Prothese, kunstledemaat en kunstgebit

Een prothese kennen we in verschillende vormen. Zo is er de kunstledemaat zoals de beenprothese, de handprothese, de armprothese of de voetprothese. Een bekende prothese is het kunstgebit. Maar ook de kunstheup wordt veel toegepast. Vooral oudere mensen hebben vaak te maken met verbrijzeling van gewrichten zoals de heup of de elleboog. Een prothese is maatwerk en altijd persoonlijk op de gebruiker afgestemd. Het aanmeten en passen gebeurt dan ook zorgvuldig. Daarnaast is vaak fysiotherapie nodig om te wennen aan het gebruik van de prothese.

Wat is een prothese?

Een prothese wordt soms ook wel een kunstledemaat genoemd. Met een kunstledemaat bedelen we een voorwerp dat een arm of been vervangt. Toch zijn er ook andere protheses. Het kunstgebit is hier een bekend voorbeeld van. Voor de kunstledematen kennen we de gewone prothese maar ook die met een krachtbron. Hierbij wordt er gebruik gemaakt van koolzuurgas onder druk of elektriciteit. Deze protheses vervangen vaak een arm en zijn zelf in of uit te schakelen. Dit kan door middel van elektrische impulsen in de spieren of via een andere manier. Een prothese, in welke vorm dan ook, is altijd maatwerk en op de gebruiker zelf aangepast. Na het plaatsen van de prothese is fysiotherapie nodig om met de prothese te leren omgaan.

Een amputatie is het doorzagen van een botdeel waardoor het lichaamsdeel wordt verwijderd. Een exarticulatie is het uit elkaar halen van een gewricht waardoor een botdeel verwijderd wordt.

Armprothese

Een armprothese wordt ook wel een kunstarm genoemd. Vaak is de arm door een ongeval of ziekte verwijderd, soms is de arm bij de geboorte al afwezig. Een armprothese vervangt een gedeelte of de gehele arm, afhankelijk van het ontbrekende deel. De prothese wordt aangemeten wanneer de armstomp na operatieve ingreep voldoende is hersteld. Hij wordt bevestigd door middel van een vacuüm verbinding, een ophanging of een penverbinding. Besturing van de arm kan plaatsvinden door middel van elektrische impulsen via de spieren, door trekdraden via de schouders of door gebruik van de andere hand. Er zijn verschillende soorten armprotheses. Denk hierbij aan de vingerprothese, prothese voor de elleboog, de onderarm, de bovenarm en voor de gehele arm.

Een kunstelleboog wordt vaak bij mensen aangebracht waarbij de elleboog versleten is, bijvoorbeeld als gevolg van reuma. Ook kan bij ouderen de elleboog ernstig verbrijzelen na een ongeval. Een kunstelleboog vervangt de functie van de gewone elleboog. Hierdoor is het mogelijk om boven-en onderarm ten opzichte van elkaar te scharnieren.

Beenprothese

De beenprothese vervangt een gedeelte of het gehele been. Het been is vaak afwezig als gevolg van een operatie of een ongeval. Soms is een ziekte of een aangeboren afwijking de oorzaak. Het kunstbeen dient enerzijds cosmetisch, anderzijds functioneel. We onderscheiden de voetprothese, de onderbeenprothese, de bovenbeenprothese en het gehele kunstbeen. De prothese wordt bevestigd middels ophanging, een vacuüm verbinding of een penverbinding. Daarnaast moet de stomp beschermd worden tegen pijn en beschadiging door de grote kracht die het uitoefent op de prothese.

Handprothese

Wanneer de hand niet meer aanwezig is kan er gekozen worden voor een handprothese. Deze kan bestaan uit een cosmetische hand ter verfraaiing van de afwezige hand, of een functionele hand. Een functionele hand neemt de functie van de afwezige hand zoveel mogelijk over. Soms wordt er ook gekozen voor een haak. De hand kan bestuurd worden door middel van diverse toepassingen, waaronder elektrische impulsen via de spieren.

Kunstgebit

De meest bekende prothese is het kunstgebit. Deze vervangt het boven-of ondergebit. Hiervoor worden eerst de eventueel nog aanwezige tanden en kiezen getrokken. Dit gebeurt niet in één keer. Meestal worden eerst de kiezen getrokken en later de tanden. De tandarts zal vóór het trekken eerst nog een afdruk maken van het gebit. Aan de hand hiervan wordt de prothese gemaakt. Een kunstgebit heeft minder kauwdruk. Ook zal de kaak slinken doordat er geen kiezen en tanden meer in het kaakbot staan. Het kunstgebit moet daarom na enkele weken aangepast worden omdat deze dan niet meer goed zit. Soms ontstaat er een fibroom (wild vlees) door wrijving van het kunstgebit. Ook kunnen er andere wonden ontstaan.

Kunstheup

Een kunstprothese oftewel een kunstheup dient ter vervanging van het heupgewricht. Vooral ouderen krijgen hier vaker mee te maken. Bij een val kan de heup dusdanig verbrijzeld zijn dat deze niet meer functioneel is. Ook artrose of artritis kan de heup onfunctioneel en pijnlijk maken. Een kunstheup is dan een goede oplossing. Een kunstheup bestaat uit een kunstmagie kom en een kunstmatige kop met daaraan een steel. Een kunstheup kan niet zo zwaar belast worden als een natuurlijke heup.

Prothese gehoorbeentje

De gehoorbeentjes bestaan uit de stijgbeugel, het aambeeld en de hamer. Een van deze of alle drie kunnen verloren gaan. Soms is dit al bij de geboorte aanwezig, soms door een ongeval. Ook overmatige ophoping van huidschilfers in het middenoor zorgt voor verlies van de gehoorbeentjes. Bij het verloren gaan van de gehoorbeentjes treedt gehoorverlies of doofheid op. Het is mogelijk om een kunstmatig gehoorbeentje te plaatsen. Dit wordt ook wel een gehoorbeenprothese genoemd. Hierdoor is het mogelijk om weer een terugkerende functie van het oor te krijgen.

Prothese schoudergewricht

Wanneer het schoudergewricht beschadigd is en niet meer functioneel kan deze vervangen worden door een schoudergewrichtprothese. Hierbij wordt soms alleen de schouderkop, soms de schouderkop en schouderkom samen vervangen. De schouderkop wordt van metaal gemaakt met daaraan een stee. Hij wordt met botcement in de schouderkom vastgezet. De schouderkom wordt van kunststof gemaakt.