Steroïde acne: Puistjes door gebruik van corticosteroïden

Steroïde acne (acne steroidalis, steroid induced acne) is een vorm van acne, een aandoening waarbij de talgklieren ontstoken zijn en puistjes verschijnen. Dit type acne is het resultaat van het gebruik van steroïden. Zowel voorgeschreven steroïden als steroïden die patiënten gebruiken voor bodybuilding kunnen de kans vergroten dat een patiënt acne ontwikkelt. Gebruik van steroïden kan ook leiden tot de ontwikkeling van andere huidaandoeningen. De puistjes verdwijnen meestal wanneer de patiënt gestopt is me het gebruiken of misbruiken van steroïden. In het geval thuisbehandelingen niet effectief zijn, zet de arts mogelijk andere behandelingen of medicatie in.

• Epidemiologie
• Oorzaken: Acneletsels door gebruik van cortocosteroïden
• Anabole steroïden of bodybuilding steroïden
• Voorgeschreven corticosteroïden
• Risicofactoren van puistjes door corticosteroïden
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van acneletsels
• Retinoïden
• Benzoylperoxide
• Salicylzuur
• Antibiotica
• Prognose
• Complicaties
• Preventie van steroïde acne
• Anabole steroïden
• Voorgeschreven corticosteroïden

Epidemiologie

Steroïde acne is een veelvoorkomende bijwerking van zowel lokaal als systemisch gebruik van corticosteroïden. Het komt vaak voor bij patiënten die langdurig hoge doses corticosteroïden gebruiken, maar kan ook optreden bij kortdurend gebruik. Zowel mannen als vrouwen worden getroffen, en het komt voor bij alle leeftijdsgroepen, hoewel adolescenten mogelijk vatbaarder zijn door de invloed van steroïden op een reeds acnegevoelige huid.

Oorzaken: Acneletsels door gebruik van cortocosteroïden

Het gebruik van steroïden leidt mogelijk tot steroïde acne. Anno oktober 2020 is het onduidelijk waarom deze medicijnen leiden tot de puistjes (acne medicamentosa). Mogelijk spelen meerdere factoren een rol bij de totstandkoming van puistjes op de huid, zoals hormonale factoren, een verzwakt immuunsysteem en/of een overgroei van gisten en/of bacteriën. Het gebruik van injecteerbare, geïnhaleerde (ingeademde) of orale (via de mond ingenomen) steroïden veroorzaakt mogelijk steroïde acne.

Anabole steroïden of bodybuilding steroïden

Bodybuilders die anabole steroïden gebruiken (misbruiken), krijgen sneller gezondheidsproblemen, zoals bijvoorbeeld acne.

Voorgeschreven corticosteroïden

Artsen schrijven corticosteroïden voor voor de behandeling van ontstekingsaandoeningen of voor het voorkomen van afstotingsverschijnselen van een orgaantransplantatie. Steroïde acne verschijnt vaak pas enkele weken nadat de patiënt gestart is met de medicamenteuze behandeling. Steroïde acne treft meestal de borst en de bovenrug, maar soms ook het gezicht.

Risicofactoren van puistjes door corticosteroïden

Volgende risicofactoren verhogen de kans op bijwerkingen van corticosteroïden, zoals acne:

• de leeftijd: Net als bij gewone acne, zijn tieners en jongvolwassenen vatbaarder voor steroïde acne. Patiënten van elke leeftijd krijgen echter mogelijk te maken met de huidziekte als ze regelmatig steroïden nemen.
• een gevoeligheid voor acne
• een hogere dosis tijdens de behandeling
• een langere behandelingsduur

Symptomen

De symptomen van steroïde acne verschijnen meestal op de borstkas, het gezicht, de nek, de rug en de armen. Diverse tekenen komen mogelijk voor:

• cysteachtige zwellingen (pseudocysten)
• grote, pijnlijke rode knobbeltjes (nodules)
• kleine rode bultjes (papels)
• krabletsels: rode vlekken door recent genezen vlekken, donkere vlekken door oude vlekken en acnelittekens
• mee-eters en witkopjes (comedones)
• witte of gele vlekken (puistjes)

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van steroïde acne wordt meestal klinisch gesteld op basis van de anamnese van corticosteroïdengebruik en het typische patroon van de acne, dat vaak bestaat uit kleine, rode papels en puistjes, voornamelijk op het gezicht, de borst en de rug. In sommige gevallen kan aanvullend onderzoek nodig zijn om andere oorzaken van acne uit te sluiten, zoals hormonale onevenwichtigheden.

Behandeling van acneletsels

Retinoïden

De eerstelijnsbehandeling voor acne zijn op de huid toegepaste retinoïden. Retinoïden zijn vitamine A-derivaten die beschikbaar zijn in de vorm van lotions, gels en crèmes. Wanneer een patiënt deze producten op de huid aanbrengt, verminderen de effecten van acne. Het duurt echter drie maanden om enig effect te zien. Vrouwen die zwanger zijn of borstvoeding geven, mogen geen retinoïden gebruiken.

Benzoylperoxide

Benzoylperoxide is een krachtig antisepticum dat het lichaam helpt de bacteriën te doden die verantwoordelijk zijn voor acne. Patiënten gebruiken dit middel voor milde acne, of ze combineren het met orale antibiotica wanneer sprake is van ernstige steroïde acne. Een patiënt mag dit middel niet combineren met salicylzuur om huidirritatie te voorkomen.

Salicylzuur

Salicylzuur behandelt en voorkomt acne door de huid te exfoliëren en acneletsels af te breken. Een patiënt mag dit middel niet combineren met benzoylperoxide om huidirritatie te voorkomen.

Antibiotica

Een arts schrijft mogelijk orale antibiotica of topische (op de huid toegepaste) antibiotica voor om steroïde acne te behandelen. De eventuele resultaten zijn meestal wel pas duidelijk na enkele weken. Antibiotica zijn geen langetermijnoplossing voor acne.

Prognose

De prognose voor steroïde acne is over het algemeen goed, vooral als de corticosteroïden kunnen worden verminderd of gestopt. Na het stoppen van de medicatie verdwijnen de acne-laesies meestal binnen enkele weken tot maanden. In sommige gevallen kan echter langdurige behandeling van de acne nodig zijn, vooral als er sprake is van littekenvorming of ernstige ontsteking.

Complicaties

Complicaties van steroïde acne kunnen onder meer littekenvorming, hyperpigmentatie en psychologische stress door het uiterlijk van de huid omvatten. Langdurig gebruik van corticosteroïden kan ook leiden tot bijwerkingen zoals huidverdunning, striae en vertraagde wondgenezing, wat de algehele huidgezondheid kan verslechteren.

Preventie van steroïde acne

Anabole steroïden

Steroïde acne is het resultaat van het gebruik of misbruik van steroïden. Om steroïde acne te voorkomen, moeten patiënten stoppen met het gebruik van anabole steroïden voor prestatieverbetering. Hierdoor voorkomen patiënten toekomstige acne-uitbraken en andere, veel ernstigere, gezondheidsproblemen.

Voorgeschreven corticosteroïden

Patiënten die voorgeschreven corticosteroïden gebruiken, mogen niet zomaar stoppen met hun medicatie zonder eerst met hun arts te praten. In bepaalde situaties is het zelfs gevaarlijk om te stoppen met steroïden omdat ze een patiënt gezond houden, dus zomaar stoppen is gevaarlijk. Patiënten die voorgeschreven corticosteroïden gebruiken, dienen dus steeds met een arts te overleggen wanneer ze puistjes bemerken. Patiënten die niet mogen stoppen met het nemen van steroïden, kunnen wel enkele preventieve maatregelen en behandelingen volgen om de symptomen te verbeteren. Ze mogen bijvoorbeeld geen huidproducten met oliën gebruiken die poriën kunnen doen verstoppen. Ze mogen alleen milde producten die geen mee-eters of verdere huidirritatie veroorzaken. Verder moet een patiënt ook zeer zacht zijn voor de huid en niet wrijven op of krabben aan de huid of acneletsels.

Lees verder

• Acne medicamentosa: Huidletsels door gebruik van medicijnen
• Anabole steroïden: Gebruik, misbruik en verslaving
• Acne: Huidaandoening met ontsteking van talgklieren
• Acnelittekens (boxcarlittekens): Behandeling littekenvorming
• Corticosteroïden: Medicatie om ontsteking te verminderen