarree;
  • hevig persen bij de stoelgang;
  • zwangerschap;
  • eerdere operatie;
  • chronische hevige hoestaanvallen, bijvoorbeeld door:
    • Cystic Fibrosis (CF), ook wel taaislijmziekte genoemd
    • Chronische obstructieve longziekten (COPD)
  • multiple sclerose (MS)
  • verlamming (paraplegie)
  • een veel te hoog lichaamsgewicht (overgewicht/obesitas)

Symptomen van een verzakking van de endeldarm

De belangrijkste klachten van een ennldarmverzakking kunnen zijn:
  • moeizame ontlasting;
  • gevoel van blokkade tijdens het poepen;
  • een balgevoel rondom de anus en/of vagina, het gevoel dat je op een bal zit;
  • verlies van slijm of bloed;
  • incontinentie voor ontlasting (je kunt de ontlasting niet meer ophouden) en winden (je kunt winden niet meer inhouden en laat ze ongewild gaan);
  • de noodzaak om met behulp van de vingers de ontlasting te manipuleren om deze kwijt te kunnen;
  • de endeldarm kan in zijn geheel via de anus naar buiten komen (= uitwendige endeldarmverzakking);
  • constant een gevoel tot aandrang en vele toiletbezoeken op één dag;
  • veelvuldig persen om ontlasting kwijt te raken;
  • pijn in de rug, buik, bekken (bekkenpijn) of rondom de anus.

Onderzoek en diagnose

De arts zal de rectale verzakking diagnosticeren door vragen aan je te stellen over je symptomen en medische problemen en operaties die je in het verleden hebt gehad. Hij of zij zal ook een lichamelijk onderzoek doen, waaronder het controleren van het rectum op los weefsel en om te ontdekken hoe sterk de anale sfincter (sluitspier) samentrekt. Mogelijk is er aanvullend onderzoek nodig om andere aandoeningen uit te sluiten, bijvoorbeeld een sigmoidoscopie (een kijkonderzoek waarbij de arts met een endoscoop via de anus het begin van de endeldarm bekijkt en het laatste deel van de dikke darm), een colonoscopie (darmonderzoek) of een bariumklysma (een onderzoek waarbij de arts een röntgenfoto maakt van de dikke darm en het rectum door barium dat hij inbrengt via een klysmakatheter). Deze onderzoek kunnen tumoren, zweren (ulcera) of abnormaal nauwe gebieden in de dikke darm opsporen.

Operatie bij een verzakte endeldarm / Bron: Istock.com/kzenonOperatie bij een verzakte endeldarm / Bron: Istock.com/kzenon

Behandeling van een endeldarmverzakking

Bij milde klachten kan gekozen worden voor een conservatieve behandeling: dieetmaatregelen en medicatie. Ook kan in sommige gevallen bekkenfysiotherapie zinvol zijn. Als deze maatregelen geen soelaas bieden, dan zal worden overgegaan tot dezelfde operatie als bij een uitwendige endeldarmverzakking, namelijk een kijkoperatie (een zogeheten laparoscopische rectovaginopexie). Hierbij wordt een kunststofmesh (matje) in het vlak tussen de endeldarm en (bij de vrouw) vagina of (bij de man) prostaat gehecht en aan het staartbeen gefixeerd, teneinde de endeldarm weer op zijn plaats te hangen. Bij vrouwen wordt ook de vaginatop aan het matje gehecht. Wanneer het niet mogelijk is om de operatie via een kijkoperatie uit te voeren, dan kan de operatie via een snede in de buik uitgevoerd worden. Bij elke operatie is er een kans op complicaties. Bij deze operatie is er een kans op nabloeding, wondinfectie, trombose, longontsteking en darmletsel. De operatie zal 2 tot 3 uur in beslag nemen. Na je ontslag krijg je een afspraak mee voor controle 2 tot 3 weken na de operatie.

Preventie

De volgende preventie maatregelen kun je nemen:
  • Eet vezelrijk voedsel;
  • Eet zo min mogelijk bewerkt voedsel;
  • Drink elke dag voldoende vocht;
  • Regelmatig bewegen;
  • Niet persen tijdens het poepen;
  • Verminder stress.

Prognose

Met een tijdige en juiste behandeling ondervinden de meeste mensen die een operatie ondergaan naderhand weinig of geen symptomen. Herstel is afhankelijk van verschillende factoren, zoals leeftijd, ernst van de verzakking, het type behandeling en je gezondheid.

Lees verder

© 2014 - 2024 Tartuffel, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Rectale prolaps: Endeldarmverzakking met verlies stoelgangRectale prolaps: Endeldarmverzakking met verlies stoelgangBij een rectale prolaps steekt een deel van het rectum (endeldarm) de anus uit door het lichaam. De verzakking (prolaps)…
Verzakking bij vrouwen: symptomen, oorzaak en behandelingVerzakking bij vrouwen: symptomen, oorzaak en behandelingVerzakking bij vrouwen symptomen zijn afhankelijk van het type en de omvang van de verzakking. Een verzakking van de baa…
Verzakking baarmoeder: symptomen en behandelingVerzakking baarmoeder: symptomen en behandelingDe meeste vrouwen krijgen tijdens hun leven te maken met een of meer aandoeningen van de vrouwelijke voortplantingsorgan…
Rectale pijn: oorzaken van pijn aan het rectum of endeldarmRectale pijn: oorzaken van pijn aan het rectum of endeldarmRectale pijn duidt op pijn in en rond het rectum of endeldarm. Rectale pijn is een veel voorkomende klacht. De meeste oo…

Blaaspijnsyndroom: symptomen, oorzaken en behandelingBlaaspijnsyndroom: symptomen, oorzaken en behandelingHet blaaspijnsyndroom, ook wel interstitiële cystitis genoemd, is een pijnlijke vorm van chronische blaasontsteking die…
Prothese, kunstledemaat en kunstgebitProthese, kunstledemaat en kunstgebitEen prothese kennen we in verschillende vormen. Zo is er de kunstledemaat zoals de beenprothese, de handprothese, de arm…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: istock.com/monkeybusinessimages
  • Emedicinehealth. Rectal Prolapse. https://www.emedicinehealth.com/rectal_prolapse/page2_em.htm (ingezien op 2-1-2018)
  • Healthline. Everything You Should Know About Rectal Prolapse. https://www.healthline.com/health/rectal-prolapse (ingezien op 2-1-2018)
  • J.H.C. Kuijpers en H. de Morree. Intussusceptie van het rectum: fantasie of werkelijkheid? Ned Tijdschr Geneeskd. 1986;130:590-2
  • MLDS. Wat is een anale prolaps? https://www.mlds.nl/ziekten/anale-prolaps/ (ingezien op 2-1-2018)
  • WebMD. Rectal Prolapse - Topic Overview. https://www.webmd.com/digestive-disorders/tc/rectal-prolapse-topic-overview#1 (ingezien op 2-1-2018)
  • www.dz.nl
  • www.elkerliek.nl
  • www.emedicinehealth.com
  • www.mlds.nl
  • www.spaarneziekenhuis.nl
  • www.symptomen-behandeling.nl
  • Afbeelding bron 1: Greyerbaby, Pixabay
  • Afbeelding bron 2: Istock.com/kzenon
Tartuffel (2.972 artikelen)
Laatste update: 20-05-2023
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 14
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.