Zenuwpijn (neuralgie): symptomen, oorzaken en behandeling

Zenuwpijn, ook neuralgie of neuropathische pijn genoemd, kan worden veroorzaakt door verschillende onderliggende aandoeningen en ziekten. Het zenuwstelsel met honderden vertakte zenuwen doordringt het hele menselijke lichaam. De zenuwen zijn vanwege hun anatomische structuur net zo gevoelig als alle andere organen en kunnen ook ziek worden. Dit kan zich manifesteren in de vorm van zenuwpijn. Neuralgie wordt meestal gekenmerkt door typische symptomen, zoals brandende, stekende pijn en ongemak van de huid. Wanneer je last hebt van zenuwpijn, beïnvloedt dit de zenuwen die zich slechts in één deel van het lichaam bevinden. Zenuwpijn in deze kan worden gevoeld in verschillende lichaamszones. Vaak treedt zenuwpijn op die niet duidelijk kan worden gedefinieerd voor een bepaald gebied. Het gaat hierbij vaak om zogeheten uitstralingspijn.

• Wat is zenuwpijn?
• Symptomen van zenuwpijn
• Verschijnselen
• Vormen
• Oorzaken van neuralgie
• Huisarts raadplegen
• Onderzoek en diagnose
• Complicaties
• Behandeling van zenuwpijn
• Doelen van de behandeling
• Pijnbestrijding
• Fysiotherapie
• Pijntherapie
• Goede houding en beweging
• Prognose
• Preventie

Wat is zenuwpijn?

Zenuwpijn staat in de geneeskunde bekend als neuralgie, maar wordt ook neuropathische pijn genoemd. Neuropathie verwijst naar alle ziekten van het perifere zenuwstelsel (PZS), het deel van het zenuwstelsel dat buiten het centrale zenuwstelsel (CZS) ligt. In tegenstelling tot rugpijn of hoofdpijn, is het gebaseerd op pijnlijke zenuwbeschadiging. Ongeacht het type oorzaak – mechanisch, inflammatoir, metabolisch, toxisch – vat de term neuropathie alle ziekten van het perifere zenuwstelsel samen.

Neuropathische pijn is het directe gevolg van schade aan de sensorische en sensorische en motorische vezels van het zenuwstelsel en verschilt dus van rugpijn, hoofdpijn of zelfs kankerpijn. Deze zenuwschade kan na verloop van tijd onomkeerbaar worden, dat wil zeggen dat ze niet achteruitgaan. Het gevolg hiervan is dat de neuropathische pijn chronisch wordt. Typerend voor neuropathische pijn is een verandering in de gevoeligheid van de huid. Stimuli zoals kou, hitte of aanraking zijn sterker of worden juist nauwelijks waargenomen.

Symptomen van zenuwpijn

Verschijnselen

Neuropathie duidt op pijnlijke schade van een enkele zenuw. Wanneer veel zenuwen zijn aangetast, wordt dit polyneuropathie genoemd. Dienovereenkomstig treedt lokale respectievelijk diffuse pijn op. Kenmerkend voor beide vormen zijn:

• brandende pijn
• aanvallen van pijn
• pijn veroorzaakt door externe stimuli

Typische symptomen zijn:

• tintelingen en prikkelingen
• steken
• gevoelloosheid of doof gevoel
• geen temperatuursensatie
• onaangename druk

Als gevolg van neuropathie gaan de normale reflexen verloren en verdwijnt spierkracht, er ontstaat spierzwakte. Bovendien genezen wonden slecht omdat ze vaak laat worden opgemerkt. Ziekten, die meestal worden geassocieerd met pijn, worden vaak te laat behandeld, omdat de waarschuwingssignalen van het lichaam afwezig zijn. Een typisch voorbeeld is het 'stille hartinfarct' bij diabetespatiënten met diabetische neuropathie. Het verloop van neuropathie kan acuut of chronisch zijn. De zenuwpijn kan symmetrisch in het lichaam voorkomen of asymmetrisch, in het gebied van het bovenlichaam of het onderlichaam.

Vormen

De ernst van neuropathische schade kan als volgt worden uitgedrukt:

• Allodynie: een zintuiglijke waarnemingen die normaal geen pijn doet, zoals het aanraken van de huid, doet dat nu wel.
• Analgesie: afwezigheid van pijn als reactie op een stimulus die meestal pijn veroorzaakt, ofwel ongevoeligheid voor pijn.
• Hyperalgesie: een verhoogde gevoeligheid voor pijn van een stimulus die normaal gesproken pijn kan veroorzaken
• Hyperesthesie: verhoogde gevoeligheid voor stimulatie, extreme gevoeligheid voor aanraken.
• Hyperpathie: overgevoeligheid voor pijnprikkels; na overschrijding van de pijndrempel treedt een overmatige, lang aanhoudende pijn op.
• Hypoalgesie: verminderde reactie op een stimulus die meestal pijn veroorzaakt, verlaagde gevoeligheid voor pijn.
• Hypo-esthesie: vermindering van de gevoeligheid voor stimulatie.
• Paresthesie: abnormaal gevoel, spontaan of geprovoceerd.
• Dyesthesie: onaangenaam, abnormaal gevoel, spontaan of geprovoceerd.

Oorzaken van neuralgie

Zenuwpijn of neuralgie kan worden veroorzaakt door verschillende factoren. Soms is de oorzaak echter onduidelijk en heeft blijven zoeken naar een oorzaak geen zin. Vooral niet-gelokaliseerde zenuwpijn kan niet altijd duidelijk worden verklaard. Vanwege de triggers en de ernst van de zenuwpijn, kan deze worden ingedeeld in verschillende categorieën. Naast zenuwpijn die wordt veroorzaakt door de vernietiging van de zenuwwand, kan irritatie van de zenuwvezels ook leiden tot zenuwpijn.

De oorzaken van zenuwpijn zijn zenuwontsteking, systemische ziekten of schade door ongevallen of andere mechanische factoren. Het gaat grofweg om een ontsteking, beklemming of beschadiging van een zenuw die de symptomen veroorzaakt. Een min of meer bekende oorzaak die zenuwpijn kan bevorderen, is een verstoorde of onvoldoende bloedtoevoer van een bepaald gebied in het lichaam. Een zeer bekende oorzaak van zenuwpijn is een hernia, een uitstulping van een tussenwervelschijf die op een zenuw drukt, of chemische brandwonden, een wond door de inwerking van een chemische stof.

Bovendien veroorzaken pathologische stoornissen van het metabolisme (stofwisseling) zoals diabetes mellitus of obesitas zenuwpijn. Verschillende infectieziekten gaan al tijdens hun beloop of in de genezingsfase gepaard met zenuwpijn, bijvoorbeeld aids, de ziekte van Lyme en malaria. Zenuwpijn wordt ook na amputaties gezien als fantoompijn. Vitaminetekorten en dan vooral een vitamine B12-tekort, kan ook zenuwpijn veroorzaken.

Huisarts raadplegen

Zenuwpijn kan spontaan en met intense pijn optreden. Bij zenuwpijn is het verstandig om direct je huisarts te raadplegen en er niet mee te blijven doorlopen. Soms is zenuwpijn ondraaglijk en 's avonds en in het weekend kun je naar een weekendarts toe. De pijn in de zenuwen is enorm belastend. Het algemene welzijn is verzwakt en dagelijkse taken kunnen niet zoals gewoonlijk worden uitgevoerd.

Onderzoek en diagnose

Als het gaat om het stellen van de diagnose, is het belangrijk om op te merken dat het niet altijd meteen duidelijk is dat het gaat om zenuwpijn. Je kunt last hebben van een stekende of brandende pijn, die ook gepaard kan gaan met spiertrekkingen. Op basis van uitgebreide neurologische tests kan de zenuwpijn worden opgespoord. Vaak zal de arts ook een elektromyografie (een onderzoek waarbij wordt gekeken naar de functie van je zenuwen en spieren) en onderzoek naar de zenuwgeleidingssnelheid doen. De zenuwpijn moet zo vroeg mogelijk worden gediagnosticeerd, bij voorkeur nog in het beginstadium. Onbehandelde kan de zenuwpijn in intensiteit toenemen en dot kan leiden tot zenuwschade en een enorme aantasting van je gezondheid en kwaliteit van leven.

Complicaties

Zenuwpijn leidt in veel gevallen tot beperkingen van de beweging of verkeerde positie van het lichaam. Zonder behandeling nemen de symptomen toe en kunnen ze leiden tot permanente schade aan zenuwen, spieren en skeletstelsel. In geval van schade aan de zenuwen kunnen er bloedstoornissen zijn. Er kan door zenuwschade spieratrofie (dunner wordende spieren) optreden in het verzorgingsgebied van de aangedane zenuw. Als het gevoel juist wegvalt of minder wordt, dan kun je last krijgen van verwondingen, wonden en zweren en dit kan weer leiden tot gangreen en amputaties van geïnfecteerde ledematen.

In geval van zenuwpijn zijn psychische problemen mogelijk. Naast gedragsveranderingen kunnen stemmingswisselingen of ernstige emotionele beperkingen optreden. De kwaliteit van leven is aanzienlijk verslechterd en meestal is er een toename van prikkelbaarheid of agitatie. Sommige mensen ontwikkelen een depressie vanwege de klachten.

Mensen die een deel van hun lichaam hebben verloren door een amputatie of een ongeval klagen vaak over zenuwpijn. De fantoompijn kan een constante last zijn voor de getroffen persoon.

Behandeling van zenuwpijn

Doelen van de behandeling

De behandeling van zenuwpijn richt zich op:

• het behandelen van de onderliggende ziekte (bijvoorbeeld bestraling of een operatie om een tumor te verkleinen die op een zenuw drukt)
• zorgdragen voor pijnverlichting
• handhaven van alle functies van je lichaam
• de kwaliteit van leven verbeteren

Pijnbestrijding

Geneesmiddelen die gewoonlijk worden voorgeschreven voor neuropathische pijn zijn geneesmiddelen tegen epilepsie, zoals lyrica. Artsen schrijven ook antidepressiva voor tegen zenuwpijn. Zowel anti-epileptica en antidepressiva hebben een remmende werking op het zenuwstelsel, waardoor de pijnprikkel wordt geremd. Een doktersrecept voor anti-epilepsiegeneesmiddelen of antidepressiva in het geval van zenuwpijn betekent dus niet dat je epileptische aanvallen hebt of depressief bent.

Een pleister (lidocaine of capsaicin) of een crème of zalf kan op de pijnlijke plek worden aangebracht. Opioïde analgetica, zoals tramadol of oxycodon, kunnen enige verlichting bieden.

De pijn kan ook worden behandeld met zenuwblokken gegeven door pijnspecialisten, waaronder een corticosteroïd-injectie, lokale anesthetica of andere medicijnen in de aangetaste zenuwen.

Fysiotherapie

Medicamenteuze behandeling voor zenuwpijn kan worden gecombineerd met fysiotherapie. Transcutane elektrische zenuwstimulatie (TENS) kan in individuele gevallen zenuwpijn verminderen.
Om zenuwpijn succesvol te genezen, worden naast oraal toegediende medicijnen ook gerichte injecties gebruikt.

Pijntherapie

Andere manieren om te helpen tegen zenuwpijn zijn multimodale pijntherapie en andere behandelingen op basis van ontspanningstechnieken. Bij aanhoudende of chronische pijn, is het belangrijk dat je de controle over je leven (terug) krijgt en leert hoe je in het dagelijks leven met de pijn kunt omgaan. Een andere therapeutische benadering van zenuwpijn zijn gedragsoefeningen die worden gebruikt om chronische zenuwpijn te behandelen.

Goede houding en beweging

Omdat zenuwpijn ook kan voortvloeien uit onjuiste houding of stress op het bewegingsapparaat, is het raadzaam om een ​​slechte houding en overbelasting te voorkomen. Sterke spierspanning kan ook bijdragen aan zenuwpijn door de zenuwen te irriteren. Lichaamsbeweging kan daarom ook helpen om spierpijn te voorkomen.

Prognose

Zenuwpijn is moeilijk te behandelen, maar is niet levensbedreigend. Zonder behandeling van de onderliggende oorzaak, een goede revalidatie en soms psychosociale ondersteuning heeft behandeling een beperkte kans van slagen. Met behulp van een pijnspecialist die de hierboven genoemde multimodale benadering gebruikt, kan zenuwwijn worden teruggebracht tot een niveau dat je kwaliteit van leven verbetert.

Preventie

Om extreem onaangename zenuwpijn zoals trigeminusneuralgie (aangezichtspijn) of ongemak door de heupzenuw te voorkomen, zijn anno 2024 beperkte mogelijkheden bekend. Om te voorkomen dat de zenuwpijn die al wordt behandeld verergert, is het noodzakelijk om de geïnitieerde therapieën serieus te nemen en ervoor te zorgen je de medicatie trouw inneemt.

Lees verder

• Zenuwpijn in het hoofd: oorzaken, behandeling en preventie
• Zenuwpijn in de arm: oorzaken, behandeling en preventie
• Zenuwpijn in de hand: oorzaken, behandeling en preventie
• Zenuwpijn in het been: oorzaken, behandeling en preventie
• Zenuwpijn in het gezicht: oorzaken, behandeling en preventie