Oxycodon: bijwerkingen, dosering, alcohol en autorijden

Wat is oxycodon en wat zijn de mogelijke bijwerkingen? Oxycodon is een morfineachtige pijnstiller of opiaat. Oxycodon heeft een sterke pijnstillende werking; het wordt daarom voorgeschreven bij hevige pijn. Oxycodon is er in twee varianten: OxyNorm en OxyContin. Oxycodon kan kortdurend maar ook jarenlang gebruikt worden bij pijn. Als je dit middel gedurende meerdere weken gebruikt, bestaat er kans op lichamelijke gewenning. Het is dan onverstandig om abrupt te stoppen met oxycodon. Je kunt beter geleidelijk met oxycodon stoppen, teneinde ontwenningsverschijnselen te voorkomen. Oxycodon kan allerlei bijwerkingen hebben. De belangrijkste bijwerkingen zijn sufheid, obstipatie (verstopping), maag- en darmklachten, duizeligheid en jeuk en galbulten.

• Wat is oxycodon?
• Wat is de toepassing?
• Werking
• Geschiedenis
• Wanneer mag je oxycodon niet gebruiken?
• Wanneer moet je extra voorzichtig zijn met dit middel?
• Welke bijwerkingen kunnen optreden?
• Zeer vaak (> 10%)
• Vaak (1–10%)
• Soms (0,1–1%)
• Zelden (0,01–0,1%)
• Frequentie onbekend
• Kun je alcohol drinken bij het gebruik van oxycodon?
• Kun je autorijden als je oxycodon gebruikt?
• Kun je oxycodon gebruiken in de zwangerschap of bij borstvoeding?
• Kan er gewenning optreden?
• Verslavingsrisico
• Gewenning bij langdutig gebruik
• Wat is de dosering?
• Overdosering van oxycodon
• Symptomen
• Behandeling

Wat is oxycodon?

Oxycodon behoort tot de groep geneesmiddelen welke morfineachtige pijnstillers of opiaten worden genoemd en het is reeds sinds 1917 bekend. Het geneesmiddel heeft een sterke pijnstillende werking en het wordt voorgeschreven bij hevige pijn. Het gebruik wordt beperkt tot die gevallen waarbij de niet-opioïde pijnstillende middelen (analgetica) niet kunnen worden toegepast. Oxycodon is er in twee varianten:

• OxyNorm®, dat is een pijnstiller met een snelle afgifte. Deze morfine werkt snel, maar de werking houdt dan ook minder lang aan.
• OxyContin®, dat is een pijnstiller met een gereguleerde afgifte. Deze werkt minder snel, maar het werkt daarna wel continu.

Wat is de toepassing?

Oxycodon wordt gebruikt bij de behandeling van ernstige, hevige pijn, die alleen goed te behandelen is met opioïde pijnstillende middelen (opioïde analgetica).

Indicaties:

• Voor ernstige pijn bij volwassenen en kinderen ouder dan 12 jaar.
• Voor ernstige pijn na een operatie.
• Voor matige tot ernstige pijn bij kankerpatiënten.

Werking

• Hoe het werkt: Oxycodon bindt aan mu (µ)-, kappa (κ)- en delta (δ)-opiaatreceptoren om pijn te verlichten.
• Kracht: Het is tweemaal krachtiger dan morfine en wordt beter opgenomen via de mond, neus en rectum.
• Toepassing: Werkt bij verschillende soorten pijn, zoals somatische (lichamelijke), viscerale (orgaan-) en neuropathische (zenuw-) pijn.

Geschiedenis

Oxycodon werd in 1916 ontwikkeld en een jaar later door Merck in Darmstadt onder de naam Eukodal als pijnstiller en hoestonderdrukker op de markt gebracht. Het is een semi-synthetische opioïde, gemaakt van een natuurlijk opiaat. Tijdens de Tweede Wereldoorlog kreeg Adolf Hitler regelmatig oxycodon-injecties van zijn persoonlijke arts Theo Morell.

Wanneer mag je oxycodon niet gebruiken?

Wanneer je allergisch bent voor één van de stoffen die in dit geneesmiddel aanwezig zijn, moet je dit middel niet gebruiken. Andere contra-indicaties zijn:

• een ernstig vertraagde ademhaling —ook wel ademhalingsdepressie genoemd—, een toestand waarbij er te weinig zuurstof en/of te veel koolstofdioxide in het bloed aanwezig is.
• een ernstige chronische longaandoening met belemmerde ademhaling, cor pulmonale of bij acute, ernstige bronchiale astma;.
• een verlamming van de darmen (paralytische ileus);
• acute buikklachten of een vertraagde maaglediging.

Wanneer moet je extra voorzichtig zijn met dit middel?

Je moet in de volgende gevallen extra voorzichtig zijn met dit middel (en voor gebruik een arts raadplegen). Als je:

• op leeftijd of verzwakt bent;
• long-, lever- of nierfunctie ernstig aangetast is;
• schildklierproblemen hebt;
• bijnieren onvoldoende werken (ziekte van Addison);
• een vergrote prostaat hebt;
• aan alcohol verslaafd bent of aan het afkicken bent;
• afhankelijk bent van opioïden (morfinomimeticum);
• een alvleesklierontsteking hebt;
• aandoeningen hebt waarbij de hersendruk verhoogd is (bijvoorbeeld hoofdletsel);
• lijdt aan stoornissen in je bloedcirculatie;
• last hebt van galsteenkolieken of niersteenkolieken.
• last hebt van een lage bloeddruk of verlaagd bloedvolume;
• epilepsie of neiging tot toevallen hebt;
• MAO-remmers slikt (een antidepressiva);
• recent een darmoperatie of maagoperatie hebt ondergaan;
• lijdt aan een inflammatoire darmziekte, zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa.

Welke bijwerkingen kunnen optreden?

Dit geneesmiddel kan de volgende bijwerkingen hebben:

Zeer vaak (> 10%)

• sedering of sufheid;
• obstipatie;
• misselijkheid en braken;
• hoofdpijn; en
• jeuk.

Vaak (1–10%)

• anorexie (gebrek aan eetlust);
• diarree;
• buikpijn;
  Buikpijn door oxycodon / Bron: Andrey Popov/Shutterstock.com
• dyspepsie (opgeblazen gevoel in de maag);
• droge mond;
• duizeligheid;
• tremor (beven of trillen);
• nervositeit;
• slapeloosheid;
• angst;
• verwardheid;
• abnormale gedachten en dromen;
• depressie;
• dyspneu (benauwdheid|);
• huiduitslag;
• zweten;
  Benauwdheid / Bron: Wavebreakmedia/Shutterstock.com
• asthenie (algehele lichaamszwakte); en
• koorts.

Soms (0,1–1%)

• droge huid;
• desoriëntatie;
• euforie;
• agitatie;
• stemmingsveranderingen;
• hallucinaties;
• nachtmerries;
• visusstoornissen (stoornissen in het zien);
• miosis (vernauwing van de pupillen);
• vertigo (draaiduizeligheid);
• palpitaties of hartkloppingen (als ontwenningsverschijnsel);
• syncope (flauwvallen);
• vasodilatatie (het verwijden van de bloedvaten door de daar aanwezige spieren);
• convulsies (het oncontroleerbare en onvoorspelbare samentrekken van de spieren);
• paresthesie (een stoornis in de gevoelssensatie);
• spiertrekkingen;
• smaak- en spraakstoornis;
• amnesie (geheugenverlies);
• hypertonie (verhoogde spierspanning);
• hypo-esthesie (verminderen van de oppervlakkige gevoeligheid);
• dorst;
• dehydratie (uitdroging);
• urineretentie (een ophoping van urine in de blaas omdat men niet meer kan plassen of slechts kleine beetjes);
• oedeem (een overmatige ophoping van vocht);
• stijging van leverenzymwaarden;
• dysfagie (problemen of moeilijkheden bij het slikken);
• gastritis (maagslijmvliesontsteking);
• oprispingen;
• flatulentie (winderigheid);
• maagdarmstoornissen;
• ileus (darmobstructie);
• de hik;
• rillingen;
• verminderd libido;
• erectiestoornis;
• hypogonadisme (onvoldoende functie van de geslachtsklieren; eierstokken bij de vrouw en testikels bij de mannen);
• algehele malaise;
• ademhalingsdepressie; en
• lichamelijke afhankelijkheid.

Zelden (0,01–0,1%)

• urticaria (netelroos, galbulten).

Frequentie onbekend

• allergische reacties;
• anafylaxie;
• tandbederf;
• (orthostatische) hypotensie (orthostatische hypotensie = bloeddrukdaling bij het opstaan);
• spasmen van de galwegen of urethra (urinebuis);
• cholestasis (het ophouden van de galvloed);
• amenorroe (niet optreden van periodiek menstrueel bloedverlies in de fertiele levensfase);
• agressie (vooral bij hoge doseringen); en
• hyperalgesie (verhoogde gevoeligheid voor pijn).

Kun je alcohol drinken bij het gebruik van oxycodon?

Alcohol versterkt het versuffende effect van oxycodon. Daarom is het verstandig om het drinken van alcohol te staken of te beperken. In het geheel geen alcohol drinken heeft de voorkeur.

Kun je autorijden als je oxycodon gebruikt?

Wanneer je oxycodon gebruikt, kan het gevaarlijk zijn aan het verkeer deel te nemen vanwege de bijwerkingen, zoals sufheid, sedering, verwardheid en duizeligheid. De eerste twee weken dat je dit medicijn gebruikt mag je niet autorijden. De ervaring leert dat na 2 weken de meeste mensen voldoende gewend zijn geraakt aan de effecten. Na twee weken mag je weer autorijden, indien je geen last meer hebt van de bijwerkingen.

Oxycodon kan wisselwerkingen hebben met andere medicijnen die het reactievermogen verminderen. Bij deze middelen zie je dan vaak een gele waarschuwingssticker op de verpakking. Let erop dat de effecten op bijvoorbeeld de rijvaardigheid elkaar versterken. Rijd geen auto als je twee of meer van deze middelen die effect hebben op de rijvaardigheid gebruikt.

Kun je oxycodon gebruiken in de zwangerschap of bij borstvoeding?

Als je zwanger bent, zwanger denkt te zijn, de wens hebt om zwanger te worden of als je borstvoeding geeft, dan moet je contact opnemen met je arts of apotheker voordat je dit geneesmiddel gebruikt. Indien mogelijk moet je dit middel vermijden tijdens de zwangerschap. De bijsluiter vermeldt dat gegevens over het gebruik van oxycodon door zwangere vrouwen beperkt zijn. Voorts wordt opgemerkt:

• "Oxycodon passeert de placenta en komt zo in de bloedcirculatie van de baby. Langdurig gebruik van oxycodon tijdens de zwangerschap kan bij de pasgeborene ontwenningsverschijnselen veroorzaken. Het gebruik van oxycodon tijdens de bevalling kan verminderde ademhaling bij de baby veroorzaken."

Oxycodon mag je niet innemen als je borstvoeding geeft. Dit komt doordat oxycodon wordt uitgescheiden in de moedermelk en ademhalingsproblemen en sufheid kan veroorzaken bij pasgeborenen.

Kan er gewenning optreden?

Verslavingsrisico

• Gewenning: Het kan verslavend zijn.
• Risico: Bij kortdurend gebruik is het risico minimaal, maar bij langdurig gebruik of recreatief gebruik kan het risico op verslaving tussen 3 en 25% liggen.

Gewenning bij langdutig gebruik

Oxycodon kan (bij langdurig gebruik) tot gewenning leiden. Dit betekent dat er een steeds hogere dosering nodig is om de pijn onder controle te houden. Langdurig gebruik kan leiden tot lichamelijke afhankelijkheid. Indien je abrupt stopt met de behandeling, dan kunnen er ontwenningsverschijnselen optreden. Daarom is het raadzaam om de dosis geleidelijk af te bouwen als je gaat stoppen met dit middel, teneinde ontwenningsverschijnselen te voorkomen. De volgende ontwenningsverschijnselen kunnen optreden:

• onrust;
• diarree;
• hartkloppingen;
• loopneus;
• niezen;
• kippenvel;
• koorts;
• zweten;
• rillen;
• gapen;
• verlies van eetlust;
• misselijkheid; en
• maagkrampen.

Wanneer dit middel volgens voorschrift wordt gebruikt bij chronische pijn, dan is het risico op lichamelijke of geestelijke afhankelijkheid beduidend minder en moet dit worden afgewogen ten opzichte van de mogelijke voordelen. Dit is een onderwerp om goed met je arts te bespreken.

Wat is de dosering?

De dosering wordt door de (behandelend) arts individueel vastgesteld. Kijk daarom voor de juiste dosering altijd op het etiket van de apotheek (op de verpakking).

Overdosering van oxycodon

Symptomen

Symptomen van een overdosering oxycodon zijn:

• Misselijkheid en braken
• Moeite met ademhalen (vooral bij ouderen en verzwakte mensen)
• Verminderd bewustzijn (van sufheid tot coma)
• Kleine pupillen
• Lage lichaamstemperatuur
• Langzame hartslag
• Spierzwakte
• Hallucinaties
• Vocht in de longen
• Lage bloeddruk
• Shock

Behandeling

Behandeling van een overdosering oxycodon:
Ernstige overdosering (coma of ademhalingsproblemen):

• Volwassene: Naloxon 0,4–2 mg via een ader, zo nodig elke 2-3 minuten herhalen.

Minder ernstige overdosering (maar met ademhalings- of bloedsomloopproblemen):

• 0,2 mg naloxon via een ader, zo nodig gevolgd door 0,1 mg elke 2 minuten.

Observeer de patiënt nog minstens 6 uur, of 8 uur bij vertraagde afgifte oxycodon. Bij lichamelijk afhankelijke patiënten kan abrupt stoppen pijn en ontwenningsverschijnselen veroorzaken.

Lees voor gebruik altijd de bijsluiter!

Lees verder

• Tramadol: bijwerkingen, dosering, alcohol en zwangerschap
• Naproxen: bijwerkingen, dosering, alcohol en zwangerschap
• Diclofenac: bijwerkingen, dosering, alcohol & maagbeschermer
• Fentanyl: bijwerkingen, dosering, alcohol en autorijden
• Paracetamol: bijwerkingen, dosering, alcohol en coffeïne